Β-Αιμολυτικός Στρεπτόκοκκος Ομάδας Α (GAS): Τι πρέπει να ξέρετε
🦠 Β-Αιμολυτικός Στρεπτόκοκκος Ομάδας Α (GAS): Τι πρέπει να ξέρετε
🔬 Τι είναι ο Β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α;
Ο Β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (Group A Streptococcus – GAS), με επιστημονική ονομασία Streptococcus pyogenes, είναι ένα Gram-θετικό βακτήριο που προκαλεί ποικιλία λοιμώξεων, από ήπιες έως απειλητικές για τη ζωή.
Ανήκει στους στρεπτόκοκκους β-αιμόλυσης, επειδή όταν αναπτύσσεται σε αιματούχο άγαρ προκαλεί πλήρη λύση των ερυθρών αιμοσφαιρίων (β-αιμόλυση).
🧪 Μικροβιολογικά χαρακτηριστικά
| Ιδιότητα | Περιγραφή |
|---|---|
| Κατηγορία | Gram θετικός κόκκος |
| Σχήμα | Σφαιρικό, σε αλυσίδες |
| Καλλιέργεια | Αιματούχο άγαρ – β-αιμόλυση |
| Οροομάδα | Ομάδα Α (κατά Lancefield) |
| Ανθεκτικότητα | Ευαίσθητος σε πενικιλλίνη |
| Μετάδοση | Σταγονίδια, επαφή, φορείς |
🤒 Τύποι λοιμώξεων που προκαλεί
Ο GAS μπορεί να προκαλέσει από ήπιες έως πολύ σοβαρές λοιμώξεις:
➕ Μη διεισδυτικές λοιμώξεις:
🔴 Φαρυγγίτιδα (στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα)
🩹 Ερυσίπελας
🌡️Οστρακιά
👄 Περιαμυγδαλικό απόστημα
🧖 Πυοδερμία (στρεπτοκοκκική δερματίτιδα)
➕ Διεισδυτικές λοιμώξεις:
⚠️ Νεκρωτική απονευρωσίτιδα (flesh-eating disease)
🧬 Στρεπτοκοκκικό σύνδρομο τοξικού shock (STSS)
💀 Βακτηριαιμία / Σηψαιμία
🧠 Μηνιγγίτιδα (σπάνια)
👶 GAS στα παιδιά
Το GAS είναι η πιο συχνή αιτία βακτηριακής φαρυγγίτιδας στα παιδιά ηλικίας 5–15 ετών.
Συχνά σχετίζεται με οστρακιά (εξάνθημα, πυρετός, φράουλα γλώσσα).
Μπορεί να προκαλέσει ρευματικό πυρετό ή οξεία σπειραματονεφρίτιδα αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.
Τα παιδιά είναι η κύρια δεξαμενή μετάδοσης (κυρίως μέσω σχολείων).
🤰 GAS και εγκυμοσύνη
Αν και σπάνιο, ο GAS μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη της λοχείας (puerperal sepsis), ιδιαίτερα τις πρώτες 10 μέρες μετά τον τοκετό.
Εγκυμονούσες με προϋπάρχουσα φλεγμονή ή τραυματισμό στην περιοχή του περινέου είναι υψηλού κινδύνου.
Ο GAS μπορεί να είναι θανατηφόρος σε τέτοιες περιπτώσεις και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση με πενικιλλίνη + κλινδαμυκίνη.
🧫 Διάγνωση GAS
Μέθοδος Χαρακτηριστικά 💉 Καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος Χρυσό πρότυπο – χρειάζεται 24-48 ώρες ⚡ Rapid Test (Strep A) Άμεσο αποτέλεσμα σε 10–15 λεπτά – όχι απόλυτα ευαίσθητο 🔬 PCR Πολύ υψηλή ευαισθησία – περιορισμένη διαθεσιμότητα Η καλλιέργεια είναι απαραίτητη όταν το rapid test είναι αρνητικό αλλά η κλινική εικόνα ισχυρή.
💊 Αντιβιοτική θεραπεία
Ο GAS παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητος στην πενικιλλίνη. Δεν έχουν αναφερθεί ανθεκτικά στελέχη μέχρι σήμερα.
Συνήθη σχήματα:
Πενικιλλίνη V από το στόμα για 10 ημέρες
Αμοξυκιλλίνη (πιο αποδεκτή σε παιδιά λόγω γεύσης)
Ενέσιμη βενζαθινική πενικιλλίνη για συμμόρφωση
Κλινδαμυκίνη, μακρολίδες σε αλλεργία στη β-λακτάμη
⚠️ Ανθεκτικότητα και επιπλοκές
Ο GAS δεν αναπτύσσει ανθεκτικότητα στην πενικιλλίνη.
Υπάρχει όμως αυξημένη αντοχή στη μακρολίδη (ερυθρομυκίνη) σε ορισμένες περιοχές.
