Ο όρος «αλκοόλ» αναφέρεται κυρίως στην αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη (ethanol), μια οργανική ένωση με μοριακό τύπο C₂H₅OH. Είναι η ψυχοδραστική ουσία που βρίσκεται στα αλκοολούχα ποτά και επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Η αιθανόλη παράγεται βιομηχανικά μέσω αλκοολικής ζύμωσης σακχάρων από ζύμες ή βακτήρια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για:
Ανθρώπινη κατανάλωση (ποτά)
Ιατρικούς σκοπούς (αντισηψία)
Βιομηχανικούς σκοπούς (καύσιμα, διαλύτες)
🔹 Είδη Ποτών και Περιεκτικότητα σε Αλκοόλ
Ανάλογα με τη μέθοδο παρασκευής και τον βαθμό απόσταξης ή ζύμωσης, η περιεκτικότητα των ποτών σε αιθανόλη κυμαίνεται:
| Κατηγορία Ποτού | Περιεκτικότητα σε Αλκοόλ (vol %) | Παραδείγματα |
|---|---|---|
| Μπύρα | 3–6% | Pilsner, Weiss, Lager |
| Κρασί | 9–15% | Ερυθρό, Λευκό, Ροζέ |
| Λικέρ | 15–35% | Amaretto, Baileys, Sambuca |
| Αποστάγματα | 35–45% | Ούζο, Τσίπουρο, Ουίσκι, Βότκα |
| Ποτά υψηλής απόσταξης | >50% | Ρούμι Navy Strength, Absinthe |
Η μέτρηση γίνεται σε vol % (όγκος αιθανόλης επί τον συνολικό όγκο υγρού), και κάθε 10 ml καθαρής αιθανόλης ισοδυναμούν περίπου με 8 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ.
🔹 Μεταβολισμός της Αιθανόλης
Η αιθανόλη απορροφάται γρήγορα από το στομάχι και το λεπτό έντερο και μεταφέρεται στο ήπαρ όπου και μεταβολίζεται σε δύο βασικά στάδια:
1. Οξείδωση της αιθανόλης σε ακεταλδεΰδη:
Ένζυμο: Αλκοολική αφυδρογονάση (ADH)
Τοξικό ενδιάμεσο προϊόν με ισχυρή ηπατοτοξική δράση
2. Οξείδωση της ακεταλδεΰδης σε οξικό οξύ:
Ένζυμο: Αλδεϋδική αφυδρογονάση (ALDH)
Το οξικό οξύ εν συνεχεία εισέρχεται στον κύκλο του Krebs και μεταβολίζεται πλήρως.
Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό:
Φύλο: Οι γυναίκες έχουν μικρότερη δραστηριότητα ADH
Ηλικία: Μειωμένος μεταβολισμός σε ηλικιωμένους
Γονιδιακή ποικιλομορφία: Πολυμορφισμοί των ενζύμων ADH και ALDH
Κατάσταση ήπατος: Κίρρωση, στεάτωση μειώνουν τη δυνατότητα αποδόμησης
🔹 Φαρμακοκινητική & Κατανομή
Η αιθανόλη κατανέμεται γρήγορα στα υγρά του σώματος. Διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, φθάνει στον εγκέφαλο και τροποποιεί νευροδιαβιβαστικές οδούς, κυρίως:
GABA (αύξηση ανασταλτικής δράσης)
Γλουταμινικό οξύ (NMDA) (αναστολή διεγερτικής δράσης)
Ντοπαμίνη (αύξηση ευχαρίστησης/επιβράβευσης)
🔹 Βραχυπρόθεσμες και Μακροπρόθεσμες Επιπτώσεις της Κατανάλωσης Αλκοόλ
5.1 Βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις
Η δράση της αιθανόλης αρχίζει εντός 30–60 λεπτών από τη λήψη, ανάλογα με το ποσοστό αλκοόλ, την τροφή στο στομάχι και το σωματικό βάρος. Τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Επίπεδο αιθανόλης αίματος (mg/dL) Κλινικά συμπτώματα 20–50 Ήπια ευφορία, μειωμένη αναστολή 50–100 Διαταραχή κρίσης, κινητικού συντονισμού 100–150 Διαταραχή λόγου, αστάθεια 150–250 Μέθη, ναυτία, έμετος >300 Κώμα, αναπνευστική καταστολή
