Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔΤ2) είναι μία χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και ανεπάρκεια παραγωγής ινσουλίνης. Είναι η συχνότερη μορφή διαβήτη και συχνά σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής: κακή διατροφή, καθιστική ζωή, παχυσαρκία.
🧬 Παθογένεια – Τι προκαλεί τον ΣΔΤ2;
Αντίσταση στην Ινσουλίνη: Τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην ινσουλίνη.
Δυσλειτουργία β-κυττάρων παγκρέατος: Προοδευτικά μειώνεται η ικανότητα έκκρισης ινσουλίνης.
Φλεγμονώδης διεργασία: Συστηματική φλεγμονή προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
⚠️ Παράγοντες Κινδύνου
Παχυσαρκία (ιδίως κοιλιακή)
Καθιστική ζωή 🪑
Κακή διατροφή 🍟
Γενετική προδιάθεση
Ηλικία >45 ετών
Ιστορικό ΣΔ κύησης
Υπέρταση, δυσλιπιδαιμία
🔍 Συμπτώματα
Ο ΣΔΤ2 μπορεί να είναι ασυμπτωματικός για χρόνια:
Πολυουρία 🚽
Πολυδιψία 💧
Καταβολή, κόπωση 😴
Θολή όραση 👓
Συχνές λοιμώξεις (π.χ. ουρολοιμώξεις)
Καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων
🧪 Διαγνωστικά Κριτήρια
Σύμφωνα με ADA και WHO:
Γλυκόζη νηστείας ≥126 mg/dL
HbA1c ≥6.5%
Τυχαία γλυκόζη ≥200 mg/dL με συμπτώματα
Καμπύλη γλυκόζης (OGTT) 2h ≥200 mg/dL
🩺 Επιπλοκές του ΣΔΤ2
Οξείες:
Υπεργλυκαιμικό υπερωσμωτικό σύνδρομο (HHS)
Χρόνιες:
Νεφροπάθεια (νεφρική ανεπάρκεια)
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Νευροπάθεια
Καρδιαγγειακές νόσοι ❤️
Διαβητικό πόδι 🦶
🍽️ Αντιμετώπιση ΣΔΤ2
Διατροφή
Μεσογειακή διατροφή
Χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης
Έλεγχος θερμίδων – απώλεια βάρους
Άσκηση
150 λεπτά/εβδομάδα αερόβιας δραστηριότητας
Αντιστάσεις 2 φορές/εβδομάδα
Φαρμακευτική αγωγή
Μετφορμίνη (1ης επιλογής)
Σουλφονυλουρίες, DPP-4 αναστολείς
GLP-1 αγωνιστές (π.χ. semaglutide)
SGLT2 αναστολείς (π.χ. empagliflozin)
Ινσουλίνη (σε προχωρημένα στάδια)
💊 Νεότερες Θεραπείες
GLP-1 αγωνιστές: Μειώνουν σάκχαρο & βάρος
SGLT2 αναστολείς: Προστασία νεφρών & καρδιάς
Dual agonists (tirzepatide): Νέο πεδίο στην αντιμετώπιση
👵 ΣΔΤ2 στην Τρίτη Ηλικία & Εγκυμοσύνη
Στους ηλικιωμένους: προσοχή στην υπογλυκαιμία, προσαρμογή στόχων
Στην εγκυμοσύνη: μπορεί να επανεμφανιστεί μετά ΣΔ κύησης
🔄 ΣΔΤ2 vs ΣΔΤ1 και LADA
Χαρακτηριστικό
Τύπου 2
Τύπου 1
LADA
Ηλικία έναρξης
>40
<30
30–50
Βάρος
↑
↓
N/↑
Αντισώματα
Όχι
Ναι
Ναι
Ινσουλίνη
Όχι πάντα
Άμεσα
Σταδιακά
🛡️ Πρόληψη
Υγιεινή διατροφή 🍎
Άσκηση 🚶♂️
Αποφυγή παχυσαρκίας
Έλεγχος αρτηριακής πίεσης & λιπιδίων
Προληπτικός έλεγχος σε άτομα με προδιαβήτη
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2;
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος όπου το σώμα δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη (αντίσταση στην ινσουλίνη) ή δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη για τη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
Ποια είναι τα συμπτώματα του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2;
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συχνή ούρηση, αυξημένη δίψα, αίσθημα κόπωσης, θολή όραση, αργή επούλωση πληγών και συχνές λοιμώξεις.
Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης του Διαβήτη Τύπου 2;
Οι κύριοι παράγοντες είναι η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η ανθυγιεινή διατροφή, η γενετική προδιάθεση και η ηλικία (άνω των 45 ετών).
Πώς γίνεται η διάγνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2;
Η διάγνωση γίνεται με μέτρηση γλυκόζης νηστείας, δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου) και μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).
Ποιες είναι οι επιπλοκές του Διαβήτη Τύπου 2;
Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν καρδιαγγειακές παθήσεις, νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, και προβλήματα στα άκρα που μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό.
Πώς μπορεί να προληφθεί ο Διαβήτης Τύπου 2;
Η πρόληψη περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, τακτική σωματική άσκηση, διατήρηση υγιούς βάρους και τακτικό ιατρικό έλεγχο.
Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για κάποιον με Διαβήτη Τύπου 2;
Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και απλούς υδατάνθρακες, και να περιλαμβάνει πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας και καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς).
Είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή στον Διαβήτη Τύπου 2;
Ναι, σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση της γλυκόζης, όπως από του στόματος αντιδιαβητικά ή ινσουλίνη, όταν η διατροφή και η άσκηση δεν επαρκούν.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 είναι αναστρέψιμος;
Μερικώς, μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά ή να τεθεί σε ύφεση μέσω απώλειας βάρους, υγιεινής διατροφής και άσκησης, αλλά η διατήρηση των αλλαγών στον τρόπο ζωής είναι κρίσιμη.
Τι ρόλο παίζει η άσκηση στον Διαβήτη Τύπου 2;
Η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, βοηθά στη διαχείριση του βάρους, και μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Πώς μπορώ να διαχειριστώ τον Διαβήτη Τύπου 2 στην καθημερινότητά μου;
Με τακτική παρακολούθηση της γλυκόζης αίματος, τήρηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, σωματική δραστηριότητα, τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, και συχνή επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό σας.
📚 Βιβλιογραφία:
American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S1–S166. https://doi.org/10.2337/dc24-S001
Riddle MC, et al. Management of type 2 diabetes in 2024: A consensus report by the ADA and the EASD. Diabetes Care. 2024.
Zinman B, et al. Empagliflozin, cardiovascular outcomes, and mortality in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2015;373:2117–2128. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1504720
Davies MJ, et al. Management of hyperglycemia in type 2 diabetes, 2022. Diabetes Care. 2022;45(1):S1–S127.
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Οδηγίες για τη διατροφή και τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. https://eody.gov.gr
Χριστοδουλάκη Ε, Καραγεωργίου Δ. Νεότερες θεραπείες στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: GLP-1 και SGLT2 αναστολείς. Ελληνική Επιθεώρηση Ενδοκρινολογίας. 2023;30(1):45–52.
Η Καμπύλη Σακχάρου, γνωστή και ως Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη από το Στόμα (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT), είναι μια εργαστηριακή εξέταση που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση:
Προδιαβήτη
Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2
Διαβήτη Κύησης (GDM)
Στόχος της είναι να μετρήσει πώς ο οργανισμός ανταποκρίνεται σε μια ποσότητα γλυκόζης που προσλαμβάνεται από το στόμα, παρακολουθώντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε προκαθορισμένα χρονικά σημεία.
