📝 Εισαγωγή
Το Glucophage είναι η εμπορική ονομασία της μετφορμίνης, ενός από τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Εκτός από τη βασική του χρήση στον διαβήτη, έχει μελετηθεί για ρόλους στην αντίσταση στην ινσουλίνη, τις πολυκυστικές ωοθήκες (PCOS) και την απώλεια βάρους. Το άρθρο αυτό αναλύει όλα τα επιστημονικά δεδομένα, τις χρήσεις, παρενέργειες και τις νεότερες εφαρμογές του Glucophage.
⚙️ Πώς δρα η Μετφορμίνη (Glucophage);
Η μετφορμίνη βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, μειώνει την παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ και επιβραδύνει την απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο.
Η Μετφορμίνη (Glucophage) δρα μέσω πολλαπλών μηχανισμών που έχουν ως κύριο αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, κυρίως χωρίς να προκαλεί υπογλυκαιμία. Ο μηχανισμός δράσης της είναι ο εξής:
✅ 1. Αναστολή νεογλυκογένεσης (παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ)
Η μετφορμίνη μειώνει την ηπατική παραγωγή γλυκόζης (νεογλυκογένεση), που είναι ο κύριος μηχανισμός αυξημένων σακχάρων σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Μπλοκάρει ένζυμα που συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία, όπως η γλυκερολο-3-φωσφορική αφυδρογονάση.
✅ 2. Βελτίωση της ευαισθησίας των περιφερικών ιστών (κυρίως μυϊκών) στην ινσουλίνη
Αυξάνει τη λειτουργία των GLUT-4 υποδοχέων στα μυϊκά κύτταρα → μεγαλύτερη πρόσληψη γλυκόζης από τους μυς.
✅ 3. Μείωση της απορρόφησης γλυκόζης από το έντερο
Επιβραδύνει την απορρόφηση γλυκόζης από το λεπτό έντερο.
Αυτό συμβάλλει στην ήπια μείωση των επιπέδων μεταγευματικής γλυκόζης.
✅ 4. Ευεργετικές επιδράσεις στη λιπιδαιμία
Μειώνει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων και της LDL χοληστερόλης.
Αυξάνει ελαφρώς την HDL.
✅ 5. Αντιφλεγμονώδης δράση
Μειώνει δείκτες φλεγμονής, κάτι που έχει προληπτικό ρόλο στη καρδιοαγγειακή νόσο.
✅ 6. Άλλες επιδράσεις
Έχει φανεί ότι επηρεάζει τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου (gut microbiome), γεγονός που ενδέχεται να συμβάλλει στην καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση.
📌 Σημαντικό: Η μετφορμίνη ΔΕΝ διεγείρει την παραγωγή ινσουλίνης. Για αυτό θεωρείται «ασφαλές» φάρμακο που σπάνια προκαλεί υπογλυκαιμία, σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες αντιδιαβητικών φαρμάκων.
🩺 Κλινικές Ενδείξεις Χρήσης Glucophage (Μετφορμίνη)
✅ 1️⃣ Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔΤ2)
Ως μονοθεραπεία
Σε συνδυασμό με άλλες αντιδιαβητικές ουσίες ή ινσουλίνη
Ιδανικό για υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2
Ενδείκνυται ως πρώτη γραμμή θεραπείας στις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες (ADA, EASD, NICE, ΕΔΕ)
✅ 2️⃣ Προδιαβήτης (Impaired Glucose Tolerance ή IGT)
Σε άτομα με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη
Όταν η δίαιτα και η άσκηση δεν αρκούν για την πρόληψη του διαβήτη
Προληπτική δράση, ειδικά σε υπέρβαρους/παχύσαρκους
✅ 3️⃣ Αντίσταση στην Ινσουλίνη
Βελτίωση της ινσουλινοευαισθησίας σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο ή IGT