5.2 Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Νευρικό σύστημα
Πολυνευροπάθεια, ατροφία εγκεφάλου
Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff (ανεπάρκεια θειαμίνης)
Εγκεφαλική ατροφία, διαταραχές γνωστικών λειτουργιών
Ήπαρ
Αλκοολική στεάτωση (λιπώδης διήθηση)
Αλκοολική ηπατίτιδα
Κίρρωση ήπατος
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα
Καρδιαγγειακό
Υπέρταση
Καρδιομυοπάθεια (αλκοολική)
Αρρυθμίες
Ενδοκρινικό
Γυναικομαστία, υπογοναδισμός στους άνδρες
Διαταραχές εμμήνου ρύσεως
Αυξημένος κίνδυνος για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Ογκογένεση
Καρκίνος στόματος, οισοφάγου, ήπατος, παγκρέατος, μαστού
Ψυχική Υγεία
Κατάθλιψη, άγχος, ψύχωση
Αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας
Γαστρεντερικό
Γαστρίτιδα, δωδεκαδακτυλίτιδα
Παγκρεατίτιδα (οξεία και χρόνια)
Ηπατομεγαλία, σπληνομεγαλία
🔹 Συστηματικές Επιπτώσεις του Αλκοόλ στον Οργανισμό
Η μακροχρόνια κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί πολυοργανική βλάβη μέσω μεταβολικών, φλεγμονωδών και νευροχημικών μηχανισμών. Οι επιπτώσεις αυτές εξαρτώνται από τη συχνότητα, ποσότητα, διάρκεια κατανάλωσης, και την ατομική ευαισθησία (γενετική – ηπατική εφεδρεία – συνοσηρότητα).
1. Νευρικό σύστημα
Περιφερική πολυνευροπάθεια: αισθητική και κινητική διαταραχή κάτω άκρων
Ατροφία εγκεφάλου: κυρίως μετωπιαίος και παρεγκεφαλιδικός λοβός
Αλκοολική αταξία: διαταραχή ισορροπίας λόγω εκφύλισης της παρεγκεφαλίδας
Αλκοολική άνοια: προοδευτική νοητική έκπτωση
Wernicke–Korsakoff: ανεπάρκεια θειαμίνης, νευρολογικό σύνδρομο
Επιληπτικές κρίσεις: ιδίως κατά τη διακοπή (στερητικό σύνδρομο)
2. Ήπαρ – Ηπατοπάθειες
Αλκοολική στεάτωση (λιπώδες ήπαρ): αναστρέψιμη αρχική μορφή
Αλκοολική ηπατίτιδα: φλεγμονή με ή χωρίς ίνωση
Κίρρωση ήπατος: μη αναστρέψιμη προοδευτική ίνωση, με πυλαία υπέρταση
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (HCC): αυξημένος σχετικός κίνδυνος
Η αιθανόλη επάγει τα ένζυμα CYP2E1 και προκαλεί οξειδωτικό στρες
3. Καρδιοαγγειακό
Υπέρταση: ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου
Αλκοολική καρδιομυοπάθεια: διατατική καρδιοπάθεια, με μειωμένο κλάσμα εξώθησης
Αρρυθμίες: ιδίως κολπική μαρμαρυγή (holiday heart syndrome)
Αθηροσκλήρωση: ιδιαίτερα με ταυτόχρονη καπνιστική ή λιπιδαιμική επιβάρυνση
4. Γαστρεντερικό – Παγκρεατικό
Γαστρίτιδα: άμεση διαβρωτική επίδραση στο βλεννογόνο
Δωδεκαδακτυλίτιδα – Έλκη
Οξεία ή χρόνια παγκρεατίτιδα: αλκοόλ = βασική αιτία σε 30–40% των περιπτώσεων
Σύνδρομο Mallory-Weiss: αιμορραγική ρωγμή οισοφάγου λόγω εμετών
Οισοφαγικές κιρσούς: από πυλαία υπέρταση λόγω κίρρωσης