Καμπύλη Σακχάρου Διαδικασία
🩺 Πότε και σε Ποιους Συνιστάται η Καμπύλη Σακχάρου;
Η OGTT προτείνεται όταν υπάρχουν υποψίες διαταραχής του μεταβολισμού της γλυκόζης, αλλά και σε περιπτώσεις:
✅ Ενδείξεις για OGTT:
Κατηγορία
Πότε γίνεται
Ενήλικες
Όταν το σάκχαρο νηστείας είναι 100–125 mg/dL
Προδιαβήτης
Για επιβεβαίωση δυσανεξίας στη γλυκόζη
Εγκυμοσύνη
Στην 24η–28η εβδομάδα, για διάγνωση διαβήτη κύησης
Παιδιά με παχυσαρκία
Αν υπάρχουν άλλοι μεταβολικοί παράγοντες
Οριακή HbA1c
Όταν δεν αρκεί για διάγνωση (5.7–6.4%)
ΣΔ τύπου MODY/LADA
Σε συνδυασμό με αντισώματα
🧾 Τι Ελέγχει η Εξέταση;
Η καμπύλη σακχάρου ελέγχει την ικανότητα του οργανισμού να “αντιμετωπίσει” μια μεγάλη δόση γλυκόζης. Αν ο μεταβολισμός είναι φυσιολογικός, το σάκχαρο ανεβαίνει προσωρινά και στη συνέχεια επανέρχεται. Αν όχι, μένει αυξημένο για παρατεταμένο διάστημα.
📌 Είναι πιο ευαίσθητη από τη μέτρηση νηστείας ή την HbA1c στην ανίχνευση προδιαβήτη και διαβήτη κύησης.
Ποια είναι η Διαδικασία της Καμπύλης Σακχάρου;
Η διαδικασία είναι τυποποιημένη και περιλαμβάνει:
🔄 Βήμα-Βήμα
Προετοιμασία νηστείας για τουλάχιστον 8 ώρες (χωρίς φαγητό, μόνο νερό)
Λήψη αίματος νηστείας (σημείο 0)
Χορήγηση 75g γλυκόζης διαλυμένης σε 250–300 ml νερού
Αναμονή υπό παρακολούθηση (χωρίς φαγητό ή νερό, χωρίς περπάτημα)
Δεύτερη αιμοληψία μετά από 2 ώρες (OGTT 2h)
➡️ Σε εγκύους, γίνεται OGTT 3 σημείων:
νηστείας
1 ώρα
2 ώρες
🥤 Τι Είναι το Ρόφημα Γλυκόζης;
Το διαγνωστικό ρόφημα είναι διάλυμα καθαρής γλυκόζης (75g) σε νερό – έχει γλυκιά γεύση (συχνά εσπεριδοειδών) και πίνεται εντός 5 λεπτών.
Σε εγκυμοσύνη, μερικές φορές χρησιμοποιούνται 50g στην αρχική δοκιμασία screening (π.χ. Sullivan test).
📊 Φυσιολογικές Τιμές στην Καμπύλη Σακχάρου (OGTT)
Οι φυσιολογικές τιμές ποικίλλουν ανάλογα με το αν το άτομο είναι έγκυος ή όχι. Ακολουθούν οι τυπικές τιμές για τους ενήλικες και για εγκύους, όπως ορίζονται από τον ΠΟΥ, ADA και την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία.
📌 Αν το σάκχαρο είναι ≥ 200 mg/dL σε οποιοδήποτε σημείο με συμπτώματα → θεωρείται διαγνωστικός για ΣΔ.
🤰 Εγκυμοσύνη – Καμπύλη 75g / 3 σημείων (OGTT)
Χρονική στιγμή
Φυσιολογική τιμή (mg/dL)
Νηστείας
< 92
1 ώρα
< 180
2 ώρες
< 153
✅ Αν μία ή περισσότερες τιμές υπερβαίνουν τα παραπάνω όρια → διάγνωση Διαβήτη Κύησης (GDM)
🔬 Ερμηνεία Αποτελεσμάτων Καμπύλης Σακχάρου
Η ερμηνεία διαφέρει ανάλογα με την πληθυσμιακή ομάδα και το συνολικό προφίλ του ασθενούς (BMI, ηλικία, ιστορικό, κ.λπ.).
✅ Τύποι Διαταραχών
Εύρημα
Ερμηνεία
Μόνο τιμή νηστείας 100–125
Διαταραχή γλυκόζης νηστείας (IFG)
Μόνο τιμή 2ωρης ≥ 140
Διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης (IGT)
Συνδυασμός IFG + IGT
Μεγάλος κίνδυνος για ΣΔ2
Τιμή 2 ωρών ≥ 200
Σαφής διάγνωση Διαβήτη
Σε έγκυο: ≥1 παθολογική τιμή
Διαβήτης Κύησης (GDM)
📉 Υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια OGTT;
Μερικά άτομα παρουσιάζουν αντιδραστική υπογλυκαιμία μετά τη λήψη γλυκόζης:
Πτώση σακχάρου < 70 mg/dL
Συμπτώματα: τρέμουλο, ιδρώτας, πείνα, κόπωση
✳️ Δεν είναι συχνό, αλλά παρατηρείται σε νεαρά άτομα ή άτομα με γρήγορη ινσουλινική απάντηση.
🤰 OGTT στην Εγκυμοσύνη – Πότε και Γιατί Γίνεται
Η Καμπύλη Σακχάρου στην εγκυμοσύνη είναι η πιο σημαντική εξέταση για τον εντοπισμό Διαβήτη Κύησης (GDM). Οι ορμονικές αλλαγές στη διάρκεια της κύησης προκαλούν φυσιολογική αντίσταση στην ινσουλίνη. Αν το πάγκρεας δεν ανταποκριθεί επαρκώς, προκύπτει υπεργλυκαιμία.
🕒 Πότε Γίνεται;
✅ 24η–28η εβδομάδα κύησης
✅ Νωρίτερα (16η–20η εβδομάδα) αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου:
Παράγοντας Κινδύνου
Παράδειγμα
Παχυσαρκία
BMI >30
Προηγούμενος GDM
Ναι
Ιστορικό μακροσωμίας εμβρύου
>4000g
Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ
Ναι
PCOS
Πολυκυστικές ωοθήκες
🧪 Διαδικασία OGTT 75g / 3 Σημείων (σε έγκυο)
Λήψη αίματος νηστείας
Χορήγηση 75g γλυκόζης
Αιμοληψία στις 1 και 2 ώρες
Χρονικό Σημείο
Τιμή Αναφοράς
0h (νηστείας)
< 92 mg/dL
1h
< 180 mg/dL
2h
< 153 mg/dL
❗ Αν έστω και μία τιμή είναι υψηλή → διάγνωση διαβήτη κύησης
🩺 Γιατί Είναι Σημαντική;
Ο διαβήτης κύησης σχετίζεται με:
Μακροσωμία εμβρύου (βάρος >4kg)
Υπογλυκαιμία νεογνού
Καισαρική τομή
Υπέρταση μητέρας / προεκλαμψία
Αυξημένο κίνδυνο ΣΔ2 σε μητέρα και παιδί
➡️ Αντιμετωπίζεται με διατροφή, παρακολούθηση και, σε κάποιες περιπτώσεις, ινσουλίνη.
👶 OGTT σε Παιδιά & Εφήβους
Η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης μπορεί να εφαρμοστεί και σε παιδιά ή εφήβους όταν:
Υπάρχει παχυσαρκία (BMI >95η )
Υπάρχουν δύο επιπλέον παράγοντες κινδύνου:
Ιστορικό ΣΔ2 στους γονείς
Υπέρταση
Δυσλιπιδαιμία
Acanthosis nigricans (μελαχρωματική υπερκεράτωση)
Δοσολογία:
1.75g γλυκόζης ανά κιλό βάρους, με μέγιστο τα 75g
Φυσιολογικές Τιμές για Παιδιά (σύμφωνα με ADA):
Χρονικό Σημείο
Τιμή
0h
< 100 mg/dL
2h
< 140 mg/dL
🧪 Τιμές ≥ 200 mg/dL → διάγνωση ΣΔ
📝 Πώς να Προετοιμαστείτε για την Καμπύλη Σακχάρου
Η σωστή προετοιμασία είναι κρίσιμη για αξιόπιστα αποτελέσματα.
✅ Προετοιμασία πριν την εξέταση:
Οδηγία
Λεπτομέρεια
Διατροφή
3 ημέρες πριν: κανονική δίαιτα, όχι υποθερμιδική
Νηστεία
8–12 ώρες πριν (μόνο νερό επιτρέπεται)
Φάρμακα
Ενημέρωση ιατρού για πιθανή διακοπή/μετάθεση
Κάπνισμα
Απαγορεύεται τουλάχιστον 12 ώρες πριν
Καφεΐνη
Αποφεύγεται την ημέρα της εξέτασης
Φυσική δραστηριότητα
Αποφεύγεται έντονη άσκηση πριν/κατά τη διάρκεια
❌ Συχνά Λάθη που Αλλοιώνουν τα Αποτελέσματα της Καμπύλης Σακχάρου
Η ακρίβεια της OGTT εξαρτάται από τη σωστή προετοιμασία και σωστή εκτέλεση της εξέτασης. Ακολουθούν τα πιο κοινά σφάλματα:
Σφάλμα
Συνέπεια
✅ Λιγότερες από 8 ώρες νηστείας
Ψευδώς αυξημένα αποτελέσματα
✅ Αλλαγή στη διατροφή πριν την εξέταση
Ψευδώς “φυσιολογική” καμπύλη
✅ Καφές/κάπνισμα πριν την εξέταση
Διεγείρουν κατεχολαμίνες → αύξηση σακχάρου
✅ Φυσική άσκηση λίγο πριν
Αλλάζει μεταβολισμό της γλυκόζης
✅ Φάρμακα που επηρεάζουν τη γλυκόζη (π.χ. κορτιζόνη)
Πλασματική υπεργλυκαιμία
✅ Εμετός κατά τη διάρκεια
Άκυρη η δοκιμασία – χρειάζεται επανάληψη
✅ Πόση λιγότερης από 75g γλυκόζης
Ψευδώς φυσιολογικά αποτελέσματα
📌 Συμβουλή: Αν νιώσετε αδιαθεσία, ενημερώστε άμεσα το προσωπικό του εργαστηρίου.
📌 Ενδείξεις για Εξέταση Καμπύλης Σακχάρου (OGTT)
Η OGTT συνιστάται όταν υπάρχει υποψία μεταβολικής δυσανεξίας στη γλυκόζη, και σε περιπτώσεις όπου άλλες εξετάσεις δεν είναι επαρκώς διαγνωστικές.
🔍 1. Ενήλικες (Μη έγκυες)
Κατάσταση
Σχόλιο
Σάκχαρο νηστείας 100–125 mg/dL
Για αποκλεισμό ή επιβεβαίωση προδιαβήτη
Οριακή HbA1c (5.7%–6.4%)
Δεν επαρκεί για διάγνωση → OGTT απαραίτητη
Ιστορικό οικογενούς διαβήτη
Ιδιαίτερα σε συγγενείς πρώτου βαθμού
Παχυσαρκία / αυξημένος ΔΜΣ >30
Με ή χωρίς άλλα μεταβολικά σύνδρομα
Πολυκυστικές Ωοθήκες (PCOS)
Πολύ συχνή συνύπαρξη με ινσουλινοαντίσταση
Ανθεκτική υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία
Πιθανή συνυπάρχουσα γλυκαιμική διαταραχή
Προηγούμενη διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη
Έλεγχος εξέλιξης προς ΣΔ2
🤰 2. Εγκυμοσύνη (Προληπτικός έλεγχος για GDM)
Η OGTT είναι ενδεδειγμένη εξέταση για όλες τις εγκύους, και επιβάλλεται:
Χρονικό σημείο
Περιγραφή
24η – 28η εβδομάδα κύησης
Καθολικός έλεγχος
16η – 20η εβδομάδα
Αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες Κινδύνου για GDM (διαβήτη κύησης):
Παχυσαρκία
Προηγούμενη μακροσωμία εμβρύου (>4 kg)
Προηγούμενος διαβήτης κύησης
Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ
Πολυκυστικές ωοθήκες
Προηγούμενο ανεξήγητο ενδομήτριο θάνατο
👶 3. Παιδιά & Έφηβοι
Η OGTT εφαρμόζεται σε παιδιά όταν υπάρχουν ενδείξεις πρώιμου μεταβολικού συνδρόμου ή παχυσαρκίας.
Ενδείξεις στα παιδιά
Περιγραφή
BMI >95η ΕΘ
Παχυσαρκία
Acanthosis nigricans
Δερματική ένδειξη ινσουλινοαντίστασης
Ιστορικό διαβήτη σε γονέα ή αδελφό
Αυξημένος κίνδυνος
Δυσλιπιδαιμία ή υπέρταση
Σε συνδυασμό με παχυσαρκία
Συμπτώματα ΣΔ (πολυουρία, πολυδιψία)
Άμεση ανάγκη για διάγνωση
💉 4. Άλλες Καταστάσεις
Κατηγορία
Εφαρμογή OGTT
HIV+ ασθενείς
Επηρεάζονται από αντιρετροϊκά
Άτομα με χρόνια κορτιζόνη
Π.χ. άσθμα, αρθρίτιδα – αυξημένος κίνδυνος υπεργλυκαιμίας
Σύνδρομο Cushing / ακρομεγαλία
Έλεγχος δυσανεξίας στη γλυκόζη
Μετά από παγκρεατίτιδα
Πιθανή καταστροφή β-κυττάρων
🍽️ Οδηγίες πριν την εξέταση
Για να είναι τα αποτελέσματα της καμπύλης σακχάρου όσο το δυνατόν πιο ακριβή, είναι σημαντικό να ακολουθούνται συγκεκριμένες προφυλάξεις:
Ακολουθήστε κανονική δίαιτα για τουλάχιστον 3 ημέρες πριν την εξέταση, περιλαμβάνοντας επαρκή υδατάνθρακες (≥150g/ημέρα).
Πραγματοποιήστε νηστεία 8–12 ωρών πριν την εξέταση (επιτρέπεται μόνο νερό).
Αποφύγετε υπερβολική σωματική δραστηριότητα, άγχος και έντονη άσκηση το προηγούμενο 24ωρο.
Μην καπνίσετε και μην καταναλώσετε καφέ πριν ή κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Ενημερώστε τον γιατρό σας αν λαμβάνετε φάρμακα που μπορεί να επηρεάζουν τη γλυκόζη αίματος.
Παραμείνετε καθιστοί και ήρεμοι κατά τη διάρκεια της εξέτασης (διάρκεια: 2–3 ώρες).
💡 Αν είστε έγκυος, ακολουθήστε αυστηρά τις οδηγίες του γυναικολόγου ή διαβητολόγου σας σχετικά με τη νηστεία και τη διατροφή πριν την εξέταση.
Οι δύο πιο διαδεδομένες εξετάσεις για τη διάγνωση και την παρακολούθηση του σακχαρώδη διαβήτη είναι:
Η HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη)
Η OGTT (Oral Glucose Tolerance Test – Καμπύλη σακχάρου)
Παρότι και οι δύο εξετάσεις αφορούν τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα, διαφέρουν σημαντικά στη μεθοδολογία, τη χρησιμότητα και την ευαισθησία τους.
📊 Συγκριτικός Πίνακας HbA1c vs OGTT
Χαρακτηριστικό
HbA1c
OGTT (Καμπύλη Σακχάρου)
Τύπος εξέτασης
Μακροχρόνια μέση τιμή σακχάρου (~3 μήνες)
Απόκριση οργανισμού σε χορήγηση 75g γλυκόζης
Προετοιμασία
Δεν απαιτεί νηστεία
Απαιτεί 8–12 ώρες νηστείας + ειδική διαδικασία
Χρονική διάρκεια
1 αιμοληψία
2–3 αιμοληψίες σε διάστημα 2 ωρών
Χρησιμότητα
Παρακολούθηση σακχάρου μακροπρόθεσμα
Διάγνωση προδιαβήτη, διαβήτη, GDM
Ευαισθησία για προδιαβήτη
Χαμηλότερη
Υψηλότερη
Κόστος
Σχετικά χαμηλό
Υψηλότερο λόγω πολλαπλών δειγμάτων
Επηρεάζεται από;
Αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθειες
Στρες, φάρμακα, φυσική κατάσταση
Κατάλληλη για εγκύους;
Όχι
Ναι – βασική εξέταση για GDM (διαβήτης κύησης)
Ομοιότητες – Διαφορές – Πότε επιλέγεται κάθε μία
Οι δύο πιο διαδεδομένες εξετάσεις για τη διάγνωση και την παρακολούθηση του σακχαρώδη διαβήτη είναι:
Η HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη)
Η OGTT (Oral Glucose Tolerance Test – Καμπύλη σακχάρου)
Παρότι και οι δύο εξετάσεις αφορούν τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα, διαφέρουν σημαντικά στη μεθοδολογία, τη χρησιμότητα και την ευαισθησία τους.
📌 Πότε Επιλέγεται η Καθεμία;
✅ HbA1c
Για διάγνωση ΣΔ2 σε ενήλικες χωρίς συμπτώματα
Για παρακολούθηση μακροχρόνιας ρύθμισης σακχάρου
Όταν δεν μπορεί να γίνει νηστεία
✅ OGTT
Όταν η HbA1c είναι οριακή (5.7–6.4%)
Όταν υπάρχει ισχυρή υποψία διαταραχής γλυκόζης αλλά φυσιολογική HbA1c
Για διάγνωση διαβήτη κύησης
Σε άτομα με παχυσαρκία, PCOS, οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
Σε παιδιά και εφήβους με κίνδυνο για ΣΔ2
⚠️ Σε Ποιες Περιπτώσεις η HbA1c Είναι Μη Αξιόπιστη;
Κατάσταση
Εξήγηση
Αναιμία (π.χ. σιδηροπενική)
Ψευδώς αυξημένη HbA1c
Αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. Μεσογειακή αναιμία)
Αλλοιώνει τη μέτρηση
Χρόνια νεφρική νόσος
Μειωμένη αξιοπιστία
Εγκυμοσύνη
Δεν αντικατοπτρίζει σωστά μεταβολές σακχάρου
🎯 Στις παραπάνω περιπτώσεις, η OGTT (καμπύλη σακχάρου ) υπερέχει και πρέπει να προτιμάται για διάγνωση.
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Πονάει η καμπύλη σακχάρου;
Όχι. Περιλαμβάνει αιμοληψίες και κατανάλωση γλυκόζης. Μπορεί να προκαλέσει δυσφορία λόγω νηστείας ή γλυκύτητας του ροφήματος.
Πόσο διαρκεί η εξέταση;
Περίπου 2–3 ώρες συνολικά.
Μπορώ να πιω νερό;
Ναι, μικρές ποσότητες επιτρέπονται, εκτός αν ο γιατρός πει διαφορετικά.
Πόσο κοστίζει;
Ιδιωτικά κυμαίνεται από 15–30 ευρώ.
Είναι ασφαλής για το έμβρυο;
Ναι, είναι απολύτως ασφαλής και συνιστάται σε όλες τις εγκυμοσύνες.
Πρέπει να γίνει σε κάθε εγκυμοσύνη;
Ναι. Ακόμη και αν δεν υπάρχει ιστορικό διαβήτη, συνιστάται προληπτικά μεταξύ 24–28 εβδομάδων.
Ποια είναι η διαφορά OGTT και απλής μέτρησης σακχάρου;
Η OGTT δείχνει πώς ανταποκρίνεται το σώμα σε φόρτιση με γλυκόζη, ενώ η απλή μέτρηση δίνει μια στιγμιαία τιμή.
Τι σημαίνει προδιαβήτης στην καμπύλη σακχάρου;
Είναι μια προειδοποιητική κατάσταση με τιμές γλυκόζης πάνω από το φυσιολογικό αλλά όχι διαβητικές. Αντιστρέφεται με δίαιτα και άσκηση.
Πότε χρειάζεται επανάληψη της εξέτασης;
Σε νέες εγκυμοσύνες
Αν εντοπιστεί προδιαβήτης ή τάση προς διαβήτη
Μετά από παθολογικά ευρήματα σε προγεννητικό έλεγχο
❓ Τι είναι η OGTT και γιατί είναι πιο “ειδική” από το σάκχαρο νηστείας;
Η OGTT μετρά όχι μόνο τη γλυκόζη νηστείας αλλά και την ανταπόκριση του οργανισμού σε φόρτο γλυκόζης. Είναι πιο ευαίσθητη για την ανίχνευση προδιαβήτη ή διαβήτη κύησης.
❓ Πονάει η εξέταση ή είναι επικίνδυνη;
Όχι. Είναι ασφαλής, απαιτεί μόνο αιμοληψίες και πρόσληψη γλυκόζης. Μπορεί να προκληθεί ήπια ναυτία ή υπογλυκαιμία σε σπάνιες περιπτώσεις.
❓ Μπορώ να φάω πριν την OGTT;
Όχι. Πρέπει να έχει προηγηθεί νηστεία τουλάχιστον 8 ωρών. Μπορείτε να πιείτε μόνο νερό.
❓ Μπορώ να πάω μόνος/η μου ή χρειάζεται συνοδός;
Καλό είναι να έχετε συνοδό, καθώς μερικά άτομα εμφανίζουν υπογλυκαιμία ή ζάλη μετά την εξέταση.
❓ Είναι υποχρεωτική στην εγκυμοσύνη;
Ναι. Η OGTT μεταξύ 24ης–28ης εβδομάδας είναι προτεινόμενη από όλους τους διεθνείς και ελληνικούς φορείς για την έγκαιρη διάγνωση του διαβήτη κύησης.
❓ Μπορώ να πάρω τα φάρμακά μου το πρωί της εξέτασης;
Εξαρτάται. Ρωτήστε τον γιατρό σας. Ιδιαίτερα αν λαμβάνετε φάρμακα που επηρεάζουν τη γλυκόζη (π.χ. κορτιζόνη, διουρητικά), ίσως χρειαστεί διακοπή ή προσαρμογή.
❓ Αν έχω ναυτία και δεν μπορώ να πιω τη γλυκόζη;
Η εξέταση διακόπτεται και επαναλαμβάνεται άλλη μέρα. Υπάρχουν επίσης διαφορετικές γεύσεις ροφημάτων – ζητήστε εναλλακτική.
National Institute for Health and Care Excellence (NICE, UK) NG3 – Diabetes in pregnancy: management from preconception to the postnatal period https://www.nice.org.uk/guidance/ng3
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) Practice Bulletin No. 190: Gestational Diabetes Mellitus https://www.acog.org/clinical
🇬🇷 Ελληνικές Επιστημονικές Πηγές
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Διαβήτη https://www.ede.gr
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) Επιδημιολογικά στοιχεία και ενημέρωση για τον διαβήτη https://eody.gov.gr
Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ) Διαβήτης στην εγκυμοσύνη – Οδηγός για γυναικολόγους και ενδοκρινολόγους https://www.isathens.gr
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία Διαβήτης Κύησης – Οδηγίες παρακολούθησης και θεραπείας https://www.endo.gr
Η HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) είναι μια μορφή αιμοσφαιρίνης στην οποία έχει προσκολληθεί γλυκόζη. Η μέτρησή της παρέχει εκτίμηση του μέσου επιπέδου σακχάρου στο αίμα των τελευταίων 2–3 μηνών.
🧪 Πώς Σχηματίζεται η HbA1c;
Όταν η γλυκόζη στο αίμα αυξάνεται, συνδέεται μη ενζυμικά με την αιμοσφαιρίνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται γλυκοζυλίωση. Η αιμοσφαιρίνη A1c είναι το κύριο υποείδος που γλυκοζυλιώνεται και αποτελεί περίπου το 90% της HbA1.
Δεδομένου ότι τα ερυθρά ζουν περίπου 120 ημέρες, η HbA1c αντικατοπτρίζει τη μέση γλυκαιμική κατάσταση του οργανισμού κατά το τρίμηνο που προηγήθηκε.
📈 Γιατί Είναι Σημαντική στον Διαβήτη;
Η HbA1c είναι καθιερωμένο εργαλείο για:
📌 Διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη
🔄 Παρακολούθηση γλυκαιμικού ελέγχου
🎯 Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας θεραπείας
🧩 Πρόβλεψη μακροχρόνιων επιπλοκών
🗓️ Πότε Γίνεται η Εξέταση;
Η HbA1c συνιστάται:
Κατά τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 2
Κάθε 3 μήνες για την αξιολόγηση της πορείας
Σε παιδιά και εφήβους με διαβήτη τύπου 1
Κατά την εγκυμοσύνη (με προσοχή – δείτε παρακάτω)
Σε προδιαβητικά άτομα για πρόληψη εξέλιξης
🧾 Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
📊 Πίνακας 1: Τιμές HbA1c και Κλινική Σημασία
HbA1c (%)
Ερμηνεία
≤ 5.6%
Φυσιολογική
5.7–6.4%
Προδιαβήτης
≥ 6.5%
Διαβήτης
Σημείωση: Για τη διάγνωση απαιτείται επιβεβαίωση με επαναληπτική μέτρηση ή άλλη εξέταση.
👨⚕️ Φυσιολογικές Τιμές HbA1c (ανά Ομάδα)
📊 Πίνακας 2: Φυσιολογικά Όρια
Πληθυσμός
Στόχος HbA1c
Ενήλικες χωρίς διαβήτη
< 5.7%
Ενήλικες με διαβήτη τύπου 2
≤ 7.0% (συνήθως)
Παιδιά με διαβήτη τύπου 1
7.0–7.5%
Εγκυμοσύνη (1ο τρίμηνο)
< 6.0%
🔄 HbA1c και Θεραπεία
Η εξέταση HbA1c βοηθά στον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας της θεραπείας:
❌ «Είχα κανονικό σάκχαρο νηστείας, άρα όλα καλά.» ➡️ Μπορεί να έχετε αυξημένη HbA1c.
❌ «Μπορώ να ρυθμίσω την HbA1c σε 1 εβδομάδα πριν τον έλεγχο.» ➡️ Όχι! Αντικατοπτρίζει μέσες τιμές 3 μηνών.
🤰 HbA1c στην Εγκυμοσύνη
Η HbA1c δεν συνιστάται για διάγνωση διαβήτη κύησης (εκεί προτιμώνται καμπύλες γλυκόζης). Ωστόσο:
Μπορεί να εκτιμηθεί στο 1ο τρίμηνο
Στόχος: <6.0%
Υψηλές τιμές σχετίζονται με συγγενείς ανωμαλίες και αποβολές
🧒 HbA1c στα Παιδιά: Τι Πρέπει να Ξέρουν οι Γονείς
🔍 Πότε γίνεται η εξέταση σε παιδιά;
👶 Στα παιδιά με κλινικές ενδείξεις διαβήτη τύπου 1: πολυουρία, πολυδιψία, απώλεια βάρους
🧁 Σε παχύσαρκα παιδιά με ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη στην οικογένεια
📉 Σε παιδιά με χαμηλό ανοσολογικό κατώφλι για αυτοάνοσες νόσους (π.χ. θυρεοειδίτιδα Hashimoto, κοιλιοκάκη)
⚠️ Σε παιδιά με προδιαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο
📊 Πίνακας: Ερμηνεία HbA1c σε παιδιά
HbA1c (%)
Ερμηνεία
Ενέργεια
≤ 5.6%
Φυσιολογική
Ρουτίνα
5.7–6.4%
Προδιαβητικό εύρος
Διατροφή, άσκηση, παρακολούθηση
≥ 6.5%
Πιθανός διαβήτης
Επιβεβαιωτική διάγνωση με OGTT, αντισώματα
🎯 Θεραπευτικοί στόχοι HbA1c σε παιδιά με διαβήτη τύπου 1
Ηλικία
Στόχος HbA1c (%)
< 6 ετών
7.5–8.5% (αποφυγή υπογλυκαιμίας)
6–12 ετών
7.5%
13–19 ετών
≤ 7.5%
✅ Σύμφωνα με ADA & ISPAD (2023)
💡 Σημεία προσοχής
Η HbA1c δεν υποκαθιστά τη μέτρηση γλυκόζης νηστείας ή την OGTT σε παιδιά με υποψία προδιαβήτη
Οι συχνές υπογλυκαιμίες μπορεί να “κρύβουν” τις πραγματικές διακυμάνσεις σακχάρου
Η χρήση συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGM) ενισχύει την αξιολόγηση HbA1c στα παιδιά με ΣΔ1
Η εφηβεία συνοδεύεται από ορμονική ινσουλινοαντίσταση, οδηγώντας συχνά σε παροδικά υψηλότερες HbA1c
🍽️ HbA1c και Διατροφή: Ο Ρόλος της Διατροφής στη Γλυκαιμική Ρύθμιση
Η διατροφή αποτελεί βασικό παράγοντα επηρεασμού της HbA1c, τόσο σε διαβητικούς όσο και σε προδιαβητικούς ασθενείς. Η μέση γλυκαιμική επιβάρυνση των τροφών καθορίζει το ποσοστό της HbA1c μέσω της σταθερής επίδρασης στη γλυκόζη πλάσματος.
✅ Τι Μειώνει τη HbA1c
🥦 Μη επεξεργασμένοι υδατάνθρακες: Φακές, φασόλια, βρώμη, κινόα
🕒 Διαλείπουσα νηστεία (σε επιλεγμένους ασθενείς με ιατρική καθοδήγηση)
❌ Τι Αυξάνει τη HbA1c
🍭 Ζάχαρη και επεξεργασμένοι υδατάνθρακες: Γλυκά, σιρόπια, λευκό ψωμί
🥤 Αναψυκτικά (ειδικά τα κανονικά – όχι light)
🍟 Fast food με υψηλή θερμιδική και λιπιδαιμική επιβάρυνση
🍺 Αλκοόλ: Ασταθής επίδραση – μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει προσωρινά
🛋️ Καθιστική ζωή χωρίς άσκηση μετά το γεύμα
🔢 Ποσοτική Εκτίμηση
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της ADA, κάθε 1% μείωση της HbA1c μπορεί να επιτευχθεί με 5–10% απώλεια βάρους και βελτίωση της ποιότητας υδατανθράκων στη δίαιτα.
📦 Χρήσιμα Διατροφικά Μοντέλα
Πρότυπο Διατροφής
Συσχέτιση με HbA1c
Μεσογειακή Δίαιτα 🇬🇷
✅ Μείωση 0.3–0.5% HbA1c
DASH Diet
✅ Οφέλη σε υπέρβαρους και υπερτασικούς
Vegan (φυτοφαγική)
✅ Μείωση 0.4–0.7% HbA1c
Western Diet
❌ Αύξηση της HbA1c και του κινδύνου προδιαβήτη
🧃 Προσοχή στα Ροφήματα
Νερό: ✅
Καφές χωρίς ζάχαρη: ✅
Χυμοί φρούτων: ⚠️ (ακόμα και 100% φυσικοί, αυξάνουν τη γλυκαιμία)
Smoothies με φρούτα & λαχανικά: ✅ με μέτρο
Γάλα: ⚠️ σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να έχει γλυκαιμική επίδραση
🧑⚕️ Συμβουλές Κλινικού Διαιτολόγου
🍽️ Μικρά & συχνά γεύματα με ισορροπημένο γλυκαιμικό φορτίο
🧂 Περιορισμός του νατρίου – έμμεση επίδραση μέσω υπέρτασης
🧴 Χρήση μη θερμιδογόνων γλυκαντικών (π.χ. στέβια, ερυθριτόλη)
📈 Παρακολούθηση γλυκαιμικού δείκτη (GI) και γλυκαιμικού φορτίου (GL)
🔍 HbA1c vs Σάκχαρο Νηστείας
Σύγκριση
HbA1c
Σάκχαρο Νηστείας
Τι μετρά
Μέση τιμή 3μήνου
Τιμή εκείνη τη στιγμή
Επηρεάζεται από
Αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθειες
Πρόσφατο φαγητό, stress
Αξιοπιστία
Υψηλή, αλλά με εξαιρέσεις
Χρήσιμη σε συνδυασμό
❗ Πότε Είναι Μη Αξιόπιστη η HbA1c;
Η HbA1c ενδέχεται να είναι ανακριβής σε:
⚠️ Αναιμία
⚠️ Αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. Μεσογειακή)
⚠️ Χρόνια αιμορραγία
⚠️ Νεφρική ανεπάρκεια
⚠️ Μεγάλη αλλαγή στον ρυθμό αναγέννησης των ερυθρών
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🩸 Τι δείχνει ακριβώς η HbA1c;
Η HbA1c αντικατοπτρίζει τον μέσο όρο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα κατά τους τελευταίους 2–3 μήνες. Μετρά το ποσοστό αιμοσφαιρίνης που έχει γλυκοζυλιωθεί, δηλαδή έχει συνδεθεί με γλυκόζη.
📅 Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η εξέταση HbA1c;
Για άτομα με διαβήτη: κάθε 3 μήνες (ή κάθε 6 μήνες αν η γλυκαιμία είναι καλά ρυθμισμένη). Για άτομα χωρίς διαβήτη: μόνο εφόσον υπάρχει υποψία ή παρακολούθηση προδιαβήτη.
🤰 Είναι αξιόπιστη η HbA1c κατά την εγκυμοσύνη;
Όχι για διάγνωση διαβήτη κύησης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο στο 1ο τρίμηνο για εκτίμηση προηγούμενης ρύθμισης. Στη συνέχεια προτιμώνται καμπύλες σακχάρου.
👶 Τι σημαίνει αυξημένη HbA1c σε παιδί;
Εάν είναι ≥6.5%, υπάρχει υποψία διαβήτη τύπου 1 και πρέπει να γίνει επιβεβαίωση με OGTT και έλεγχος αυτοαντισωμάτων. Η προδιάθεση μπορεί να φανεί και από τιμές 5.7–6.4%.
📉 Μπορεί να πέσει η HbA1c μόνο με διατροφή;
Ναι. Σε άτομα με προδιαβήτη, η αλλαγή τρόπου ζωής (διατροφή, άσκηση, μείωση βάρους) μπορεί να μειώσει την HbA1c κατά 0.5–1.5% χωρίς φαρμακευτική αγωγή.
🩺 Πότε δεν είναι αξιόπιστη η HbA1c;
Σε περιπτώσεις αναιμίας, αιμοσφαιρινοπαθειών, χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας, αιμορραγιών ή μετάγγισης. Επίσης, σε άτομα με ταχεία εναλλαγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
📊 Υπάρχει αντιστοιχία HbA1c με μέση τιμή γλυκόζης;
Ναι. Π.χ. HbA1c 6% αντιστοιχεί περίπου σε μέση γλυκόζη 126 mg/dL. Υπάρχουν ειδικοί μετατροπείς (eAG calculators) για ακριβή υπολογισμό.
🧬 Η HbA1c επηρεάζεται από τα φάρμακα;
Ναι. Ινσουλίνη, μετφορμίνη, σουλφονυλουρίες και άλλα φάρμακα επηρεάζουν τη μέση γλυκόζη και επομένως την HbA1c. Επίσης, κάποια φάρμακα που επηρεάζουν τον χρόνο ζωής των ερυθρών κυττάρων μπορεί να δώσουν παραπλανητικά αποτελέσματα.
📚 Βιβλιογραφία
American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl. 1):S1-S212. https://diabetesjournals.org/care
World Health Organization (WHO). Use of Glycated Hemoglobin (HbA1c) in the Diagnosis of Diabetes Mellitus. 2011. https://www.who.int
Sacks DB et al. Guidelines and Recommendations for Laboratory Analysis in the Diagnosis and Management of Diabetes Mellitus. Clin Chem. 2011;57(6):e1–e47.
International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes (ISPAD). 2022 ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines: Diabetes in Childhood and Adolescence. Pediatric Diabetes.
Nathan DM, Kuenen J, Borg R, et al. Translating the A1C Assay Into Estimated Average Glucose Values. Diabetes Care. 2008;31(8):1473–1478.
Ceriello A, et al. The HbA1c and glucose targets for diabetes control: A consensus report of the ADA and the EASD. Diabetologia. 2023.
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Type 2 Diabetes in Adults: Management. NICE guideline [NG28], 2023.
International Diabetes Federation (IDF). IDF Diabetes Atlas, 10th edition, 2021.
Stratton IM et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35). BMJ. 2000;321:405–412.
Monnier L, Colette C. Glycemic variability: should we and can we prevent it? Diabetes Care. 2008;31 Suppl 2:S150–4.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια μεταβολική διαταραχή κατά την οποία τα κύτταρα του σώματος — ιδιαίτερα στους μυς, στο ήπαρ και στο λιπώδη ιστό — δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Αυτή η κατάσταση είναι κεντρική στο μεταβολικό σύνδρομο και αποτελεί προπομπό του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
🔬 Τι είναι η Ινσουλίνη;
Η ινσουλίνη βοηθά τα κύτταρα να προσλάβουν γλυκόζη από το αίμα για να τη χρησιμοποιήσουν ως ενέργεια ή να την αποθηκεύσουν. Όταν υπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη, το σώμα χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη για να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα, γεγονός που αναγκάζει το πάγκρεας να παράγει περισσότερη (υπερινσουλιναιμία). Σταδιακά, το πάγκρεας εξαντλείται και μπορεί να εμφανιστεί προδιαβήτης ή και διαβήτης τύπου 2.
🧠 Πώς Προκαλείται η Αντίσταση Ινσουλίνης ;
Οι κυριότεροι παράγοντες περιλαμβάνουν:
Παχυσαρκία, ιδιαίτερα η κοιλιακή (σπλαχνικό λίπος)
Καθιστική ζωή
Κακή διατροφή (πλούσια σε ζάχαρη και επεξεργασμένους υδατάνθρακες)
Χρόνιο στρες
Ορμονικές διαταραχές (όπως το PCOS)
Γενετική προδιάθεση
Φλεγμονή και οξειδωτικό στρες
🩺 Συμπτώματα
Η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν προκαλεί πάντα άμεσα συμπτώματα, αλλά ενδείξεις μπορεί να είναι:
Αύξηση βάρους, ειδικά στην κοιλιακή περιοχή
Κόπωση μετά τα γεύματα
Δυσκολία απώλειας βάρους
Αυξημένη πείνα και πόθοι για υδατάνθρακες
Ανθεκτική υπέρταση
Ακάνθωση μελανίζουσα (σκουρόχρωμες περιοχές δέρματος, π.χ. στον αυχένα)
Διαταραχές περιόδου (σε γυναίκες)
🧪 Πώς Διαγιγνώσκεται;
Δεν υπάρχει ένα μοναδικό τεστ για την ανίχνευση αντίστασης στην ινσουλίνη, αλλά οι πιο κοινές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
Εξέταση
Τι δείχνει
HOMA-IR
Εκτίμηση αντίστασης στην ινσουλίνη με βάση γλυκόζη και ινσουλίνη νηστείας
Ινσουλίνη νηστείας
Αν είναι υψηλή, ενδείκνυται αντίσταση
Γλυκόζη νηστείας / OGTT
Έλεγχος για προδιαβήτη ή διαβήτη
HbA1c
Μέση γλυκόζη τελευταίου τριμήνου
Λιπιδαιμικό προφίλ
Συχνά υπάρχει αυξημένη LDL, χαμηλή HDL και υψηλά τριγλυκερίδια
🍽️ Θεραπεία και Τρόποι Αντιμετώπισης
Η βασική προσέγγιση περιλαμβάνει τροποποίηση του τρόπου ζωής:
✅ Διατροφή
Μείωση υδατανθράκων (ειδικά επεξεργασμένων)
Κατανάλωση πρωτεΐνης και υγιεινών λιπαρών (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί)
Τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όπως βρώμη, όσπρια, λαχανικά)
Αποφυγή ζάχαρης και γλυκαντικών
Ενίσχυση της πρόσληψης ινών
🏃♀️ Άσκηση
Αερόβια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, τρέξιμο)
Ασκήσεις αντίστασης (βάρη)
Τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα
⚖️ Απώλεια βάρους
Ακόμα και 5–10% μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει σημαντικά την αντίσταση στην ινσουλίνη.
🧘 Μείωση στρες & ύπνος
Καλή ποιότητα ύπνου
Διαχείριση στρες (π.χ. διαλογισμός, yoga)
💊 Φαρμακευτική αγωγή (σε ειδικές περιπτώσεις)
Μετφορμίνη (Glucophage): συνήθως το πρώτο φάρμακο που χρησιμοποιείται
Γλιταζόνες (λιγότερο συχνά)
Ινοσιτόλη: φυσικό συμπλήρωμα με ευνοϊκά αποτελέσματα, ειδικά στο PCOS
Άλλα φάρμακα (ανάλογα GLP-1, SGLT2 αναστολείς) — εξετάζονται με βάση τις ανάγκες του ασθενή
👶 Αντίσταση Ινσουλίνης και Εγκυμοσύνη
Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Ειδικά οι γυναίκες με PCOS (πολυκυστικές ωοθήκες) έχουν αυξημένο κίνδυνο. Ο προγεννητικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός.
❓ Συχνές Ερωτήσεις – Αντίσταση Ινσουλίνης (FAQ)
🔹 Τι είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη;
Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να απαιτούνται υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης για να διατηρηθεί φυσιολογικό το σάκχαρο στο αίμα.
🔹 Είναι το ίδιο με τον διαβήτη;
Όχι. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πρόδρομος του διαβήτη τύπου 2, αλλά δεν είναι διαβήτης. Όταν το σώμα δεν μπορεί πλέον να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να αντισταθμίσει την αντίσταση, εμφανίζεται ο διαβήτης.
🔹 Μπορεί να αντιστραφεί;
Ναι, ειδικά στα αρχικά στάδια. Η σωστή διατροφή, η άσκηση, η απώλεια βάρους και η μείωση του στρες μπορούν να βελτιώσουν ή και να αντιστρέψουν την κατάσταση πλήρως.
🔹 Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Άτομα με παχυσαρκία, ειδικά κοιλιακή
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Άτομα με καθιστικό τρόπο ζωής
Άτομα με υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία
🔹 Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω;
Οι πιο χρήσιμες είναι:
Ινσουλίνη νηστείας
Γλυκόζη νηστείας
HOMA-IR
Καμπύλη γλυκόζης (OGTT)
HbA1c
Λιπιδαιμικό προφίλ
🔹 Πρέπει να πάρω φάρμακα;
Όχι απαραίτητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η τροποποίηση του τρόπου ζωής είναι αρκετή. Η φαρμακευτική αγωγή όπως η μετφορμίνη χρησιμοποιείται όταν η αντίσταση είναι σοβαρή ή υπάρχει προδιαβήτης/διαβήτης.
🔹 Υπάρχουν φυσικά βοηθήματα;
Ναι. Ορισμένα φυσικά συστατικά έχουν φανεί βοηθητικά, όπως:
Ινοσιτόλη (ειδικά σε γυναίκες με PCOS)
Αλφα-λιποϊκό οξύ
Μαγνήσιο και χρώμιο
Κανέλα
Βερβερίνη (με φαρμακευτική συμβουλή)
🔹 Τι ρόλο παίζει η διατροφή;
Καθοριστικό. Η αποφυγή ζάχαρης, επεξεργασμένων υδατανθράκων, τηγανητών και η ενίσχυση της κατανάλωσης πρωτεΐνης, ινών, καλών λιπαρών και λαχανικών μπορεί να μειώσει την ινσουλινοαντίσταση.
🔹 Πώς σχετίζεται η ινσουλινοαντίσταση με το PCOS (σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών);
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συνδέεται άμεσα με την ινσουλινοαντίσταση, ανεξάρτητα από το βάρος. Η ρύθμιση της ινσουλίνης βοηθά στη βελτίωση του κύκλου, της γονιμότητας και της εμφάνισης.
🔹 Τι μπορώ να κάνω σήμερα για να ξεκινήσω;
Ξεκίνα με 30 λεπτά περπάτημα
Μείωσε τη ζάχαρη και τα αναψυκτικά
Πρόσθεσε πρωτεΐνη και λαχανικά στα γεύματα
Βελτίωσε τον ύπνο σου
Μέτρα την ινσουλίνη και το HOMA-IR
📚 Βιβλιογραφία – Αντίσταση Ινσουλίνης
Reaven, G. M. (1988). Role of insulin resistance in human disease.Diabetes, 37(12), 1595–1607. ➤ Η πρωτοποριακή εργασία που όρισε το “Σύνδρομο Χ” και συνέδεσε την ινσουλινοαντίσταση με καρδιαγγειακά νοσήματα.
DeFronzo, R. A. (2009). From the Triumvirate to the Ominous Octet: A New Paradigm for the Treatment of Type 2 Diabetes Mellitus.Diabetes, 58(4), 773–795. ➤ Αναλυτική περιγραφή των μηχανισμών της ινσουλινοαντίστασης και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
American Diabetes Association (ADA). (2024). Standards of Medical Care in Diabetes – 2024.Diabetes Care, 47(Supplement 1). ➤ Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και θεραπεία της ινσουλινοαντίστασης και του διαβήτη.
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). (2023). Insulin Resistance & Prediabetes. ➤ Διαθέσιμο από: https://www.niddk.nih.gov
Petersen, K. F., & Shulman, G. I. (2006). Etiology of insulin resistance.American Journal of Medicine, 119(5 Suppl 1), S10–S16. ➤ Εμβριθείς μηχανισμοί σε κυτταρικό επίπεδο.
Kahn, S. E., Hull, R. L., & Utzschneider, K. M. (2006). Mechanisms linking obesity to insulin resistance and type 2 diabetes.Nature, 444(7121), 840–846. ➤ Εξήγηση του πώς το σπλαχνικό λίπος οδηγεί σε μεταβολικές διαταραχές.
Samuel, V. T., & Shulman, G. I. (2012). Mechanisms for insulin resistance: common threads and missing links.Cell, 148(5), 852–871. ➤ Σύγχρονες απόψεις για τις ενδοκυτταρικές επιδράσεις της αντίστασης.
Bergman, R. N., et al. (1985). Quantitative estimation of insulin sensitivity.American Journal of Physiology, 248(3), E405–E410. ➤ Περιγραφή του μοντέλου HOMA-IR.
Lorenzo, C., et al. (2007). Relationship of insulin sensitivity, insulin secretion, and adiposity to the development of impaired glucose tolerance and type 2 diabetes.Diabetes, 56(3), 633–639. ➤ Μελέτες παρακολούθησης που τεκμηριώνουν την πρόοδο από αντίσταση σε διαβήτη.
Faerch, K., et al. (2013). Insulin resistance and insulin secretion in relation to glycemia and impaired glucose regulation.Diabetes, 62(7), 2339–2347.
Η εξέταση HbA1c, γνωστή και ως γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους δείκτες για την παρακολούθηση του σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ). Αντικατοπτρίζει τη μέση συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα κατά τους τελευταίους 2-3 μήνες.
Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει οξυγόνο. Όταν το σάκχαρο στο αίμα είναι αυξημένο, ένα μέρος του ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη, σχηματίζοντας τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c).
⚗️ Πώς γίνεται η εξέταση;
Η HbA1c μετριέται με μια απλή αιμοληψία, χωρίς να απαιτείται νηστεία. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη γιατί δεν επηρεάζεται από παροδικές αυξήσεις ή μειώσεις σακχάρου λόγω άγχους, λήψης τροφής ή άσκησης.
📊 Τιμές HbA1c και ερμηνεία
Επίπεδα HbA1c (%)
Ερμηνεία
< 5.7
Φυσιολογικά επίπεδα
5.7 – 6.4
Προδιαβήτης
≥ 6.5
Σακχαρώδης Διαβήτης
≥ 7.0
Κακή ρύθμιση σε ήδη διαγνωσμένο ΣΔ
🧠 Στόχος για άτομα με διαβήτη: Συνήθως <7%, αλλά εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, συννοσηρότητες και διάρκεια νόσου.
🧬 Γιατί είναι σημαντική η εξέταση HbA1c;
Μακροπρόθεσμος δείκτης ελέγχου του διαβήτη
Αξιόπιστη ακόμα και σε ημέρες με φυσιολογικό σάκχαρο
Χρήσιμη για τη διάγνωση του προδιαβήτη και του διαβήτη τύπου 2
👶 HbA1c στα παιδιά και τους εφήβους
Η χρήση της HbA1c στα παιδιά έχει ιδιαιτερότητες:
Σε παιδιά με ΣΔ1, ο στόχος είναι συνήθως <7.5%.
Σε περιπτώσεις παχυσαρκίας ή οικογενειακού ιστορικού, η μέτρηση της HbA1c μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση πρώιμου ΣΔ2.
Τα παιδιά παρουσιάζουν μεγαλύτερες διακυμάνσεις, οπότε χρειάζεται συνδυασμός με μετρήσεις γλυκόζης.
🤰 HbA1c και εγκυμοσύνη
Κατά την κύηση, η HbA1c έχει περιορισμούς:
Η διάγνωση του διαβήτη κύησης γίνεται με καμπύλη γλυκόζης, όχι HbA1c.
Η HbA1c χρησιμοποιείται για να εκτιμηθεί ο προϋπάρχων διαβήτης στην αρχή της εγκυμοσύνης.
Ο στόχος είναι HbA1c <6% στο 1ο τρίμηνο για μείωση του κινδύνου αποβολής ή εμβρυϊκών ανωμαλιών.
💉 HbA1c στον Διαβήτη Τύπου 1 (ΣΔ1)
Στον ΣΔ1, η HbA1c είναι κρίσιμη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της ινσουλινοθεραπείας.
Στόχος: HbA1c <7% ή 7.5%, εξατομικευμένα.
Συνεχής παρακολούθηση με HbA1c ανά 3 μήνες.
Συνδυάζεται με μετρήσεις CGM (Continuous Glucose Monitoring).
🩺 HbA1c στον Διαβήτη Τύπου 2 (ΣΔ2)
Χρησιμοποιείται τόσο για διάγνωση όσο και για παρακολούθηση.
Στόχος: HbA1c <7%, ή <6.5% σε νέα διαγνωσθέντες χωρίς συννοσηρότητες.
Αν είναι >8%, προτείνεται εντατικοποίηση θεραπείας.
🥗 Διατροφή και HbA1c: Τι να τρώτε για να μειώσετε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της HbA1c, ιδιαίτερα στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) και προδιαβήτη. Οι σωστές διατροφικές επιλογές μπορούν να μειώσουν μέχρι και 1-2 μονάδες HbA1c σε διάστημα λίγων μηνών!
📌 Η διατροφή πρέπει να εξατομικεύεται με διαιτολόγο εξειδικευμένο στην διαβητική κύηση.
🔬 Επιστημονικές μελέτες & πηγές (διατροφή και HbA1c)
Evert AB, et al. (2022). Nutrition Therapy for Adults With Diabetes or Prediabetes. Diabetes Care; 45(9): 1871–1890. https://doi.org/10.2337/dci22-0017
Zhang C, et al. (2020). Dietary pattern during pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus. British Journal of Nutrition; 123(8): 973-983. https://doi.org/10.1017/S0007114519003209
Η HbA1c είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και δείχνει τον μέσο όρο σακχάρου στο αίμα των τελευταίων 2-3 μηνών. Είναι βασικό εργαλείο για τη διάγνωση και παρακολούθηση του διαβήτη.
🔹 Χρειάζεται νηστεία για να κάνω την εξέταση HbA1c;
❌ Όχι. Η HbA1c μπορεί να μετρηθεί ανά πάσα στιγμή της ημέρας, ανεξαρτήτως γεύματος.
🔹 Μπορεί η HbA1c να διαγνώσει διαβήτη;
✅ Ναι. Αν η τιμή HbA1c είναι ≥6.5%, είναι ενδεικτική σακχαρώδους διαβήτη, ενώ τιμές μεταξύ 5.7-6.4% υποδεικνύουν προδιαβήτη.
🔹 Είναι η HbA1c κατάλληλη για την εγκυμοσύνη;
🍼 Όχι για διάγνωση διαβήτη κύησης. Χρησιμοποιείται μόνο στο 1ο τρίμηνο για εκτίμηση προϋπάρχοντος διαβήτη. Η καμπύλη σακχάρου είναι η ενδεδειγμένη εξέταση για διαβήτη κύησης.
🔹 Τι επηρεάζει την αξιοπιστία της HbA1c;
🧪 Παράγοντες όπως:
Αναιμία
Αιμοσφαιρινοπάθειες
Χρόνιες παθήσεις νεφρών ή ήπατος
Εγκυμοσύνη
Ορισμένα φάρμακα μπορούν να αλλοιώσουν τα αποτελέσματα.
🔹 Ποια είναι η φυσιολογική τιμή HbA1c;
📊 Φυσιολογική θεωρείται η τιμή <5.7%. Ανάλογα με την ηλικία, την ύπαρξη διαβήτη και τις συνοδές παθήσεις, ο στόχος HbA1c μπορεί να διαφέρει.
🔹 Ποια είναι η διαφορά HbA1c και γλυκόζης νηστείας;
Η HbA1c δείχνει μακροχρόνια εικόνα, ενώ η γλυκόζη νηστείας δείχνει τη συγκέντρωση σακχάρου τη συγκεκριμένη στιγμή. Η HbA1c είναι πιο αξιόπιστη για γενικό έλεγχο.
🔹 Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η εξέταση HbA1c;
⏱️ Συνιστάται:
Κάθε 3 μήνες σε άτομα με διαβήτη
Κάθε 6 μήνες αν ο έλεγχος είναι καλός
1 φορά/έτος σε προδιαβήτη ή υψηλού κινδύνου άτομα
🔹 Μπορεί η HbA1c να μειωθεί με διατροφή;
✅ Ναι. Ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και απώλεια βάρους μπορούν να μειώσουν αποτελεσματικά την HbA1c σε άτομα με προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2.
🔹 Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για μείωση HbA1c;
🥦 Προτείνεται:
Χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης
Φυτικές ίνες
Αποφυγή επεξεργασμένων υδατανθράκων
Μείωση trans λιπαρών
Μεσογειακή διατροφή
🧠 Χρήσιμες συμβουλές για ασθενείς
💬 Συζητήστε με τον γιατρό σας τον στόχο HbA1c που σας ταιριάζει.
📈 Μη βασίζεστε μόνο στη μέτρηση σάκχαρου νηστείας.
📅 Τηρείτε τις συστάσεις παρακολούθησης κάθε 3-6 μήνες.
📚 Βιβλιογραφία
American Diabetes Association (ADA). Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S1–S200. https://doi.org/10.2337/dc24-S001
World Health Organization (WHO). Use of glycated haemoglobin (HbA1c) in the diagnosis of diabetes mellitus. WHO/NMH/CHP/CPM/11.1. Geneva: WHO; 2011.
International Diabetes Federation (IDF). Global Guideline for Type 2 Diabetes. 2022 update. https://www.idf.org
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Type 2 diabetes in adults: management. NICE guideline [NG28]. Published: 2 December 2015, last updated: 2022. https://www.nice.org.uk/guidance/ng28
Nathan DM, et al. Translating the A1C Assay Into Estimated Average Glucose Values. Diabetes Care. 2008 Aug;31(8):1473–8. https://doi.org/10.2337/dc08-0545
International Federation of Clinical Chemistry (IFCC). Standardization of HbA1c measurement. https://www.ifcc.org
American Association of Clinical Endocrinologists (AACE). Clinical Practice Guidelines for Developing a Diabetes Mellitus Comprehensive Care Plan – 2022.
Ceriello A. Postprandial hyperglycemia and diabetes complications. Diabetes Care. 2008;31 Suppl 2:S190–S195.
Bergenstal RM, et al. Comparative effectiveness of CGM vs. usual care in type 1 diabetes. JAMA. 2010;303(14):1407–1414.
Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…
