Η Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (AT III) είναι μία πρωτεΐνη του πλάσματος που παράγεται κυρίως στο ήπαρ και αποτελεί βασικό αναστολέα του συστήματος πήξης. Ανήκει στις σερίνες-αναστολείς (serpins) και δρα ως φυσικός αντιπηκτικός παράγοντας.

Ο ρόλος της είναι να εξουδετερώνει την ενεργοποιημένη θρομβίνη και άλλα ένζυμα της πήξης (παράγοντες IXa, Xa, XIa, XIIa), εμποδίζοντας τη δημιουργία θρόμβων. Η δράση της ενισχύεται πολλαπλάσια από την ηπαρίνη, γι’ αυτό η φυσιολογική αντιθρομβίνη είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με ηπαρίνη.

• Ονομασία: Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (AT III) – γνωστή και ως Antithrombin ή AT-III.
• Τι είναι: Φυσικός αντιπηκτικός παράγοντας του πλάσματος.
• Παραγωγή: Ήπαρ (κυρίως), σε μικρότερο βαθμό ενδοθήλιο.
• Λειτουργία: Αναστέλλει θρομβίνη & παράγοντες πήξης IXa, Xa, XIa, XIIa.
• Σχέση με ηπαρίνη: Η ηπαρίνη ενισχύει 1000 φορές τη δράση της AT III· απαραίτητη για την αντιπηκτική δράση.

Η έλλειψη αντιθρομβίνης ΙΙΙ (κληρονομική ή επίκτητη) οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο θρομβώσεων (φλεβική θρομβοεμβολή, πνευμονική εμβολή) και μειωμένη ανταπόκριση στην ηπαρίνη. Η μέτρηση των επιπέδων AT III στο αίμα βοηθά στη διάγνωση αυτής της διαταραχής και στην καθοδήγηση της αντιπηκτικής θεραπείας.

Η εξέταση Αντιθρομβίνης ΙΙΙ (AT III) χρησιμοποιείται για να αξιολογηθεί η λειτουργία του φυσικού αντιπηκτικού συστήματος του οργανισμού και να ανιχνευθεί έλλειψη της AT III, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο φλεβικών θρομβώσεων.

• Διερεύνηση θρομβοφιλίας: Ζητείται όταν ένας ασθενής παρουσιάζει φλεβική θρόμβωση ή πνευμονική εμβολή χωρίς εμφανή αιτία, ιδίως σε νεαρή ηλικία.
• Οικογενειακό ιστορικό: Σε άτομα με συγγενείς που είχαν θρομβώσεις σε μικρή ηλικία, η εξέταση βοηθά στον εντοπισμό κληρονομικής ανεπάρκειας αντιθρομβίνης.
• Αντίσταση στην ηπαρίνη: Αν ένας ασθενής που λαμβάνει ηπαρίνη δεν εμφανίζει την αναμενόμενη παράταση του aPTT ή του αντι-Χα επιπέδου, μπορεί να υπάρχει ανεπάρκεια AT III. Η μέτρηση καθοδηγεί τη θεραπεία.
• Κατάσταση υπερπηκτικότητας: Η εξέταση είναι μέρος του προφίλ θρομβοφιλίας μαζί με πρωτεΐνη C, πρωτεΐνη S, παράγοντα V Leiden, προθρομβίνη G20210A κ.ά.
• Ανεξήγητες αποβολές ή επιπλοκές κύησης: Στις γυναίκες μπορεί να ζητηθεί για διερεύνηση θρομβοφιλίας όταν υπάρχουν καθ’ έξιν αποβολές ή επιπλοκές πλακούντα.
• Κατάσταση οξείας νόσου: Επίκτητη μείωση της AT III παρατηρείται σε σηπτικό shock, εκτεταμένη κατανάλωση παραγόντων πήξης (DIC), ηπατική ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο. Η εξέταση βοηθά στην παρακολούθηση.
• Πριν από μεγάλη χειρουργική επέμβαση: Σε ασθενείς με ιστορικό θρομβώσεων, η εξέταση μπορεί να καθοδηγήσει προληπτική αντιπηκτική αγωγή.

