Απολιποπρωτεΐνη B (ApoB)
🧬 Απολιποπρωτεΐνη B (ApoB): Ο Πιο Σημαντικός Δείκτης Καρδιαγγειακού Κινδύνου
🧠 Τι είναι η ApoB;
Η Απολιποπρωτεΐνη B (ApoB) είναι η κύρια δομική πρωτεΐνη των αθηρογόνων λιποπρωτεϊνών:
LDL (χαμηλής πυκνότητας)
IDL (ενδιάμεσης πυκνότητας)
VLDL (πολύ χαμηλής πυκνότητας)
Lp(a)
🔬 Υπάρχουν δύο κύριες μορφές:
ApoB-100 – Παράγεται στο ήπαρ και βρίσκεται σε LDL, VLDL, IDL και Lp(a)
ApoB-48 – Παράγεται στο έντερο και εντοπίζεται στα χυλομικρά
🧪 Ρόλος της ApoB στην παθοφυσιολογία
Κάθε αθηρογόνος λιποπρωτεΐνη περιέχει μόνο ένα μόριο ApoB, κάνοντάς την ιδανικό δείκτη του αριθμού των LDL σωματιδίων, ανεξάρτητα από τη χοληστερόλη τους.
📌 Περισσότερα σωματίδια = μεγαλύτερη πιθανότητα να διεισδύσουν στα αγγειακά τοιχώματα → αθηρωμάτωση
📊 Φυσιολογικές Τιμές ApoB
| Φυσιολογικές Τιμές | Ερμηνεία |
|---|---|
| < 90 mg/dL | Ιδανικό (χαμηλός κίνδυνος) |
| 90–109 mg/dL | Μέτριος κίνδυνος |
| 110–130 mg/dL | Αυξημένος κίνδυνος |
| >130 mg/dL | Υψηλός καρδιαγγειακός κίνδυνος 🚨 |
⚖️ ApoB vs ApoA: Ο Χρυσός Δείκτης Κινδύνου
Ο λόγος ApoB/ApoA-I είναι ένας από τους ισχυρότερους δείκτες καρδιοπάθειας:
| Λόγος ApoB/ApoA | Κίνδυνος |
|---|---|
| < 0.7 | Χαμηλός |
| 0.7–0.9 | Μέτριος |
| > 0.9 (άνδρες) / >0.8 (γυναίκες) | Υψηλός |
📌 Όσο υψηλότερος ο λόγος, τόσο μεγαλύτερη η αθηρογόνος δράση.
💔 ApoB και Καρδιαγγειακή Νόσος
Η ApoB σχετίζεται ισχυρά με:
Στεφανιαία νόσο
Εγκεφαλικά επεισόδια
Περιφερική αρτηριοπάθεια
Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Μεταβολικό σύνδρομο
👉 Η καρδιαγγειακή πρόγνωση είναι πιο αξιόπιστη με ApoB παρά με LDL-C!
📈 Σχέση ApoB και Lp(a)
Η Lp(a):
Περιέχει ένα μόριο ApoB-100
Όσο υψηλότερη η Lp(a), τόσο μεγαλύτερο το αθηρογόνο φορτίο
Σε υψηλά επίπεδα ApoB + Lp(a) → πολλαπλάσιος καρδιαγγειακός κίνδυνος
🤰 ApoB και Εγκυμοσύνη
Κατά την κύηση:
Η ApoB αυξάνεται φυσιολογικά (ιδίως 2ο–3ο τρίμηνο)
Επίμονη αύξηση ή πολύ υψηλά επίπεδα σχετίζονται με:
Υπέρταση κύησης
Προεκλαμψία
Σύνδρομο HELLP
📌 Παρακολούθηση ApoB ενδείκνυται σε εγκύους με προϋπάρχουσα δυσλιπιδαιμία ή ιστορικό επιπλοκών.
