NT-proBNP: Δείκτης Καρδιακής Υγείας και Καρδιακής Ανεπάρκειας
🧠 Τι είναι το NT-proBNP;
Το NT-proBNP (N-terminal pro-B-type natriuretic peptide) είναι μια ουσία που παράγεται στην καρδιά, και συγκεκριμένα στις κοιλίες, όταν το μυοκάρδιο δέχεται αυξημένη πίεση ή ένταση. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα βιοδείκτες καρδιακής ανεπάρκειας, με ιδιαίτερη διαγνωστική και προγνωστική αξία.
📈 Γιατί μετράται το NT-proBNP;
Η μέτρηση του NT-proBNP γίνεται κυρίως για:
✅ Τη διάγνωση καρδιακής ανεπάρκειας.
✅ Την αξιολόγηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων (π.χ. δύσπνοια, οιδήματα).
✅ Την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία.
✅ Την πρόβλεψη του κινδύνου μελλοντικών καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Η ουσία αυτή αυξάνεται όταν οι κοιλίες διατείνονται ή υφίστανται έντονη πίεση, όπως σε συστολική δυσλειτουργία ή διαστολική ανεπάρκεια.
🔬 Πώς λειτουργεί το NT-proBNP;
Όταν το μυοκάρδιο (καρδιακός μυς) “πιέζεται”, εκκρίνει μια ορμόνη που ονομάζεται proBNP. Αυτή διασπάται σε δύο μέρη:
🧬 BNP: Η βιολογικά ενεργή μορφή.
🧪 NT-proBNP: Η αδρανής μορφή, που κυκλοφορεί στο αίμα και έχει μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής.
Το NT-proBNP είναι πιο σταθερό στον ορό και αποτελεί καλύτερο δείκτη για εργαστηριακή μέτρηση σε σύγκριση με το BNP.
💡 Πότε πρέπει να γίνεται η εξέταση;
Η μέτρηση NT-proBNP συνιστάται σε:
Άτομα με ανεξήγητη δύσπνοια.
Ύποπτη καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιοπάθεια.
Παρακολούθηση χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας.
Εκτίμηση πρόγνωσης μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου.
📊 Φυσιολογικές τιμές NT-proBNP
Ηλικία Φυσιολογικές τιμές (pg/mL) < 50 ετών < 125 > 50 ετών < 450 Καρδιακή ανεπάρκεια πιθανή > 450 (κάτω των 50), > 900 (άνω των 50) Καρδιακή ανεπάρκεια σχεδόν βέβαιη > 1800
⚠️ Οι τιμές διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τη νεφρική λειτουργία και το ιστορικό καρδιοπαθειών.
🏥 NT-proBNP και καρδιακή ανεπάρκεια
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια πάθηση κατά την οποία η καρδιά δεν αντλεί επαρκώς αίμα για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού. Το NT-proBNP είναι εξαιρετικά αυξημένο σε:
Συστολική καρδιακή ανεπάρκεια (π.χ. χαμηλό κλάσμα εξώθησης).
Διαστολική καρδιακή ανεπάρκεια (HFpEF).
Οξεία απορρύθμιση χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας.
Η συγκέντρωση NT-proBNP έχει προγνωστική αξία για:
✅ Επανεισαγωγές σε νοσοκομείο
✅ Θνησιμότητα
✅ Ανταπόκριση στη θεραπεία (βελτίωση τιμής = καλύτερη πρόγνωση)
👵 NT-proBNP σε ηλικιωμένους
Σε ηλικιωμένους (>75 ετών), τα επίπεδα NT-proBNP μπορεί να είναι φυσιολογικά αυξημένα χωρίς να υπάρχει καρδιακή ανεπάρκεια. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ερμηνεύονται προσεκτικά και σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα και άλλες εξετάσεις, όπως:
Triplex καρδιάς
ΗΚΓ
Troponin
🤰 NT-proBNP και εγκυμοσύνη
Κατά την εγκυμοσύνη, οι φυσιολογικές τιμές μπορεί να αυξηθούν ήπια λόγω του αυξημένου όγκου αίματος και της φυσιολογικής καρδιακής καταπόνησης. Αν υπάρχει υποψία περικαρδίτιδας, μυοκαρδιοπάθειας της κύησης ή άλλης παθολογίας, η μέτρηση NT-proBNP μπορεί να βοηθήσει.
🧬 NT-proBNP και νεφρική λειτουργία
Το NT-proBNP αποβάλλεται από τους νεφρούς, επομένως σε άτομα με νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να παρατηρηθούν ψευδώς αυξημένες τιμές, ακόμη και χωρίς καρδιακή νόσο.
Προτείνεται σε τέτοιες περιπτώσεις η χρήση του λόγου NT-proBNP/κρεατινίνης για καλύτερη ερμηνεία.
🥗 Διατροφή και καρδιά
Αν και η διατροφή δεν επηρεάζει άμεσα τα επίπεδα NT-proBNP, έχει καθοριστικό ρόλο στην καρδιοπροστασία:
✅ Μείωση αλατιού → λιγότερη κατακράτηση υγρών
✅ Κατανάλωση λιπαρών ψαριών (Ω-3)
✅ Πλούσια σε κάλιο διατροφή (φρούτα, λαχανικά)
✅ Μείωση κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών και trans λιπαρών
Η Μεσογειακή διατροφή είναι η πλέον ενδεδειγμένη για άτομα με καρδιολογικά προβλήματα.
