🦴 Ασβέστιο: Φιλικός Οδηγός Ασθενών

1. Τι είναι το Ασβέστιο;

Το ασβέστιο είναι το πιο άφθονο μέταλλο στο σώμα μας και παίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της υγείας των οστών και των δοντιών. Περίπου το 99% του ασβεστίου βρίσκεται στα οστά, ενώ το υπόλοιπο 1% κυκλοφορεί στο αίμα και συμμετέχει σε σημαντικές λειτουργίες όπως η πήξη του αίματος, η μυϊκή συστολή και η νευρική μετάδοση.

2. Ρόλος του Ασβεστίου στον Οργανισμό

• 🦴 Οστά & Δόντια: Βασικό συστατικό για ισχυρά οστά και δόντια.
• ❤️ Καρδιά: Συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του καρδιακού μυός.
• 🧠 Νευρικό Σύστημα: Μεταβίβαση νευρικών σημάτων.
• 💪 Μύες: Ρυθμίζει τη σύσπαση και χαλάρωση των μυών.
• 🩸 Πήξη Αίματος: Συμμετέχει στην αιμόσταση.

3. Συμπτώματα Έλλειψης Ασβεστίου (Υπασβεστιαιμία)

Η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να προκαλέσει:

• Μυϊκές κράμπες και σπασμούς.
• Μούδιασμα στα άκρα.
• Οστεοπόρωση και εύθραυστα οστά.
• Οδοντικά προβλήματα.
• Αρρυθμίες.

4. Συμπτώματα Υπερασβεστιαιμίας

Η υπερβολική αύξηση ασβεστίου στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε:

• Δίψα και συχνή ούρηση.
• Ναυτία, εμετούς και δυσκοιλιότητα.
• Κόπωση και αδυναμία.
• Νεφρολιθίαση (πέτρες στα νεφρά).
• Διαταραχές καρδιακού ρυθμού.

5. Εξετάσεις Αίματος για το Ασβέστιο

Ο εργαστηριακός έλεγχος βοηθά στη διερεύνηση συμπτωμάτων, στην παρακολούθηση θεραπείας και στη διαφορική διάγνωση
υπο- ή υπερασβεστιαιμίας. Τα εύρη αναφοράς διαφέρουν ελαφρά ανά εργαστήριο· συμβουλευτείτε πάντα το report σας.

5.1 Τύποι μετρήσεων ασβεστίου

• Ολικό ασβέστιο ορού (συνήθως ~8.5–10.5 mg/dL): περιλαμβάνει δεσμευμένο + ιονισμένο κλάσμα.
• Ιονισμένο ασβέστιο (βιολογικά ενεργό, π.χ. ~4.5–5.6 mg/dL): πιο ακριβές όταν υπάρχει διαταραχή λευκωματίνης/οξέωσης.
• Διορθωμένο ασβέστιο (όταν η λευκωματίνη ≠ 4.0 g/dL):
  Διορθωμένο Ca (mg/dL) = Μετρούμενο Ca + 0.8 × (4.0 − Λευκωματίνη g/dL)
  (Για mmol/L: +0.02 × (40 − Λευκωματίνη g/L))

5.2 Συνοδευτικές εξετάσεις μεταβολισμού οστού/ασβεστίου

• Λευκωματίνη ορού: επηρεάζει το ολικό Ca.
• Φώσφορος (P): συχνά αντίθετες μεταβολές με Ca.
• Μαγνήσιο (Mg): χαμηλό Mg → υποπαραθυρεοειδισμός-όπως.
• 25(OH) Βιταμίνη D: δείκτης αποθηκών βιταμίνης D.
• 1,25(OH)₂ Βιταμίνη D: σε ειδικές περιπτώσεις (νεφρική νόσος, κοκκιωματώδεις).
• Παραθορμόνη (PTH): κεντρική στη διαφορική διάγνωση.
• Αλκαλική φωσφατάση (ALP) (συνολική ή οστική ισομορφή): δραστηριότητα οστικής ανακατασκευής.
• Νεφρική λειτουργία (κρεατινίνη, eGFR): η ΧΝΝ αλλάζει την ομοιόσταση Ca/P/Vit D.
• Δείκτες οστικού μεταβολισμού (προαιρετικά):
  P1NP (σχηματισμός), CTX (απορρόφηση) για παρακολούθηση θεραπείας.
• PTHrP: σε υπερασβεστιαιμία με καταστολή της PTH (υποψία παρανεοπλασματικής αιτίας).
• Ασβέστιο ούρων 24ώρου & λόγος Ca/Cr: διάκριση π.χ. πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού (PPΘ) από
  οικογενή υποασβεστιουρική υπερασβεστιαιμία (FHH) — Ca/Cr < 0.01 υποδηλώνει FHH.

