HOMA-IR & Αντίσταση στην Ινσουλίνη – Πλήρης οδηγός εξετάσεων

1️⃣ Τι είναι ο δείκτης HOMA-IR και τι μετρά;

Ο δείκτης HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance) είναι από τους
πιο αξιόπιστους και πρακτικούς τρόπους για να εκτιμήσουμε αν ο οργανισμός παρουσιάζει
αντίσταση στην ινσουλίνη — μια μεταβολική διαταραχή που προηγείται για χρόνια του
σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Ο HOMA-IR δεν είναι μια αυτόνομη εξέταση· υπολογίζεται έμμεσα από δύο τιμές που μετρώνται στο αίμα σε κατάσταση νηστείας:

• 🩸 Γλυκόζη νηστείας (Fasting Glucose)
• 💉 Ινσουλίνη νηστείας (Fasting Insulin)

Ουσιαστικά δείχνει πόση ινσουλίνη χρειάζεται ο οργανισμός για να διατηρήσει το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα.
Όσο πιο «κουρασμένο» είναι το πάγκρεας και όσο λιγότερο ανταποκρίνονται τα κύτταρα στην ινσουλίνη,
τόσο υψηλότερος γίνεται ο δείκτης.

Γι’ αυτό ο HOMA-IR θεωρείται καθοριστικός δείκτης για:

• 🔹 προδιαβήτη και πρώιμα στάδια διαβήτη,
• 🔹 παχυσαρκία και ειδικά κοιλιακό λίπος,
• 🔹 PCOS (πολυκυστικές ωοθήκες) — συχνή αιτία υπογονιμότητας,
• 🔹 μεταβολικό σύνδρομο,
• 🔹 λιπώδη νόσο ήπατος (NAFLD),
• 🔹 καρδιομεταβολικό κίνδυνο σε νεότερους ενήλικες.

Αν και δεν αποτελεί από μόνος του διάγνωση, ο HOMA-IR βοηθά τον γιατρό να καταλάβει
πόσο “σκληρά” δουλεύει η ινσουλίνη και αν υπάρχει ανάγκη για:

• διαιτολογική παρέμβαση,
• απώλεια βάρους,
• άσκηση,
• ή ακόμη και φαρμακευτική αγωγή (π.χ. μετφορμίνη).

2️⃣ Γιατί είναι σημαντικός ο HOMA-IR;

Ο δείκτης HOMA-IR αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία αξιολόγησης του
καρδιομεταβολικού κινδύνου, διότι αποκαλύπτει μια κατάσταση που μπορεί να υπάρχει για
χρόνια χωρίς εμφανή συμπτώματα: την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Ακόμη και όταν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό, ο HOMA-IR μπορεί να έχει αυξηθεί σημαντικά,
υποδεικνύοντας ότι το σώμα χρειάζεται όλο και περισσότερη ινσουλίνη για να διατηρήσει ισορροπία.
Αυτό είναι το λεγόμενο στάδιο της υπερινσουλιναιμίας — το πρώτο «καμπανάκι» πριν από τον προδιαβήτη.

2.1 Ενδείκτης πρώιμης μεταβολικής δυσλειτουργίας

Ο HOMA-IR είναι πολύτιμος γιατί «πιάνει» έγκαιρα τη διαταραχή, όταν οι κλασικές εξετάσεις
(γλυκόζη νηστείας, HbA1c) μπορεί να είναι ακόμη φυσιολογικές.
Εντοπίζει:

• 🔹 πρώτα στάδια προδιαβήτη,
• 🔹 αυξημένη έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας,
• 🔹 αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και λιπώδους ήπατος,
• 🔹 μεταβολικό σύνδρομο (πίεση, λιπίδια, βάρος, γλυκόζη).

2.2 Δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου

Η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν επηρεάζει μόνο το σάκχαρο.
Οδηγεί σε:

• αύξηση τριγλυκεριδίων,
• μείωση HDL («καλής» χοληστερίνης),
• υψηλή αρτηριακή πίεση,
• φλεγμονή και δυσλειτουργία ενδοθηλίου.