Επικίνδυνες επιπλοκές:
💓 Ρευματικός πυρετός
🩸 Οξεία σπειραματονεφρίτιδα
💀 STSS
🧬 Νεκρωτική απονευρωσίτιδα
🛡️ Πρόληψη και Δημόσια Υγεία
🧼 Καλή υγιεινή χεριών
😷 Απομόνωση παιδιών με λοίμωξη για 24 ώρες μετά την έναρξη θεραπείας
👨👩👧 Ενημέρωση σχολείων και παιδικών σταθμών
💉 Δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο GAS ακόμα, αλλά κλινικές δοκιμές είναι σε εξέλιξη
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🔹 Τι είναι ο Β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α (GAS);
Ο GAS είναι ένα βακτήριο που προκαλεί κοινές λοιμώξεις όπως φαρυγγίτιδα και σκαρλατίνα, αλλά μπορεί να οδηγήσει και σε σοβαρές επιπλοκές όπως νεκρωτική απονευρωσίτιδα ή σηψαιμία.
🔹 Πώς μεταδίδεται ο GAS;
📤 Μεταδίδεται κυρίως μέσω:
Σταγονιδίων από βήχα ή φτάρνισμα
Άμεσης επαφής με εκκρίσεις (π.χ. μολυσμένες επιφάνειες)
Επαφής με φορείς, ακόμα κι αν δεν έχουν συμπτώματα
🔹 Ποια είναι τα πιο κοινά συμπτώματα;
🤒 Πυρετός, πόνος στο λαιμό, πρησμένες αμυγδαλές με πύον, πονοκέφαλος, κοιλιακός πόνος και εξάνθημα τύπου σκαρλατίνας σε παιδιά.
🔹 Είναι υποχρεωτική η λήψη αντιβιοτικών;
✅ Ναι. Η θεραπεία με πενικιλλίνη ή άλλο κατάλληλο αντιβιοτικό:
Μειώνει τη διάρκεια συμπτωμάτων
Προλαμβάνει επιπλοκές (όπως ρευματικός πυρετός)
Περιορίζει τη μετάδοση
🔹 Πότε είναι μεταδοτικός ο ασθενής;
Ο ασθενής είναι μεταδοτικός:
⏱️ 1-2 ημέρες πριν την έναρξη συμπτωμάτων
💊 Μέχρι και 24 ώρες μετά την έναρξη της αντιβιοτικής αγωγής
🔹 Πόσο σοβαρός μπορεί να γίνει ο GAS;
Αν και συχνά προκαλεί ήπιες λοιμώξεις, ο GAS μπορεί να προκαλέσει:
🧬 Νεκρωτική απονευρωσίτιδα (flesh-eating disease)
🧪 Σύνδρομο τοξικού shock (STSS)
🩸 Σηψαιμία
🫀 Ρευματικό πυρετό
🔹 Υπάρχει εμβόλιο για τον GAS;
❌ Όχι ακόμη. Ερευνητικά εμβόλια βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης, αλλά δεν είναι ακόμη διαθέσιμα στο κοινό.
🔹 Πρέπει να μένει το παιδί μου σπίτι αν έχει λοίμωξη από GAS;
✅ Ναι. Τα παιδιά πρέπει να παραμένουν στο σπίτι για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την έναρξη των αντιβιοτικών και την υποχώρηση του πυρετού.
🔹 Πότε πρέπει να επισκεφθώ γιατρό;
🩺 Άμεσα αν υπάρχουν:
Υψηλός πυρετός > 38.5°C
Πόνος στο λαιμό με πύον στις αμυγδαλές
Δερματικό εξάνθημα
Οίδημα, πόνος ή ερυθρότητα στο δέρμα
Συμπτώματα σηψαιμίας (ταχύπνοια, υπόταση)
📚 Βιβλιογραφία
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Group A Streptococcal (GAS) Disease.
https://www.cdc.gov/groupastrep/Stevens DL. Invasive Group A Streptococcus infections. Clin Infect Dis. 2016;63(3):325–332.
https://doi.org/10.1093/cid/ciw239Carapetis JR, Steer AC, Mulholland EK, Weber M. The global burden of group A streptococcal diseases. The Lancet Infectious Diseases. 2005;5(11):685–694.
https://doi.org/10.1016/S1473-3099(05)70267-XWorld Health Organization (WHO). Group A Streptococcus Vaccine Development Technology Roadmap. 2023.
https://www.who.int/publications/i/item/9789240071125Gerber MA, Baltimore RS, Eaton CB, Gewitz M, Rowley AH, Shulman ST, et al. Prevention of Rheumatic Fever and Diagnosis and Treatment of Acute Streptococcal Pharyngitis: A Scientific Statement From the American Heart Association Rheumatic Fever, Endocarditis, and Kawasaki Disease Committee. Circulation. 2009;119(11):1541–1551.
https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.109.191959Chochua S, et al. Antimicrobial Resistance Among Invasive Group A Streptococcus Isolates — United States, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2021;70:1457–1461.
https://doi.org/10.15585/mmwr.mm7042a3Shulman ST, Bisno AL, Clegg HW, et al. Clinical Practice Guideline for the Diagnosis and Management of Group A Streptococcal Pharyngitis: 2012 Update by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2012;55(10):e86–e102.
https://doi.org/10.1093/cid/cis629Walker MJ, Barnett TC, McArthur JD, et al. Disease manifestations and pathogenic mechanisms of group A Streptococcus. Clin Microbiol Rev. 2014;27(2):264–301.
https://doi.org/10.1128/CMR.00101-13