Συνολικά, η μέτρηση της Αντιθρομβίνης ΙΙΙ είναι πολύτιμη για την διάγνωση θρομβοφιλίας, την παρακολούθηση αντιπηκτικής θεραπείας και την εκτίμηση κινδύνου επιπλοκών σε ειδικές καταστάσεις όπως εγκυμοσύνη, σοβαρές λοιμώξεις ή χειρουργείο.

Η μέτρηση της Αντιθρομβίνης ΙΙΙ (AT III) γίνεται σε δείγμα πλάσματος αίματος που λαμβάνεται από φλέβα. Η σωστή προετοιμασία βοηθά ώστε το αποτέλεσμα να είναι αξιόπιστο και αντιπροσωπευτικό της πραγματικής κατάστασης του οργανισμού.

• Νηστεία: Δεν απαιτείται αυστηρή νηστεία· συνιστάται όμως να αποφύγετε λιπαρά γεύματα, καφεΐνη και αλκοόλ τις προηγούμενες 8–12 ώρες.
• Φάρμακα: Ενημερώστε το εργαστήριο για τυχόν φάρμακα που λαμβάνετε, ιδιαίτερα αντιπηκτικά (ηπαρίνη, ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους), από του στόματος αντιπηκτικά (βαρφαρίνη), αντισυλληπτικά, ορμόνες ή σκευάσματα που επηρεάζουν την πήξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί διακοπή ή αναβολή λήψης πριν την εξέταση μετά από οδηγία γιατρού.
• Οξεία φάση νόσου: Σε σηπτικό shock, DIC, ηπατική ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο τα επίπεδα AT III μπορεί να είναι χαμηλά παροδικά. Αν είναι δυνατό, προγραμματίστε την εξέταση όταν η οξεία κατάσταση έχει υποχωρήσει.
• Εγκυμοσύνη: Τα φυσιολογικά επίπεδα μπορεί να μεταβάλλονται. Ενημερώστε το εργαστήριο εάν είστε έγκυος ή σχεδιάζετε εγκυμοσύνη.
• Συνδυασμός εξετάσεων: Η AT III συνήθως ελέγχεται μαζί με πρωτεΐνη C, πρωτεΐνη S, παράγοντα V Leiden, προθρομβίνη G20210A και άλλους δείκτες θρομβοφιλίας. Ζητήστε να ληφθούν τα δείγματα ταυτόχρονα για να αποφύγετε πολλαπλές αιμοληψίες.
• Γενικές συμβουλές: Ξεκουραστείτε 10–15 λεπτά πριν την αιμοληψία, αποφύγετε έντονη σωματική άσκηση και στρες, ώστε να ληφθεί σταθερό δείγμα.

Με την κατάλληλη προετοιμασία η εξέταση Αντιθρομβίνης ΙΙΙ θα δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα, διευκολύνοντας την έγκαιρη διάγνωση κληρονομικής ή επίκτητης ανεπάρκειας και την ορθή ρύθμιση της αντιπηκτικής αγωγής.

Η Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (AT III) μετράται είτε ως δραστικότητα (%) είτε ως συγκέντρωση (mg/dL) στο πλάσμα. Τα φυσιολογικά επίπεδα διαφέρουν ανά εργαστήριο, αλλά συνήθως κυμαίνονται:

• Δραστικότητα: 80–120% της φυσιολογικής.
• Συγκέντρωση: 0,15–0,35 g/L (150–350 mg/L).

Χαμηλή Αντιθρομβίνη ΙΙΙ:

• Κληρονομική ανεπάρκεια: Τύπος Ι (χαμηλή συγκέντρωση και δραστικότητα) και Τύπος ΙΙ (φυσιολογική συγκέντρωση αλλά μειωμένη δραστικότητα). Προκαλεί αυξημένο κίνδυνο φλεβικής θρομβοεμβολής σε νεαρή ηλικία.
• Επίκτητες καταστάσεις: DIC (διάχυτη ενδαγγειακή πήξη), σηπτικό shock, ηπατική ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο, εκτεταμένη κατανάλωση παραγόντων πήξης, μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, θεραπεία με ηπαρίνη (μπορεί να προκαλέσει μείωση λόγω κατανάλωσης).
• Κίνδυνος: Θρόμβωση, πνευμονική εμβολή, αποβολές στην κύηση.