Αυτές οι αλλαγές αυξάνουν τον κίνδυνο για:

• 🫀 στεφανιαία νόσο,
• 🧠 εγκεφαλικό επεισόδιο,
• 🩸 αθηροσκλήρωση.

2.3 Έλεγχος προόδου θεραπείας

Ο HOMA-IR δεν δείχνει μόνο πρόβλημα — βοηθά και στη παρακολούθηση βελτίωσης.
Μετά από:

• απώλεια βάρους,
• μεσογειακή διατροφή,
• τακτική άσκηση,
• φαρμακευτική αγωγή (π.χ. μετφορμίνη),

ο δείκτης συχνά μειώνεται αισθητά. Αυτό τον καθιστά πολύ χρήσιμο για την παρακολούθηση αλλαγών τρόπου ζωής.

2.4 Σημαντικός για γυναίκες με PCOS

Στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), η αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελεί βασικό μηχανισμό που επηρεάζει:

• κύκλο,
• ωορρηξία,
• ορμόνες (ανδρογόνα),
• βάρος και γονιμότητα.

Ο HOMA-IR είναι απαραίτητος στην εκτίμηση και παρακολούθηση αυτών των γυναικών.

3️⃣ Πώς υπολογίζεται – τύπος HOMA-IR (με παραδείγματα)

Ο κλασικός τύπος HOMA-IR (όταν η γλυκόζη μετράται σε mg/dL) είναι:

Αν η γλυκόζη εκφράζεται σε mmol/L, ο τύπος είναι:

3.1 Παράδειγμα υπολογισμού

• Γλυκόζη νηστείας: 92 mg/dL
• Ινσουλίνη νηστείας: 10 μIU/mL

Τότε:

HOMA-IR = (92 × 10) / 405 ≈ 920 / 405 ≈ 2,27

Το αν αυτή η τιμή είναι φυσιολογική ή αυξημένη εξαρτάται από:

• το εργαστήριο / πληθυσμό αναφοράς,
• την ηλικία,
• τον δείκτη μάζας σώματος (BMI),
• αν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα.

4️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση HOMA-IR;

Ο δείκτης HOMA-IR δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας για όλους.
Χρησιμοποιείται όταν υπάρχει υποψία ότι ο οργανισμός παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη, ακόμη και αν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό.
Ο γιατρός τον ζητά κυρίως σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν μεταβολικές ενδείξεις ή παράγοντες κινδύνου.

4.1 Καταστάσεις όπου ο HOMA-IR είναι ιδιαίτερα χρήσιμος

• 🔹 Προδιαβήτης (οριακό σάκχαρο νηστείας, αυξημένη HbA1c).
• 🔹 Κεντρική παχυσαρκία – αυξημένη περιφέρεια μέσης, λίπος στην κοιλιά.
• 🔹 Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 σε πρώιμα στάδια.
• 🔹 Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) – πολύ συχνή αιτία αντίστασης στην ινσουλίνη.
• 🔹 Μεταβολικό σύνδρομο (πίεση, τριγλυκερίδια, HDL, βάρος, γλυκόζη).
• 🔹 Λιπώδης νόσος ήπατος (NAFLD) σε υπερηχογράφημα.
• 🔹 Δυσλιπιδαιμίες (υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL).
• 🔹 Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε άτομα με αύξηση βάρους.

4.2 Συμπτώματα που μπορεί να οδηγήσουν στον έλεγχο

Αν και η αντίσταση στην ινσουλίνη συχνά δεν έχει συμπτώματα, κάποια σημάδια μπορεί να κινητοποιήσουν τον έλεγχο:

• ⚖️ Δυσκολία απώλειας βάρους, ειδικά γύρω από την κοιλιά.
• 😴 Έντονη κόπωση μετά τα γεύματα.
• 😋 Αυξημένη πείνα, λιγούρες για γλυκά.
• 🌙 Αίσθημα νύστας μετά από υδατανθρακούχα γεύματα.
• 🩹 Σκούρες δερματικές περιοχές στον αυχένα/μασχάλες (acanthosis nigricans).

