Χρειάζεται πάντα νηστεία πριν από το λιπιδαιμικό προφίλ;

Όχι πάντα. Οι σύγχρονες οδηγίες επιτρέπουν έλεγχο χωρίς νηστεία. Ωστόσο, σε αυξημένα τριγλυκερίδια ή για αρχική εκτίμηση συνιστάται νηστεία 9–12 ωρών.

Μπορώ να μειώσω τη χοληστερίνη μόνο με διατροφή;

Σε ήπιες περιπτώσεις, η Μεσογειακή διατροφή, οι φυτικές ίνες, οι φυτοστερόλες και η άσκηση μπορούν να μειώσουν την LDL κατά 10–25%. Σε υψηλό κίνδυνο απαιτείται συνήθως και φαρμακευτική αγωγή.

Ποιες είναι οι στοχευόμενες τιμές LDL ανά κίνδυνο;

Χαμηλός/μέτριος κίνδυνος: LDL <115 mg/dL. Υψηλός: LDL <70 mg/dL. Πολύ υψηλός: LDL <55 mg/dL. Σε εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο μπορεί να τεθεί στόχος <40 mg/dL.

Πότε χρειάζονται φάρμακα για τη χοληστερίνη;

Όταν οι αλλαγές τρόπου ζωής δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων LDL ή όταν υπάρχει ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτης, χρόνια νεφρική νόσος ή οικογενής υπερχοληστερολαιμία. Πρώτη επιλογή είναι οι στατίνες.

Είναι ασφαλείς οι στατίνες;

Ναι. Διαθέτουν ισχυρή τεκμηρίωση ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Πιθανές παρενέργειες (π.χ. μυαλγίες) είναι συνήθως ήπιες και διαχειρίσιμες με ιατρό. Η παρακολούθηση ηπατικών ενζύμων/CK γίνεται κατά περίπτωση.

Τι είναι η non-HDL και η apoB και πότε χρειάζονται;

Η non-HDL (Ολική−HDL) και η apoB εκτιμούν το συνολικό αθηρογόνο φορτίο. Είναι χρήσιμες όταν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή υπάρχει μεταβολικό σύνδρομο. Στόχοι συχνά: non-HDL 30 mg/dL πάνω από τον στόχο LDL και apoB <65–80 mg/dL σε υψηλό κίνδυνο.

Τι είναι η Lp(a) και πόσο συχνά μετριέται;

Η Lp(a) είναι κληρονομικός δείκτης κινδύνου που μοιάζει με την LDL. Συνήθως μετριέται μία φορά στη ζωή, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας. Υψηλές τιμές (>50 mg/dL) αυξάνουν τον κίνδυνο.

Η πολύ υψηλή HDL είναι πάντα προστατευτική;

Όχι. Πολύ υψηλές τιμές HDL (>80 mg/dL) δεν είναι πάντα προστατευτικές και μπορεί να αντανακλούν δυσλειτουργικά σωματίδια. Η ποιότητα της HDL έχει σημασία, όχι μόνο το νούμερο.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

Υψηλή χοληστερίνη – Πώς την αντιμετωπίζουμε χωρίς υπερβολές

Πρακτικός οδηγός για LDL, HDL, τριγλυκερίδια, στόχους ανά καρδιαγγειακό κίνδυνο, διατροφή τύπου Μεσογειακής δίαιτας και φάρμακα. Χωρίς υπερβολές, με απλά βήματα που δουλεύουν.

1) Τι είναι η χοληστερίνη και γιατί ανεβαίνει;

Η χοληστερίνη είναι ένα λιπίδιο που παράγεται φυσιολογικά από το ήπαρ και είναι απαραίτητο για τη σύνθεση
των κυτταρικών μεμβρανών, των στεροειδών ορμονών (όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη και η κορτιζόλη)
και της βιταμίνης D. Επίσης συμμετέχει στη δημιουργία των χολικών οξέων που βοηθούν στη
πέψη των λιπαρών. Ωστόσο, όταν τα επίπεδά της στο αίμα αυξηθούν πέρα από τα φυσιολογικά όρια,
αυξάνεται ο κίνδυνος για αθηροσκλήρυνση και καρδιαγγειακά νοσήματα.

Στο αίμα, η χοληστερίνη μεταφέρεται μέσω ειδικών σωματιδίων που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες:

LDL (Low-Density Lipoprotein): γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη, μεταφέρει τη χοληστερίνη από το ήπαρ προς τους ιστούς. Όταν αυξηθεί, εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών και σχηματίζει αθηρωματική πλάκα.
HDL (High-Density Lipoprotein): η «καλή» χοληστερίνη, απομακρύνει την περίσσεια χοληστερίνης από τους ιστούς και τη μεταφέρει πίσω στο ήπαρ για αποβολή.
VLDL & Τριγλυκερίδια: μορφές λιπιδίων που συμμετέχουν επίσης στην αποθήκευση και μεταφορά ενέργειας, και όταν αυξάνονται, επιβαρύνουν έμμεσα τα επίπεδα LDL.

📈 Γιατί ανεβαίνει η χοληστερίνη;

Γενετικοί παράγοντες: οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH), με πολύ υψηλές LDL από μικρή ηλικία.
Διατροφή: κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κορεσμένα και trans λιπαρά (τηγανητά, βούτυρα, αλλαντικά, έτοιμα γλυκά).
Καθιστική ζωή: η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μειώνει την HDL και αυξάνει τα τριγλυκερίδια.
Παχυσαρκία και ινσουλινοαντίσταση: συνδέονται με αυξημένη παραγωγή VLDL και μετατροπή της σε LDL.
Νόσοι και φάρμακα: υποθυρεοειδισμός, νεφρωσικό σύνδρομο, χρόνια νεφρική νόσος, κορτικοστεροειδή, αναβολικά, αντιρετροϊκά.
Ανεπαρκής ύπνος και χρόνιο στρες: αυξάνουν την παραγωγή κορτιζόλης και έμμεσα επηρεάζουν τα λιπίδια.

💡 Παράδειγμα:
Ένας άνδρας 45 ετών με αυξημένο βάρος, ήπιο υποθυρεοειδισμό και συχνή κατανάλωση fast food παρουσιάζει LDL 180 mg/dL.
Με σωστή διατροφή, θεραπεία θυρεοειδούς και ήπια στατίνη, η LDL μπορεί να μειωθεί σε <100 mg/dL μέσα σε 2–3 μήνες.

⚠️ Γιατί έχει σημασία:
Η υψηλή LDL δεν προκαλεί συμπτώματα. Συχνά ανακαλύπτεται τυχαία σε προληπτικό έλεγχο, αλλά η μακροχρόνια αύξησή της
προκαλεί «σιωπηλή» βλάβη στα αγγεία. Η έγκαιρη μέτρηση και παρέμβαση προλαμβάνει εμφράγματα και εγκεφαλικά.

Η αξιολόγηση των επιπέδων χοληστερίνης πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο
(ηλικία, φύλο, κάπνισμα, πίεση, σάκχαρο) και όχι μεμονωμένα.
Για αξιόπιστα αποτελέσματα, προτιμήστε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο με σύγχρονες αναλυτικές μεθόδους.

2) Πότε θεωρείται «υψηλή» η χοληστερίνη; Στόχοι LDL ανά καρδιαγγειακό κίνδυνο

Δεν υπάρχει μία ενιαία «φυσιολογική» τιμή χοληστερίνης για όλους. Οι στόχοι εξαρτώνται από το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο κάθε ατόμου,
δηλαδή την πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος ή εγκεφαλικού μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Οι οδηγίες των ESC/EAS (2023) και της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρυνσης καθορίζουν τους στόχους LDL ως εξής:

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες σε κινητό.

Κατηγορία κινδύνου	Παραδείγματα ασθενών	Στόχος LDL (mg/dL)	Συνολική μείωση LDL
Χαμηλός/Μέτριος	Χωρίς διαβήτη ή καρδιοπάθεια, λίγοι παράγοντες κινδύνου	< 115	–30%
Υψηλός	Σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική νόσος, SCORE2 ≥5%	< 70	–50%
Πολύ Υψηλός	Στεφανιαία νόσος, ΑΕΕ, ΠΑΝ, FH με καρδιοπάθεια	< 55	–50–60%
Ακραίος κίνδυνος	Πρόσφατο έμφραγμα ή πολλαπλά επεισόδια	< 40	–65%+

📊 Σημαντικό:
Οι τιμές ολικής χοληστερίνης (TC) έχουν μικρότερη διαγνωστική αξία.
Οι δείκτες LDL-C, non-HDL-C και apoB αντικατοπτρίζουν καλύτερα τον πραγματικό αθηρογόνο κίνδυνο.

💡 Παράδειγμα:
Άνδρας 55 ετών, πρώην καπνιστής, με διαβήτη και υπέρταση έχει LDL 145 mg/dL.
Ο στόχος του είναι <70 mg/dL. Με στατίνη + εζετιμίμπη μπορεί να επιτύχει μείωση 50–60% και να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος.

Ο προσδιορισμός της LDL γίνεται συνήθως με υπολογισμό (εξίσωση Friedewald) ή με άμεση μέτρηση σε ειδικούς αναλυτές.
Για ακριβή αξιολόγηση, συνιστάται έλεγχος στο ίδιο εργαστήριο και με σταθερές συνθήκες (νηστεία, φάρμακα, δίαιτα).

3) Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από υψηλή χοληστερίνη;

Η αυξημένη χοληστερίνη δεν επηρεάζει όλους το ίδιο. Ο συνολικός κίνδυνος εξαρτάται από
κληρονομικούς παράγοντες, συνυπάρχουσες παθήσεις και
τρόπο ζωής. Η αναγνώριση των ομάδων υψηλού κινδύνου είναι καθοριστική για την έγκαιρη πρόληψη και θεραπεία.

🧬 Γενετικοί και οικογενειακοί παράγοντες

Οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH): αυξημένη LDL από τη γέννηση (>190 mg/dL στους ενήλικες, >160 στα παιδιά).
Ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας (άνδρες <55, γυναίκες <65 ετών) σε συγγενή πρώτου βαθμού.
Αυξημένη Lp(a): κληρονομικός δείκτης που ενισχύει τον κίνδυνο εμφράγματος ανεξάρτητα από την LDL.

🩺 Παθολογικοί παράγοντες κινδύνου

Σακχαρώδης Διαβήτης (Τύπου 1 ή 2): αυξάνει τον σχηματισμό μικρών, πυκνών LDL σωματιδίων.
Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ): διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων και υψηλός καρδιοαγγειακός κίνδυνος.
Υποθυρεοειδισμός: μειωμένος καταβολισμός της LDL → άνοδος ολικής και LDL χοληστερίνης.
Νεφρωσικό σύνδρομο, ηπατικές παθήσεις, σύνδρομο Cushing: προκαλούν δευτερογενή υπερχοληστερολαιμία.

⚠️ Παράγοντες τρόπου ζωής

Διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λίπη και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.
Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και καθιστική εργασία.
Κάπνισμα: μειώνει την HDL και αυξάνει την οξείδωση της LDL.
Παχυσαρκία/Κεντρική παχυσαρκία: αυξάνει τα τριγλυκερίδια και μειώνει την HDL.
Χρόνιο στρες και ανεπαρκής ύπνος: διαταράσσουν ορμονικά την ισορροπία λιπιδίων.

💡 Κλινικό παράδειγμα:
Γυναίκα 52 ετών, μη καπνίστρια, με υπέρταση και ήπιο υποθυρεοειδισμό έχει LDL 165 mg/dL.
Παρά την απουσία συμπτωμάτων, ταξινομείται σε υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο και χρειάζεται παρέμβαση με διατροφή και φαρμακευτική αγωγή.

Ο έλεγχος του προφίλ κινδύνου πρέπει να περιλαμβάνει LDL, HDL, TG, non-HDL, apoB και, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό,
Lp(a). Η πρώιμη παρέμβαση είναι το «κλειδί» για να προληφθεί η αθηροσκλήρυνση πριν δώσει συμπτώματα.

4) Εξετάσεις για τη χοληστερίνη – νηστεία, δείκτες και ερμηνεία

Ο έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ είναι βασικός για την αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Περιλαμβάνει τη μέτρηση της ολικής χοληστερίνης, της LDL, της HDL και των τριγλυκεριδίων.
Σε εξειδικευμένες περιπτώσεις μπορεί να προστεθούν επιπλέον δείκτες όπως non-HDL, apoB και Lp(a).

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Εξέταση	Τι μετρά	Ερμηνεία / Χρήση
Ολική Χοληστερίνη	Σύνολο όλων των μορφών χοληστερίνης στο αίμα	Χρήσιμη για γενική εκτίμηση, αλλά όχι μόνη της για διάγνωση
LDL (Low-Density Lipoprotein)	Κύριος αθηρογόνος δείκτης	Ο βασικός στόχος θεραπείας – σχετίζεται άμεσα με τον κίνδυνο εμφράγματος
HDL (High-Density Lipoprotein)	Απομακρύνει χοληστερίνη από τα αγγεία	Όσο υψηλότερη τόσο καλύτερη (ιδανικά >50 mg/dL στις γυναίκες, >40 στους άνδρες)
Τριγλυκερίδια (TG)	Κύρια μορφή αποθήκευσης ενέργειας	Αυξημένα TG (>150 mg/dL) σχετίζονται με μεταβολικό σύνδρομο και παγκρεατίτιδα
non-HDL-C	Ολική – HDL	Περιλαμβάνει όλες τις αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες, χρήσιμη όταν TG >200 mg/dL
apoB	Πρωτεΐνη όλων των σωματιδίων LDL, VLDL, IDL	Πιο ακριβής δείκτης αθηρογόνου φορτίου – στόχος <65–80 mg/dL σε υψηλό κίνδυνο
Lp(a)	Κληρονομικός δείκτης που μοιάζει με LDL	Αυξημένες τιμές (>50 mg/dL) αυξάνουν ανεξάρτητα τον καρδιαγγειακό κίνδυνο

🔬 Προετοιμασία δείγματος:

Για πλήρη αξιολόγηση προτείνεται νηστεία 9–12 ωρών (ιδίως αν τα TG είναι υψηλά).
Αποφύγετε αλκοόλ, λιπαρά γεύματα και έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα.
Αναφέρετε φάρμακα ή συμπληρώματα που επηρεάζουν τα λιπίδια (θυρεοειδικά, αντισυλληπτικά, βιταμίνες).
Για συγκρίσιμα αποτελέσματα, κάντε επανέλεγχο στο ίδιο εργαστήριο και κατά προτίμηση την ίδια ώρα της ημέρας.

💡 Συμβουλή:
Η μέτρηση της Lp(a) χρειάζεται να γίνει μία μόνο φορά στη ζωή, καθώς επηρεάζεται κυρίως από το DNA και όχι από τη διατροφή.

Για ακριβή εκτίμηση, οι εξετάσεις πρέπει να πραγματοποιούνται σε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο
σύμφωνα με τα πρότυπα IFCC και Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρυνσης.

5) Διατροφή για τη μείωση της χοληστερίνης – Τι πραγματικά βοηθά

Η διατροφή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στη ρύθμιση της χοληστερίνης.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν τη LDL κατά 10–25%
χωρίς φάρμακα, ενώ βελτιώνουν ταυτόχρονα τη γενική υγεία, την αρτηριακή πίεση και το σωματικό βάρος.
Το πιο τεκμηριωμένο διατροφικό πρότυπο είναι η Μεσογειακή δίαιτα.

🥗 Βασικές αρχές Μεσογειακής διατροφής

Χρήση ελαιόλαδου ως κύριας πηγής λίπους (αντί για βούτυρο ή μαργαρίνη).
Καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης.
Τακτική κατανάλωση ψαριών (2–3 φορές/εβδομάδα) και ξηρών καρπών.
Περιορισμός κόκκινου κρέατος σε 1–2 φορές/εβδομάδα.
Αντικατάσταση γλυκών και αναψυκτικών με φρούτα ή γιαούρτι χωρίς ζάχαρη.

🔍 Ειδικά συστατικά που μειώνουν τη χοληστερίνη:

Φυτικές ίνες (β-γλυκάνες, πηκτίνες): βρώμη, κριθάρι, μήλα, όσπρια – μειώνουν LDL κατά 5–10%.
Φυτοστερόλες: εμπλουτισμένα προϊόντα (π.χ. μαργαρίνες) – 2 g/ημέρα μειώνουν LDL έως 10%.
Ω-3 λιπαρά οξέα: λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, σκουμπρί) – μειώνουν TG και φλεγμονή.
Αντικατάσταση κορεσμένων με ακόρεστα: ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί.
Μείωση trans λιπαρών: αποφυγή βιομηχανικών σνακ, τηγανητών και fast food.

