🔍 Τι είναι η παραθορμόνη;

Η παραθορμόνη (PTH) είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες, τέσσερις μικρούς αδένες που βρίσκονται πίσω από τον θυρεοειδή. Ο βασικός της ρόλος είναι να ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα και τα οστά.

🧬 Πώς λειτουργεί η PTH;

Η παραθορμόνη ενεργοποιείται όταν το επίπεδο του ιονισμένου ασβεστίου στο αίμα μειώνεται. Η ορμόνη αυξάνει το ασβέστιο με τους εξής τρόπους:

1. ✅ Στους νεφρούς: Μειώνει την αποβολή ασβεστίου μέσω των ούρων

2. ✅ Στο έντερο: Ενισχύει την απορρόφηση ασβεστίου μέσω της ενεργοποίησης της βιταμίνης D

3. ✅ Στα οστά: Αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου από τον οστικό ιστό (οστική αποδόμηση)

Αντίστοιχα, μειώνει τα επίπεδα φωσφόρου αυξάνοντας την αποβολή του από τα νεφρά.

⚖️ Ισορροπία Ασβεστίου – PTH – Βιταμίνης D

Η PTH συνεργάζεται στενά με:

• Τη βιταμίνη D (25(OH)D): για εντερική απορρόφηση ασβεστίου

• Την καλσιτονίνη: ορμόνη του θυρεοειδούς που έχει αντίθετη δράση

• Το ασβέστιο και το φώσφορο: για τη διατήρηση οστικής υγείας

🧪 Πότε ζητείται η εξέταση παραθορμόνης;

Η μέτρηση της PTH στο αίμα ζητείται όταν:

• 📉 Υπάρχει υποασβεστιαιμία (χαμηλό ασβέστιο)

• 📈 Υπάρχει υπερασβεστιαιμία (υψηλό ασβέστιο)

• 🦴 Υποψία παραθυρεοειδικών διαταραχών

• 🧬 Υποψία νεφρικής ανεπάρκειας

• ☀️ Εκτίμηση βιταμίνης D

📈 Φυσιολογικές τιμές PTH

🔎 Η τιμή πρέπει να ερμηνεύεται σε συνδυασμό με το ασβέστιο και τη βιταμίνη D.

🔺 Αυξημένη παραθορμόνη – Τι σημαίνει;

📌 Υπερπαραθυρεοειδισμός

1. Πρωτοπαθής: Υπερλειτουργία των παραθυρεοειδών → αυξημένη PTH και ασβέστιο

2. Δευτεροπαθής: Απόκριση σε χαμηλό ασβέστιο ή χαμηλή βιταμίνη D

3. Τριτοπαθής: Μακροχρόνια διέγερση → αυτόνομη παραγωγή PTH

   ⚠️ Αίτια αυξημένης PTH

   • Όγκοι παραθυρεοειδών (αδένωμα)

   • Χρόνια νεφρική νόσος (CKD)

   • Βιταμίνη D ↓

   • Οστεομαλακία

   • Σύνδρομο FHH (οικογενής υπερασβεστιαιμία)

   ---

   🧠 Συμπτώματα αυξημένης PTH

   • Κόπωση, κατάθλιψη

   • Πόνοι στα οστά και στις αρθρώσεις

   • Συχνή ούρηση (πολυουρία)

   • Νεφρολιθίαση

   • Δυσκοιλιότητα

   • Υπέρταση

   ---

   🔻 Χαμηλή παραθορμόνη – Τι σημαίνει;

   📌 Υποπαραθυρεοειδισμός

   Κατάσταση με ανεπαρκή έκκριση PTH, οδηγεί σε υποασβεστιαιμία.