4.3 Πότε ζητείται για παρακολούθηση

Ο HOMA-IR μπορεί να ζητηθεί ξανά για να αξιολογηθεί η εξέλιξη ή η ανταπόκριση στη θεραπεία:

• μετά από απώλεια βάρους 3–6 μηνών,
• μετά την έναρξη μετφορμίνης ή άλλων παρεμβάσεων,
• σε πρόγραμμα <strongδιατροφής & άσκησης,
• σε γυναίκες με PCOS που ξεκινούν θεραπεία για κύκλο/ορμόνες,
• σε άτομα με NAFLD για αξιολόγηση βελτίωσης ηπατικού λίπους.

5️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση

Η εξέταση HOMA-IR υπολογίζεται από γλυκόζη νηστείας και ινσουλίνη νηστείας.
Αυτό σημαίνει ότι η προετοιμασία είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε τα αποτελέσματα να είναι αξιόπιστα και να αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό μεταβολισμό σας.

5.1 Βασικές οδηγίες νηστείας

• ✅ Νηστεία 8–12 ωρών πριν την αιμοληψία.
• 💧 Επιτρέπεται μόνο νερό — τίποτα άλλο.
• ☕ Όχι καφές (ούτε σκέτος), ούτε τσάι.
• 🍎 Όχι χυμοί, φρούτα ή αναψυκτικά.
• 🚭 Αποφύγετε το κάπνισμα το πρωί της εξέτασης.

5.2 Τι να αποφύγετε την προηγούμενη ημέρα

• 🏋️ ‍♂️ Έντονη άσκηση (βάρη, τρέξιμο, crossfit) γιατί αυξάνει προσωρινά την ινσουλίνη.
• 🍺 Αλκοόλ, ιδιαίτερα σε μεγάλη ποσότητα.
• 🍔 Πολύ πλούσιο βραδινό γεύμα καθυστερημένα (late-night eating).

5.3 Φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα

Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν ή μειώνουν την ινσουλίνη και τη γλυκόζη.
Ενδεικτικά:

• 💊 Κορτιζόνη (π.χ. Medrol, Betafusin).
• 💊 Αντισυλληπτικά ή θεραπεία PCOS.
• 💊 Αντιδιαβητικά (ινσουλίνη, GLP-1, SGLT2 κ.λπ.).
• 💊 Αντιψυχωσικά & αντικαταθλιπτικά που επηρεάζουν βάρος/ινσουλίνη.

Ποτέ μην διακόπτετε φάρμακο μόνοι σας.
Απλώς ενημερώστε τον γιατρό πριν την εξέταση.

5.4 Ιδανική ώρα και συνθήκες αιμοληψίας

• 🕗 Προτιμάται αιμοληψία 07:30–10:00.
• 😌 Ελάτε ξεκούραστοι, χωρίς στρες.
• 🚶 Μην περπατήσετε έντονα / ανεβείτε πολλές σκάλες λίγο πριν την αιμοληψία.

5.5 Ποιος πρέπει να είναι πιο προσεκτικός;

• Άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή.
• Γυναίκες με PCOS.
• Άτομα με λιπώδες ήπαρ ή μεταβολικό σύνδρομο.
• Άτομα με ακανόνιστο ωράριο ύπνου (νυχτερινή εργασία).

6️⃣ Πώς γίνεται η εξέταση στο μικροβιολογικό εργαστήριο;

Η μέτρηση του HOMA-IR γίνεται έμμεσα, μέσω:

1. Λήψης <strongφλεβικού αίματος το πρωί, σε κατάσταση νηστείας.
2. Μέτρησης:
   • Γλυκόζης νηστείας (σάκχαρο αίματος).
   • Ινσουλίνης νηστείας.
3. Υπολογισμού του δείκτη HOMA-IR με τον αντίστοιχο τύπο στο εργαστήριο.

Στη γνωμάτευση συνήθως αναγράφονται:

• Γλυκόζη νηστείας (mg/dL).
• Ινσουλίνη νηστείας (μIU/mL).
• HOMA-IR (χωρίς μονάδα).