🍎 Διατροφή και ApoB
✅ Τι βοηθά στη μείωση της ApoB:
Μεσογειακή διατροφή 🌿
Ω-3 λιπαρά (σολομός, λιναρόσπορος) 🐟
Ελαιόλαδο 🫒
Φυτικές ίνες (βρώμη, όσπρια) 🌾
🚫 Τι αυξάνει την ApoB:
Τρανς λιπαρά
Κορεσμένα ζωικά λίπη
Υψηλή κατανάλωση απλών υδατανθράκων
💊 Φαρμακευτικές Επιδράσεις
📉 Φάρμακα που μειώνουν την ApoB:
Στατίνες (π.χ. Rosuvastatin)
Ezetimibe
PCSK9 αναστολείς (π.χ. Evolocumab, Inclisiran)
Bempedoic acid
Fibrates (κυρίως σε συνδυασμό με υψηλά TG)
📌 Στόχος θεραπείας: ApoB < 80 mg/dL, ή <65 mg/dL σε άτομα υψηλού κινδύνου
🧪 Εξέταση ApoB
Τύπος δείγματος: Φλεβικό αίμα
Νηστεία: Συνιστάται (όχι απαραίτητη)
Χρόνος ανάλυσης: 1–2 ημέρες
Τιμή: 25–45€
Συχνά συνοδεύεται από ApoA, Lp(a), LDL-P
💬 Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🔹 Ποια είναι η διαφορά ApoB και LDL;
Η ApoB είναι η πρωτεΐνη που βρίσκεται μέσα σε κάθε LDL σωματίδιο. Μετράει τον **αριθμό των σωματιδίων**, όχι τη συνολική ποσότητα χοληστερόλης.
🔹 Γιατί είναι πιο αξιόπιστη η ApoB από την LDL-C;
Επειδή η LDL-C μπορεί να φαίνεται “φυσιολογική” ενώ ο αριθμός των LDL σωματιδίων (ApoB) να είναι αυξημένος.
🔹 Μπορεί η ApoB να είναι φυσιολογική με υψηλή LDL;
Ναι, σε μεγάλες LDL, η ποσότητα χοληστερόλης είναι μεγάλη, αλλά ο αριθμός των σωματιδίων μικρός → χαμηλή ApoB.
🔹 Μπορεί να μειωθεί φυσικά η ApoB;
Ναι: διατροφή, απώλεια βάρους, άσκηση, διακοπή καπνίσματος.
🔹 Πρέπει να νηστέψω πριν την εξέταση;
Δεν είναι απαραίτητο, αλλά συνιστάται για καλύτερη ακρίβεια.
🔹 Τι είναι η ApoB και ποιος είναι ο ρόλος της στο σώμα;
Η ApoB είναι η βασική απολιποπρωτεΐνη της LDL και αποτελεί τον κυριότερο δείκτη του αριθμού των αθηρογόνων λιποπρωτεϊνών στο αίμα. Κάθε LDL σωματίδιο περιέχει ένα μόριο ApoB.
🔹 Γιατί είναι πιο αξιόπιστη από την LDL χοληστερόλη;
Η μέτρηση της ApoB αποτυπώνει τον αριθμό των LDL σωματιδίων, ανεξάρτητα από την ποσότητα χοληστερόλης που μεταφέρουν. Έτσι, είναι πιο αξιόπιστη για την εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου.
🔹 Ποιο είναι το ιδανικό εύρος τιμών;
Ιδανικές τιμές είναι κάτω από 90 mg/dL για άτομα γενικού πληθυσμού και κάτω από 65–80 mg/dL για υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου.
🔹 Τι σημαίνει αν έχω φυσιολογική LDL αλλά υψηλή ApoB;
Σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά μικρά, πυκνά σωματίδια LDL — κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης, παρά την “καλή” LDL-C.
🔹 Ποιος είναι ο λόγος ApoB/ApoA και γιατί έχει σημασία;
Ο λόγος δείχνει την ισορροπία μεταξύ αθηρογόνων (ApoB) και προστατευτικών (ApoA) λιποπρωτεϊνών. Όσο υψηλότερος, τόσο μεγαλύτερος ο καρδιαγγειακός κίνδυνος.