Υψηλή Αντιθρομβίνη ΙΙΙ:

• Σπάνια έχει κλινική σημασία. Μπορεί να παρατηρηθεί σε οξεία φάση φλεγμονής ή μετά από χορήγηση αντιθρομβίνης συμπληρωματικά.

Τι σημαίνει για τον/την ασθενή:

• Η χαμηλή AT III εξηγεί γιατί κάποιος μπορεί να κάνει θρόμβωση σε νεαρή ηλικία ή να μην ανταποκρίνεται στην ηπαρίνη. Ο γιατρός θα συστήσει εξατομικευμένη αντιπηκτική αγωγή (π.χ. συμπληρωματική αντιθρομβίνη κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή χειρουργείου).
• Η ερμηνεία γίνεται πάντα σε συνδυασμό με πρωτεΐνη C, πρωτεΐνη S, γενετικό έλεγχο θρομβοφιλίας και την κλινική εικόνα.
• Η έγκαιρη διάγνωση βοηθά στην πρόληψη επιπλοκών όπως πνευμονική εμβολή και υποτροπιάζουσες αποβολές.

Η σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της Αντιθρομβίνης ΙΙΙ από ειδικό ιατρό είναι απαραίτητη για να τεθεί η διάγνωση και να σχεδιαστεί η κατάλληλη προληπτική ή θεραπευτική στρατηγική.

Η μέτρηση της Αντιθρομβίνης ΙΙΙ σπάνια γίνεται μόνη της. Συνήθως αποτελεί μέρος ενός εκτενούς προφίλ θρομβοφιλίας ή αντιπηκτικού ελέγχου για να αποκλειστούν ή να τεκμηριωθούν διαταραχές της πήξης.

• Πρωτεΐνη C και Πρωτεΐνη S: Φυσικοί αντιπηκτικοί παράγοντες που, μαζί με την AT III, εμποδίζουν τη δημιουργία θρόμβων. Η έλλειψη τους αυξάνει τον κίνδυνο θρομβώσεων.
• Δείκτες γενετικής θρομβοφιλίας: Παράγοντας V Leiden (FV G1691A) και μεταλλάξεις προθρομβίνης (G20210A). Συμπληρωματικοί έλεγχοι για συγγενή υπερπηκτικότητα.
• Αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα: Lupus anticoagulant, αντικαρδιολιπινικά, αντι-β2 γλυκοπρωτεΐνης Ι. Σχετίζονται με επαναλαμβανόμενες αποβολές και αρτηριακές/φλεβικές θρομβώσεις.
• Δείκτες πήξης: D-Dimer, Fibrinogen, PT/INR, aPTT για να εκτιμηθεί η γενική κατάσταση του αιμοστατικού συστήματος.
• Ηπαρίνη αντι-Xa επίπεδο: Σε ασθενείς που λαμβάνουν ηπαρίνη για να αξιολογηθεί η επάρκεια της αντιπηκτικής δράσης σε συνδυασμό με την AT III.
• Γενετικός έλεγχος ελλείψεων AT III: Σε υποψία κληρονομικής ανεπάρκειας για την ταυτοποίηση του τύπου (Ι ή ΙΙ).
• Απεικονιστικός έλεγχος: Υπερηχογράφημα φλεβών κάτω άκρων, CT/MR αγγειογραφία για ανίχνευση θρομβώσεων που σχετίζονται με ανεπάρκεια AT III.

Ο συνδυασμός των παραπάνω εξετάσεων επιτρέπει στον/στην ιατρό να έχει πλήρη εικόνα της αιμοστατικής ισορροπίας και να σχεδιάσει εξατομικευμένη πρόληψη ή θεραπεία για τον/την ασθενή.

• StatPearls – Antithrombin Deficiency
• Blood Journal – Antithrombin deficiency: a review
• Lab Tests Online UK – Antithrombin Test
• American Society of Hematology – Patient Education: Antithrombin Deficiency
• ΕΟΦ – Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκων: Αντιπηκτικά και Αντιθρομβίνη
• Ελληνική Εταιρεία Θρόμβωσης και Αιμόστασης – Εκπαιδευτικό Υλικό

Οι παραπάνω πηγές παρέχουν έγκυρη διεθνή και ελληνική πληροφόρηση για τη σημασία της Αντιθρομβίνης ΙΙΙ και τη διαχείριση της ανεπάρκειάς της.