7️⃣ Τι θεωρείται φυσιολογικό – αυξημένο HOMA-IR;

Δεν υπάρχει ένα απόλυτο «μαγικό» όριο για όλους.
Τα όρια εξαρτώνται από:

• τον πληθυσμό (άνδρες/γυναίκες, ηλικία),
• τον δείκτη μάζας σώματος (BMI),
• τη μέθοδο μέτρησης της ινσουλίνης,
• τα κριτήρια του κάθε εργαστηρίου/μελέτης.

Σε άτομα με:

• παχυσαρκία,
• PCOS,
• λιπώδες ήπαρ,

ο HOMA-IR είναι συχνά αυξημένος, ακόμη κι αν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό.

8️⃣ HOMA-IR σε ειδικές ομάδες (PCOS, προδιαβήτης, παχυσαρκία)

8.1 Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

Στις γυναίκες με PCOS, η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πολύ συχνή.
Ακόμη και με φυσιολογικό σάκχαρο, ο HOMA-IR μπορεί να είναι αυξημένος και να εξηγεί:

• διαταραχές κύκλου,
• αύξηση βάρους,
• ακμή/δασυτριχισμό,
• δυσκολία σύλληψης.

8.2 Προδιαβήτης & οικογενειακό ιστορικό

Σε άτομα με:

• οριακό σάκχαρο νηστείας,
• αυξημένη γλυκοζυλιωμένη (HbA1c),
• ισχυρό οικογενειακό ιστορικό διαβήτη,

ο HOMA-IR βοηθά να εκτιμηθεί πόσο «φορτωμένο» είναι το πάγκρεας με υπερπαραγωγή ινσουλίνης.

8.3 Παχυσαρκία και λιπώδες ήπαρ

Η κεντρική παχυσαρκία και το λίπος στο ήπαρ συνδέονται στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο HOMA-IR:

• συχνά είναι σημαντικά αυξημένος,
• βελτιώνεται με απώλεια βάρους 5–10%,
• σχετίζεται με τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

9️⃣ Πώς μπορώ να βελτιώσω τον HOMA-IR;

Ο HOMA-IR μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής:

• 🍽️ Υγιεινή, μεσογειακή διατροφή με περιορισμό απλών σακχάρων (ζάχαρη, γλυκά, αναψυκτικά).
• 🥦 Περισσότερα λαχανικά, όσπρια, ολικής άλεσης, καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, ωμέγα-3).
• ⚖️ Απώλεια βάρους 5–10% αρκεί συχνά για σημαντική μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
• 🚶‍♂️ Τακτική άσκηση (30′ γρήγορο περπάτημα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας).
• 😴 Επαρκής ύπνος και διαχείριση στρες.
• 🚭 Διακοπή καπνίσματος.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να συστήσει:

• μετφορμίνη ή άλλα φάρμακα που βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη,
• θεραπεία για PCs ή διαβήτη, ανάλογα με την περίπτωση.

🔟 Συχνά λάθη & παγίδες στην ερμηνεία

Η αξιολόγηση του HOMA-IR μπορεί να γίνει παραπλανητική όταν εξετάζεται απομονωμένα ή χωρίς σωστή προετοιμασία.
Παρακάτω παρουσιάζονται τα συχνότερα λάθη που οδηγούν σε λανθασμένη ερμηνεία.

10.1 Λάθη πριν την εξέταση

• ☕ Καφές ή ρόφημα πριν την αιμοληψία – ακόμη και ο σκέτος αυξάνει ινσουλίνη/γλυκόζη.
• 🏃 Έντονη άσκηση το προηγούμενο 24ωρο → αυξάνει προσωρινά την ινσουλίνη.
• 🍔 Πολύ βαρύ βραδινό γεύμα ή γεύμα αργά το βράδυ.
• 🍺 Αλκοόλ που διαταράσσει τη γλυκόζη.
• 💊 Φάρμακα που επηρεάζουν ινσουλίνη/γλυκόζη (π.χ. κορτιζόνη) χωρίς να έχει ενημερωθεί ο γιατρός.