📉 Παράδειγμα εβδομαδιαίου στόχου:

3 κύρια γεύματα + 2 μικρά ενδιάμεσα, πλούσια σε φυτικές ίνες.
1–2 κουταλιές ελαιόλαδο ημερησίως σε ωμή μορφή.
3 μερίδες όσπρια/εβδομάδα και 2 μερίδες ψάρι.
Αποφυγή επεξεργασμένων αλλαντικών, λουκάνικων, fast food.
1 χούφτα ανάλατοι ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα) καθημερινά.

🍷 Τι ισχύει για το αλκοόλ και τον καφέ;

Μέτρια κατανάλωση κρασιού (1 ποτήρι/ημέρα) μπορεί να αυξήσει την HDL, αλλά δεν συνιστάται σε όλους.
Ο καφές χωρίς ζάχαρη και χωρίς γάλα πλήρες δεν επηρεάζει σημαντικά τη χοληστερίνη.
Τα ενεργειακά ποτά, κορεσμένα ροφήματα και cocktails αυξάνουν τα τριγλυκερίδια.

⚠️ Συχνά διατροφικά λάθη:

Αποφυγή όλων των λιπών – το σώμα χρειάζεται «καλά» λιπαρά για ισορροπία.
Υπερβολική κατανάλωση χυμών, ρυζιού, ψωμιού και επεξεργασμένων δημητριακών.
Χρήση πολλών συμπληρωμάτων χωρίς ιατρική καθοδήγηση.
Αποχή από στατίνες ή φάρμακα νομίζοντας ότι η διατροφή «αρκεί» πάντα.

💡 Συμβουλή:
Ακολουθήστε διατροφή βασισμένη στο μοντέλο DASH ή Μεσογειακής διατροφής.
Ο συνδυασμός με άσκηση και μείωση σωματικού βάρους οδηγεί σε συνολική μείωση του κινδύνου κατά 30–40%.

Η εξατομίκευση είναι κρίσιμη: κάθε ασθενής έχει διαφορετικό μεταβολισμό, συννοσηρότητες και στόχους.
Η παρακολούθηση από ιατρό μικροβιολόγο ή διαιτολόγο διασφαλίζει ασφαλή και αποτελεσματική μείωση της χοληστερίνης.

6) Άσκηση, σωματικό βάρος και επίδραση στα λιπίδια

Η σωματική δραστηριότητα είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη μείωση των τριγλυκεριδίων,
την αύξηση της HDL («καλής» χοληστερίνης) και τη βελτίωση της συνολικής καρδιομεταβολικής υγείας.
Ο συνδυασμός άσκησης + απώλειας βάρους μπορεί να επιφέρει θεαματικές βελτιώσεις στο λιπιδαιμικό προφίλ.

🏃‍♂️ Είδη άσκησης που βοηθούν

Αερόβια άσκηση: γρήγορο περπάτημα, ποδήλατο, κολύμβηση, τρέξιμο – τουλάχιστον 150–300 λεπτά/εβδομάδα.
Αναερόβια / ενδυνάμωση: ασκήσεις με αντιστάσεις ή βάρη 2 φορές/εβδομάδα για διατήρηση μυϊκής μάζας.
Συνδυαστικά προγράμματα: αυξάνουν την κατανάλωση λίπους και βελτιώνουν την ινσουλινοευαισθησία.

⚖️ Επίδραση της απώλειας βάρους

Απώλεια 5–10% του σωματικού βάρους μειώνει την LDL κατά 10–15% και τα TG έως 30%.
Η μείωση λίπους στην κοιλιά (περιφέρεια μέσης <102 cm στους άνδρες, <88 cm στις γυναίκες) μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο.
Ο μεταβολισμός βελτιώνεται και η HDL αυξάνεται κατά 5–10 mg/dL μέσα σε 2–3 μήνες.

💪 Επιπλέον οφέλη της άσκησης

Βελτιώνει τη ρύθμιση σακχάρου και την αρτηριακή πίεση.
Μειώνει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες στα αγγεία.
Συμβάλλει στην πρόληψη της κατάθλιψης και στη βελτίωση της ποιότητας ύπνου.
Ενισχύει την παραγωγή «καλών» HDL σωματιδίων και μειώνει την αθηρογόνο LDL.

💡 Παράδειγμα εφαρμογής:
Ένα πρόγραμμα με 30 λεπτά περπάτημα 5 φορές/εβδομάδα + απώλεια 6 κιλών σε 3 μήνες μπορεί να μειώσει τη χοληστερίνη
κατά 15% και να μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 20–30%.

⚠️ Προσοχή:
Η υπερβολική ή απότομη άσκηση χωρίς ιατρική καθοδήγηση μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς ή υπερκόπωση.
Ασθενείς με καρδιακή νόσο ή υπέρταση πρέπει να έχουν ιατρική έγκριση πριν την έναρξη προγράμματος.

Η συστηματική άσκηση είναι τόσο αποτελεσματική όσο και ένα ήπιο υπολιπιδαιμικό φάρμακο.
Συνδυαστικά με ισορροπημένη διατροφή, μπορεί να καθυστερήσει ή και να αποφύγει τη φαρμακευτική αγωγή σε άτομα χαμηλού κινδύνου.

7) Φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης – Πότε χρειάζονται και πώς δρουν

Όταν οι αλλαγές τρόπου ζωής δεν επαρκούν για να επιτευχθούν οι στόχοι LDL,
ο γιατρός μπορεί να συστήσει υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή.
Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα ανάλογα με τον κίνδυνο, τη δυσανεξία και τις συννοσηρότητες.

💊 Κύριες κατηγορίες φαρμάκων

Στατίνες (ατορβαστατίνη, ροσουβαστατίνη, σιμβαστατίνη):
Αναστέλλουν τη σύνθεση χοληστερίνης στο ήπαρ, μειώνοντας την LDL κατά 30–55%.
Θεωρούνται η βάση της θεραπείας, με τεκμηριωμένη μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών.
Εζετιμίμπη:
Εμποδίζει την απορρόφηση χοληστερίνης από το έντερο.
Προσφέρει επιπλέον μείωση LDL κατά 15–25% όταν συνδυάζεται με στατίνη.
Αναστολείς PCSK9 (εβολόκουμαμπ, αλιρόκουμαμπ):
Βιολογικά φάρμακα σε ενέσιμη μορφή κάθε 2–4 εβδομάδες.
Μειώνουν την LDL έως 60%, ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού κινδύνου ή με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.
Μπενπεδοϊκό οξύ:
Νεότερη από του στόματος επιλογή για άτομα με δυσανεξία στις στατίνες,
μειώνει την LDL κατά 15–20% χωρίς να επηρεάζει τους μυς.
Ικωσιπεντανοϊκό αιθυλεστέρας (EPA):
Παράγωγο ωμέγα-3 που μειώνει τα τριγλυκερίδια και προσφέρει πρόσθετη καρδιοπροστασία.

⚙️ Συνδυασμοί θεραπείας (σύμφωνα με ESC/EAS 2023)

1ο βήμα: Στατίνη υψηλής έντασης (ατορβαστατίνη ≥40 mg ή ροσουβαστατίνη ≥20 mg).
2ο βήμα: Προσθήκη εζετιμίμπης εάν δεν επιτευχθεί ο στόχος LDL.
3ο βήμα: PCSK9 αναστολέας για πολύ υψηλό κίνδυνο ή FH.
4ο βήμα: Μπενπεδοϊκό οξύ ή νιασίνη σε ειδικές περιπτώσεις δυσανεξίας.

🧩 Τι να γνωρίζετε για τη λήψη των φαρμάκων

Τα φάρμακα δεν υποκαθιστούν τη διατροφή – λειτουργούν συμπληρωματικά.
Η βελτίωση φαίνεται σε 4–8 εβδομάδες· η αγωγή είναι συνήθως μακροχρόνια.
Αν εμφανιστούν μυαλγίες ή δυσανεξία, ενημερώστε τον ιατρό· υπάρχουν εναλλακτικές στατίνες ή συνδυασμοί.
Απαιτείται περιοδικός έλεγχος ηπατικών ενζύμων (SGOT, SGPT) και CK.
Η συνέπεια στη θεραπεία μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο έως και 50%.

⚠️ Προσοχή:
Μην διακόπτετε τη στατίνη με το πρώτο ενόχλημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι παροδικά.
Ο ιατρός μπορεί να προσαρμόσει τη δόση ή να αλλάξει σκεύασμα ώστε να συνεχιστεί η προστασία της καρδιάς.

💡 Παράδειγμα κλινικής εφαρμογής:
Ασθενής με LDL 180 mg/dL και ιστορικό εμφράγματος ξεκινά ροσουβαστατίνη 20 mg.
Σε 8 εβδομάδες η LDL μειώνεται στα 70 mg/dL, επιτυγχάνοντας τον στόχο <55 mg/dL με την προσθήκη εζετιμίμπης.

Τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα είναι από τις πιο τεκμηριωμένες θεραπείες στην ιατρική.
Κάθε 1 mmol/L (≈38 mg/dL) μείωση της LDL μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος κατά 22%.
Η σωστή συμμόρφωση σώζει ζωές.

8) Ειδικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη χοληστερίνη

Ορισμένες παθήσεις και φυσιολογικές καταστάσεις τροποποιούν τα επίπεδα της χοληστερίνης,
επηρεάζοντας τη διάγνωση και τη θεραπεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να γίνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

🩺 Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ)

Οι διαβητικοί έχουν 2–3 φορές υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Στόχος LDL συνήθως <70 mg/dL ή και χαμηλότερα σε παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου.
Προτιμώνται στατίνες μέσης–υψηλής έντασης και έλεγχος non-HDL <100 mg/dL.
Η σωστή ρύθμιση του σακχάρου μειώνει και τα τριγλυκερίδια.

🧠 Υποθυρεοειδισμός

Η μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδούς αυξάνει την LDL και την ολική χοληστερίνη.
Πριν την έναρξη στατίνης, πρέπει να διορθωθεί πρώτα ο θυρεοειδισμός.
Μετά τη ρύθμιση, οι τιμές λιπιδίων συχνά ομαλοποιούνται χωρίς φάρμακα.

💧 Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ)

Συνοδεύεται από υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL.
Χρειάζεται μείωση LDL <70 mg/dL ή <55 mg/dL σε στάδιο 4–5.
Συνιστώνται στατίνες ± εζετιμίμπη, αποφυγή φιμπρατών σε προχωρημένα στάδια.

🤰 Κύηση και θηλασμός

Η χοληστερίνη φυσιολογικά αυξάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι στατίνες αντενδείκνυνται· η θεραπεία περιορίζεται σε διατροφή και παρακολούθηση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις FH μπορεί να χρησιμοποιηθεί δεσμευτικό χολικών οξέων (χολεστυραμίνη).
Κατά τον θηλασμό, προτιμάται αναβολή φαρμακευτικής αγωγής.

🧬 Οικογενής Υπερχοληστερολαιμία (FH)

Γενετική διαταραχή με πολύ υψηλή LDL (>190 mg/dL) από παιδική ηλικία.
Απαιτεί έλεγχο συγγενών και επιθετική θεραπεία με στατίνη + εζετιμίμπη ± PCSK9.
Η έγκαιρη έναρξη αγωγής μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος έως και 80%.

💡 Κλινικό παράδειγμα:
Νεαρή γυναίκα 28 ετών με LDL 230 mg/dL και ιστορικό εμφράγματος στον πατέρα στα 42.
Διάγνωση οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας. Θεραπεία με ροσουβαστατίνη + εζετιμίμπη,
επίτευξη LDL 80 mg/dL σε 2 μήνες, με σημαντική μείωση κινδύνου.

Κάθε ασθενής με χρόνια πάθηση χρειάζεται τακτικό έλεγχο λιπιδίων και παρακολούθηση από
μικροβιολόγο ή καρδιολόγο ώστε να προσαρμόζεται η θεραπεία ανάλογα με την πορεία της νόσου.

9) Πρόληψη και έλεγχος – Πότε να ελέγξετε τη χοληστερίνη σας

Η έγκαιρη διάγνωση της υψηλής χοληστερίνης είναι το πιο σημαντικό βήμα για την πρόληψη εμφραγμάτων και εγκεφαλικών.
Ο τακτικός έλεγχος επιτρέπει να εντοπιστούν άτομα σε κίνδυνο πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
Η μέτρηση είναι απλή, γρήγορη και γίνεται με δείγμα αίματος.

📅 Προτεινόμενη συχνότητα ελέγχου (σύμφωνα με ΕΔΕ & ESC)

Άτομα χωρίς παράγοντες κινδύνου: κάθε 4–6 χρόνια από την ηλικία των 20 ετών.
Άνδρες άνω των 40 & γυναίκες άνω των 50 ετών: κάθε 1–2 χρόνια.
Διαβητικοί, υπερτασικοί, παχύσαρκοι ή με καρδιοπάθεια: 1–2 φορές ετησίως.
Άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία: τουλάχιστον 2–3 φορές/έτος.

🧾 Τι περιλαμβάνει ο έλεγχος

Ολική χοληστερίνη, HDL, LDL, TG – βασικές εξετάσεις νηστείας.
Non-HDL, apoB, Lp(a) – προαιρετικά για πιο ακριβή εκτίμηση κινδύνου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται και καρδιολογική εκτίμηση κινδύνου SCORE2.
Η αξιολόγηση γίνεται πάντα συνδυαστικά με την κλινική εικόνα και το ιστορικό.

🩺 Τι να κάνετε αν βρεθεί αυξημένη χοληστερίνη

Επαναλάβετε την εξέταση μετά από 2–3 εβδομάδες με νηστεία, για επιβεβαίωση.
Ελέγξτε και άλλους δείκτες: σακχάρο, θυρεοειδή, ηπατικά ένζυμα.
Ξεκινήστε με διατροφικές αλλαγές και άσκηση για 3 μήνες.
Αν δεν επιτευχθεί ο στόχος, ο γιατρός θα προτείνει φαρμακευτική αγωγή.
Η παρακολούθηση κάθε 6 μήνες διασφαλίζει τη σταθερότητα των αποτελεσμάτων.

💡 Συμβουλή:
Οι τιμές της χοληστερίνης είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας.
Εξίσου σημαντικά είναι το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο και το βάρος.
Η ολιστική προσέγγιση προσφέρει τη μεγαλύτερη προστασία για την καρδιά.

⚠️ Θυμηθείτε:
Δεν υπάρχουν «καλά» ή «κακά» νούμερα χωρίς πλαίσιο.
Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό μικροβιολόγο ή καρδιολόγο
με βάση το ιστορικό, την ηλικία και τους συνολικούς παράγοντες κινδύνου.

Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος είναι η πιο αποτελεσματική μορφή πρόληψης.
Επισκεφθείτε το Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας για αξιόπιστο και άμεσο έλεγχο λιπιδίων με πιστοποιημένες μεθόδους.

10) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Τι σημαίνει η “καλή” και η “κακή” χοληστερίνη;Η LDL είναι η «κακή» χοληστερίνη, επειδή εναποτίθεται στα αγγεία προκαλώντας αθηροσκλήρυνση.
Η HDL είναι η «καλή», γιατί απομακρύνει την περίσσεια χοληστερίνης από τους ιστούς και τα αγγεία.
Ο στόχος είναι χαμηλή LDL και υψηλή HDL.

❓ Χρειάζεται πάντα νηστεία πριν από την εξέταση;Όχι απαραίτητα. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες (ESC/EAS) επιτρέπουν έλεγχο χωρίς νηστεία,
εκτός εάν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή ζητηθεί από τον ιατρό για ακριβέστερη εκτίμηση.

❓ Αν έχω υψηλή χοληστερίνη αλλά φυσιολογικό βάρος, χρειάζεται θεραπεία;Ναι, αν η LDL υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια ή αν συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου
(π.χ. υπέρταση, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό). Η απόφαση λαμβάνεται συνολικά, όχι μόνο βάσει βάρους.

❓ Μπορώ να ρίξω τη χοληστερίνη μόνο με διατροφή;Σε ήπιες περιπτώσεις, η διατροφή και η άσκηση αρκούν.
Αν όμως η LDL παραμένει υψηλή (>160 mg/dL ή >130 σε άτομα κινδύνου),
χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για ουσιαστική μείωση του κινδύνου.

❓ Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές χοληστερίνης;Οι στόχοι εξαρτώνται από το επίπεδο κινδύνου:

Χαμηλού κινδύνου: LDL <115 mg/dL
Μέτριου κινδύνου: LDL <100 mg/dL
Υψηλού κινδύνου: LDL <70 mg/dL
Πολύ υψηλού κινδύνου: LDL <55 mg/dL

❓ Πότε χρειάζεται φάρμακο;Όταν η αλλαγή διατροφής και τρόπου ζωής δεν επαρκεί για την επίτευξη στόχου LDL
ή όταν υπάρχει ιστορικό καρδιοπάθειας, διαβήτης, υπέρταση ή οικογενής υπερχοληστερολαιμία.
Η στατίνη είναι το πρώτο φάρμακο επιλογής.