   ---

   ⚠️ Αίτια χαμηλής PTH

   • Χειρουργική αφαίρεση θυρεοειδούς ή παραθυρεοειδών

   • Αυτοάνοσα νοσήματα

   • Γενετικά σύνδρομα (π.χ. DiGeorge)

   • Μεταλλάξεις στο γονίδιο του υποδοχέα ασβεστίου

   • Χρόνια υπομαγνησιαιμία

   ---

   🧠 Συμπτώματα χαμηλής PTH

   • Μυϊκές κράμπες

   • Παραισθησίες (μουδιάσματα)

   • Τετανία

   • Καρδιακές αρρυθμίες

   • Επιληπτικές κρίσεις (σε σοβαρές περιπτώσεις)

   ---

   🧪 Συσχετισμός με βιταμίνη D

   Η χαμηλή βιταμίνη D οδηγεί σε δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, όπου η PTH αυξάνεται για να αντισταθμίσει την έλλειψη εντερικής απορρόφησης ασβεστίου.

   Η αποκατάσταση της βιταμίνης D οδηγεί σε μείωση της PTH.

   ---

   🧠 PTH και Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ)

   Σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η PTH συχνά αυξάνεται λόγω:

   • Μειωμένης αποβολής φωσφόρου

   • Μειωμένης σύνθεσης καλσιτριόλης (ενεργής βιταμίνης D)

   • Αντίστασης των ιστών στην PTH

   🔄 Προκαλεί νεφρογενή οστεοδυστροφία.

   ---

   🩺 Θεραπεία διαταραχών PTH

   Για υπερπαραθυρεοειδισμό:

   • Χειρουργική αφαίρεση αδενώματος (παραθυρεοειδεκτομή)

   • Ανταγωνιστές ασβεστίου (Cinacalcet)

   • Αντιφωσφορικά

   • Βιταμίνη D (σε δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό)

   Για υποπαραθυρεοειδισμό:

   • Συμπλήρωση ασβεστίου

   • Βιταμίνη D (καλσιτριόλη)

   • PTH αναλόγους (σε ανθεκτικές περιπτώσεις)

     🤔 FAQ (Συχνές Ερωτήσεις)

     🔹 Τι είναι η παραθορμόνη;

     Ορμόνη που ρυθμίζει το ασβέστιο και τον φώσφορο στο αίμα, εκκρίνεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες.

     🔹 Πότε ανεβαίνει η PTH;

     Σε χαμηλό ασβέστιο, χαμηλή βιταμίνη D, χρόνια νεφρική νόσο, ή αδένωμα παραθυρεοειδών.

     🔹 Είναι επικίνδυνη η υψηλή PTH;

     Ναι, καθώς οδηγεί σε απώλεια οστικής μάζας, νεφρολιθίαση και υπερασβεστιαιμία.

     🔹 Πώς αντιμετωπίζεται ο υπερπαραθυρεοειδισμός;

     Με φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική αφαίρεση των παραθυρεοειδών (αν υπάρχει όγκος).

     ❓ Συχνές Ερωτήσεις για την Παραθορμόνη (PTH)

     🔹 Τι είναι η παραθορμόνη (PTH);

     Η παραθορμόνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα. Είναι κρίσιμη για την υγεία των οστών και των νεφρών.

     ---

     🔹 Ποια είναι η φυσιολογική τιμή παραθορμόνης;

     Οι φυσιολογικές τιμές κυμαίνονται συνήθως από 15 έως 65 pg/mL, αλλά ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με το εργαστήριο και τη μονάδα μέτρησης.

     ---

     🔹 Τι σημαίνει αυξημένη PTH;

     Η αυξημένη PTH μπορεί να σημαίνει:

     • Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (π.χ. αδένωμα)

     • Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (χαμηλό ασβέστιο/βιταμίνη D)

     • Χρόνια νεφρική νόσος

     ---

     🔹 Τι προκαλεί χαμηλή παραθορμόνη;

     Χαμηλή PTH μπορεί να οφείλεται σε:

     • Υποπαραθυρεοειδισμό (μετά από χειρουργείο ή αυτοάνοσο νόσημα)

     • Έλλειψη μαγνησίου

     • Γενετικά σύνδρομα (π.χ. DiGeorge)

     ---

     🔹 Τι συμπτώματα δίνει η υψηλή παραθορμόνη;

     • Οστικοί πόνοι

     • Αδυναμία, κόπωση

     • Πολυουρία και αφυδάτωση

     • Νεφρολιθίαση

     • Υπέρταση

     ---

     🔹 Πώς αντιμετωπίζεται η διαταραχή PTH;

     Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία:

     • Χειρουργική αφαίρεση παραθυρεοειδών (όταν υπάρχει αδένωμα)

     • Φαρμακευτική αγωγή (Cinacalcet, βιταμίνη D, ασβέστιο)

     • Ρύθμιση υποκείμενων καταστάσεων (π.χ. νεφρική νόσος)

     ---

     🔹 Η PTH σχετίζεται με τη βιταμίνη D;

     Ναι. Η χαμηλή βιταμίνη D μειώνει την απορρόφηση ασβεστίου → αύξηση της PTH (δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός).