5.3 Βασική ερμηνεία αποτελεσμάτων

• Υψηλό Ca + υψηλή/«μη κατασταλμένη» PTH → Πιθανός πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός.
• Υψηλό Ca + χαμηλή PTH → Παρανεοπλασματική (PTHrP), υπερβιταμίνωση D, θυρεοτοξίκωση, κοκκιωματώδεις νόσοι, ακινησία κ.ά.
• Χαμηλό Ca + υψηλή PTH → Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (έλλειψη Vit D, ΧΝΝ, δυσαπορρόφηση).
• Χαμηλό Ca + χαμηλή/ακατάλληλα φυσιολογική PTH → Υποπαραθυρεοειδισμός (π.χ. μετεγχειρητικός).

5.4 Παράγοντες που επηρεάζουν τη μέτρηση

• Προ-αναλυτικά: παρατεταμένος τουρνικέ, καθυστέρηση φυγοκέντρησης, pH δείγματος (επηρεάζει ιονισμένο Ca).
  Προτιμάται ταχεία επεξεργασία και αεροστεγές δείγμα για ιονισμένο Ca.
• Κιρκαδικός ρυθμός: μικρές ημερήσιες διακυμάνσεις — ιδανικά σταθερή ώρα επανάληψης.
• Φάρμακα: θειαζιδικά ↑Ca, διουρητικά αγκύλης ↓Ca, λίθιο ↑PTH, βιτ. D/ασβέστιο ↑Ca,
  καλσιμιμητικά (σινακαλσέτη) ↓PTH, αντιεπιληπτικά επηρεάζουν Vit D κ.ά.

5.5 Πότε να επαναλάβω/επεκτείνω τον έλεγχο

• Οριακές τιμές ή ασυμφωνία με κλινική εικόνα → επιβεβαίωση με ιονισμένο Ca & λευκωματίνη.
• Επιμένουσα υπερασβεστιαιμία/υπασβεστιαιμία → πλήρες πάνελ (PTH, Vit D, Mg, P, ALP) και 24ωρο Ca ούρων.
• Υποψία PPΘ → υπερηχογράφημα/σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών (κατόπιν ιατρικής κρίσης).

6. Παράγοντες που Επηρεάζουν τα Επίπεδα

• Διατροφή χαμηλή σε ασβέστιο.
• Έλλειψη βιταμίνης D.
• Νεφρικές παθήσεις.
• Παθήσεις παραθυρεοειδών.
• Φάρμακα (διουρητικά, κορτικοστεροειδή).

7. Διατροφή και Τρόφιμα Πλούσια σε Ασβέστιο

Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο:

• Γάλα, γιαούρτι, τυρί.
• Μικρά ψάρια με κόκαλα (π.χ. σαρδέλες).
• Αμύγδαλα, σουσάμι, ταχίνι.
• Μπρόκολο, σπανάκι, λάχανο.
• Ενισχυμένα ροφήματα φυτικής προέλευσης.

8. Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Αν υπάρχει διαγνωσμένη έλλειψη ή αυξημένος κίνδυνος οστεοπόρωσης, ο γιατρός μπορεί να προτείνει:

• Συμπληρώματα ασβεστίου (500–1000 mg/ημέρα).
• Συνδυασμό με βιταμίνη D για καλύτερη απορρόφηση.
• Παρακολούθηση με τακτικές εξετάσεις αίματος.
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής: διατροφή, άσκηση, αποφυγή καπνίσματος.