10.2 Λάθη κατά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων

• 🔸 Εξαγωγή συμπερασμάτων μόνο από τον HOMA-IR χωρίς έλεγχο γλυκόζης, HbA1c, λιπιδίων και βάρους.
• 🔸 Σύγκριση με τιμές που βρέθηκαν στο διαδίκτυο – τα όρια διαφέρουν ανά εργαστήριο.
• 🔸 Χρήση ενός μόνο «μαγικού αριθμού» (π.χ. 2,5) για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως.
• 🔸 Παρανόηση της φυσιολογικής διακύμανσης – ο HOMA-IR δεν είναι σταθερός σε όλους.
• 🔸 Απομόνωση του δείκτη χωρίς να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως:
  • BMI/περιφέρεια μέσης
  • υπέρταση
  • λιπώδες ήπαρ
  • PCOS
  • οικογενειακό ιστορικό διαβήτη

10.3 Λάθη μετά το αποτέλεσμα

• 🔸 Αυτοδιάγνωση ότι έχει κάποιος διαβήτη μόνο λόγω HOMA-IR.
• 🔸 Πανικός για «οριακά» αυξημένες τιμές, χωρίς συζήτηση με γιατρό.
• 🔸 Απόφαση για δίαιτες-εξπρές ή διακοπή υδατανθράκων χωρίς επιστημονική καθοδήγηση.
• 🔸 Υπερβολική έμφαση στη μέτρηση και όχι στον συνολικό μεταβολικό κίνδυνο.

10.4 Τι πρέπει να κάνετε για σωστή αξιολόγηση

• ✔️ Ακολουθήστε αυστηρά τη νηστεία 8–12 ωρών.
• ✔️ Ενημερώστε για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.
• ✔️ Συζητήστε τα αποτελέσματα με ενδοκρινολόγο ή παθολόγο.
• ✔️ Ελέγξτε και άλλες εξετάσεις: HbA1c, OGTT, λιπίδια, TSH, ηπατικά ένζυμα.
• ✔️ Εξετάστε τα αποτελέσματα σε συνδυασμό με βάρος, πίεση, ύπνο, στρες και διατροφή.

1️⃣1️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1. Πονάει η εξέταση HOMA-IR;

Όχι. Η εξέταση απαιτεί μόνο μία τυπική αιμοληψία σε κατάσταση νηστείας, όπως όλες οι βασικές βιοχημικές εξετάσεις.

2. Μπορώ να πιω καφέ πριν την εξέταση;

Όχι. Ακόμη και ο σκέτος καφές επηρεάζει άμεσα τη γλυκόζη και την ινσουλίνη, δίνοντας ψευδώς αυξημένες τιμές.
Επιτρέπεται μόνο νερό.

3. Αν ο HOMA-IR μου είναι αυξημένος, σημαίνει ότι έχω διαβήτη;

Όχι απαραίτητα. Ένας αυξημένος δείκτης σημαίνει αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξημένο κίνδυνο μελλοντικού διαβήτη,
αλλά η διάγνωση απαιτεί και άλλες εξετάσεις (γλυκόζη, HbA1c, OGTT).

4. Ποια τιμή θεωρείται φυσιολογική;

Δεν υπάρχει «ένα» διεθνές όριο.
Γενικά, τιμές περίπου 1–2 θεωρούνται φυσιολογικές για πολλούς ενήλικες,
αλλά εξαρτάται από το βάρος, το φύλο, την ηλικία και τον πληθυσμό αναφοράς του εργαστηρίου.

5. Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνω την εξέταση;

Συνήθως κάθε 6–12 μήνες, ειδικά σε προδιαβήτη, παχυσαρκία, PCOS ή λιπώδες ήπαρ.
Ο γιατρός καθορίζει τη συχνότητα με βάση την κλινική εικόνα.

