Τα υψηλά επίπεδα λιποπρωτεΐνης (α) αυξάνουν την πιθανότητα να πάθετε καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό και στένωση της αορτής, ειδικά εάν έχετε οικογενή υπερχοληστερολαιμία ή σημεία στεφανιαίας νόσου.Η χοληστερόλη ταξιδεύει μέσω του αίματος στις λιποπρωτεΐνες, οι οποίες αποτελούνται από πρωτεΐνη και λίπος. Οι λιποπρωτεΐνες περιλαμβάνουν λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) και λιποπρωτεΐνη (α) (Lp(a).Τα υψηλά επίπεδα Lp(a) αυξάνουν την πιθανότητα να πάθετε έμφραγμα ή εγκεφαλικό, ειδικά εάν έχετε οικογενή υπερχοληστερολαιμία (FH) ή σημεία στεφανιαίας νόσου. Αυτό είναι επειδή:

• Όπως η LDL-χοληστερόλη, η Lp(a)-χοληστερόλη μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων σας. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο Lp(a), τόσο πιο πιθανό είναι να συμβεί αυτό. Αυτές οι εναποθέσεις χοληστερόλης, που ονομάζονται πλάκες, μπορούν να μειώσουν τη ροή του αίματος στην καρδιά, τον εγκέφαλο, τα νεφρά, τους πνεύμονες, τα πόδια και άλλα μέρη του σώματός σας. Οι πλάκες μπορούν να αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου ή να σπάσουν ξαφνικά, να μπλοκάρουν τα αιμοφόρα αγγεία και να οδηγήσουν σε καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια. ²
• Η Lp(a) μπορεί να προκαλέσει αυξημένη πήξη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ταχέως σχηματιζόμενα μπλοκαρίσματα στα αιμοφόρα αγγεία. ²
• Το Lp(a) προάγει τη φλεγμονή που αυξάνει την πιθανότητα ρήξης των πλακών. ²

Το υψηλό Lp(a) μπορεί επίσης να οδηγήσει σε στένωση της αορτικής βαλβίδας, που ονομάζεται αορτική στένωση, λόγω του ρόλου της στη φλεγμονή. ²  Η χρόνια φλεγμονή οδηγεί σε συσσώρευση ασβεστίου στη βαλβίδα, προκαλώντας ακαμψία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ροή αίματος εάν η βαλβίδα δεν μπορεί να ανοίξει εντελώς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με αορτική στένωση χρειάζονται χειρουργική επέμβαση ή διαδικασία αντικατάστασης της αορτικής βαλβίδας.

Πώς μπορώ να ξέρω αν έχω υψηλό Lp(a);

Τα υψηλά επίπεδα Lp(a), που ορίζονται ως μεγαλύτερα από 50 mg/dL (125 nmol/L), είναι κοινά ^{3 .} Τα διάμεση επίπεδα Lp(a) ποικίλλουν ανάλογα με τη φυλή και το φύλο. ⁴ Το υψηλό Lp(a) εμφανίζεται σε άτομα όλων των φυλών και εθνοτήτων, αλλά φαίνεται να είναι πιο συνηθισμένο στους μαύρους. ⁴  Πολλά άτομα με υψηλή Lp(a) δεν έχουν συμπτώματα. Ωστόσο, ο γιατρός σας μπορεί να υποψιαστεί ότι έχετε υψηλή Lp(a) εάν έχετε οποιονδήποτε από τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου:

• Κακή κυκλοφορία στα πόδια σας (που ονομάζεται περιφερική αρτηριακή νόσος)
• Καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή στεφανιαία νόσο πριν από την ηλικία των 55 ετών (στους άνδρες) ή την ηλικία των 65 ετών (στις γυναίκες) χωρίς γνωστούς παράγοντες κινδύνου, όπως υψηλή LDL, κάπνισμα, διαβήτης ή παχυσαρκία
• Γυναίκες μέλη της οικογένειας που υπέστησαν έμφραγμα ή εγκεφαλικό πριν από την ηλικία των 65 ετών
• Άνδρες μέλη της οικογένειας που υπέστησαν έμφραγμα ή εγκεφαλικό πριν από την ηλικία των 55 ετών
• Οικογενής υπερχοληστερολαιμία
• Ορισμένοι τύποι αορτικής στένωσης

Ο γιατρός σας μπορεί να διαγνώσει υψηλό Lp(a) μετρώντας το επίπεδο Lp(a) στο αίμα σας και αναθεωρώντας το προσωπικό και το οικογενειακό σας ιστορικό υγείας. Το Lp(a) δεν περιλαμβάνεται συνήθως όταν ελέγχετε τη χοληστερόλη σας. Ο γιατρός σας πρέπει να παραγγείλει ξεχωριστά την εξέταση αίματος για το Lp(a). Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με FH έχουν επίσης υψηλά επίπεδα Lp(a) και οι τρέχουσες συστάσεις αναφέρουν ότι τα άτομα με FH πρέπει να ελέγχονται το επίπεδο Lp(a).