❓ Υπάρχουν φυσικά συμπληρώματα που βοηθούν;Ορισμένα (π.χ. κόκκινη μαγιά ρυζιού, φυτοστερόλες, ωμέγα-3) έχουν ήπια δράση.
Δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά μετά από ιατρική καθοδήγηση.

❓ Η υψηλή HDL προστατεύει πάντα;Όχι απαραίτητα. Πολύ υψηλή HDL (>80 mg/dL) μπορεί να σχετίζεται με δυσλειτουργικά σωματίδια
και δεν προσφέρει πάντα προστασία. Η ποιότητα της HDL έχει σημασία, όχι μόνο η ποσότητα.

Οι απαντήσεις είναι γενικές και δεν υποκαθιστούν ιατρική συμβουλή.
Για εξατομικευμένη εκτίμηση, απευθυνθείτε στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας.

Κλείστε εύκολα εξέταση λιπιδαιμικού προφίλ ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

12) Βιβλιογραφία & Πηγές

ESC/EAS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias (2023)
– Ευρωπαϊκή Καρδιολογική & Αθηροσκλήρυνσης Εταιρεία.
Επικαιροποιημένες οδηγίες για διάγνωση, στόχους LDL και θεραπεία δυσλιπιδαιμιών.
ACC/AHA Guidelines on the Management of Blood Cholesterol (2018)
– Αμερικανικές οδηγίες για την εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου και τη χρήση στατινών.
European Atherosclerosis Society Consensus on Lp(a) and apoB (2022)
– Ο ρόλος των Lp(a) και apoB ως νέων δεικτών αθηρογόνου φορτίου και καρδιαγγειακού κινδύνου.
WHO & FAO – Fats and Fatty Acids in Human Nutrition (2019)
– Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: επιδράσεις των λιπαρών οξέων και των κορεσμένων λιπών στην καρδιαγγειακή υγεία.
Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρυνσης – Κατευθυντήριες Οδηγίες (ΕΕΑ, 2022)
– Επικαιροποιημένες ελληνικές οδηγίες για τη δυσλιπιδαιμία, προσαρμοσμένες στις διεθνείς συστάσεις ESC/EAS.
Υπουργείο Υγείας Ελλάδος – Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
– Πληροφορίες για προληπτικό έλεγχο, εκτίμηση κινδύνου και οδηγίες υγιεινής διατροφής.
Mayo Clinic – High Cholesterol: Diagnosis & Treatment
– Εκλαϊκευμένη παρουσίαση με πρακτικές συμβουλές διατροφής και τρόπου ζωής.

Οι πληροφορίες του άρθρου βασίζονται σε διεθνείς οδηγίες και ελληνικές επιστημονικές συστάσεις.
Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και η απόφαση για θεραπεία πρέπει πάντα να γίνεται από ιατρό ή μικροβιολόγο με βάση το ιστορικό και τον συνολικό κίνδυνο του ασθενούς.

Επιστημονική επιμέλεια:
Δρ. Παντελής Αναγνωστόπουλος, Ιατρός Μικροβιολόγος – Βιοπαθολόγος
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας, Έσλιν 19, Λαμία 35100
📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Παντελής Αναγνωστόπουλος

19/Oct/2025

1. Τι είναι το Vazkepa

Vazkepa είναι φαρμακευτικό σκεύασμα που περιέχει icosapent ethyl — την καθαρή αιθυλική μορφή του
εικοσαπενταενοϊκού οξέος (EPA), ενός ωμέγα-3 λιπαρού οξέος θαλάσσιας προέλευσης.
Ανήκει στην κατηγορία των λιπιδαιμικών παραγόντων και έχει εγκριθεί από τον EMA και τον ΕΟΦ
ως συμπληρωματική αγωγή σε ασθενείς που λαμβάνουν στατίνη, για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Σε αντίθεση με τα κοινά συμπληρώματα “ιχθυελαίων” της αγοράς, το Vazkepa περιέχει μόνο καθαρό EPA (icosapent ethyl),
χωρίς DHA, προσφέροντας στοχευμένη δράση στα τριγλυκερίδια και στη φλεγμονή χωρίς αύξηση της LDL-χοληστερόλης.

💡 Γιατί είναι σημαντικό:
Το Vazkepa δεν είναι “απλό ιχθυέλαιο”.
Στην κλινική μελέτη REDUCE-IT (8 175 ασθενείς) μείωσε τον κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού ή καρδιοαγγειακού θανάτου
κατά περίπου 25% όταν προστέθηκε σε θεραπεία με στατίνη.

Κυκλοφορεί σε κάψουλες των 1 g, χορηγείται μόνο με συνταγή και αποζημιώνεται στην Ελλάδα για ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Η έναρξη και παρακολούθηση πρέπει να γίνεται από ιατρό (κατά προτίμηση καρδιολόγο ή παθολόγο με εμπειρία στη δυσλιπιδαιμία).

📦 Περιεχόμενο κάθε κάψουλας: 1 g icosapent ethyl (ισοδύναμο με ~840 mg EPA) + έκδοχα (ζελατίνη, γλυκερίνη, καθαρό νερό).
Δεν περιέχει DHA, γλουτένη ή λακτόζη.

2. Ποιοι ωφελούνται (Ενδείξεις)

Το Vazkepa (Icosapent Ethyl) χρησιμοποιείται για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε ασθενείς που έχουν ήδη υψηλό κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού,
παρά τη λήψη στατίνης και τον έλεγχο της LDL χοληστερόλης.

✅ Ενδείκνυται για ενήλικες που πληρούν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

Λαμβάνουν στατίνη σε σταθερή δόση και έχουν τριγλυκερίδια 150–499 mg/dL.
Έχουν ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου (π.χ. έμφραγμα, αγγειοπλαστική, εγκεφαλικό, περιφερική αρτηριοπάθεια).
Ή είναι διαβητικοί ≥50 ετών με τουλάχιστον έναν επιπλέον παράγοντα κινδύνου (υπέρταση, μικροαλβουμινουρία, κάπνισμα, δυσλιπιδαιμία).

Η θεραπεία δεν αντικαθιστά τη στατίνη αλλά τη συμπληρώνει, στοχεύοντας στα υπολειπόμενα επίπεδα τριγλυκεριδίων και στη φλεγμονώδη δραστηριότητα του αγγειακού τοιχώματος.

📋 Σύμφωνα με τον ΕΟΦ & τον ΕΟΠΥΥ:

Το Vazkepa αποζημιώνεται για ασθενείς με τεκμηριωμένο καρδιαγγειακό νόσημα ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με ≥1 παράγοντα κινδύνου.
Προϋποτίθεται επιτυχής ρύθμιση LDL με στατίνη (<70 mg/dL).
Η συνταγογράφηση γίνεται με ειδική ένδειξη “δευτερογενής πρόληψη – υπερτριγλυκεριδαιμία”.

Σε ασθενείς με προηγούμενο έμφραγμα, αγγειοπλαστική ή εγκεφαλικό, το Vazkepa προσφέρει επιπλέον καρδιοπροστασία.
Στους διαβητικούς μειώνει τη συχνότητα μειζόνων συμβαμάτων ανεξάρτητα από το επίπεδο HbA1c.

⚠️ Δεν ενδείκνυται για:

Ασθενείς με σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία >500 mg/dL όπου απαιτείται φαινοφιμπράτη ή εξειδικευμένη αγωγή.
Απλή “προληπτική” χρήση χωρίς καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Άτομα με αλλεργία σε ψάρια ή οστρακοειδή.

Το Vazkepa ανήκει στην κατηγορία “στοχευμένης υπολειπόμενης καρδιοπροστασίας”, παρέχοντας πρόσθετο όφελος
σε ασθενείς που έχουν ήδη επιτύχει LDL στόχο με στατίνη αλλά παραμένουν σε αυξημένο κίνδυνο λόγω υψηλών TG ή χρόνιας φλεγμονής.

3. Πώς δρα: τριγλυκερίδια & καρδιοπροστασία

Λιπιδαιμική δράση (TG & λιποπρωτεΐνες):

Μείωση VLDL & τριγλυκεριδίων μέσω μικρότερης ηπατικής παραγωγής και αυξημένης κάθαρσης.
Χωρίς αύξηση LDL-C γιατί είναι καθαρό EPA (χωρίς DHA).
Βελτίωση non-HDL-C και αθηρογόνων σωματιδίων (apoB-περιεχόμενων).

Αντιφλεγμονώδης & σταθεροποίηση πλάκας:

Μείωση φλεγμονής (↓ δεικτών όπως CRP υψηλής ευαισθησίας).
Σταθεροποίηση αθηρωματικής πλάκας με καλύτερη σύσταση λιπιδικού πυρήνα.
Αντιοξειδωτική επίδραση σε οξειδωμένα λιπίδια του τοιχώματος.

Αντιθρομβωτική/αιμοπεταλιακή ισορροπία:

Ήπια μείωση συσσώρευσης αιμοπεταλίων → μικρή αύξηση κινδύνου αιμορραγίας όταν συνυπάρχει αντιαιμοπεταλιακή/αντιπηκτική αγωγή.
Βελτίωση ρεολογίας και ενδοθηλιακής λειτουργίας.

Κλινικό όφελος (σε κατάλληλους ασθενείς): Στη μελέτη REDUCE-IT, η προσθήκη icosapent ethyl στη στατίνη μείωσε μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα
σε ασθενείς με TG 150–499 mg/dL και καλά ρυθμισμένη LDL. Το όφελος εξηγείται από συνδυασμό μείωσης TG και αντιφλεγμονώδους σταθεροποίησης πλάκας.

Συνοπτικά: το Vazkepa μειώνει τα τριγλυκερίδια, δεν αυξάνει την LDL-C, και προσφέρει επιπλέον καρδιοπροστασία πέρα από τη στατίνη.

4. Δοσολογία & Τρόπος Λήψης

Η λήψη του Vazkepa είναι απλή και σταθερή, όμως απαιτεί συνέπεια για να επιτευχθεί το πλήρες καρδιοπροστατευτικό αποτέλεσμα.
Δεν είναι συμπλήρωμα, αλλά συνταγογραφούμενο φάρμακο που χορηγείται μακροχρόνια.

📦 Συνήθης Δοσολογία:

2 κάψουλες (1 g η καθεμία) δύο φορές την ημέρα, συνολικά 4 g/ημέρα.
Να λαμβάνεται πάντα με τροφή (πρωινό και βραδινό γεύμα).
Καταπίνετε τις κάψουλες ολόκληρες με νερό — μην τις ανοίγετε ή μασάτε.
Η θεραπεία είναι μακροχρόνια, εκτός αν υπάρξει αντένδειξη ή ανεπιθύμητη ενέργεια.

⏰ Αν ξεχάσετε δόση:

Αν τη θυμηθείτε την ίδια ημέρα → πάρτε τη δόση κανονικά.
Αν περάσει η ημέρα → παραλείψτε τη δόση και συνεχίστε κανονικά την επόμενη.
Μην διπλασιάζετε τη δόση για αντιστάθμιση.

💡 Συμβουλές για καλύτερη συμμόρφωση:

Συνδέστε τη λήψη με σταθερές συνήθειες (π.χ. μετά το πρωινό και το δείπνο).
Χρησιμοποιήστε υπενθύμιση στο κινητό ή εβδομαδιαίο κουτί φαρμάκων.
Μην διακόπτετε το φάρμακο χωρίς συνεννόηση με ιατρό, ακόμη κι αν τα τριγλυκερίδια βελτιωθούν.
Η συνέχιση της στατίνης είναι απαραίτητη παράλληλα με το Vazkepa.

📋 Πρακτικά:

Κάθε κουτί περιέχει συνήθως 120 κάψουλες (1 μήνας θεραπείας).
Η αγωγή καλύπτεται από ΕΟΠΥΥ υπό προϋποθέσεις (δευτερογενής πρόληψη).
Δεν απαιτείται αλλαγή διατροφής ιχθυελαίου, εκτός αν συστήσει ο ιατρός.

5. Ανεπιθύμητες Ενέργειες

Το Vazkepa (icosapent ethyl) είναι συνήθως καλά ανεκτό. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες σχετίζονται με το πεπτικό ή με ήπιες αντιδράσεις τύπου “ιχθυελαίου”.
Οι σοβαρές είναι σπάνιες και εμφανίζονται κυρίως σε άτομα με προϋπάρχουσες καταστάσεις (π.χ. αρρυθμία ή αιμορραγική προδιάθεση).

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Κατηγορία	Συχνότητα	Παραδείγματα / Παρατηρήσεις
Πεπτικές διαταραχές	Πολύ συχνές (≥1/10)	Δυσπεψία, ρεψίματα τύπου “ψαριού”, ήπια ναυτία, φούσκωμα.
Δέρμα / Υπερευαισθησία	Συχνές (≥1/100)	Κνησμός, εξάνθημα, σπάνια αλλεργική αντίδραση (σε αλλεργία σε ψάρια/οστρακοειδή).
Καρδιολογικές	Λιγότερο συχνές	Ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος κολπικής μαρμαρυγής/πτερυγισμού (κυρίως σε προϋπάρχον ιστορικό).
Αιμοποιητικό σύστημα	Λιγότερο συχνές	Ήπια αύξηση χρόνου αιμορραγίας, μώλωπες, ρινορραγίες. Ελέγχεται σε ασθενείς με αντιπηκτικά.
Άλλες σπάνιες αντιδράσεις	Πολύ σπάνιες (<1/1000)	Περιφερικό οίδημα, αρθραλγία, κόπωση.

⚕️ Επικοινωνήστε άμεσα με ιατρό εάν:

Εμφανίσετε ταχυπαλμία, δύσπνοια ή αίσθημα “φτερουγίσματος” (πιθανή αρρυθμία).
Παρουσιάσετε ασυνήθιστους μώλωπες, αιμορραγία ή επίμονη ρινορραγία.
Εμφανίσετε εξάνθημα ή σημεία αλλεργικής αντίδρασης μετά τη λήψη.

Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες και αυτοπεριοριζόμενες.
Μετά τις πρώτες εβδομάδες λήψης, το φάρμακο γίνεται συνήθως πλήρως ανεκτό.

6. Παρακολούθηση & Εξετάσεις

Η παρακολούθηση κατά τη λήψη του Vazkepa βοηθά τον ιατρό να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της θεραπείας.
Οι εξετάσεις ελέγχουν τα λιπίδια, τη φλεγμονή, την καρδιακή λειτουργία και πιθανές ανεπιθύμητες επιδράσεις.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Εξέταση	Πότε	Στόχος / Ερμηνεία
Τριγλυκερίδια (TG)	Βασική τιμή, μετά 6–8 εβδομάδες, έπειτα ανά 3–6 μήνες	Στόχος: μείωση >20–30% από baseline ή τιμές <150 mg/dL.
Ολική Χοληστερόλη, HDL, LDL, Non-HDL	Κάθε 3–6 μήνες	Αξιολόγηση συνολικού λιπιδαιμικού προφίλ και υπολειπόμενου κινδύνου.
ApoB / Non-HDL-C	Κάθε 6 μήνες (προαιρετικά)	Προσδιορίζει το πλήθος αθηρογόνων σωματιδίων (αντικειμενικότερος δείκτης κινδύνου).
CRP υψηλής ευαισθησίας (hs-CRP)	Βάση και κάθε 6–12 μήνες	Μείωση δείχνει αντιφλεγμονώδη δράση του Vazkepa. Στόχος <2 mg/L.
Γλυκόζη νηστείας / HbA1c	Κάθε 3–6 μήνες σε διαβητικούς	Παρακολούθηση γλυκαιμικού ελέγχου (το Vazkepa δεν επηρεάζει άμεσα το σάκχαρο).
Ηπατικά ένζυμα (ALT, AST, ALP, GGT)	Βάση και κάθε 6–12 μήνες	Ασφάλεια ηπατικής λειτουργίας. Συνδυασμός με στατίνη απαιτεί παρακολούθηση.
Νεφρική λειτουργία (Ουρία, Κρεατινίνη, eGFR)	Κάθε 12 μήνες ή συχνότερα αν συνυπάρχει νεφρική νόσος	Έλεγχος για ασφάλεια και σωστή ενυδάτωση.
Αιμοπετάλια / INR	Ανά 3–6 μήνες σε ασθενείς με αντιπηκτικά	Ανιχνεύει αλλαγές στη συσσώρευση αιμοπεταλίων ή τάση αιμορραγίας.
ΗΚΓ / Καρδιακή παρακολούθηση	Ετήσια ή νωρίτερα εάν υπάρχουν συμπτώματα	Ανίχνευση πιθανής κολπικής μαρμαρυγής σε επιρρεπείς ασθενείς.

💡 Συμβουλή:
Κρατήστε αρχείο με αποτελέσματα (λιπίδια, TG, CRP, ηπατικά) και δείξτε το σε κάθε επανεξέταση.
Η συνεχής παρακολούθηση βοηθά στην ακριβή εκτίμηση της ανταπόκρισης και της μακροχρόνιας ασφάλειας.

Ο συνδυασμός λιπιδαιμικού ελέγχου, δείκτη φλεγμονής και παρακολούθησης καρδιακού ρυθμού
αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του Vazkepa.

7. Χρήσιμες Οδηγίες & Αλληλεπιδράσεις

Το Vazkepa (icosapent ethyl) είναι ασφαλές στη μακροχρόνια χρήση, αλλά απαιτεί σωστή λήψη και προσοχή στις πιθανές φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.
Ο συνδυασμός με άλλα καρδιολογικά φάρμακα είναι συχνός και χρειάζεται τακτική επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό.

📋 Οδηγίες Καθημερινής Χρήσης:

Πάρτε το φάρμακο πάντα με τροφή (πρωί και βράδυ).
Συνεχίστε τη στατίνη και όλη την υπόλοιπη καρδιοπροστατευτική αγωγή (αντιαιμοπεταλιακά, ACEi, β-αναστολείς κ.λπ.).
Πίνετε αρκετό νερό καθημερινά (1.5–2 λίτρα) και αποφύγετε υπερβολικά λιπαρά ή τηγανητά γεύματα.
Μην διακόπτετε τη θεραπεία απότομα χωρίς ιατρική οδηγία.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Κατηγορία / Φάρμακο	Τι μπορεί να συμβεί	Τι πρέπει να προσέξετε
Αντιαιμοπεταλιακά (π.χ. ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη)	Ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας ή μωλώπων	Παρακολουθείτε για ρινορραγία ή εύκολους μώλωπες. Μην αλλάζετε δόση χωρίς οδηγία.
Αντιπηκτικά (π.χ. Sintrom, Eliquis, Xarelto)	Ενίσχυση αντιπηκτικής δράσης σε υψηλές δόσεις EPA	Τακτικός έλεγχος INR/αιμοπεταλίων – αναφέρετε κάθε αιμορραγία ή ρινορραγία.
Στατίνες (π.χ. Rosuvastatin, Atorvastatin)	Καμία φαρμακευτική αλληλεπίδραση	Ασφαλής συγχορήγηση. Συνιστάται ο συνδυασμός.
Φαινοφιμπράτη ή φιμπράτες	Πιθανή αλληλεπικάλυψη δράσης στα TG	Συνήθως δεν χρειάζεται αν TG < 500 mg/dL. Αποφασίζει ο ιατρός.
Αντιυπερτασικά (π.χ. ACEi, ARB, διουρητικά)	Καμία σημαντική αλληλεπίδραση	Συνδυάζονται χωρίς πρόβλημα. Προσέξτε την ενυδάτωση.
Αλκοόλ & λιπαρή διατροφή	Αντίθετη δράση στο αποτέλεσμα – αυξάνει TG	Περιορίστε αλκοόλ και λιπαρά. Προτιμήστε μεσογειακή διατροφή.

🍽️ Διατροφικές Συμβουλές:

Διατηρήστε μεσογειακό πρότυπο διατροφής με φρούτα, λαχανικά, ψάρια, ελαιόλαδο.
Περιορίστε ζάχαρη, αναψυκτικά, επεξεργασμένα λίπη.
Προτιμήστε ψάρια πλούσια σε ωμέγα-3 (σαρδέλα, σκουμπρί, σολομός) 2 φορές/εβδομάδα.
Αποφύγετε συμπληρώματα ιχθυελαίου χωρίς ιατρική σύσταση — μπορεί να αλλοιώσουν τη δράση.

💡 Συνοπτικά:
Το Vazkepa μπορεί να συνδυαστεί με όλα τα βασικά καρδιολογικά φάρμακα.
Χρειάζεται μόνο προσοχή με αντιαιμοπεταλιακά και αντιπηκτικά και ισορροπημένη διατροφή.

8. Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Οι πιο συχνές απορίες των ασθενών που λαμβάνουν Vazkepa (icosapent ethyl) απαντώνται συνοπτικά και κατανοητά παρακάτω:

🩺 Είναι το ίδιο με τα “ιχθυέλαια” του φαρμακείου;

Όχι. Το Vazkepa είναι φαρμακευτικό προϊόν που περιέχει μόνο καθαρό EPA (icosapent ethyl) και όχι μίγμα EPA/DHA.
Τα κοινά ιχθυέλαια έχουν ασταθές ποσοστό δραστικών λιπαρών και δεν μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο όπως έχει αποδειχθεί για το Vazkepa στη μελέτη REDUCE-IT.

💊 Πόσο γρήγορα φαίνεται το αποτέλεσμα στα τριγλυκερίδια;

Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται σε 6–8 εβδομάδες.
Η μέγιστη μείωση παρατηρείται μετά από 3–6 μήνες σταθερής λήψης, ειδικά σε συνδυασμό με σωστή διατροφή και στατίνη.

⚕️ Μπορώ να το πάρω αν δεν έχω καρδιοπάθεια αλλά υψηλά τριγλυκερίδια;

Όχι απαραίτητα. Το Vazkepa ενδείκνυται κυρίως για δευτερογενή πρόληψη — δηλαδή σε ασθενείς με καρδιοπάθεια ή σακχαρώδη διαβήτη με επιπλέον παράγοντες κινδύνου.
Για “απλή” υπερτριγλυκεριδαιμία συνήθως αρκεί διατροφή, απώλεια βάρους ή φαινοφιμπράτη.

🫀 Προστατεύει πραγματικά την καρδιά ή μόνο μειώνει τα TG;

Ναι, έχει αποδεδειγμένη καρδιοπροστατευτική δράση.
Στη μελέτη REDUCE-IT μείωσε τον κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού και καρδιοαγγειακού θανάτου κατά 25%.
Το όφελος προκύπτει όχι μόνο από τη μείωση των τριγλυκεριδίων αλλά και από τη μείωση φλεγμονής και σταθεροποίηση των αθηρωματικών πλακών.

🥗 Πρέπει να αλλάξω διατροφή όσο το παίρνω;

Ναι, αλλά όχι ριζικά. Η μεσογειακή διατροφή ενισχύει τη δράση του φαρμάκου:
προτιμήστε ψάρια, ελαιόλαδο, όσπρια και περιορίστε τη ζάχαρη, τα τηγανητά και το αλκοόλ.
Ο συνδυασμός διατροφής + Vazkepa μειώνει σημαντικά τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο.

💉 Επηρεάζει την πήξη ή προκαλεί αιμορραγία;

Σε υψηλές δόσεις EPA μπορεί να αυξήσει ελαφρά τον χρόνο αιμορραγίας, ειδικά με ασπιρίνη ή αντιπηκτικά.
Σπάνια προκαλεί κλινικά σημαντικά επεισόδια — ο γιατρός σας θα ελέγχει αιμοπετάλια και INR περιοδικά.

⚠️ Τι πρέπει να κάνω αν έχω αλλεργία σε ψάρια;

Χρειάζεται προσοχή. Παρόλο που το δραστικό συστατικό είναι εξευγενισμένο EPA, μπορεί να υπάρξει διασταυρούμενη αλλεργία σε ορισμένα άτομα.
Ενημερώστε πάντα τον ιατρό σας πριν την έναρξη. Αν εμφανιστούν εξάνθημα ή δύσπνοια, διακόψτε το φάρμακο και ενημερώστε άμεσα.

🧾 Είναι αποζημιούμενο στην Ελλάδα;

Ναι. Αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ για ασθενείς με:

Τεκμηριωμένη καρδιοπάθεια ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Τριγλυκερίδια 150–499 mg/dL
LDL <70 mg/dL με στατίνη

Ο γιατρός συμπληρώνει ηλεκτρονικά την ένδειξη “δευτερογενής πρόληψη – υπερτριγλυκεριδαιμία”.

9. Σε 1 λεπτό – Τι να Θυμάστε

1️⃣ Το Vazkepa δεν είναι συμπλήρωμα, αλλά φάρμακο με αποδεδειγμένη μείωση καρδιαγγειακού κινδύνου.
2️⃣ Δοσολογία: 2 κάψουλες (1 g) δύο φορές την ημέρα με φαγητό — συνολικά 4 g/ημέρα.
3️⃣ Συνδυάζεται πάντα με στατίνη. Δεν αντικαθιστά τη βασική αγωγή με στατίνη.
4️⃣ Τα αποτελέσματα φαίνονται μετά από 6–8 εβδομάδες και βελτιώνονται ως τους 6 μήνες.
5️⃣ Παρακολουθήστε: Τριγλυκερίδια, LDL, non-HDL, hs-CRP και ηπατικά ένζυμα κάθε 3–6 μήνες.
6️⃣ Προσοχή σε άτομα με ιστορικό κολπικής μαρμαρυγής ή χρήση αντιπηκτικών.
7️⃣ Ενημερώστε τον ιατρό σας αν δείτε αιμορραγία, εξάνθημα ή αίσθημα “φτερουγίσματος”.
8️⃣ Συνδυάστε το με σωστή διατροφή (μεσογειακή, χαμηλή σε ζάχαρη και κορεσμένα λίπη).
9️⃣ Μην διακόπτετε το φάρμακο χωρίς ιατρική οδηγία, ακόμη κι αν τα τριγλυκερίδια βελτιωθούν.
🔟 Οφέλη: ↓Τριγλυκερίδια • ↓Φλεγμονή • ↓Καρδιολογικά συμβάματα • ↑Σταθερότητα αθηρωματικής πλάκας.

📌 Συνοψίζοντας:
Το Vazkepa (icosapent ethyl) είναι το πρώτο ωμέγα-3 φάρμακο με αποδεδειγμένη καρδιοπροστατευτική δράση.
Λειτουργεί καλύτερα όταν συνδυάζεται με στατίνη, σωστή διατροφή και τακτική παρακολούθηση.

10. Καρδιομεταβολικά Οφέλη & Πρακτικός Οδηγός Ασθενούς

Το Vazkepa (Icosapent Ethyl) δρα σε πολλαπλά επίπεδα πέρα από τη μείωση των τριγλυκεριδίων.
Παρέχει αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και σταθεροποιητική δράση στα αγγεία, μειώνοντας τον κίνδυνο νέων καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Γι’ αυτό θεωρείται θεμέλιος λίθος στη δευτερογενή πρόληψη μετά από έμφραγμα, αγγειοπλαστική ή σε διαβητικούς υψηλού κινδύνου.

🧬 Καρδιομεταβολική Δράση:

Αντιφλεγμονώδης δράση: Μειώνει hs-CRP, IL-6 και TNF-α, περιορίζοντας τη χρόνια φλεγμονή των αγγείων.
Αντιοξειδωτική επίδραση: Μειώνει την οξείδωση LDL και προστατεύει το ενδοθήλιο.
Σταθεροποίηση αθηρωματικής πλάκας: Αυξάνει το ινώδες κάλυμμα και μειώνει το λιπώδες πυρήνα (μελέτες CT-Angiography).
Ενδοθηλιακή βελτίωση: Αυξάνει τη ροή μικροκυκλοφορίας και μειώνει την αγγειακή δυσλειτουργία.
Συνδυασμός δράσεων: Ενισχύει τη στατίνη, χωρίς να αυξάνει LDL-C ή να επιβαρύνει το ήπαρ.

📊 Σύγκριση με άλλες θεραπείες:

Παράμετρος	Vazkepa (EPA)	Ιχθυέλαια EPA/DHA	Φαινοφιμπράτη
Απόδειξη καρδιοπροστασίας	Ναι (REDUCE-IT: ↓25% CV συμβάματα)	Όχι (μη στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα)	Περιορισμένα, μόνο σε υψηλά TG
Επίδραση στην LDL	Ουδέτερη	Αύξηση 5–10%	Μικρή μείωση
Δράση σε CRP / Φλεγμονή	Μείωση 15–30%	Καμία επίδραση	Μικρή μείωση
Κλινική θέση	Δευτερογενής πρόληψη με στατίνη	Συμπλήρωμα διατροφής	TG >500 mg/dL

🧾 Πρακτικός Οδηγός για Ασθενείς στην Ελλάδα:

Η συνταγογράφηση γίνεται από καρδιολόγο ή παθολόγο με ένδειξη “δευτερογενής πρόληψη”.
Απαιτούνται εξετάσεις: TG, LDL, HDL, non-HDL, CRP, ηπατικά ένζυμα.
Καλύπτεται από ΕΟΠΥΥ για ασθενείς με καρδιοπάθεια ή διαβήτη τύπου 2.
Ο φαρμακοποιός πρέπει να γνωρίζει εάν λαμβάνετε αντιπηκτικά ή ασπιρίνη.
Συνιστάται καρδιολογικός έλεγχος κάθε 6–12 μήνες (ΗΚΓ, λιπίδια, ηπατικά).
Η θεραπεία είναι μακροχρόνια και συνεχίζεται ακόμη κι αν βελτιωθούν τα TG.
Φυλάξτε το φάρμακο σε δροσερό, ξηρό μέρος (15–25°C).

Το Vazkepa ενσωματώνει τη σύγχρονη προσέγγιση της πολυπαραγοντικής πρόληψης.
Με συνδυασμένη δράση στη φλεγμονή, τα λιπίδια και την αγγειακή σταθερότητα,
αποτελεί αποδεδειγμένα ασφαλή επιλογή για μακροχρόνια χρήση σε ασθενείς υψηλού καρδιομεταβολικού κινδύνου.

11. Σε 30 Δευτερόλεπτα – Γιατί Αξίζει το Vazkepa

✅ Αποδεδειγμένα μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού και καρδιολογικού θανάτου κατά 25%.
✅ Δεν αυξάνει την LDL — παραμένει ουδέτερη στη χοληστερόλη, αντίθετα με τα κοινά ιχθυέλαια.
✅ Μειώνει τη φλεγμονή (hs-CRP, IL-6) και σταθεροποιεί τις αθηρωματικές πλάκες.
✅ Αποζημιώνεται από ΕΟΠΥΥ για ασθενείς με καρδιοπάθεια ή διαβήτη και TG 150–499 mg/dL.
✅ Ασφαλές στη μακροχρόνια χρήση, συνδυάζεται με στατίνες, αντιαιμοπεταλιακά και αντιυπερτασικά.
✅ Κλινικά τεκμηριωμένο βάσει της μελέτης REDUCE-IT — ένα από τα σημαντικότερα trials της δεκαετίας.
✅ Πλήρης κάλυψη του “υπολειπόμενου κινδύνου” σε ασθενείς που ήδη λαμβάνουν στατίνη.
✅ Πραγματικά αποτελέσματα: ↓Τριγλυκερίδια, ↓Φλεγμονή, ↓Επαναληπτικά καρδιαγγειακά επεισόδια.

💬 Το Vazkepa (Icosapent Ethyl) είναι η μόνη φαρμακευτική μορφή καθαρού EPA με αποδεδειγμένη
καρδιοπροστατευτική δράση και ασφαλή μακροχρόνια χρήση.
Αν έχετε υψηλά τριγλυκερίδια παρά τη στατίνη, ρωτήστε τον ιατρό σας αν το Vazkepa είναι κατάλληλο για εσάς.

12. Κλείστε Εξέταση ή Ραντεβού

Κλείστε εύκολα εξέταση λιπιδαιμικού προφίλ ή ελέγχου τριγλυκεριδίων:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων

📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

13. Βιβλιογραφία & Πηγές

- - 1. Bhatt DL, Steg PG, Miller M, et al.
    Cardiovascular Risk Reduction with Icosapent Ethyl for Hypertriglyceridemia (REDUCE-IT Study).
    New England Journal of Medicine, 2019.
  - 2. European Medicines Agency (EMA).
    EPAR: Vazkepa (Icosapent Ethyl)
    – Αναλυτική έγκριση και φαρμακολογικά δεδομένα.
  - 3. European Society of Cardiology (ESC) / European Atherosclerosis Society (EAS).
    Guidelines for the management of dyslipidaemias (2023 update).
    European Heart Journal, 2023
  - .4. Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης (ΕΕΑ).
    Εθνικές οδηγίες για τη διαχείριση της δυσλιπιδαιμίας και του υπολειπόμενου κινδύνου (2023).
  - 5. Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ).
    Φύλλο οδηγιών χρήσης και εγκριτική απόφαση για το Vazkepa.
  - 6. Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).
    Κριτήρια αποζημίωσης φαρμάκων για δυσλιπιδαιμία και υπερτριγλυκεριδαιμία.
  - 7. Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA).
    Science Advisory: Icosapent Ethyl and Residual Cardiovascular Risk.
    Circulation, 2021
  - .8. Amarin Corporation.
    Εγκρίσεις και αποζημίωση του Vazkepa στην Ελλάδα – Δελτίο Τύπου.
  - 9. Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ).
    Ενημερωτικό υλικό για τη δευτερογενή πρόληψη και τα ωμέγα-3 φάρμακα.
  - 10. Bays HE, Ballantyne CM.
    Marine Omega-3 Fatty Acids and Cardiovascular Disease: The Case for Icosapent Ethyl.
    Atherosclerosis, 2019
    .