💊 Θεραπείες που επηρεάζουν το NT-proBNP
Ορισμένα φάρμακα μειώνουν τα επίπεδα NT-proBNP:
Β-αποκλειστές (π.χ. βισοπρολόλη)
Αναστολείς ACE/ARB/ARNI
Διουρητικά (φουροσεμίδη)
SGLT2 αναστολείς (dapagliflozin)
📉 Η μείωση του NT-proBNP μετά τη θεραπεία θεωρείται θετική πρόγνωση.
📅 Παρακολούθηση NT-proBNP με την πάροδο του χρόνου
Η μέτρηση σε τακτά χρονικά διαστήματα:
✅ Βοηθά στην πρόληψη υποτροπών
✅ Ανιχνεύει πρώιμη επιδείνωση
✅ Καθοδηγεί την τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής
🧪 Πώς γίνεται η εξέταση NT-proBNP;
Η εξέταση NT-proBNP είναι:
🩸 Απλή αιμοληψία
🕑 Απαιτεί ελάχιστη προετοιμασία
🚫 Δεν χρειάζεται νηστεία
Ορισμένα εργαστήρια παραδίδουν τα αποτελέσματα σε λίγες ώρες, ενώ στα νοσοκομεία ενδέχεται να ενσωματωθεί στον ταχύ έλεγχο δύσπνοιας στα ΤΕΠ.
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🔹 Τι δείχνει το NT-proBNP;
Το NT-proBNP δείχνει αν η καρδιά υφίσταται πίεση ή δυσλειτουργεί, κυρίως σε περιπτώσεις καρδιακής ανεπάρκειας.
🔹 Πότε χρειάζεται να κάνω την εξέταση NT-proBNP;
Όταν υπάρχει ανεξήγητη δύσπνοια, υποψία καρδιακής ανεπάρκειας ή για την παρακολούθηση της καρδιολογικής κατάστασης.
🔹 Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα NT-proBNP;
Κάτω από 125 pg/mL για άτομα κάτω των 50 ετών και κάτω από 450 pg/mL για άτομα άνω των 50, αλλά εξαρτάται από ηλικία, φύλο και συνοδά νοσήματα.
🔹 Μπορεί να είναι αυξημένο χωρίς να υπάρχει καρδιακή ανεπάρκεια;
Ναι, μπορεί να αυξηθεί σε περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας, πνευμονικής υπέρτασης, αναιμίας ή προχωρημένης ηλικίας.
🔹 Ποια φάρμακα μειώνουν το NT-proBNP;
Β-αναστολείς, ACE/ARB, ARNI, SGLT2 αναστολείς και διουρητικά μπορούν να μειώσουν τα επίπεδά του.
🔹 Είναι καλύτερο το NT-proBNP από το BNP;
Ναι, το NT-proBNP είναι πιο σταθερό, έχει μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής και θεωρείται πιο αξιόπιστο για εργαστηριακή μέτρηση.
🔹 Χρειάζεται προετοιμασία για την εξέταση;
Όχι, δεν απαιτείται νηστεία ή άλλη ειδική προετοιμασία – είναι απλή αιμοληψία.
🔹 Πόσο συχνά πρέπει να μετράται;
Η συχνότητα εξαρτάται από την κλινική εικόνα. Συνήθως μετράται κατά τη διάγνωση και σε τακτικά διαστήματα παρακολούθησης ή αλλαγής αγωγής.
Μπορώ να παρακολουθώ το NT-proBNP ως ασθενής;
🩺 Ναι, με τακτικό αιματολογικό έλεγχο σε συνεννόηση με τον καρδιολόγο σας.
🔍 Η τροπονίνη δείχνει οξύ έμφραγμα ή βλάβη μυοκαρδίου, ενώ το NT-proBNP δείχνει χρόνια πίεση ή διάταση των κοιλιών.
🔚 Συμπεράσματα
Το NT-proBNP αποτελεί αναπόσπαστο εργαλείο στην καρδιολογία για τη διάγνωση, παρακολούθηση και πρόγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας. Η ερμηνεία του πρέπει να γίνεται ολιστικά, λαμβάνοντας υπόψη και άλλες παραμέτρους. Με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, υγιεινή διατροφή και τακτικό έλεγχο, οι ασθενείς μπορούν να πετύχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και μακροπρόθεσμη επιβίωση.
📚 Βιβλιογραφία
Ponikowski P, et al. (2016). ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. European Heart Journal, 37(27), 2129–2200. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehw128
McDonagh TA, et al. (2021). 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. European Heart Journal, 42(36), 3599–3726. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehab368
Maisel AS, et al. (2002). Rapid Measurement of B-Type Natriuretic Peptide in the Emergency Diagnosis of Heart Failure. New England Journal of Medicine, 347(3), 161–167. https://doi.org/10.1056/NEJMoa020233
Januzzi JL, et al. (2005). N-terminal pro–B-type natriuretic peptide testing for the diagnosis or exclusion of heart failure in patients with acute symptoms. American Journal of Cardiology, 95(8), 948–954. https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2004.12.032
Yancy CW, et al. (2017). 2017 ACC/AHA/HFSA Focused Update of the 2013 Heart Failure Guideline. Journal of the American College of Cardiology, 70(6), 776–803. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2017.04.025
Seferović PM, et al. (2020). Biomarkers in Heart Failure: Overview and Clinical Utility. ESC Heart Failure Textbook, European Society of Cardiology.
Nishimura RA, et al. (2021). Role of Natriuretic Peptides in the Management of Heart Failure: A Scientific Statement from the AHA. Circulation, 144(12), e445–e464. https://doi.org/10.1161/CIR.0000000000001000