     ---

     🔹 Μπορεί να αυξηθεί η PTH με φυσιολογικό ασβέστιο;

     Ναι. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται “κανονικοασβεστιαιμικός υπερπαραθυρεοειδισμός” και μπορεί να είναι πρόδρομη μορφή πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού.

     ☀️ Γιατί αυξάνεται η PTH όταν πέφτει η βιταμίνη D;

     Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση ασβεστίου από το έντερο. Όταν υπάρχει ανεπάρκεια βιταμίνης D:

     1. 🔽 Μειώνεται η απορρόφηση ασβεστίου από τις τροφές

     2. 🔻 Το επίπεδο ασβεστίου στο αίμα μειώνεται (υποασβεστιαιμία)

     3. 🧠 Ο οργανισμός ανιχνεύει αυτή τη μείωση και ενεργοποιεί τους παραθυρεοειδείς αδένες

     4. ⬆️ Οι παραθυρεοειδείς εκκρίνουν περισσότερη PTH

     5. ⚖️ Η PTH προσπαθεί να διορθώσει το ασβέστιο:

        • Αυξάνει την οστική απορρόφηση (απελευθέρωση ασβεστίου από τα οστά)

        • Ενισχύει την επαναρρόφηση ασβεστίου στα νεφρά

        • Διεγείρει τη μετατροπή της βιταμίνης D στην ενεργή της μορφή (καλσιτριόλη) στους νεφρούς

     ---

     🔁 Ονομάζεται: Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός

     Αυτή η κατάσταση όπου η PTH αυξάνεται αντιδραστικά λόγω έλλειψης βιταμίνης D (ή χρόνιας νεφρικής νόσου), χωρίς να υπάρχει όγκος στους παραθυρεοειδείς, ονομάζεται:

     Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός

     ---

     📌 Συμπέρασμα:

     • Χαμηλή βιταμίνη D → λιγότερο ασβέστιο από το έντερο → ⬆️ PTH

     • Η αύξηση της PTH προσπαθεί να αντισταθμίσει το χαμηλό ασβέστιο

     • Αν δεν αποκατασταθεί η βιταμίνη D, η PTH παραμένει χρόνια αυξημένη και προκαλεί απώλεια οστικής μάζας

   • 📚 Βιβλιογραφία

     1. Bilezikian JP, Bandeira L, Khan A, Cusano NE.
        Hyperparathyroidism. Lancet. 2018;391(10116):168-178.
        https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)31430-7

     2. Silverberg SJ, Rubin MR, Faiman C, Peacock M.
        Primary hyperparathyroidism and vitamin D deficiency: clinical and therapeutic implications. J Bone Miner Res.
        https://doi.org/10.1359/jbmr.070604

     3. Khan AA, Hanley DA, Rizzoli R, Bollerslev J, et al.
        Primary hyperparathyroidism: review and guidelines from the Third International Workshop. J Clin Endocrinol Metab. 2009.
        https://doi.org/10.1210/jc.2008-1763

     4. Shoback D.
        Hypoparathyroidism. N Engl J Med. 2008;359:391–403.
        https://doi.org/10.1056/NEJMra071092

     5. European Society of Endocrinology Clinical Practice Guidelines (2022).
        Management of chronic hypoparathyroidism in adults.
        https://www.ese-hormones.org

     6. Mayo Clinic Laboratories.
        Parathyroid Hormone (PTH) Testing Overview.
        https://www.mayocliniclabs.com

     7. UpToDate – Parathyroid hormone disorders overview.
        https://www.uptodate.com