📖 Οι παραπάνω πηγές συνδυάζουν διεθνή και ελληνικά επιστημονικά δεδομένα,
καλύπτοντας τόσο την κλινική αποτελεσματικότητα του Vazkepa όσο και τα κριτήρια χορήγησης και αποζημίωσης στην Ελλάδα.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

30/Aug/2025

📑 Πίνακας Περιεχομένων

Τι είναι το Λιπιδαιμικό Προφίλ;
Παράγοντες που Μετρώνται
Γιατί έχει σημασία το Λιπιδαιμικό Προφίλ;
Παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα
Προετοιμασία για την εξέταση
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Ειδικές Καταστάσεις
Θεραπευτικές Παρεμβάσεις
Λιπιδαιμικό Προφίλ & Καρδιαγγειακός Κίνδυνος
Πρόληψη & Παρακολούθηση
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Βιβλιογραφία

1) Τι είναι το Λιπιδαιμικό Προφίλ;

Το Λιπιδαιμικό Προφίλ ή lipid panel αποτελεί μία από τις πιο συχνές και σημαντικές εξετάσεις αίματος στην κλινική πράξη.
Με τον όρο αυτό περιγράφεται το σύνολο των εργαστηριακών μετρήσεων που αφορούν τα λιπίδια του αίματος, δηλαδή τα μόρια που σχετίζονται άμεσα με τον
μεταβολισμό της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων.
Στόχος της εξέτασης είναι η αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και η παρακολούθηση της ανταπόκρισης σε θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Το λιπιδαιμικό προφίλ χρησιμοποιείται για:

Την πρώιμη διάγνωση δυσλιπιδαιμίας (υψηλή LDL, χαμηλή HDL, υπερτριγλυκεριδαιμία).
Την εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νοσημάτων (στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια).
Τη στοχευμένη παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, όπως στατίνες, φιμπράτες, PCSK9 αναστολείς, inclisiran.
Τον έλεγχο σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (παιδιά, εγκύους, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, ηλικιωμένους).

Η ανάλυση του λιπιδαιμικού προφίλ περιλαμβάνει τις μετρήσεις:
Ολική Χοληστερόλη, LDL-χοληστερόλη, HDL-χοληστερόλη, Τριγλυκερίδια και συχνά non-HDL, ApoB, Lp(a).

🔬 Clinical Pearl:
Η εξέταση του λιπιδαιμικού προφίλ δεν αποσκοπεί μόνο στο να δούμε “αν είναι ψηλή ή χαμηλή η χοληστερίνη”,
αλλά αποτελεί εργαλείο ολιστικής εκτίμησης του μεταβολικού και καρδιαγγειακού κινδύνου.
Αποτελεί βασικό κομμάτι κάθε check-up και συνιστάται από τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες (ESC/EAS, AHA/ACC).

2) Παράγοντες που Μετρώνται στο Λιπιδαιμικό Προφίλ

Το λιπιδαιμικό προφίλ περιλαμβάνει έναν συνδυασμό παραμέτρων που παρέχουν μια συνολική εικόνα του μεταβολισμού των λιπιδίων.
Οι βασικοί δείκτες είναι:
Ολική Χοληστερόλη, LDL, HDL, Τριγλυκερίδια, ενώ σε προχωρημένο έλεγχο μπορεί να προστεθούν non-HDL, ApoB και Lp(a).

2.1 Ολική Χοληστερόλη

Η Ολική Χοληστερόλη αποτελεί το άθροισμα όλων των μορφών χοληστερόλης που κυκλοφορούν στο αίμα (HDL, LDL, VLDL).
Είναι ένας γενικός δείκτης, αλλά από μόνη της δεν επαρκεί για εκτίμηση κινδύνου.
Φυσιολογικές τιμές: < 200 mg/dL.

✔ Clinical Tip:
Η ολική χοληστερόλη μπορεί να είναι “φυσιολογική”, αλλά ο ασθενής να έχει υψηλή LDL και χαμηλή HDL.
Γι’ αυτό απαιτείται πάντα πλήρης ανάλυση.

2.2 LDL-Χοληστερόλη (Low-Density Lipoprotein)

Η LDL αποκαλείται συχνά “κακή χοληστερόλη”, καθώς μεταφέρει χοληστερόλη από το ήπαρ στους ιστούς,
προκαλώντας συσσώρευση στις αρτηρίες (αθηρωματικές πλάκες).
Η αύξηση της LDL σχετίζεται άμεσα με στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικά επεισόδια.

Στόχοι LDL:

Υγιή άτομα: < 116 mg/dL
Μέτριος κίνδυνος: < 100 mg/dL
Υψηλός κίνδυνος: < 70 mg/dL
Πολύ υψηλός κίνδυνος (π.χ. στεφανιαία νόσος): < 55 mg/dL

2.3 HDL-Χοληστερόλη (High-Density Lipoprotein)

Η HDL είναι η λεγόμενη “καλή χοληστερόλη”.
Μεταφέρει χοληστερόλη από τους ιστούς πίσω στο ήπαρ (reverse cholesterol transport) και έτσι προστατεύει τις αρτηρίες.
Χαμηλή HDL αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου.

Φυσιολογικές τιμές:

Άνδρες: > 40 mg/dL
Γυναίκες: > 50 mg/dL

ℹ Clinical Insight:
Ακόμη και με χαμηλή LDL, η πολύ χαμηλή HDL (<35 mg/dL) αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος.

2.4 Τριγλυκερίδια

Τα Τριγλυκερίδια αποτελούν το κύριο αποθηκευτικό λίπος στον οργανισμό.
Η αύξησή τους συνδέεται με παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, σακχαρώδη διαβήτη και κατανάλωση αλκοόλ.
Υψηλές τιμές (> 500 mg/dL) μπορεί να προκαλέσουν οξεία παγκρεατίτιδα.

Τιμές Αναφοράς:

Φυσιολογικά: < 150 mg/dL
Οριακά αυξημένα: 150–199 mg/dL
Υψηλά: 200–499 mg/dL
Πολύ υψηλά: ≥ 500 mg/dL

2.5 VLDL & Non-HDL Χοληστερόλη

Η VLDL (Very Low-Density Lipoprotein) μεταφέρει κυρίως τριγλυκερίδια.
Η Non-HDL χοληστερόλη αντιπροσωπεύει όλες τις αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες (LDL, VLDL, IDL, Lp(a)).
Υπολογίζεται: Ολική Χοληστερόλη – HDL.

Στόχος: 30 mg/dL υψηλότερος από τον αντίστοιχο στόχο LDL.

2.6 Απολιποπρωτεΐνη B (ApoB) & Λιποπρωτεΐνη(a) [Lp(a)]

Η ApoB είναι η κύρια πρωτεΐνη των αθηρογόνων λιποπρωτεϊνών (LDL, VLDL).
Κάθε αθηρογόνο σωματίδιο φέρει 1 μόριο ApoB, επομένως ο προσδιορισμός της αντανακλά με ακρίβεια τον αριθμό τους.

Η Lp(a) είναι μια γενετικά καθοριζόμενη μορφή LDL που σχετίζεται με
πρόωρη αθηροσκλήρωση και στένωση βαλβίδων.
Δεν επηρεάζεται σημαντικά από τη διατροφή ή τις περισσότερες θεραπείες, αλλά πρέπει να μετράται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή.

⚠ Σημαντικό:
Ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία ή ισχυρό οικογενειακό ιστορικό εμφραγμάτων σε νεαρή ηλικία
πρέπει να εξετάζονται και για Lp(a).

3) Γιατί έχει σημασία το Λιπιδαιμικό Προφίλ;

Το λιπιδαιμικό προφίλ είναι κεντρικό εργαλείο για την εκτίμηση και διαχείριση του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Δεν περιορίζεται στην «απλή μέτρηση χοληστερίνης», αλλά αποτυπώνει το αθηρογόνο φορτίο, καθοδηγεί θεραπευτικούς στόχους,
βοηθά στην παρακολούθηση ανταπόκρισης και αποκαλύπτει δευτεροπαθείς αιτίες δυσλιπιδαιμίας.

🔎 Με μια ματιά:

Ποσοτικοποιεί τον αθηρογόνο κίνδυνο (LDL, non-HDL, ApoB, Lp(a)).
Καθορίζει στόχους θεραπείας ανά κατηγορία κινδύνου.
Τεκμηριώνει υπολειπόμενο κίνδυνο (residual risk) πέρα από την LDL.
Κατευθύνει αλλαγές σε τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή.

3.1 Αθηροσκλήρωση & λιποπρωτεΐνες

Η LDL και συνολικά οι αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες (non-HDL, ApoB) διεισδύουν στο ενδοθήλιο,
οξειδώνονται και προάγουν φλεγμονή και αθηρωματική πλάκα. Η μείωση της LDL οδηγεί σε γραμμική μείωση συμβαμάτων.
Η non-HDL και η ApoB αντανακλούν καλύτερα τον αριθμό των αθηρογόνων σωματιδίων.

✔ Κλινικό μήνυμα: Όταν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα, προτιμήστε non-HDL ή/και ApoB για πιο ακριβή εκτίμηση κινδύνου.

3.2 Υπολειπόμενος κίνδυνος (Residual risk)

Ακόμη και με LDL στους στόχους, παραμένει κίνδυνος λόγω υψηλών τριγλυκεριδίων,
αθηρογόνων υπολειμμάτων (remnants), Lp(a) και χαμηλής HDL.
Η αξιολόγηση TG, non-HDL, ApoB και η Lp(a) (τουλάχιστον μία φορά στη ζωή) αναδεικνύει αυτή τη συνιστώσα.

3.3 Μεταβολικό σύνδρομο & ινσουλινοαντίσταση

Λόγος TG/HDL υψηλός, χαμηλή HDL και ήπια-μέτρια υπερτριγλυκεριδαιμία
υποδηλώνουν ινσουλινοαντίσταση και αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία.
Απαιτούνται παρεμβάσεις σε βάρος, διατροφή, άσκηση και έλεγχος γλυκαιμίας.

3.4 Ειδικοί βιοδείκτες με προστιθέμενη αξία

ApoB: Ευθέως αντιπροσωπεύει τον αριθμό αθηρογόνων σωματιδίων. Χρήσιμη όταν τα TG είναι ↑ ή υπάρχει διαφωνία LDL vs non-HDL.
Lp(a): Ισχυρός, κυρίως γενετικά καθοριζόμενος παράγοντας κινδύνου για πρόωρη ΣΝ & στένωση αορτικής βαλβίδας.
Non-HDL: Πρακτικός στόχος όταν τα TG είναι αυξημένα· περιλαμβάνει LDL, VLDL, IDL και Lp(a).

⚠ Προσοχή: Πολύ υψηλά TG ≥ 500 mg/dL αυξάνουν τον κίνδυνο οξείας παγκρεατίτιδας και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

3.5 Διαστρωμάτωση κινδύνου & θεραπευτικοί στόχοι

Το προφίλ λιπιδίων συνδυάζεται με ηλικία, συννοσηρότητες, οικογενειακό ιστορικό, καπνισμό,
αρτηριακή πίεση και δείκτες γλυκαιμίας για ολιστική διαστρωμάτωση κινδύνου.
Οι στόχοι LDL (και δευτερεύοντες στόχοι non-HDL/ApoB) εξατομικεύονται ανά κατηγορία κινδύνου.

3.6 Παρακολούθηση ανταπόκρισης & συμμόρφωσης

Μετά από παρεμβάσεις τρόπου ζωής ή/και έναρξη στατίνης/PCSK9/inclisiran/φιμπράτης,
ο επανέλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ τεκμηριώνει:

% μείωση LDL και επίτευξη στόχων.
Βελτίωση non-HDL/ApoB σε υπερτριγλυκεριδαιμία.
Ανάγκη τιτλοποίησης ή προσθήκης θεραπείας.

3.7 Ανίχνευση δευτεροπαθών αιτιών

Απότομες ή σοβαρές μεταβολές στο προφίλ λιπιδίων μπορεί να οφείλονται σε:
υποθυρεοειδισμό, νεφρωσικό σύνδρομο, χολόσταση, σακχαρώδη διαβήτη,
αλκοόλ, φαρμακευτικές παρενέργειες (π.χ. κορτικοστεροειδή), παχυσαρκία, ή οικογενείς δυσλιπιδαιμίες.

🧠 Clinical Pearl: LDL > 190 mg/dL, πρώιμα καρδιαγγειακά επεισόδια στην οικογένεια ή φυσικά σημεία (π.χ. τένοντες ξανθωμάτωση)
εγείρουν υποψία οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας.

3.8 Δημόσια υγεία & προσυμπτωματικός έλεγχος

Ο περιοδικός έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ συμβάλλει στη δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Συστήνεται τακτικός έλεγχος σε ενήλικες, συχνότερα σε όσους έχουν επιβαρυντικούς παράγοντες ή λαμβάνουν θεραπεία.

4) Παράγοντες που Επηρεάζουν τα Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα του λιπιδαιμικού προφίλ μπορεί να μεταβληθούν από ποικίλους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες.
Η κατανόηση αυτών είναι απαραίτητη για την ορθή ερμηνεία και αποφυγή ψευδώς παθολογικών τιμών.

4.1 Διατροφή

Η κατανάλωση κορεσμένων και trans λιπαρών, υψηλής χοληστερόλης και υπερβολικών υδατανθράκων αυξάνει τα επίπεδα
LDL και τριγλυκεριδίων. Αντίθετα, διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, ω-3 λιπαρά και μονοακόρεστα λιπαρά βελτιώνει το προφίλ.

🍽️ Tip: Ένα λιπαρό γεύμα λίγες ώρες πριν την αιμοληψία μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς υψηλά τριγλυκερίδια.

4.2 Κατανάλωση αλκοόλ

Το αλκοόλ αυξάνει τα τριγλυκερίδια και μπορεί να μειώσει την HDL.
Η υπερβολική χρήση σχετίζεται με υπερτριγλυκεριδαιμία και αυξημένο κίνδυνο παγκρεατίτιδας.

4.3 Σωματικό βάρος & Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο σχετίζονται με:

Αυξημένα τριγλυκερίδια
Χαμηλή HDL
Μικρά-πυκνά σωματίδια LDL (πιο αθηρογόνα)

Η απώλεια βάρους βελτιώνει όλες τις παραμέτρους.

4.4 Σωματική άσκηση

Η τακτική άσκηση αυξάνει την HDL και μειώνει τα τριγλυκερίδια.
Η έλλειψη δραστηριότητας επιδεινώνει το λιπιδαιμικό προφίλ.

4.5 Ορμονικοί & μεταβολικοί παράγοντες

Ορισμένες ενδοκρινολογικές διαταραχές επηρεάζουν σημαντικά τα λιπίδια:

Υποθυρεοειδισμός: ↑ LDL, ↑ ολική χοληστερόλη.
Σακχαρώδης διαβήτης: ↑ TG, ↓ HDL, αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία.
Σύνδρομο Cushing: ↑ LDL, ↑ TG.
Εμμηνόπαυση: Μείωση οιστρογόνων → ↑ LDL, ↓ HDL.

4.6 Φάρμακα

Πολλά φάρμακα μπορούν να μεταβάλουν το λιπιδαιμικό προφίλ:

Κορτικοστεροειδή: ↑ TG, ↑ LDL.
Αναβολικά στεροειδή: ↓ HDL, ↑ LDL.
Διουρητικά θειαζιδικά: ↑ TG, ↑ LDL.
Αντισυλληπτικά χάπια (οιστρογόνα/προγεσταγόνα): ↑ TG.
Β-αποκλειστές (παλαιότερης γενιάς): ↓ HDL, ↑ TG.

⚠ Προσοχή: Εάν διαπιστωθεί αιφνίδια αλλαγή στο λιπιδαιμικό προφίλ, πρέπει να ελεγχθεί πιθανή φαρμακευτική αιτία.

4.7 Οξείες καταστάσεις

Κατά τη διάρκεια λοίμωξης, οξέος εμφράγματος ή χειρουργείου, τα επίπεδα χοληστερόλης μπορεί να μειωθούν παροδικά.
Ο έλεγχος πρέπει να επαναλαμβάνεται μετά την ανάρρωση.

4.8 Ηλικία & φύλο

Με την ηλικία, η LDL τείνει να αυξάνεται.
Οι γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση έχουν υψηλότερη HDL λόγω οιστρογόνων.
Μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνεται η LDL και μειώνεται η προστατευτική δράση της HDL.

4.9 Κληρονομικότητα

Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία και άλλες γενετικές δυσλιπιδαιμίες επηρεάζουν δραματικά το λιπιδαιμικό προφίλ,
συχνά ανεξάρτητα από διατροφή ή τρόπο ζωής.

5) Προετοιμασία για την Εξέταση

Η σωστή προετοιμασία πριν την αιμοληψία εξασφαλίζει αξιόπιστα αποτελέσματα στο λιπιδαιμικό προφίλ.
Αν και πολλές μετρήσεις μπορούν να γίνουν και χωρίς νηστεία, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η νηστεία παραμένει χρήσιμη.
Ακολουθούν σαφείς οδηγίες για κάθε σενάριο.