Ιστορικό οικογενειακής υγείας και Lp(a)

Τα υψηλά επίπεδα Lp(a) εμφανίζονται σε οικογένειες. Εάν ένα από τα μέλη της οικογένειάς σας έχει υψηλό Lp(a), μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με τον έλεγχο των επιπέδων Lp(a). Ομοίως, εάν έχετε υψηλό Lp(a), ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει στα παιδιά, τα αδέρφια ή τους γονείς σας να ελέγξουν τα επίπεδα Lp(a).

Τι μπορώ να κάνω εάν έχω υψηλό Lp(a);

Τα επίπεδα Lp(a) δεν μπορούν να ελεγχθούν με την υγιεινή διατροφή και την άσκηση. Η αφαίρεση λιποπρωτεϊνών είναι η μόνη θεραπεία που έχει εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία υψηλών επιπέδων Lp(a) και είναι εγκεκριμένη μόνο για άτομα με FH που έχουν LDL≥100 mg/dL, Lp(a)≥60 mg /dL, και στεφανιαία ή άλλη αρτηριακή νόσο. Η αφαίρεση είναι μια θεραπεία όπως η αιμοκάθαρση στην οποία ένα μηχάνημα αφαιρεί το Lp(a) και την LDL-χοληστερόλη από το αίμα.

Εάν έχετε υψηλά επίπεδα Lp(a), θα πρέπει να λάβετε μέτρα για να μειώσετε την LDL-χοληστερόλη σας εάν είναι υψηλή. Ορισμένες μελέτες ⁵  υποδηλώνουν ότι οι στατίνες μπορεί να αυξήσουν ελαφρώς τα επίπεδα Lp(a), αλλά εξακολουθούν να συνιστώνται λόγω των επιδράσεών τους στη μείωση της LDL-χοληστερόλης και στη μείωση του κινδύνου καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών και περιφερικών αρτηριακών παθήσεων. Εάν έχετε FH, στεφανιαία νόσο ή νόσο της περιφερικής αρτηρίας, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει επίσης τη λήψη αναστολέων PCSK9 για περαιτέρω μείωση των επιπέδων LDL σας. Αν και ένας υγιεινός τρόπος ζωής δεν μειώνει τα επίπεδα Lp(a), επηρεάζει τα επίπεδα LDL, επομένως τα άτομα με υψηλή Lp(a) θα πρέπει να διατηρούν ένα υγιές βάρος, να μην καπνίζουν, να επιλέγουν υγιεινά τρόφιμα και ποτά και να έχουν τακτική σωματική δραστηριότητα. Η διαχείριση καταστάσεων όπως ο διαβήτης και η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι επίσης σημαντική για άτομα με υψηλή Lp(a).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

¹ Paulos A, Gorzelak-Pabiś P, Staciwa M, Broncel M. Αυξημένο Lp(a) και πορεία του COVID-19: Υπάρχει σχέση; PLoS One 2022; 17(6):e0266814.

² Reyes-Soffer G, Ginsberg HN, Berglund L, Duell PB, Heffron SP, Kamstrup PR, et al. Λιποπρωτεΐνη (α): Ένας γενετικά καθορισμένος, αιτιολογικός και διαδεδομένος παράγοντας κινδύνου για την αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο: Μια επιστημονική δήλωση από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2022; 42(1):e48-e60.

³ Grundy SM, Stone NJ, Bailey AL, Beam C, Birtcher KK, Blumenthal RS, Braun LT, de Ferranti S, Faiella-Tommasino J, Forman DE, Goldberg R, Heidenreich PA, Hlatky MA, Jones DW, Lloyd-Jones D , Lopez-Pajares N, Ndumele CE, Orringer CE, Peralta CA, Saseen JJ, Smith SC Jr, Sperling L, Virani SS, Yeboah J. 2018 AHA/ ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/ APhA/ Κατευθυντήρια γραμμή ASPC/NLA/PCNA για τη διαχείριση της χοληστερόλης στο αίμα: έκθεση του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Κυκλοφορία . 2019; 139: e1082– e1143.

⁴ Patel AP, Wang M, Pirruccello JP, Ellinor PT, Ng K, Kathiresan S, Khera AV. Lp(a) (λιποπρωτεΐνη[a]) Συγκεντρώσεις και περιστατικό αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου. Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology 2021; 41:465-474.

⁵ Tsimikas S. A Test in Context: Lipoprotein(a) Diagnosis, Prognosis, Controversies, and Emerging Therapies. Περιοδικό του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας . 2016;69(6):692-711.