6. Μπορεί ο HOMA-IR να βελτιωθεί χωρίς φάρμακα;

Ναι. Η αντίσταση στην ινσουλίνη βελτιώνεται σημαντικά με:

• απώλεια βάρους 5–10%,
• άσκηση 30’ τις περισσότερες ημέρες,
• μεσογειακή διατροφή,
• ύπνο και διαχείριση στρες.

7. Πώς επηρεάζει η άσκηση την εξέταση;

Η έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα μπορεί να αυξήσει προσωρινά την ινσουλίνη.
Γι’ αυτό συστήνεται μέτρια ή καθόλου άσκηση 24 ώρες πριν την αιμοληψία.

8. Πρέπει να διακόψω φάρμακα πριν την εξέταση;

Όχι χωρίς οδηγία γιατρού.
Φάρμακα όπως κορτιζόνη, αντιδιαβητικά ή ορμονικές θεραπείες μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα,
αλλά δεν διακόπτονται ποτέ μόνοι σας.

9. Σε ποιους είναι πιο χρήσιμος ο HOMA-IR;

Σε άτομα με:

• PCOS,
• παχυσαρκία,
• προδιαβήτη,
• οικογενειακό ιστορικό διαβήτη,
• λιπώδες ήπαρ,
• μεταβολικό σύνδρομο.

10. Μπορεί ο HOMA-IR να είναι φυσιολογικός αλλά να υπάρχει πρόβλημα;

Ναι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά σε άπαχα άτομα με διαταραχή στον τρόπο ζωής ή σε πρώιμα στάδια μεταβολικής δυσλειτουργίας,
άλλες εξετάσεις (π.χ. OGTT, γλυκοζυλιωμένη) μπορεί να είναι πιο ενδεικτικές.

1️⃣2️⃣ Πότε να μιλήσω με γιατρό ή ενδοκρινολόγο;

Επικοινωνήστε με γιατρό όταν:

• το αποτέλεσμα HOMA-IR είναι αυξημένο ή «οριακό» και δεν είστε σίγουροι τι σημαίνει,
• υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη και αυξημένο βάρος,
• ανήκετε σε ομάδα κινδύνου (PCOS, λιπώδες ήπαρ, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία),
• παρατηρείτε συμπτώματα όπως κόπωση, πείνα, αυξημένο βάρος στην κοιλιά, αυξημένη δίψα ή ούρηση.

Ο ενδοκρινολόγος ή παθολόγος θα:

• εξηγήσει τι σημαίνει ο δείκτης για εσάς προσωπικά,
• προτείνει διατροφικές αλλαγές και άσκηση,
• αποφασίσει αν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή,
• ορίσει το πότε πρέπει να επανελέγξετε την εξέταση.

1️⃣3️⃣ Βιβλιογραφία & αξιόπιστες πηγές

Παρακάτω παρατίθενται έγκυρες ελληνικές και διεθνείς πηγές σχετικά με τον δείκτη HOMA-IR,
την αντίσταση στην ινσουλίνη, το μεταβολικό σύνδρομο και τον προδιαβήτη.

📚 Ελληνικές πηγές

• Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) – Κατευθυντήριες οδηγίες για προδιαβήτη & διαβήτη τύπου 2
  (ede.gr)
• Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Ενημερωτικό υλικό για PCOS, παχυσαρκία και ενδοκρινολογικές διαταραχές
  (endo.gr)
• Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία – Μεταβολικό σύνδρομο & καρδιομεταβολικός κίνδυνος
  (hcs.gr)

🌍 Διεθνείς πηγές

• American Diabetes Association (ADA) – Standards of Medical Care in Diabetes
  (diabetes.org)
• European Association for the Study of Diabetes (EASD) – Clinical guidelines
  (easd.org)
• Matthews DR et al. Homeostasis model assessment: insulin resistance and beta-cell function.
  Diabetologia. 1985;28:412–419.
• Wallace TM, Levy JC, Matthews DR. Use and abuse of HOMA modeling.
  Diabetes Care. 2004;27(6):1487–1495.
• PubMed – Αναζητήσεις για “HOMA-IR”, “insulin resistance”, “metabolic syndrome”
  (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov)