QuantiFERON-TB Gold – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς
Απλά και κατανοητά: τι είναι η εξέταση QuantiFERON, πότε χρειάζεται και τι σημαίνουν τα αποτελέσματα.
Πίνακας Περιεχομένων
1. Τι είναι η QuantiFERON-TB Gold
Η QuantiFERON-TB Gold (IGRA) είναι μια αιματολογική εξέταση που ανιχνεύει εάν ο οργανισμός έχει έρθει σε επαφή με το βακτήριο Mycobacterium tuberculosis, το οποίο προκαλεί τη φυματίωση. Μετρά την παραγωγή ιντερφερόνης-γ από τα Τ-λεμφοκύτταρα μετά από διέγερση με ειδικά αντιγόνα της φυματίωσης.
Η εξέταση δεν ανιχνεύει άμεσα το μικρόβιο αλλά την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού, επομένως είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό λανθάνουσας αλλά και ενεργής φυματίωσης σε συνδυασμό με άλλα κριτήρια.
Κύρια χαρακτηριστικά:
- Είναι εξέταση αίματος· δεν απαιτείται ενδοδερμική έγχυση όπως στη Mantoux.
- Δεν χρειάζεται επιστροφή για «ανάγνωση» 48–72 ώρες μετά· αποτέλεσμα διαθέσιμο σε 1–2 ημέρες.
- Δεν επηρεάζεται από προηγούμενο εμβολιασμό BCG· λιγότερα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
- Κατάλληλη για επιβεβαίωση θετικής Mantoux, για ανοσοκατασταλμένους και για έλεγχο προσωπικού υγείας.
Η QuantiFERON-TB Gold έχει υιοθετηθεί από διεθνείς οργανισμούς (WHO, CDC) ως αξιόπιστο εργαλείο ελέγχου φυματίωσης σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
2. Σε ποιους απευθύνεται η QuantiFERON-TB Gold
Η QuantiFERON-TB Gold δεν είναι εξέταση ρουτίνας για όλους. Χρησιμοποιείται κυρίως σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο λανθάνουσας ή ενεργής φυματίωσης ή σε περιπτώσεις που χρειάζεται επιβεβαίωση θετικής Mantoux.
Ενδεικτικές ομάδες:
- Άτομα με θετική Mantoux όπου απαιτείται επιβεβαίωση πριν από θεραπεία για λανθάνουσα φυματίωση.
- Υγειονομικοί και προσωπικό σε ιδρύματα (νοσοκομεία, φυλακές, δομές φιλοξενίας) με συνεχή έκθεση σε κίνδυνο.
- Άτομα που πρόκειται να λάβουν ανοσοκατασταλτική/βιολογική αγωγή (π.χ. anti-TNF, κορτικοστεροειδή, μεταμόσχευση).
- Μετανάστες ή ταξιδιώτες από/προς χώρες με υψηλή επίπτωση φυματίωσης.
- Άτομα με στενή επαφή με επιβεβαιωμένο περιστατικό φυματίωσης.
- Άτομα με HIV ή άλλες καταστάσεις που μειώνουν την άμυνα του οργανισμού.
Η επιλογή της εξέτασης γίνεται μετά από ιατρική εκτίμηση ώστε να αποφευχθούν περιττές εξετάσεις και να δοθεί προτεραιότητα σε όσους έχουν μεγαλύτερο όφελος.
3. Πώς γίνεται η εξέταση QuantiFERON-TB Gold
Η εξέταση είναι απλή αιμοληψία. Λαμβάνονται μερικά ml αίματος σε ειδικούς σωλήνες που περιέχουν αντιγόνα της φυματίωσης. Το δείγμα αποστέλλεται στο εργαστήριο όπου γίνεται η μέτρηση της ιντερφερόνης-γ (IFN-γ) που παράγουν τα Τ-λεμφοκύτταρα όταν εκτεθούν στα αντιγόνα του M. tuberculosis.
Οδηγίες για τον εξεταζόμενο:
- Δεν απαιτείται νηστεία· μπορείτε να έρθετε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
- Αποφύγετε την εξέταση κατά τη διάρκεια οξείας εμπύρετης λοίμωξης.
- Ενημερώστε το εργαστήριο για τυχόν ανοσοκατασταλτική ή βιολογική αγωγή.
- Δεν χρειάζεται επανεπίσκεψη για «ανάγνωση» όπως στη Mantoux.
Το αποτέλεσμα είναι συνήθως διαθέσιμο μέσα σε 1–2 εργάσιμες ημέρες. Σε περιπτώσεις «ακαθόριστου» αποτελέσματος μπορεί να χρειαστεί επανάληψη.
4. Πλεονεκτήματα έναντι Mantoux
Η QuantiFERON-TB Gold θεωρείται πιο σύγχρονη και πιο ειδική από τη δοκιμασία Mantoux. Σε πολλές περιπτώσεις αντικαθιστά ή επιβεβαιώνει τη Mantoux, ειδικά όταν υπάρχει εμβολιασμός BCG ή ανάγκη για γρήγορη, αντικειμενική μέτρηση.
Κύρια πλεονεκτήματα:
- Μόνο μία αιμοληψία, χωρίς επιστροφή για ανάγνωση μετά από 48–72 ώρες.
- Δεν επηρεάζεται από προηγούμενο εμβολιασμό BCG ή από τα περισσότερα μη φυματιώδη μυκοβακτήρια.
- Υψηλότερη ειδικότητα για λανθάνουσα φυματίωση σε σύγκριση με Mantoux.
- Πιο πρακτική για μαζικό έλεγχο υγειονομικού προσωπικού και άλλων ομάδων κινδύνου.
- Αντικειμενικό αποτέλεσμα (εργαστηριακή μέτρηση, όχι οπτική ανάγνωση).
Αν και έχει υψηλότερο κόστος, μειώνει τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα και την ταλαιπωρία πολλαπλών επισκέψεων.
5. Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα
Η QuantiFERON-TB Gold δεν ανιχνεύει το ίδιο το μυκοβακτήριο αλλά την αντίδραση του ανοσοποιητικού. Γι’ αυτό η ερμηνεία των αποτελεσμάτων γίνεται πάντα σε συνδυασμό με το ιστορικό, τα συμπτώματα και άλλες εξετάσεις (π.χ. ακτινογραφία θώρακος).
Βασικές κατηγορίες αποτελεσμάτων:
- Θετικό: Υπάρχει ανοσολογική απάντηση σε αντιγόνα του M. tuberculosis. Δεν σημαίνει απαραίτητα ενεργό νόσο· χρειάζεται κλινική εκτίμηση και έλεγχος για ενεργή φυματίωση.
- Αρνητικό: Δεν ανιχνεύθηκε απάντηση. Αν υπάρχει πρόσφατη έκθεση, ίσως χρειάζεται επανάληψη μετά 8 εβδομάδες για αποκλεισμό.
- Ακαθόριστο (indeterminate): Η εξέταση δεν μπορεί να ερμηνευθεί (π.χ. λόγω ανοσοκαταστολής ή προβλήματος δείγματος). Συστήνεται επανάληψη.
Η σωστή ερμηνεία γίνεται από τον ιατρό σας, ο οποίος θα συνεκτιμήσει το αποτέλεσμα με το ιστορικό και τον κίνδυνο για φυματίωση.
6. Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Απαντήσεις σε βασικές απορίες για την εξέταση QuantiFERON-TB Gold:
Χρειάζεται νηστεία;
Όχι. Η εξέταση γίνεται οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Επηρεάζεται από το εμβόλιο BCG;
Όχι. Σε αντίθεση με τη Mantoux, το BCG δεν δίνει ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
Μπορεί να γίνει σε παιδιά;
Ναι, αλλά η ευαισθησία είναι χαμηλότερη κάτω των 5 ετών. Συζητήστε με παιδίατρο.
Πότε θα πάρω αποτέλεσμα;
Συνήθως μέσα σε 1–2 εργάσιμες ημέρες από την αιμοληψία.
Τι σημαίνει “ακαθόριστο” αποτέλεσμα;
Ότι η εξέταση δεν μπορεί να ερμηνευτεί (π.χ. λόγω ανοσοκαταστολής ή προβλήματος δείγματος). Συστήνεται επανάληψη.
7. Κλείστε ραντεβού & Κατάλογος Εξετάσεων
📋 Για να προγραμματίσετε την εξέταση QuantiFERON-TB Gold ή να δείτε όλες τις διαθέσιμες εξετάσεις:
8. Βιβλιογραφία & πηγές
Αξιόπιστες πηγές για την QuantiFERON-TB Gold και τη φυματίωση:
- Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) – Tuberculosis Programme
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Interferon-Gamma Release Assays
- Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) – Φυματίωση
- QuantiFERON-TB Gold Package Insert – QIAGEN
- Πρόσφατες δημοσιεύσεις PubMed για IGRA και διάγνωση φυματίωσης