✅ 4️⃣ Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)
Χρήση off-label, αναγνωρισμένη σε πολλές μελέτες
Βελτίωση της ωορρηξίας
Μείωση των ανδρογόνων
Θετική επίδραση σε ακμή & δασυτριχισμό
Βοήθεια στη ρύθμιση του κύκλου
Προαγωγή της γονιμότητας
✅ 5️⃣ Απώλεια Βάρους (off-label)
Σε άτομα με ινσουλινοαντίσταση και παχυσαρκία
Όχι επίσημη ένδειξη, αλλά εφαρμόζεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις (π.χ. σε συνδυασμό με αλλαγές τρόπου ζωής ή άλλες φαρμακοθεραπείες)
✅ 6️⃣ Γαστρική Παχυσαρκία – Μεταβολικό Σύνδρομο
Σε άτομα με κεντρικού τύπου παχυσαρκία, αυξημένα τριγλυκερίδια και αρτηριακή υπέρταση
Για μείωση των καρδιομεταβολικών κινδύνων
✅ 7️⃣ Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης (GDM)
Υπό αυστηρή παρακολούθηση
Σε περιπτώσεις που η διατροφή και άσκηση δεν επαρκούν
Off-label στις περισσότερες χώρες, αλλά όλο και περισσότερο μελετάται
✅ 8️⃣ Συνδυαστική Θεραπεία με άλλες κατηγορίες φαρμάκων
SGLT2 αναστολείς
DPP-4 αναστολείς
🧪 Glucophage – Απαραίτητες Εργαστηριακές Εξετάσεις
Η μετφορμίνη είναι ασφαλές φάρμακο, εφόσον τηρούνται οι ενδείξεις και γίνονται οι απαραίτητοι εργαστηριακοί έλεγχοι. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την πρόληψη σπάνιων επιπλοκών όπως η γαλακτική οξέωση.
📋 Πριν την Έναρξη Glucophage
Εξέταση Σκοπός 🧪 Σάκχαρο νηστείας (FPG) Επιβεβαίωση ΣΔ2 ή προδιαβήτη 🧪 HbA1c Αποτύπωση μέσης γλυκαιμίας 3 μηνών 🧪 Κρεατινίνη ορού & eGFR Έλεγχος νεφρικής λειτουργίας (μη χορήγηση αν eGFR < 30 ml/min) 🧪 Τρανσαμινάσες (SGOT, SGPT) Ηπατική λειτουργία 🧪 Βιταμίνη B12 Έλεγχος προϋπάρχουσας ανεπάρκειας 🧪 Γενική αίματος Έλεγχος αναιμίας (HbA1c αλλοιώνεται σε σιδηροπενία)
📅 Κατά τη Διάρκεια της Θεραπείας
| Κάθε πότε; | Εξέταση | Λόγος |
|---|---|---|
| Κάθε 3–6 μήνες | HbA1c | Παρακολούθηση γλυκαιμικού ελέγχου |
| Κάθε 6–12 μήνες | Κρεατινίνη & eGFR | Νεφρική ασφάλεια |
| Ετήσια | Βιταμίνη B12 | Πρόληψη νευροπάθειας λόγω ανεπάρκειας |
| Όποτε χρειάζεται | Γαλακτικό οξύ (Lactate) | Υποψία γαλακτικής οξέωσης (σπάνια) |
⚠️ Πότε Πρέπει να Γίνεται Έκτακτος Έλεγχος;
Εάν παρουσιαστούν γαστρεντερικά συμπτώματα
Σε έντονη κόπωση ή μυϊκή αδυναμία
Αν υπάρξει οξεία λοίμωξη ή αφυδάτωση
Πριν από εγχείρηση ή αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό
Αν το eGFR πέσει < 45 ml/min → αναθεώρηση δοσολογίας
💊 Μορφές και Δοσολογία
| Μορφή | Περιεκτικότητα | Ενδεικτική Δοσολογία |
|---|---|---|
| Glucophage | 500mg / 850mg / 1000mg | 1-3 φορές/ημέρα |
| Glucophage XR | 500mg / 750mg / 1000mg | 1 φορά/ημέρα |
📌 Η δοσολογία προσαρμόζεται ανάλογα με την ανοχή του ασθενούς και τα επίπεδα γλυκόζης.
Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται;
Το Glucophage χρησιμοποιείται κυρίως για:
Προδιαβήτη (σε κάποιες περιπτώσεις)
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Βελτίωση του μεταβολικού συνδρόμου
Δοσολογία
Η συνιστώμενη δόση ξεκινά συχνά από:
500 mg μία ή δύο φορές την ημέρα
Σταδιακή αύξηση έως και 2000 mg ημερησίως, ανάλογα με την ανοχή και τις ανάγκες του ασθενούς
Η μετφορμίνη λαμβάνεται μετά το φαγητό, για μείωση γαστρεντερικών παρενεργειών.
Πιθανές Παρενέργειες
Η μετφορμίνη είναι γενικά καλά ανεκτή. Οι πιο κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν:
Διάρροια
Φούσκωμα ή αέρια
Ναυτία
Γεύση μετάλλου στο στόμα
Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί γαλακτική οξέωση, μια σοβαρή αλλά εξαιρετικά σπάνια επιπλοκή, κυρίως σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια.
Αντενδείξεις
Το Glucophage δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις:
Νεφρικής δυσλειτουργίας
Σοβαρής καρδιακής ή ηπατικής νόσου
Κατά τη διάρκεια γενικής αναισθησίας ή απειλητικής αφυδάτωσης
Εγκυμοσύνης (εκτός εάν το συστήσει ιατρός)
⚠️ Παρενέργειες
Πολύ συχνές: Γαστρεντερικά ενοχλήματα (ναυτία, διάρροια, κοιλιακό άλγος)
Συχνές: Μεταλλική γεύση, ανορεξία
Σπάνιες: Γαλακτική οξέωση (σοβαρή αλλά εξαιρετικά σπάνια)
Άλλες: Έλλειψη Β12 σε μακροχρόνια χρήση
🍎 Glucophage και Διατροφή
Η σωστή διατροφή είναι βασικός παράγοντας επιτυχούς ρύθμισης του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και της αντίστασης στην ινσουλίνη, τόσο όταν λαμβάνεται Glucophage (μετφορμίνη) όσο και χωρίς φαρμακευτική αγωγή.
Παρότι η μετφορμίνη δεν απαιτεί αυστηρή δίαιτα, η υιοθέτηση συγκεκριμένων διατροφικών συνηθειών μπορεί να:
✅ Ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του Glucophage
✅ Μειώσει τις πιθανές γαστρεντερικές παρενέργειες
✅ Βελτιώσει την γλυκαιμική ρύθμιση και τη μεταβολική υγεία
🥗 Τι να προτιμάτε
Χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (GI):
Βρώμη, κριθάρι
Όσπρια
Ολικής άλεσης προϊόντα
Πλούσια σε φυτικές ίνες:
Λαχανικά όλων των χρωμάτων
Φρούτα (σε μέτρο)
Υγιεινά λιπαρά:
Ελαιόλαδο
Ξηροί καρποί (χωρίς ζάχαρη/αλάτι)
Λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα)
Άπαχο πρωτεΐνη:
Ψάρι
Κοτόπουλο χωρίς πέτσα
Γαλοπούλα
🚫 Τι να αποφεύγετε
Γρήγοροι υδατάνθρακες:
Λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά
Ζάχαρη, γλυκά, αναψυκτικά
Υπερβολικό αλκοόλ:
Ο κίνδυνος γαλακτικής οξέωσης αυξάνεται όταν καταναλώνεται αλκοόλ κατά τη λήψη Glucophage
Τηγανητά και trans λιπαρά
🕒 Πώς να παίρνετε Glucophage σε σχέση με τα γεύματα
✅ Το Glucophage (μετφορμίνη) λαμβάνεται κατά προτίμηση μαζί με το φαγητό ή αμέσως μετά από αυτό, προκειμένου να:
Μειωθούν οι γαστρεντερικές παρενέργειες (ναυτία, διάρροια, κοιλιακό άλγος), που είναι συχνές στην έναρξη της θεραπείας
Εξασφαλιστεί καλύτερη γαστρική ανοχή
Ενισχυθεί η συμμόρφωση των ασθενών στη μακροχρόνια χρήση
🔸 Συστάσεις:
Μορφή Glucophage Χρόνος λήψης Glucophage (500mg/850mg/1000mg) Κατά τη διάρκεια του γεύματος (π.χ. στο κυρίως γεύμα ή σε γεύματα με σημαντικούς υδατάνθρακες) Glucophage XR (παρατεταμένης αποδέσμευσης) Μία φορά την ημέρα, κατά προτίμηση το βράδυ με το βραδινό ⚠️ Ειδικές σημειώσεις:
Μην λαμβάνετε το Glucophage με άδειο στομάχι → αυξάνει τον κίνδυνο ναυτίας ή διάρροιας
Η λήψη σε συνδυασμό με υγιεινό γεύμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη ενισχύει το συνολικό όφελος
Αποφύγετε την κατανάλωση υπερβολικού αλκοόλ τις ημέρες που λαμβάνετε το φάρμακο, καθώς αυτό αυξάνει τον κίνδυνο γαλακτικής οξέωσης
💊 Glucophage: Συμπληρώματα και Βιταμίνες
Η μακροχρόνια χρήση του Glucophage (μετφορμίνη), ιδιαίτερα σε δόσεις >1500-2000 mg/ημέρα και για διάρκεια άνω των 4-5 ετών, έχει συνδεθεί με κάποιες διατροφικές ελλείψεις, κυρίως όσον αφορά:
🩸 Βιταμίνη B12 (Κυανοκοβαλαμίνη)
✅ Η πιο συχνή διατροφική ανεπάρκεια που σχετίζεται με τη μακροχρόνια χρήση μετφορμίνης
Μηχανισμός:
Η μετφορμίνη μειώνει την εντερική απορρόφηση της βιταμίνης B12, οδηγώντας σταδιακά σε χαμηλότερα επίπεδα στον οργανισμό.Κίνδυνοι:
Κόπωση, αδυναμία
Μυϊκές κράμπες
Μυρμηκιάσματα / μουδιάσματα
Νευρολογικά συμπτώματα αν παραμείνει αδιάγνωστη
Μακροκυτταρική αναιμία
Σύσταση:
Έλεγχος B12 κάθε 1-2 χρόνια σε μακροχρόνιους χρήστες
Εφόσον διαπιστωθεί μείωση: χορήγηση συμπληρώματος Β12 (per os ή ενέσιμη)
🌞 Βιταμίνη D
Σε ασθενείς με παχυσαρκία ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), πολλές φορές παρατηρούνται χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
Η χορήγηση Glucophage δεν προκαλεί άμεσα μείωση της βιταμίνης D, αλλά συχνά οι ασθενείς που το λαμβάνουν ανήκουν σε κατηγορίες που έχουν ανάγκη για συμπλήρωμα D3 (π.χ. BMI >30, μεταβολικό σύνδρομο).
🧂 Φολικό οξύ
Μικρή μείωση των επιπέδων φολικού οξέος έχει αναφερθεί
Ειδικά σημαντικό σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που λαμβάνουν Glucophage για PCOS ή υπογονιμότητα
Συνίσταται συμπλήρωμα φολικού σε γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν ή σε περίπτωση τεκμηριωμένου ελλείμματος
✅ Γενική σύσταση:
Συμπλήρωμα Πότε χρειάζεται; Βιταμίνη B12 Σε χρήση >4-5 ετών ή αν χαμηλά επίπεδα Βιταμίνη D3 Αν BMI>30 ή συνοδά προβλήματα Φολικό οξύ Σε PCOS / υπογονιμότητα / τεκμηριωμένο έλλειμμα 📌 Tip: Οι ασθενείς που λαμβάνουν Glucophage καλό είναι να κάνουν ετήσιο έλεγχο:
✅ Βιταμίνη B12
✅ Φερριτίνη
✅ Βιταμίνη D
✅ Φολικό οξύ
✅ Νεφρική λειτουργία (κρεατινίνη, GFR)📌 Ειδικό Tip: Η συστηματική άσκηση, όταν συνδυάζεται με το Glucophage, ενισχύει σημαντικά την ινσουλινοευαισθησία και βοηθά στη διατήρηση ή απώλεια βάρους.
🤰 Glucophage στην Εγκυμοσύνη
Η χρήση του Glucophage (μετφορμίνης) κατά την εγκυμοσύνη είναι ένα θέμα που εξετάζεται ιδιαίτερα προσεκτικά, καθώς η ασφάλεια της μητέρας και του εμβρύου αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
📖 Κατηγορία Κινδύνου – Ασφάλεια:
Κατηγορία FDA: Κατηγορία Β
(Μελέτες σε ζώα δεν έδειξαν βλαπτικές επιδράσεις, ενώ οι ανθρώπινες μελέτες είναι περιορισμένες αλλά ενθαρρυντικές.)Δεν έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο συγγενών ανωμαλιών
Δεν υπάρχουν ενδείξεις τερατογόνου δράσης
🩺 Πότε χρησιμοποιείται το Glucophage στην εγκυμοσύνη;
✅ 1️⃣ Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)
Χορηγείται πριν την εγκυμοσύνη για πρόκληση ωορρηξίας
Σε αρκετές περιπτώσεις συνεχίζεται και στο 1ο τρίμηνο για:
Μείωση κινδύνου αποβολής
Καλύτερη ρύθμιση του μεταβολικού προφίλ
✅ 2️⃣ Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης (GDM)
Χρησιμοποιείται off-label σε γυναίκες με GDM που:
Δεν ρυθμίζονται επαρκώς με δίαιτα
Δεν μπορούν ή δεν θέλουν να λάβουν ινσουλίνη
Σε πολλές χώρες θεωρείται εναλλακτική λύση έναντι της ινσουλίνης (ανάλογα με τις κατευθυντήριες οδηγίες)
✅ 3️⃣ Προϋπάρχων ΣΔΤ2 στην εγκυμοσύνη
Σε γυναίκες με προϋπάρχοντα διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν ήδη Glucophage, σε ορισμένες περιπτώσεις η αγωγή συνεχίζεται μέχρι να αποφασιστεί εάν θα προστεθεί ινσουλίνη.
⚠️ Σημαντικές επισημάνσεις
Κάθε απόφαση για χρήση Glucophage στην εγκυμοσύνη λαμβάνεται μόνο από ειδικό ιατρό (ενδοκρινολόγο, διαβητολόγο ή μαιευτήρα)
Η ανάγκη για συχνή παρακολούθηση της γλυκόζης παραμένει
Αν απαιτηθούν υψηλότεροι γλυκαιμικοί στόχοι, προστίθεται ινσουλίνη
Η φαρμακοκινητική της μετφορμίνης αλλάζει κατά την κύηση → μπορεί να χρειάζονται προσαρμογές δόσης
🍼 Γαλουχία
Η μετφορμίνη εκκρίνεται στο μητρικό γάλα, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες
Οι περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι είναι ασφαλής στη γαλουχία
Δεν έχουν αναφερθεί αρνητικές επιπτώσεις στο νεογνό
Συνιστάται πάντα ιατρική παρακολούθηση για την επιλογή θηλασμού με παράλληλη λήψη Glucophage
📌 Συμπέρασμα: Το Glucophage αποτελεί ασφαλή επιλογή σε πολλές περιπτώσεις κυήσεων (ειδικά σε PCOS & GDM), αλλά απαιτείται εξατομικευμένη ιατρική απόφαση.
⚖️ Glucophage και Απώλεια Βάρους
Αν και το Glucophage (μετφορμίνη) δεν είναι επίσημα εγκεκριμένο φάρμακο για την απώλεια βάρους, πολλές μελέτες και η καθημερινή κλινική πράξη δείχνουν ότι:
Μπορεί να συμβάλλει σε μέτρια μείωση βάρους, ιδιαίτερα σε ασθενείς με αντίσταση στην ινσουλίνη ή διαβήτη τύπου 2
Είναι πιο αποτελεσματικό σε:
Υπέρβαρους/παχύσαρκους
Άτομα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Προδιαβητικούς
Άτομα με μεταβολικό σύνδρομο
🧪 Μηχανισμός δράσης στην απώλεια βάρους
✅ 1️⃣ Μείωση της όρεξης
Η μετφορμίνη φαίνεται να επηρεάζει τους μηχανισμούς κορεσμού στον εγκέφαλο (υποθάλαμος)
Μειώνει την υπερφαγία
✅ 2️⃣ Μείωση επιπέδων ινσουλίνης
Η υπερινσουλιναιμία σχετίζεται με την αποθήκευση λίπους
Η μετφορμίνη μειώνει τα επίπεδα ινσουλίνης → λιγότερη λιπογένεση
✅ 3️⃣ Βελτίωση ινσουλινοευαισθησίας
Καλύτερη ανταπόκριση των μυϊκών και λιπώδών κυττάρων στην ινσουλίνη
Μεγαλύτερη καύση θερμίδων
✅ 4️⃣ Μείωση ηπατικού λίπους
Μειώνει τη συσσώρευση ενδοηπατικού λίπους (λιπώδης διήθηση ήπατος)
Βελτιώνει το συνολικό μεταβολικό προφίλ
📊 Πόσο βάρος χάνουν οι ασθενείς με Glucophage;
Μέσο 3-5 kg απώλειας βάρους μέσα σε 6-12 μήνες χρήσης
Δεν είναι αποτέλεσμα «δίαιτας» → αφορά μεταβολική βελτίωση
Με συνδυασμό:
Διατροφής
Φυσικής άσκησης
→ τα αποτελέσματα είναι πολλαπλάσια
🏷️ Ενδείξεις off-label
✅ PCOS & υπέρβαρες γυναίκες
✅ Προδιαβήτης με παχυσαρκία
✅ ΣΔΤ2 με BMI>30
✅ Μεταβολικό Σύνδρομο🚫 Σημαντικές επισημάνσεις
Το Glucophage δεν υποκαθιστά δίαιτα ή άσκηση
Δεν ενδείκνυται ως μοναδική θεραπεία απώλειας βάρους
Δεν προκαλεί ταχεία απώλεια (όπως GLP-1 αγωνιστές π.χ. Ozempic)
Δεν προκαλεί υπογλυκαιμία σε φυσιολογικά άτομα
🧑⚕️ Ιατρική καθοδήγηση
Η λήψη Glucophage με στόχο την απώλεια βάρους πρέπει να γίνεται υπό την παρακολούθηση ιατρού (ενδοκρινολόγου ή παθολόγου), ιδιαίτερα εάν δεν υπάρχει διαβήτης.
💊 Αλληλεπιδράσεις του Glucophage (Μετφορμίνη)
Η μετφορμίνη έχει σχετικά λίγες φαρμακολογικές αλληλεπιδράσεις συγκριτικά με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα. Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα ή ουσίες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών ή να επηρεάσουν τη δράση της.
🚫 Σοβαρές αλληλεπιδράσεις
Ουσία/Φάρμακο Πιθανός κίνδυνος Αλκοόλ (υπερκατανάλωση) Αυξημένος κίνδυνος γαλακτικής οξέωσης Ιωδιούχα σκιαγραφικά μέσα (ενδοφλέβια, CT/MRI) Παροδική νεφρική δυσλειτουργία → κίνδυνος γαλακτικής οξέωσης Αναστολείς του ΜΕΑ (ACEi), Σαρτάνες (ARB) Δυνητικός κίνδυνος για νεφρική βλάβη Διουρητικά (ειδικά θειαζιδικά) Κίνδυνος για αφυδάτωση & νεφρική δυσλειτουργία ⚠️ Μέτριες αλληλεπιδράσεις
Ουσία/Φάρμακο Πιθανή επίδραση Κορτικοστεροειδή Υπεργλυκαιμία → Μείωση αποτελεσματικότητας του Glucophage Βήτα-αναστολείς Απόκρυψη συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας (αν συνδυάζεται με άλλα φάρμακα) Ορμονικά αντισυλληπτικά Δυνητική μεταβολή της γλυκαιμικής ρύθμισης Φαινυτοΐνη, Ριφαμπικίνη Μείωση της αποτελεσματικότητας της μετφορμίνης 💊 Συνδυασμοί με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα
Συνδυασμός Σχόλια Με ινσουλίνη Συχνός, ασφαλής → μπορεί να απαιτεί προσαρμογή δόσης ινσουλίνης Με σουλφονυλουρίες Αποτελεσματικός συνδυασμός, αλλά αυξημένος κίνδυνος υπογλυκαιμίας Με GLP-1 αγωνιστές (π.χ. Ozempic) Συμπληρωματική δράση → ισχυρό αποτέλεσμα απώλειας βάρους Με SGLT2 αναστολείς Συνδυασμός με θετικό καρδιο-νεφρικό προφίλ Με DPP-4 αναστολείς Συνήθης πρακτική → καλά ανεκτός συνδυασμός 🛑 Συστάσεις πριν από επεμβατικές εξετάσεις
✅ Σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε αξονική/μαγνητική τομογραφία με ιωδιούχο σκιαγραφικό, το Glucophage:
Διακόπτεται πριν από την εξέταση
Επανεκκινείται μετά από 48 ώρες, μόνο αφού επιβεβαιωθεί φυσιολογική νεφρική λειτουργία.
📌 Γενικά:
Το Glucophage έχει χαμηλό προφίλ αλληλεπιδράσεων αλλά απαιτείται προσοχή σε συνδυασμό με παράγοντες που επηρεάζουν τη νεφρική λειτουργία ή τον μεταβολισμό της γλυκόζης.
Χρήσιμες Συμβουλές
Λαμβάνεται πάντα μετά από γεύμα
Απαιτείται τακτικός έλεγχος νεφρικής λειτουργίας
Η λήψη μαζί με άλλες θεραπείες απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση
Δεν προκαλεί συνήθως υπογλυκαιμία αν λαμβάνεται μόνη της
Συμπέρασμα
Το Glucophage παραμένει βασικό εργαλείο στη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. Με σωστή ιατρική παρακολούθηση, μπορεί να προσφέρει εξαιρετικό έλεγχο της γλυκόζης, με λίγες παρενέργειες. Είναι οικονομικό, αποτελεσματικό και κατάλληλο για μακροχρόνια χρήση.
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) – Glucophage
🔹 Τι είναι το Glucophage;
Πρόκειται για εμπορική ονομασία της μετφορμίνης, φάρμακο πρώτης γραμμής για τον διαβήτη τύπου 2.
🔹 Είναι το Glucophage ασφαλές για μακροχρόνια χρήση;
Ναι, αρκεί να παρακολουθείται η νεφρική λειτουργία και τα επίπεδα βιταμίνης Β12.
🔹 Μπορώ να πάρω Glucophage για απώλεια βάρους;
Εκτός ετικέτας χρήση, μερικοί γιατροί το χορηγούν σε υπέρβαρους με ινσουλινοαντοχή ή προδιαβήτη.
🔹 Ποια είναι η διαφορά Glucophage και Glucophage XR;
Το XR είναι παρατεταμένης αποδέσμευσης – λιγότερες γαστρεντερικές παρενέργειες και 1 δόση την ημέρα.
🔹 Μπορώ να το συνδυάσω με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα;
Ναι, αλλά πάντα υπό καθοδήγηση. Οι συνδυασμοί έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και αντενδείξεις.
🔹 Υπάρχουν διατροφικές οδηγίες;
Ναι. Κατανάλωση κατά τη διάρκεια των γευμάτων, αποφυγή υπερκατανάλωσης αλκοόλ και τροφών με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο.
🔹 Πότε αντενδείκνυται το Glucophage;
Σε νεφρική ανεπάρκεια, γαλακτική οξέωση στο ιστορικό, βαριές λοιμώξεις, υποξία.
🔹 Μπορεί να ληφθεί κατά την εγκυμοσύνη;
Ναι, σε ορισμένες περιπτώσεις (PCOS, διαβήτης κύησης) αλλά πάντα με ιατρική καθοδήγηση.
🔹 Τι είναι το Glucophage;
Το Glucophage είναι εμπορική ονομασία της **μετφορμίνης**, φαρμάκου πρώτης γραμμής για τη θεραπεία του **σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2** και άλλων μεταβολικών διαταραχών.
🔹 Πώς δρα το Glucophage στον οργανισμό;
Μειώνει την παραγωγή γλυκόζης στο ήπαρ, αυξάνει την ευαισθησία των μυών στην ινσουλίνη και επιβραδύνει την απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο.
🔹 Πότε πρέπει να παίρνω το Glucophage;
**Κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από γεύμα**, για να μειωθούν πιθανές γαστρεντερικές παρενέργειες.
🔹 Ποια είναι η συνήθης δόση του Glucophage;
Από **500 mg έως 2000-3000 mg** την ημέρα, ανάλογα με τις ανάγκες και την ανεκτικότητα του ασθενούς. Η δόση προσαρμόζεται από τον θεράποντα ιατρό.
🔹 Είναι ασφαλές το Glucophage για μακροχρόνια χρήση;
Ναι. Έχει μακροχρόνιο **προφίλ ασφάλειας**, αλλά απαιτεί **περιοδικό έλεγχο Β12** και **νεφρικής λειτουργίας**.
🔹 Προκαλεί υπογλυκαιμία το Glucophage;
Όχι. Από μόνο του δεν προκαλεί υπογλυκαιμία, εκτός αν συνδυάζεται με **ινσουλίνη** ή **σουλφονυλουρίες**.
🔹 Μπορώ να χάσω βάρος με Glucophage;
Ναι. Μπορεί να συμβάλει σε μέτρια **απώλεια βάρους**, ιδιαίτερα σε υπέρβαρα άτομα ή ασθενείς με **αντίσταση στην ινσουλίνη** ή **PCOS**.
🔹 Ποιες παρενέργειες έχει το Glucophage;
Συχνές: **ναυτία, διάρροια, γαστρεντερικές διαταραχές**. Σπάνια: **γαλακτική οξέωση**. Μακροχρόνια: πιθανή **ανεπάρκεια Β12**.
🔹 Ποιες βιταμίνες χρειάζεται να παρακολουθώ;
Κυρίως **Βιταμίνη B12** και σε κάποιες περιπτώσεις **Φολικό οξύ** και **Βιταμίνη D**.
🔹 Μπορεί το Glucophage να ληφθεί κατά την εγκυμοσύνη;
Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (PCOS, GDM), μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπό **στενή ιατρική παρακολούθηση**.
🔹 Είναι ασφαλές το Glucophage κατά τον θηλασμό;
Ναι. Οι ποσότητες που περνούν στο μητρικό γάλα είναι πολύ μικρές και συνήθως **δεν επηρεάζουν το νεογνό**.
🔹 Υπάρχουν φάρμακα που αλληλεπιδρούν με το Glucophage;
Ναι. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται με: **Αλκοόλ**, **ιωδιούχα σκιαγραφικά**, **διουρητικά**, **κορτικοστεροειδή**, **ACEi**.
🔹 Πότε αντενδείκνυται η λήψη του Glucophage;
Σε **σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια**, **σοβαρή ηπατική νόσο**, **καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια** ή ιστορικό **γαλακτικής οξέωσης**.
🔹 Τι πρέπει να κάνω αν ξεχάσω δόση Glucophage;
Λάβε την δόση το συντομότερο, εάν το γεύμα δεν έχει περάσει πολύ ώρα. Αν έχει περάσει, **παράλειψέ την** και συνέχισε με την επόμενη προγραμματισμένη δόση. **Μην διπλασιάζεις** τη δόση.
🔹 Χρειάζεται διατροφή όταν παίρνω Glucophage;
Ναι. Η μετφορμίνη **ενισχύει την αποτελεσματικότητα** όταν συνδυάζεται με **διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού φορτίου** και **τακτική άσκηση**.
📌 Glucophage & Χρήσιμες Ενέργειες για την Υγεία σου
Μάθε περισσότερα για τον Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, δες σχετικές εξετάσεις ή κλείσε ραντεβού στο εργαστήριό μας.
📚 Βιβλιογραφία για Glucophage (Μετφορμίνη)
FDA – Metformin Hydrochloride Label
UpToDate – Metformin in the treatment of adults with type 2 diabetes
PubMed – Metformin and type 2 diabetes: A comprehensive review
PubMed – The role of metformin in PCOS treatment: Review
National Institute for Health and Care Excellence (NICE) – Type 2 Diabetes Guidelines
PubMed – Metformin and Weight Loss in Non-diabetics
Mayo Clinic – Metformin (Oral Route) Side Effects
ΕΟΦ – Δελτίο Φαρμάκου Glucophage
American Diabetes Association (ADA) – Standards of Medical Care in Diabetes
PubMed – Long-term use of metformin and vitamin B12 deficiency
PubMed – Lactic Acidosis Risk with Metformin: A systematic review
Royal College of Obstetricians and Gynaecologists – Metformin in PCOS and pregnancy
Diabetes UK – Metformin
Medscape – Metformin (Drug Monograph)
Drugs.com – Glucophage (Metformin)
https://www.drugs.com/glucophage.html
📚 Ελληνικές Πηγές για Glucophage (Μετφορμίνη)
Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) – Glucophage Δελτίο Φαρμάκου
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον ΣΔΤ2
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Μεταβολικό Σύνδρομο και Διαβήτης
Ινστιτούτο Μελέτης και Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (ΙΜΕΔ) – Μετφορμίνη και Αντοχή στην Ινσουλίνη
Ιατρικό Βήμα – Μετφορμίνη στη Θεραπεία του ΣΔΤ2
ΙΑΤΡΟnet – Μετφορμίνη: Ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες
Υπουργείο Υγείας – Αρχείο Φαρμάκων (Glucophage)
Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία – Μετφορμίνη σε γυναίκες με PCOS
Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ιατρική Σχολή: Σεμινάριο για ΣΔΤ2 & Μετφορμίνη