🔹 Πώς μπορώ να μειώσω τα επίπεδα ApoB φυσικά;
Με άσκηση, υγιεινή διατροφή πλούσια σε Ω-3 και φυτικές ίνες, απώλεια βάρους και διακοπή του καπνίσματος.
🔹 Ποια φάρμακα μειώνουν την ApoB;
Στατίνες, Ezetimibe, PCSK9 αναστολείς (π.χ. Evolocumab, Inclisiran), και σε ορισμένες περιπτώσεις Fibrates.
🔹 Πρέπει να νηστέψω πριν την εξέταση;
Δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά η νηστεία 8–12 ωρών συνιστάται για μεγαλύτερη ακρίβεια και σύγκριση.
🔹 Αυξάνεται η ApoB στην εγκυμοσύνη;
Ναι, φυσιολογικά αυξάνεται, ιδιαίτερα στο 3ο τρίμηνο. Ωστόσο, πολύ υψηλές τιμές απαιτούν παρακολούθηση.
🔹 Σχετίζεται η ApoB με την Lp(a);
Ναι. Η Lp(a) περιέχει ένα μόριο ApoB-100, και η συνύπαρξη υψηλών τιμών Lp(a) και ApoB αυξάνει σημαντικά τον καρδιοαγγειακό κίνδυνο.
📚 Εκτεταμένη Βιβλιογραφία – ApoB
Sniderman AD, Williams K, Contois JH, et al.
Apolipoprotein B, low-density lipoprotein particle number, and risk of cardiovascular disease: a narrative review.
JAMA Cardiol. 2019;4(7):1170-1179.
doi:10.1001/jamacardio.2019.2137Ference BA, et al.
Clinical effect of naturally randomized LDL-C lowering variants across ApoB, HMGCR, NPC1L1, and PCSK9: A meta-analysis of genetic studies.
Lancet. 2016;388(10061):2532-2541.Grundy SM, Stone NJ, Bailey AL, et al.
2018 AHA/ACC Guideline on the Management of Blood Cholesterol.
Circulation. 2019;139(25):e1082–e1143.
doi:10.1161/CIR.0000000000000625Toth PP, et al.
Should apolipoprotein B be routinely measured in clinical practice?
J Clin Lipidol. 2013;7(6):561-573.
doi:10.1016/j.jacl.2013.07.001Nordestgaard BG, Langsted A, Mora S, et al.
Fasting is not routinely required for determination of a lipid profile: clinical and laboratory implications including flagging at desirable concentration cutpoints.
Eur Heart J. 2016;37(25):1944–1958.Contois JH, et al.
Apolipoprotein B and Cardiovascular Disease Risk: Position Statement from the AACC Lipoproteins and Vascular Diseases Division Working Group.
Clin Chem. 2009;55(3):407-419.
doi:10.1373/clinchem.2008.118356Barter P, et al.
Apolipoproteins and cardiovascular risk: current strategies for measuring and interpreting ApoB and ApoA-I.
Curr Opin Lipidol. 2006;17(4):405–409.European Atherosclerosis Society Consensus Panel.
Apolipoprotein B versus non-HDL cholesterol as treatment targets: a debate.
Curr Opin Lipidol. 2020;31(6):320–328.UpToDate – Apolipoprotein B: Clinical Use and Interpretation
Wolters Kluwer Health, last updated 2024.
https://www.uptodate.comΕΟΔΥ – Ελληνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας
Κατευθυντήριες οδηγίες για τη δυσλιπιδαιμία & τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
https://eody.gov.grΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Ιατρική Σχολή
Σημειώσεις Διδασκαλίας – Κλινική Βιοχημεία: Απολιποπρωτεΐνες και λιποπρωτεΐνες (2023)Pencina MJ, D’Agostino RB Sr, Larson MG, et al.
Predicting the 30-year risk of cardiovascular disease: the Framingham Heart Study.
Circulation. 2009;119(24):3078-3084.National Lipid Association Recommendations for Patient-Centered Management of Dyslipidemia.
J Clin Lipidol. 2015;9(2):129–169.