🔎 Χωρίς νηστεία ή με νηστεία;

Χωρίς νηστεία (non-fasting): Αποδεκτή για ολική χοληστερόλη, HDL, LDL (υπολογιστική/άμεση), χρήσιμη σε τακτικό έλεγχο.
Με νηστεία 9–12 ωρών: Προτείνεται όταν τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή σε πρώτο διαγνωστικό έλεγχο.
Κατά τη νηστεία επιτρέπεται μόνο νερό. Αποφύγετε καφέ/τσάι/χυμούς.

5.1 Τι να κάνω την προηγούμενη ημέρα

Αποφύγετε υπερβολικά λιπαρά γεύματα και μεγάλα δείπνα.
Μην καταναλώσετε αλκοόλ (ιδανικά αποφυγή για 24 ώρες πριν).
Διατηρήστε τη συνήθη φυσική δραστηριότητα· αποφύγετε έντονη προπόνηση τελευταίο 24ωρο.
Μην αλλάζετε απότομα διατροφή ή φάρμακα χωρίς την καθοδήγηση του ιατρού.

5.2 Τι να κάνω το πρωί της εξέτασης

Εάν απαιτείται, τηρήστε νηστεία 9–12 ωρών (νερό επιτρέπεται).
Πιείτε λίγο νερό ώστε να είστε επαρκώς ενυδατωμένοι.
Αποφύγετε κάπνισμα και καφεΐνη πριν την αιμοληψία.
Φτάστε 10–15′ νωρίτερα, καθίστε 5′ ώστε να είστε σε ηρεμία πριν την αιμοληψία.

5.3 Φάρμακα & συμπληρώματα

Μην διακόπτετε φάρμακα χωρίς οδηγία ιατρού. Ενημερώστε το εργαστήριο για:

Λιπιδαιμική αγωγή (στατίνη, εζετιμίμπη, PCSK9, φιμπράτες, ιχθυέλαια).
Θειαζιδικά διουρητικά, κορτικοστεροειδή, οιστρογόνα, αναβολικά που επηρεάζουν τα λιπίδια.
Ρετινοειδή, αντιρετροϊκά, ανοσοκατασταλτικά όπου χρειάζεται στενότερη παρακολούθηση.
Συμπληρώματα ω-3, νιασίνη, κόκκινη μαγιά ρυζιού κ.ά.

⚠ Σημαντικό: Εάν μόλις ξεκινήσατε ή αλλάξατε λιπιδαιμική θεραπεία, ο πρώτος επανέλεγχος συνήθως γίνεται σε
4–12 εβδομάδες (σύμφωνα με τον θεράποντα), με σταθερή δόση και σταθερό τρόπο ζωής.

5.4 Οξείες καταστάσεις – Πότε να αναβληθεί

Πυρετός, λοίμωξη, οξύ χειρουργείο ή έμφραγμα: αναβολή και επανάληψη μετά την ανάρρωση (συνήθως 2–6 εβδομάδες).
Έντονη άσκηση τελευταίο 24ωρο: μπορεί να αυξήσει παροδικά TG και να μειώσει HDL.
Κατανάλωση αλκοόλ τελευταίες 24–48 ώρες: ενδέχεται να αυξήσει σημαντικά τριγλυκερίδια.

5.5 Ώρα, συχνότητα & επαναληψιμότητα

Ιδανικά η αιμοληψία γίνεται πρωινές ώρες, με παρόμοιες συνθήκες κάθε φορά (ώστε να είναι συγκρίσιμα τα αποτελέσματα).
Σε σταθερή κλινική κατάσταση, ο έλεγχος μπορεί να επαναλαμβάνεται ανά 6–12 μήνες ή σύμφωνα με τον ιατρό.
Μετά από αλλαγές θεραπείας/τρόπου ζωής, προτείνεται επανέλεγχος σε 4–12 εβδομάδες.

5.6 Ειδικές ομάδες

Σακχαρώδης διαβήτης: Προτιμήστε νηστεία όταν τα TG είναι αυξημένα· κρατήστε τον συνήθη γλυκαιμικό έλεγχο.
Εγκυμοσύνη: Φυσιολογική ↑ LDL/TG στο 2ο–3ο τρίμηνο· η ερμηνεία γίνεται σε συνεννόηση με τον ιατρό.
Παιδιά/Έφηβοι: Ακολουθήστε οδηγίες παιδιάτρου· συχνά χρειάζεται νηστεία για TG.
Ηλικιωμένοι: Διασφαλίστε επαρκή ενυδάτωση, ενημερώστε για πολυφαρμακία.

✔ Checklist πριν την αιμοληψία:

Έχω τηρήσει νηστεία 9–12 ώρες (αν ζητήθηκε) ή πάω non-fasting σύμφωνα με τις οδηγίες.
Δεν κατανάλωσα αλκοόλ το τελευταίο 24ωρο.
Απέφυγα έντονη άσκηση τελευταίο 24ωρο.
Είμαι ηρεμος/η και ενυδατωμένος/η πριν την αιμοληψία.
Έχω ενημερώσει για φάρμακα & συμπληρώματα που λαμβάνω.

5.7 Πρακτικά θέματα δείγματος

Η αιμοληψία γίνεται σε σωλήνα ορού· απαιτείται σωστή φυγοκέντρηση και έγκαιρη ανάλυση.
Σε πολύ αυξημένα TG (λιπαιμικός ορός), ενδέχεται να επηρεαστούν υπολογισμοί· ο εργαστηριακός ιατρός θα εφαρμόσει κατάλληλες μεθόδους.
Η άμεση LDL μπορεί να προτιμηθεί αντί του υπολογισμού, ειδικά όταν TG ≥ 400 mg/dL.

🧠 Clinical Pearl: Για συγκρισιμότητα στο follow-up, κρατήστε σταθερές συνθήκες κάθε φορά (ώρα, νηστεία, άσκηση, αλκοόλ).

6) Ερμηνεία Αποτελεσμάτων

Η ερμηνεία του λιπιδαιμικού προφίλ γίνεται πάντα με βάση την κατηγορία συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου
και όχι απομονωμένα. Πρωτεύων θεραπευτικός στόχος είναι συνήθως η LDL-χοληστερόλη,
ενώ δευτερεύοντες στόχοι περιλαμβάνουν non-HDL και ApoB, ιδίως όταν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα.

🔎 Κεντρική ιδέα: Όσο μεγαλύτερος ο συνολικός κίνδυνος, τόσο χαμηλότερος ο στόχος LDL.
Η non-HDL και η ApoB συλλαμβάνουν καλύτερα το σύνολο των αθηρογόνων σωματιδίων.

6.1 Στόχοι ανά κατηγορία κινδύνου (ενδεικτικά)

Κατηγορία κινδύνου	Τυπικά κριτήρια	Στόχος LDL (mg/dL)	Δευτ. στόχοι
Χαμηλός/Μέτριος	Νεότερο άτομο, λίγοι παράγοντες κινδύνου	<100–116	non-HDL <130–145
Υψηλός	ΣΔ, ΧΝΑ μέτριου σταδίου, SCORE2↑, πολλοί παράγοντες	<70	non-HDL <100, ApoB <80
Πολύ Υψηλός	Καθιερωμένη αθηροσκληρυντική νόσος (ASCVD), ΣΔ+στόχοι οργάνων	<55	non-HDL <85, ApoB <65
Εξαιρετικά Υψηλός*	Πολύ πρόσφατα/πολλαπλά συμβάματα	<40 (σε επιλεγμένους)	Συνδυασμός στόχων non-HDL/ApoB

*Η κατηγορία «εξαιρετικά υψηλός» χρησιμοποιείται σε μερικές οδηγίες/σενάρια μετά από επαναλαμβανόμενα συμβάματα.

✔ Γρήγορη μνήμη: Στόχος non-HDL ≈ στόχος LDL + 30 mg/dL.
Τυπικοί στόχοι ApoB: <65 (πολύ υψηλός), <80 (υψηλός), <100 (μέτριος).

6.2 Τριγλυκερίδια: κατηγορίες & δράση

<150 mg/dL: επιθυμητά.
150–199: οριακά αυξημένα — επικέντρωση σε τρόπο ζωής, βάρος, άσκηση, αλκοόλ, υδατάνθρακες.
200–499: αυξημένα — έλεγχος δευτεροπαθών αιτιών, στόχοι non-HDL/ApoB, σκέψη για ιχθυέλαια/φιμπράτη κατά περίπτωση.
≥500: πολύ υψηλά — κίνδυνος παγκρεατίτιδας, άμεση αντιμετώπιση, αυστηρή δίαιτα χαμηλού λίπους/αλκοόλ, ταχεία μείωση TG.

6.3 HDL: τι σημαίνει χαμηλή HDL;

Χαμηλή HDL (<40 mg/dL άνδρες, <50 mg/dL γυναίκες) αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου.
Ωστόσο, η φαρμακολογική αύξηση της HDL δεν έχει αποδείξει σταθερό όφελος σε συμβάματα·
το βάρος πέφτει σε απώλεια βάρους, αερόβια άσκηση, διακοπή καπνίσματος και μεσογειακή διατροφή.

6.4 Non-HDL & ApoB: όταν τα TG είναι αυξημένα

Σε υπερτριγλυκεριδαιμία, η non-HDL και η ApoB είναι συχνά πιο αξιόπιστοι στόχοι από την LDL.
Η non-HDL περιλαμβάνει LDL, VLDL, IDL και Lp(a), ενώ η ApoB αντανακλά τον αριθμό των αθηρογόνων σωματιδίων.

6.5 Lp(a): πώς ερμηνεύεται

Μετρήστε τουλάχιστον 1 φορά στη ζωή· συχνότερα αν υπάρχει ισχυρό οικογενειακό ιστορικό ή πρόωρη νόσος.
Υψηλές τιμές: συχνά ορίζονται ως >50 mg/dL (≈ >125 nmol/L)* και αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο.
Δεν επηρεάζεται ουσιαστικά από δίαιτα/στις περισσότερες θεραπείες· η μείωση του συνολικού κινδύνου γίνεται με επιθετικό έλεγχο LDL και υπολοίπων παραγόντων.

*Οι μονάδες mg/dL και nmol/L δεν έχουν σταθερό συντελεστή μετατροπής μεταξύ τους· η σύγκριση γίνεται με βάση τα όρια αναφοράς που δίνει το εργαστήριο.

6.6 VLDL, remnants & λόγοι/δείκτες

Υψηλά TG συνεπάγονται πλούσια σε TG υπολείμματα (remnants), τα οποία είναι αθηρογόνα.
Χρήσιμος είναι ο λόγος TG/HDL (υψηλός λόγος υποδηλώνει ινσουλινοαντίσταση) και η non-HDL ως συνολικός δείκτης αθηρογόνου φορτίου.

6.7 Υπολογισμός LDL: τι να προσέχω

Friedewald: LDL = Ολική − HDL − (TG/5). Μη αξιόπιστος όταν TG ≥ 400 mg/dL ή σε non-fasting υψηλά TG.
Martin/Hopkins, Sampson: βελτιωμένοι αλγόριθμοι σε υψηλά TG/χαμηλή LDL.
Άμεση LDL (direct): προτιμάται όταν τα TG είναι πολύ αυξημένα ή η κλινική απόφαση είναι κρίσιμη.

⚠ Προσοχή: Σε οξείες καταστάσεις (λοίμωξη, έμφραγμα, χειρουργείο) η LDL μπορεί να φαίνεται ψευδώς χαμηλή.
Επανέλεγχος μετά την ανάρρωση.

6.8 Παραδείγματα ερμηνείας (ενδεικτικά σενάρια)

Σενάριο A: Πρωτογενής πρόληψη, μέτριος κίνδυνος

45 ετών, μη καπνιστής, ΑΠ ελεγχόμενη, χωρίς ΣΔ. Αποτελέσματα: Ολική 230, LDL 145, HDL 48, TG 130, non-HDL 182.

Στόχος LDL <100 (ή <116 σε πολύ χαμηλό κίνδυνο).
Πρώτη γραμμή: μεσογειακή δίαιτα, απώλεια βάρους, άσκηση 150′/εβδ., διακοπή καπνίσματος.
Επανέλεγχος σε 8–12 εβδομάδες. Εάν ο κίνδυνος παραμένει σημαντικός, συζήτηση για φαρμακευτική αγωγή.

Σενάριο B: Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

60 ετών με ΣΔ2. Αποτελέσματα: LDL 92, HDL 38, TG 220, non-HDL 154, ApoB 95.

Κατηγορία τουλάχιστον υψηλού κινδύνου → στόχος LDL <70, non-HDL <100, ApoB <80.
Έμφαση σε non-HDL/ApoB λόγω ↑TG. Βελτιστοποίηση γλυκαιμικού ελέγχου, βάρος, αλκοόλ, υδατάνθρακες.

Σενάριο C: Καθιερωμένη στεφανιαία νόσος

67 ετών με έμφραγμα στο ιστορικό. Αποτελέσματα: LDL 68, non-HDL 98, ApoB 72, TG 160.

Κατηγορία πολύ υψηλού κινδύνου → στόχος LDL <55, non-HDL <85, ApoB <65.
Απαιτείται εντατικοποίηση (τιτλοποίηση/συνδυασμός) ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι.

Σενάριο D: Πολύ υψηλά τριγλυκερίδια

TG 780 mg/dL, LDL υπολογιστική αναξιόπιστη.

Άμεση αντιμετώπιση για πρόληψη παγκρεατίτιδας· δίαιτα πολύ χαμηλού λίπους, διακοπή αλκοόλ, έλεγχος φαρμάκων/δευτεροπαθών αιτιών.
Χρήση direct LDL ή εναλλακτικού υπολογισμού όταν τα TG μειωθούν.

Σενάριο E: Υποψία οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας (FH)

LDL 210 mg/dL σε 28χρονο, ο πατέρας με έμφραγμα στα 45.

Ισχυρή υποψία FH → αξιολόγηση (κλινική/γενετική), έλεγχος συγγενών (cascade screening).
Επιθετική μείωση LDL με υψηλής ισχύος θεραπεία και στενή παρακολούθηση.

6.9 Συχνότητα επανελέγχου & τι παρακολουθώ

Μετά από αλλαγή θεραπείας/τρόπου ζωής: 4–12 εβδομάδες μέχρι την επίτευξη στόχων.
Συντήρηση: κάθε 6–12 μήνες (ανά κίνδυνο/σταθερότητα).
Παρακολουθώ: % μείωση LDL, επίτευξη non-HDL/ApoB, TG, συμμόρφωση.

6.10 Χρήσιμες μετατροπές μονάδων

Παράμετρος	mg/dL → mmol/L	Συντελεστής
Χοληστερόλη (Ολική/LDL/HDL)	mmol/L = mg/dL × 0.0259	0.0259
Τριγλυκερίδια	mmol/L = mg/dL × 0.0113	0.0113

🧠 Clinical Pearl: Εστιάστε στη φθίνουσα πορεία (trend) και όχι σε μεμονωμένη τιμή.
Συγκρίνετε αποτελέσματα που λήφθηκαν σε παρόμοιες συνθήκες (ώρα, νηστεία, δραστηριότητα).

7) Ειδικές Καταστάσεις

Το λιπιδαιμικό προφίλ δεν έχει την ίδια ερμηνεία σε όλους τους πληθυσμούς.
Υπάρχουν ομάδες με ιδιαιτερότητες όπου οι φυσιολογικές τιμές και οι θεραπευτικοί στόχοι διαφέρουν.
Οι πιο σημαντικές είναι: σακχαρώδης διαβήτης, εγκυμοσύνη, παιδιά/έφηβοι και ηλικιωμένοι.

7.1 Σακχαρώδης Διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 συνδέεται με αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία:
χαμηλή HDL, υψηλά τριγλυκερίδια και μικρά-πυκνά σωματίδια LDL.
Αυτό αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

Στόχος LDL: <70 mg/dL (υψηλός κίνδυνος) ή <55 mg/dL (αν συνυπάρχει ΣΔ + βλάβη οργάνων).
Έμφαση σε non-HDL <100 και ApoB <80 όταν TG είναι αυξημένα.
Παρακολούθηση πιο συχνή (κάθε 3–6 μήνες) αν η γλυκαιμία είναι ασταθής.

⚠ Σημαντικό: Σε ΣΔ, ακόμα και «οριακές» τιμές LDL αποτελούν παθολογικό φορτίο.
Η εντατική αντιμετώπιση μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού.

7.2 Εγκυμοσύνη

Κατά την εγκυμοσύνη υπάρχει φυσιολογική αύξηση των λιπιδίων (ιδίως στο 2ο–3ο τρίμηνο):
↑ ολική χοληστερόλη, ↑ LDL, ↑ τριγλυκερίδια.
Αυτό είναι φυσιολογική προσαρμογή και δεν σημαίνει απαραίτητα παθολογία.

Οι στατίνες και τα περισσότερα υπολιπιδαιμικά φάρμακα αντενδείκνυνται.
Η εκτίμηση γίνεται μόνο αν υπάρχει ισχυρή υποψία οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας ή πολύ υψηλά TG (>500 mg/dL).
Η υπερτριγλυκεριδαιμία στην εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα και απαιτεί στενή παρακολούθηση.

👩‍🍼 Clinical Insight: Στις εγκύους, επικεντρωνόμαστε σε διατροφή,
σωματική δραστηριότητα και παρακολούθηση, όχι σε φαρμακευτική αγωγή.

7.3 Παιδιά & Έφηβοι

Ο έλεγχος λιπιδίων στα παιδιά και εφήβους συνιστάται:

Σε όλα τα παιδιά 9–11 ετών (screening).
Σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου ή υπερχοληστερολαιμίας.
Σε παχυσαρκία, ΣΔ, υπέρταση ή άλλα μεταβολικά νοσήματα.

Φυσιολογικές τιμές για παιδιά: LDL <110 mg/dL, Ολική Χοληστερόλη <170 mg/dL.
Η θεραπεία είναι κυρίως διαιτητική/συμπεριφορική, ενώ φάρμακα δίνονται σε σοβαρές περιπτώσεις (π.χ. οικογενής υπερχοληστερολαιμία).

✔ Συμβουλή: Η πρώιμη διάγνωση και παρέμβαση μειώνει τον σωρευτικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στη μετέπειτα ζωή.

7.4 Ηλικιωμένοι

Στους ηλικιωμένους, η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη.
Συχνά συνυπάρχει πολυφαρμακία, νεφρική/ηπατική δυσλειτουργία και αυξημένος κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών.

Ο έλεγχος παραμένει σημαντικός, ειδικά σε όσους έχουν ιστορικό ASCVD.
Οι θεραπευτικοί στόχοι μπορεί να είναι ελαφρώς πιο χαλαροί, ανάλογα με τη λειτουργικότητα και το προσδόκιμο επιβίωσης.
Οι στατίνες παραμένουν ασφαλείς και αποτελεσματικές, αλλά η δοσολογία εξατομικεύεται.

🧠 Clinical Pearl: Στους ηλικιωμένους, προτεραιότητα έχει η ποιότητα ζωής
και η αποφυγή πολυφαρμακίας, χωρίς όμως να παραμελείται η δευτερογενής πρόληψη.

8) Θεραπευτικές Παρεμβάσεις

Η αντιμετώπιση των διαταραχών στο λιπιδαιμικό προφίλ είναι πολυπαραγοντική.
Συνδυάζει αλλαγές στον τρόπο ζωής και, όταν χρειάζεται, φαρμακευτική αγωγή.
Ο στόχος είναι η επίτευξη των θεραπευτικών στόχων LDL, non-HDL και ApoB και η μείωση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου.

8.1 Διατροφή

Η διατροφή είναι το πρώτο και πιο θεμελιώδες βήμα στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας.
Η πιο τεκμηριωμένη στρατηγική είναι η Μεσογειακή Διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ψάρια και ελαιόλαδο.

Μειώστε κορεσμένα λιπαρά: (κόκκινο κρέας, πλήρη γαλακτοκομικά, βούτυρο) → ↓ LDL.
Αποφύγετε trans λιπαρά: (τηγανητά, fast food, επεξεργασμένα) → ↓ LDL & TG.
Αυξήστε φυτικές ίνες: (βρώμη, όσπρια, μήλα) → ↓ LDL μέσω δέσμευσης χολικών οξέων.
Ω-3 λιπαρά: (λιπαρά ψάρια, καρύδια, λιναρόσπορος) → ↓ TG.
Μονοακόρεστα λιπαρά: (ελαιόλαδο, αβοκάντο) → βελτιώνουν HDL & μειώνουν LDL.
Μέτρο στους υδατάνθρακες: υπερβολικοί υδατάνθρακες αυξάνουν TG και μικρά LDL σωματίδια.

✔ Διατροφικό Tip: Κάθε μερίδα φυτικών ινών (5–10 g/ημέρα) μπορεί να μειώσει την LDL κατά ~5–10%.

8.2 Τρόπος Ζωής

Η αλλαγή τρόπου ζωής είναι απαραίτητη σε κάθε ασθενή με διαταραχές λιπιδίων, είτε λαμβάνει φάρμακα είτε όχι.

Άσκηση: Τουλάχιστον 150′ αερόβιας άσκησης/εβδομάδα (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο).
Διακοπή καπνίσματος: Αυξάνει HDL, μειώνει φλεγμονή και καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Έλεγχος βάρους: Απώλεια 5–10% βάρους → ↓ TG, ↑ HDL, ↓ LDL.
Περιορισμός αλκοόλ: Μικρές ποσότητες ίσως ↑ HDL, αλλά η κατάχρηση ↑ TG και προκαλεί ηπατική βλάβη.
Διαχείριση άγχους: Χρόνιο στρες συνδέεται με δυσλιπιδαιμία και φλεγμονή.

🏃 Συμβουλή Τρόπου Ζωής: Ο συνδυασμός άσκησης + απώλειας βάρους είναι πιο αποτελεσματικός από το καθένα ξεχωριστά.

8.3 Φαρμακευτική Αγωγή

Όταν οι αλλαγές τρόπου ζωής δεν επαρκούν ή όταν ο ασθενής είναι υψηλού/πολύ υψηλού κινδύνου,
προστίθεται φαρμακευτική αγωγή.

8.3.1 Στατίνες

Οι στατίνες είναι το φάρμακο πρώτης γραμμής.
Μειώνουν την παραγωγή χοληστερόλης στο ήπαρ (αναστολείς HMG-CoA reductase).

Μείωση LDL: 30–55% (ανάλογα με το σκεύασμα/δόση).
Μείωση TG: 10–30%.
Αύξηση HDL: μικρή (5–10%).
Κύρια ανεπιθύμητα: μυαλγίες, ↑ ηπατικά ένζυμα, σπάνια μυοπάθεια.

8.3.2 Εζετιμίμπη

Η εζετιμίμπη αναστέλλει την απορρόφηση χοληστερόλης στο έντερο.

Μείωση LDL: ~20–25%.
Χρήσιμη σε συνδυασμό με στατίνη για εντατικοποίηση.
Καλή ανεκτικότητα, λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες.

8.3.3 Φιμπράτες

Οι φιμπράτες ενεργοποιούν τους υποδοχείς PPAR-α και μειώνουν κυρίως τα τριγλυκερίδια.

Μείωση TG: 30–50%.
Αύξηση HDL: 10–20%.
Περιορισμένη επίδραση στη LDL.
Προσοχή: συνδυασμός με στατίνες → ↑ κίνδυνος μυοπάθειας.

8.3.4 PCSK9 Αναστολείς (evolocumab, alirocumab)

Οι αναστολείς PCSK9 είναι μονοκλωνικά αντισώματα που αυξάνουν την επαναπρόσληψη LDL από το ήπαρ.

Μείωση LDL: 50–60% επιπλέον των στατινών.
Χρήσιμα σε οικογενή υπερχοληστερολαιμία ή πολύ υψηλού κινδύνου ασθενείς.
Υποδόρια ένεση ανά 2–4 εβδομάδες.

8.3.5 Inclisiran

Το Inclisiran είναι siRNA που αναστέλλει τη σύνθεση της PCSK9 στο ήπαρ.

Μείωση LDL: ~50%.
Δόση: ένεση κάθε 6 μήνες.
Μεγάλο πλεονέκτημα η μακρά διάρκεια δράσης → αυξημένη συμμόρφωση.

8.3.6 Ιχθυέλαια (Ω-3 λιπαρά)

Υψηλές δόσεις EPA/DHA μπορούν να μειώσουν σημαντικά τα TG.

Μείωση TG: 20–45%.
Χρήσιμα σε TG >200 mg/dL, ιδίως σε ΣΔ/μεταβολικό σύνδρομο.

🧠 Clinical Pearl: Σε ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου, συχνά απαιτείται συνδυασμός (στατίνη + εζετιμίμπη + PCSK9/inclisiran).

9) Λιπιδαιμικό Προφίλ & Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

Το λιπιδαιμικό προφίλ είναι θεμέλιο για την εκτίμηση του αθηροσκληρυντικού καρδιαγγειακού κινδύνου (ASCVD).
Η LDL αποτελεί συνήθως τον πρωτεύοντα θεραπευτικό στόχο, αλλά δείκτες όπως non-HDL, ApoB και
Lp(a) αποτυπώνουν καλύτερα το συνολικό αθηρογόνο φορτίο, ειδικά όταν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα.

🔎 Κεντρικό μήνυμα: Η μείωση της LDL συσχετίζεται με αναλογική μείωση του κινδύνου συμβαμάτων.
Όσο υψηλότερος ο συνολικός κίνδυνος, τόσο χαμηλότεροι πρέπει να είναι οι στόχοι.

9.1 Παραδοσιακοί παράγοντες κινδύνου

Ηλικία, φύλο, οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου.
Κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, καθιστική ζωή.
Δείκτες λιπιδίων: υψηλή LDL/non-HDL/ApoB, χαμηλή HDL, υψηλά TG.

9.2 Εργαλεία εκτίμησης κινδύνου

Οι κλίμακες εκτίμησης βοηθούν στην κατηγοριοποίηση (χαμηλός, μέτριος, υψηλός, πολύ υψηλός κίνδυνος) και
καθοδηγούν την ένταση της παρέμβασης. Παραδείγματα: ευρωπαϊκά μοντέλα κινδύνου για 10ετή θανατηφόρα/μη θανατηφόρα συμβάματα,
ή συστήματα πρωτογενούς πρόληψης για διαφορετικούς πληθυσμούς.

Σημείωση: Τα εργαλεία πρέπει να επαναβαθμίζονται στον εκάστοτε πληθυσμό και να
εξατομικεύονται με βάση κλινικά στοιχεία που η φόρμουλα δεν «βλέπει».

9.3 Risk-enhancing factors (παράγοντες που «ενισχύουν» τον κίνδυνο)

Οικογενειακό ιστορικό πρόωρης ASCVD (άνδρες <55, γυναίκες <65 ετών).
Lp(a) αυξημένη (π.χ. >50 mg/dL ή >125 nmol/L, ανάλογα με το εργαστήριο).
ApoB αυξημένη για την κατηγορία κινδύνου (π.χ. >80 mg/dL σε υψηλό κίνδυνο).
Μόνιμα TG >175 mg/dL και χαμηλή HDL με εικόνα ινσουλινοαντίστασης.
Χρόνια φλεγμονώδη/αυτοάνοσα (π.χ. Ψωριασική νόσος, ΡΑ, ΣΕΛ), ΧΝΑ, χρονοβόρα στρες.
Προεκλαμψία, πρόωρη εμμηνόπαυση, ανεπάρκεια θυρεοειδούς, νεφρωσικό, χολόσταση.

9.4 Πρωτογενής vs Δευτερογενής πρόληψη

Πρωτογενής πρόληψη: Χωρίς τεκμηριωμένη ASCVD. Στόχοι ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου·
πρώτα τρόπος ζωής, έπειτα στατίνη και κατά περίπτωση εντατικοποίηση.
Δευτερογενής πρόληψη: Καθιερωμένη ASCVD (π.χ. έμφραγμα, στεφανιαία επαναιμάτωση, ΑΕΕ, ΠΑΝ).
Συνήθως στόχος LDL <55 mg/dL και συχνά συνδυασμοί (στατίνη υψηλής ισχύος + εζετιμίμπη ± PCSK9/inclisiran).

9.5 Ο ρόλος του ασβεστίου στεφανιαίων (CAC)

Η αξονική μέτρηση ασβεστίου στεφανιαίων (CAC) μπορεί να βοηθήσει όταν ο κίνδυνος είναι «ενδιάμεσος» και η απόφαση αβέβαιη:

CAC = 0: Συχνά επιτρέπει αναβολή φαρμακευτικής αγωγής (εκτός αν συνυπάρχουν ισχυροί παράγοντες, π.χ. ΣΔ, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό).
CAC 1–99: Υποστηρίζει έναρξη στατίνης, ιδίως σε ηλικίες >55.
CAC ≥100 ή ≥75η εκατοστιαία θέση: ενισχύει την ανάγκη εντατικής μείωσης LDL.

9.6 Non-HDL & ApoB σε υπερτριγλυκεριδαιμία

Όταν τα TG είναι αυξημένα, η non-HDL (Ολική−HDL) και η ApoB είναι
πιο σταθεροί στόχοι από την υπολογιστική LDL. Αυτό βοηθά σε σωστή διαστρωμάτωση και τιτλοποίηση θεραπείας.

9.7 Η έννοια του «υπολειπόμενου κινδύνου»

Ασθενείς με LDL στους στόχους μπορεί να έχουν υπολειπόμενο κίνδυνο λόγω υψηλών TG, Lp(a),
χαμηλής HDL ή φλεγμονής. Η ολιστική προσέγγιση (lifestyle, γλυκαιμικός έλεγχος,
θεραπεία για TG, επιθετικός έλεγχος αρτηριακής πίεσης, διακοπή καπνίσματος) παραμένει κρίσιμη.

9.8 Αλγόριθμος απόφασης (ενδεικτικός)

Υπολόγισε συνολικό κίνδυνο (ηλικία, φύλο, ΑΠ, κάπνισμα, γλυκαιμία, λιπίδια).
Έλεγξε ενισχυτές κινδύνου (Lp(a), ApoB, TG, οικογενειακό ιστορικό, φλεγμονώδη, ΧΝΑ).
Στόχευσε LDL σύμφωνα με την κατηγορία· σε ↑TG, πρόσθεσε στόχους non-HDL/ApoB.
Εάν αβεβαιότητα (ενδιάμεσος κίνδυνος) → σκέψου CAC.
Επανεκτίμηση σε 4–12 εβδομάδες μετά την παρέμβαση· τιτλοποίηση μέχρι να επιτευχθούν οι στόχοι.

9.9 Παραδείγματα σύνδεσης προφίλ & κινδύνου

Προφίλ	Ερμηνεία	Προσέγγιση
LDL 150, HDL 42, TG 110, Lp(a) άγνωστη	Πρωτογενής πρόληψη, μέτριος κίνδυνος πιθανός	Lifestyle → επανέλεγχος. Εξέταση Lp(a) μία φορά. Σκέψη για στατίνη ανά συνολικό κίνδυνο.
LDL 76, TG 260, HDL 38, non-HDL 138	Υπολειπόμενος κίνδυνος λόγω ↑TG/αθηρογόνων remnants	Έμφαση σε non-HDL/ApoB, γλυκαιμικός έλεγχος, απώλεια βάρους, ω-3 ± φιμπράτη κατά περίπτωση.
LDL 66 σε ασθενή με έμφραγμα, Lp(a) 160 nmol/L	Πολύ υψηλός κίνδυνος, Lp(a) ως ενισχυτής	Αυστηροί στόχοι LDL, πλήρης έλεγχος παραγόντων, σκέψη για εντατικοποίηση/συνδυασμούς.

✔ Clinical Pearl: Σε «γκρίζες ζώνες» αποφάσεων της πρωτογενούς πρόληψης, ο δείκτης CAC συχνά λύνει τη διαφωνία.

9.10 Επικοινωνία με τον/την ασθενή

Εξηγήστε ότι η «φυσιολογική ολική χοληστερόλη» δεν αρκεί χωρίς στόχους LDL/non-HDL/ApoB.
Υπογραμμίστε ότι συνδυασμός lifestyle + φαρμακευτική αγωγή (όταν χρειάζεται) αποδίδει τα μέγιστα.
Το «trend» (πορεία στον χρόνο) είναι σημαντικότερο από μια μεμονωμένη τιμή.

10) Πρόληψη & Παρακολούθηση

Η αξιολόγηση και παρακολούθηση του λιπιδαιμικού προφίλ είναι καθοριστική τόσο για την πρωτογενή όσο και για τη δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η συχνότητα ελέγχου, οι θεραπευτικοί στόχοι και η προσέγγιση εξαρτώνται από την κατηγορία κινδύνου και τα συνοδά νοσήματα.

10.1 Πρωτογενής πρόληψη

Ενήλικες >20 ετών: Προτείνεται βασικός έλεγχος λιπιδίων κάθε 4–6 χρόνια.
Άτομα με επιπλέον παράγοντες κινδύνου (παχυσαρκία, κάπνισμα, υπέρταση, οικογενειακό ιστορικό) → συχνότερα, ανά 1–3 χρόνια.
Έλεγχος Lp(a): τουλάχιστον μία φορά στη ζωή, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης στεφανιαίας νόσου.

10.2 Δευτερογενής πρόληψη (με γνωστή ASCVD)

Στόχος: LDL <55 mg/dL (ή ακόμη χαμηλότερος σε πολύ υψηλό κίνδυνο).
Επανέλεγχος: 4–12 εβδομάδες μετά την έναρξη ή αλλαγή θεραπείας.
Στη συνέχεια: κάθε 3–12 μήνες, ανάλογα με τη σταθερότητα και την κατηγορία κινδύνου.

10.3 Follow-up μετά από αλλαγές θεραπείας

Μετά από έναρξη/αλλαγή στατίνης: έλεγχος σε 6–8 εβδομάδες.
Μετά από έναρξη εζετιμίμπης/PCSK9/inclisiran: επανέλεγχος 4–12 εβδομάδες.
Σταθεροποιημένος ασθενής: έλεγχος κάθε 6–12 μήνες.

✔ Clinical Tip: Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις σε σταθερές συνθήκες (π.χ. πρωινή ώρα, με ή χωρίς νηστεία, ίδιος τρόπος ζωής) αυξάνουν την αξιοπιστία της παρακολούθησης.

10.4 Ειδικές ομάδες & παρακολούθηση

Διαβήτης: τουλάχιστον 1 φορά/έτος ή κάθε 3–6 μήνες αν η γλυκαιμική ρύθμιση είναι ασταθής.
Χρόνια νεφρική νόσος: συχνότερος έλεγχος, καθώς υπάρχει υψηλός υπολειπόμενος κίνδυνος.
Ηπατική νόσος: προσοχή σε φαρμακευτική αγωγή· απαιτείται τακτική παρακολούθηση.
Ηλικιωμένοι: εξατομικευμένη συχνότητα ανάλογα με τη συνολική κατάσταση και την πολυφαρμακία.

10.5 Πρακτικός οδηγός παρακολούθησης

Κατηγορία	Συχνότητα ελέγχου	Στόχοι
Υγιείς ενήλικες	Κάθε 4–6 χρόνια	Ολική Χολ <200, LDL <116, HDL >40/50, TG <150
Μέτριος κίνδυνος	Κάθε 1–3 χρόνια	LDL <100, non-HDL <130
Υψηλός κίνδυνος	Κάθε 6–12 μήνες	LDL <70, non-HDL <100, ApoB <80
Πολύ υψηλός κίνδυνος / ASCVD	Κάθε 3–6 μήνες στην αρχή, έπειτα ανά 6–12 μήνες	LDL <55 (ή <40 σε εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο), non-HDL <85, ApoB <65

10.6 Ο ρόλος της συμμόρφωσης

Η συμμόρφωση στην αγωγή και τις αλλαγές τρόπου ζωής είναι κρίσιμη.
Ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών διακόπτει πρόωρα τη θεραπεία (στατίνες, PCSK9, κ.λπ.), αυξάνοντας ξανά τον κίνδυνο.
Η ενεργή εκπαίδευση και συμμετοχή του ασθενούς είναι απαραίτητη για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

🧠 Clinical Pearl: Η καλύτερη πρόληψη επιτυγχάνεται όταν ο ασθενής κατανοεί τον ρόλο της LDL
και συμμετέχει ενεργά στην επίτευξη και διατήρηση των στόχων.

11) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Πρέπει να είμαι νηστικός/η για το λιπιδαιμικό προφίλ;

Όχι απαραίτητα. Ολική, HDL και (συχνά) LDL μπορούν να γίνουν χωρίς νηστεία.
Αν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή πρόκειται για πρώτο διαγνωστικό έλεγχο, προτιμάται νηστεία 9–12 ωρών (μόνο νερό).

Για συγκρισιμότητα στο follow-up, κρατήστε παρόμοιες συνθήκες κάθε φορά (ώρα, νηστεία, άσκηση).

Τι είναι η non-HDL χοληστερόλη και γιατί με ενδιαφέρει;

Η non-HDL = Ολική Χοληστερόλη − HDL. Περιλαμβάνει όλες τις αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες (LDL, VLDL, IDL, Lp(a)).
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν τα TG είναι αυξημένα.

Γρήγορος στόχος: non-HDL ≈ στόχος LDL + 30 mg/dL.

Τι είναι η ApoB; Είναι «καλύτερη» από την LDL;

Η ApoB είναι η βασική πρωτεΐνη όλων των αθηρογόνων σωματιδίων (κάθε σωματίδιο φέρει 1 ApoB).
Άρα μετρά τον αριθμό των σωματιδίων. Σε ↑TG ή ασυμφωνία μεταξύ δεικτών, η ApoB δίνει πιο ακριβή εικόνα του αθηρογόνου φορτίου.

Πρέπει να μετρήσω Lp(a); Πότε και πόσο συχνά;

Ναι, συνιστάται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου.
Η Lp(a) είναι κυρίως γενετικά καθοριζόμενη και δεν αλλάζει πολύ με δίαιτα ή συνήθη φάρμακα.
Υψηλή θεωρείται συχνά >50 mg/dL (≈>125 nmol/L), ανάλογα με το εργαστήριο.

Πόσο γρήγορα «πέφτει» η LDL με τη θεραπεία;

Με ισχυρή στατίνη, η LDL μειώνεται σε 4–6 εβδομάδες. Συνδυασμός με εζετιμίμπη/PCSK9/inclisiran επιτυγχάνει επιπλέον μείωση.
Επανέλεγχος συνήθως σε 4–12 εβδομάδες μετά την έναρξη/αλλαγή.

Έχω TG ≥500 mg/dL. Είναι επικίνδυνο;

Ναι. Υπάρχει κίνδυνος οξείας παγκρεατίτιδας.
Απαιτείται άμεση αντιμετώπιση: αυστηρή μείωση λίπους/αλκοόλ, έλεγχος δευτεροπαθών αιτιών, πιθανή έναρξη φαρμάκων (π.χ. φιμπράτη, ω-3).

Σε πολύ υψηλά TG, ο υπολογισμός LDL είναι αναξιόπιστος· προτιμήστε direct LDL.

Μπορώ να «ανεβάσω» την HDL με φάρμακα;

Η φαρμακολογική αύξηση της HDL δεν έχει δείξει συνεπές όφελος σε συμβάματα.
Επικεντρωθείτε σε άσκηση, απώλεια βάρους, διακοπή καπνίσματος και μεσογειακή διατροφή.

Πονάω στους μυς με στατίνη. Τι να κάνω;

Επικοινωνήστε με τον ιατρό. Συχνά βοηθούν: αλλαγή σκευάσματος/δόσης, διαλείπουσα δοσολογία, προσθήκη εζετιμίμπης.
Σε έντονο πόνο/αδυναμία ελέγχεται CK. Μην διακόπτετε μόνοι σας.

Πόσο επηρεάζει ο καφές, το αλκοόλ και η έντονη άσκηση;

Καφές/καφεΐνη πριν την αιμοληψία μπορεί να επηρεάσουν ήπια· προτιμήστε μόνο νερό.
Το αλκοόλ αυξάνει τα TG (αποφύγετε 24–48 ώρες πριν).
Η έντονη άσκηση τελευταίο 24ωρο μπορεί να αυξήσει παροδικά TG και να μειώσει HDL.

Κετογονική/χαμηλών υδατανθράκων δίαιτα: βοηθά;

Μπορεί να μειώσει TG και να αυξήσει HDL, αλλά σε μερικούς αυξάνει σημαντικά την LDL.
Προτείνεται ιατρική παρακολούθηση και επανέλεγχος μετά από 4–12 εβδομάδες.

Πότε μετράω ξανά μετά από αλλαγή δίαιτας ή βάρους;

Συνήθως σε 8–12 εβδομάδες για να φανεί το πλήρες αποτέλεσμα, υπό σταθερές συνθήκες μέτρησης.

Τι είναι ο λόγος TG/HDL και γιατί τον κοιτάμε;

Είναι δείκτης που σχετίζεται με ινσουλινοαντίσταση και αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία.
Υψηλός λόγος → πιο «πυκνά/μικρά» LDL σωματίδια και ↑ καρδιαγγειακός κίνδυνος.

LDL υπολογιστική vs άμεση (direct): πότε ποια;

Ο τύπος Friedewald (Ολική − HDL − TG/5) δεν ισχύει καλά όταν TG ≥400 mg/dL ή σε non-fasting ↑TG.
Χρησιμοποιούμε άμεση LDL ή βελτιωμένους αλγορίθμους (Martin/Hopkins, Sampson) σε ειδικές περιπτώσεις.

Ποιος είναι ο ρόλος του ασβεστίου στεφανιαίων (CAC);

Σε «ενδιάμεσο» κίνδυνο, ο δείκτης CAC βοηθά στην απόφαση για έναρξη ή ένταση θεραπείας.
CAC=0 συχνά επιτρέπει αναβολή (εκτός αν υπάρχουν ισχυροί παράγοντες).

Τα συμπληρώματα (ω-3, νιασίνη, κόκκινη μαγιά ρυζιού) είναι ασφαλή/αποτελεσματικά;

Ω-3: σε υψηλές δόσεις μειώνουν TG (20–45%).
Νιασίνη: αυξάνει HDL/μειώνει TG, αλλά δεν έχει σταθερό όφελος σε συμβάματα· έχει ανεπιθύμητες.
Κόκκινη μαγιά ρυζιού: περιέχει μονακολίνη Κ (όπως σιμβαστατίνη). Μεταβλητότητα περιεκτικότητας/ποιότητας· συζητήστε με ιατρό.

Τα «φυσικά» δεν είναι πάντοτε ακίνδυνα. Πάντα ενημερώνετε τον ιατρό σας.

Παιδιά/έφηβοι: πότε ελέγχουμε;

Screen σε 9–11 έτη και σε παιδιά με παχυσαρκία/ΣΔ/υπέρταση ή οικογενειακό ιστορικό.
Θεραπεία κυρίως με διατροφή & άσκηση· φάρμακα σε επιλεγμένες περιπτώσεις (π.χ. οικογενής υπερχοληστερολαιμία).

Εγκυμοσύνη και λιπίδια: να ανησυχώ;

Φυσιολογικά ↑ LDL/TG στο 2ο–3ο τρίμηνο. Στατίνες συνήθως αντενδείκνυνται.
Εκτίμηση γίνεται μόνο με ειδική ένδειξη (π.χ. πολύ υψηλά TG ή υποψία οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας).

Πότε είναι «πολύ χαμηλή» η LDL; Είναι ασφαλές;

Σε ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου, πολύ χαμηλοί στόχοι (π.χ. <55 ή και <40 mg/dL) χρησιμοποιούνται από οδηγίες/μελέτες
και θεωρούνται ασφαλείς υπό ιατρική παρακολούθηση.

Πότε να κάνω επανέλεγχο αν ανέβηκαν απότομα τα λιπίδια;

Αναζητήστε δευτεροπαθείς αιτίες (θυρεοειδής, γλυκαιμία, νεφρωσικό, χολόσταση, φάρμακα, αλκοόλ).
Αν υπήρξε λοίμωξη/χειρουργείο, επαναλάβετε μετά από 2–6 εβδομάδες ανάρρωσης.

Υπάρχει «ιδανική» ώρα για στατίνη;

Κάποιες στατίνες βραχείας ημιζωής προτιμώνται το βράδυ. Οι νεότερες/μακράς δράσης μπορούν να λαμβάνονται οποτεδήποτε,
αρκεί να τις παίρνετε σταθερά.

Πόση επίδραση έχουν οι φυτικές ίνες και το περπάτημα;

+5–10 g/ημέρα διαλυτών ινών → ~5–10% μείωση LDL.
150′/εβδ. μέτριας αερόβιας άσκησης → ↓ TG, ↑ HDL και βελτίωση non-HDL/ApoB μέσω απώλειας βάρους.

12) Βιβλιογραφία

Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (ESC) & Ευρωπαϊκή Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης (EAS).
2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias.
Eur Heart J. 2020;41:111–188
American College of Cardiology / American Heart Association (ACC/AHA).
2018 Guideline on the Management of Blood Cholesterol.
Circulation. 2019;139:e1082–e1143
Grundy SM, Stone NJ, et al.
2018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA Guideline on the Management of Blood Cholesterol.
PubMed PMID: 30586774
Nordestgaard BG, et al.
Lipoprotein(a) as a cardiovascular risk factor: current status.
Eur Heart J. 2019;40(32):2760–2772
TG/HDL ratio and insulin resistance as a marker of cardiovascular risk.
PubMed PMID: 18242295
Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης.
Οδηγίες Δυσλιπιδαιμιών (Ελλάδα)
ΕΟΠΥΥ – Καλυπτόμενες εργαστηριακές εξετάσεις:
www.eopyy.gov.gr
National Lipid Association.
www.lipid.org
Stone NJ, Robinson JG, Lichtenstein AH, et al.
2013 ACC/AHA guideline on the treatment of blood cholesterol to reduce atherosclerotic cardiovascular risk in adults.
PubMed PMID: 24222016
Ference BA, et al.
Low-density lipoproteins cause atherosclerotic cardiovascular disease. 1st Mendelian randomization evidence and clinical trial support.
Eur Heart J. 2017;38(32):2459–2472

ℹ️ Συμβουλή: Για περισσότερα ιατρικά άρθρα και οδηγούς, επισκεφθείτε το

Μικροβιολογικό Λαμίας – Ιατρικά Άρθρα

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/

Παντελής Αναγνωστόπουλος

17/May/2025

🩺 Φιβράτες: Τι Είναι και Πώς Βοηθούν στη Μείωση Τριγλυκεριδίων και Χοληστερίνης

✍️

Οι φιβράτες είναι μια κατηγορία υπολιπιδαιμικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων στο αίμα και την αύξηση της HDL (καλής) χοληστερίνης. Αν και λιγότερο γνωστές στο ευρύ κοινό σε σχέση με τις στατίνες, οι φιβράτες παίζουν σημαντικό ρόλο σε ασθενείς με δυσλιπιδαιμία, ιδιαίτερα όταν υπάρχει αυξημένος καρδιαγγειακός κίνδυνος.

🔍 Πώς δρουν οι φιβράτες;

Οι φιβράτες ενεργοποιούν έναν ειδικό υποδοχέα στο ήπαρ, γνωστό ως PPAR-α. Μέσω αυτού:

Μειώνεται η παραγωγή τριγλυκεριδίων.
Αυξάνεται η καύση των λιπιδίων.
Ενισχύεται η καλή χοληστερίνη (HDL).
Μειώνεται ελαφρώς η κακή χοληστερίνη (LDL).

Αυτό τις καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμες σε περιπτώσεις μικτής δυσλιπιδαιμίας, που συχνά παρατηρείται σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

💊 Παραδείγματα φιβρατών:

Οι πιο διαδεδομένες φιβράτες που χρησιμοποιούνται σήμερα περιλαμβάνουν:

Φαινοφιβράτη (Fenofibrate) – η πιο συχνά συνταγογραφούμενη.
Γεμφιβροζίλη (Gemfibrozil) – λιγότερο χρησιμοποιούμενη λόγω αλληλεπιδράσεων.
Μπεζαφιβράτη (Bezafibrate) – χρησιμοποιείται κυρίως στην Ευρώπη.

📈 Πότε συνιστώνται;

Οι φιβράτες ενδείκνυνται σε περιπτώσεις:

Υπερτριγλυκεριδαιμίας (>500 mg/dL) για πρόληψη παγκρεατίτιδας.
Χαμηλής HDL και υψηλών τριγλυκεριδίων, ιδιαίτερα σε διαβητικούς ασθενείς.
Ασθενών που δεν μπορούν να ανεχτούν στατίνες.

Συχνά συνδυάζονται με στατίνες, αλλά με προσοχή λόγω του αυξημένου κινδύνου για μυοπάθειες.

⚠️ Πιθανές παρενέργειες και προφυλάξεις

Αν και γενικά καλά ανεκτές, οι φιβράτες μπορούν να προκαλέσουν:

Μυαλγίες ή σπανιότερα ραβδομυόλυση.
Δυσπεπτικά συμπτώματα (ναυτία, πόνος στο στομάχι).
Αύξηση ηπατικών ενζύμων.
Χολολιθίαση (πέτρες στη χολή).
Μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

Η παρακολούθηση της ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

🧠 Τι να προσέξω αν λαμβάνω φιβράτες;

Αποφύγετε τον συνδυασμό με γεμφιβροζίλη και στατίνες (υψηλός κίνδυνος μυοτοξικότητας).
Ελέγχετε τακτικά τις εξετάσεις αίματος, ειδικά στην αρχή της θεραπείας.
Πείτε στον γιατρό σας αν έχετε ιστορικό χολολιθίασης ή νεφρική νόσο.

✅ Συμπέρασμα

Οι φιβράτες είναι πολύτιμα φάρμακα για τη ρύθμιση των λιπιδίων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, κυρίως όταν τα τριγλυκερίδια είναι υψηλά ή όταν η HDL είναι χαμηλή. Η χρήση τους πρέπει να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση, με έμφαση στη σωστή επιλογή φαρμάκου και την αποφυγή επικίνδυνων συνδυασμών.

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…