5. Ενδοκρινικό – Μεταβολικό
Υπογοναδισμός στους άνδρες (ελάττωση τεστοστερόνης, γυναικομαστία)
Διαταραχές εμμήνου ρύσεως – υπογονιμότητα στις γυναίκες
Υπογλυκαιμία: λόγω αναστολής γλυκονεογένεσης στο ήπαρ
Ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη – προδιάθεση για ΣΔ2
Αυξημένη κορτιζόλη: διαταραχές άξονα HPA
6. Ογκογένεση – Καρκινογόνος δράση
Το αλκοόλ είναι καρκινογόνο κατηγορίας I κατά IARC (ΠΟΥ). Προκαλεί:
Καρκίνο στόματος – φάρυγγα – λάρυγγα
Οισοφαγικό καρκίνο (ιδίως πλακώδες καρκίνωμα)
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα
Καρκίνο μαστού: συσχέτιση ακόμα και με χαμηλή κατανάλωση
Καρκίνο παγκρέατος, στομάχου, παχέος εντέρου
7. Νεφρικό σύστημα – Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
Απώλεια μαγνησίου, καλίου, φωσφόρου
Υπερουριχαιμία → κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας
Αφυδάτωση – οξέωση σε οξεία μέθη
Μυοσφαιρινουρία – νεφρική ανεπάρκεια (ιδίως με ταυτόχρονη ραβδομυόλυση)
8. Ανοσολογικό σύστημα
Καταστολή της κυτταρικής και χυμικής ανοσίας
Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων: πνευμονία, φυματίωση, σηψαιμία
Καθυστέρηση επούλωσης τραυμάτων
Αύξηση αυτοάνοσων νοσημάτων (πιθανά μέσω δυσρύθμισης Τ-λεμφοκυττάρων)
9. Μυοσκελετικό σύστημα
Μυοπάθεια (προοδευτική μυϊκή αδυναμία και ατροφία)
Οστεοπόρωση: ιδιαίτερα σε χρόνια χρήση και υπογοναδισμό
Αυξημένος κίνδυνος πτώσεων – καταγμάτων λόγω αστάθειας και ευθραυστότητας
10. Δέρμα – Αιμοποίηση
Ροδοπινία προσώπου, ρινόφυμα
Παλμιθροερυθρία (ερυθρότητα παλαμών)
Αναιμία: μακροκυτταρική, λόγω ελλείψεων Β12/φολικού
Θρομβοπενία – Λευκοπενία: μυελική καταστολή ή υπερσπληνισμός
🔹 Αλκοολισμός – Εξάρτηση από το Αλκοόλ
Η διαταραχή χρήσης αλκοόλ (Alcohol Use Disorder – AUD) είναι κλινική διάγνωση που βασίζεται σε συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια σύμφωνα με το DSM-5.
6.1 Διαγνωστικά Κριτήρια DSM-5 (παρουσία ≥2 για >12 μήνες):
Λήψη μεγαλύτερης ποσότητας από την προγραμματισμένη
Επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες προσπάθειες περιορισμού
Χρόνος αφιερωμένος στη χρήση ή αποκατάσταση
Επιθυμία (craving)
Αποτυχία τήρησης υποχρεώσεων
Συνέχιση χρήσης παρά τα κοινωνικά/οικογενειακά προβλήματα
Εγκατάλειψη δραστηριοτήτων
Χρήση σε επικίνδυνες συνθήκες (π.χ. οδήγηση)
Συνέχιση παρά τις σωματικές ή ψυχικές βλάβες
Ανοχή (ανάγκη αυξημένης δόσης)
Στερητικό σύνδρομο (ιδρώτας, τρόμος, υπέρταση, ταχυκαρδία)
Ανάλογα με τον αριθμό των κριτηρίων:
Ήπια διαταραχή: 2–3 κριτήρια
Μέτρια: 4–5
Σοβαρή: ≥6
🔹 Αλκοόλ και Ψυχική Υγεία – Εκτεταμένη Ανάλυση
Η χρήση και κατάχρηση αιθανόλης (αλκοόλ) έχει τεκμηριωμένες επιδράσεις στον εγκέφαλο και την ψυχική υγεία. Οι επιδράσεις μπορεί να είναι άμεσες (νευροχημικές), μέσο-χρόνιες (συμπεριφορικές) ή χρόνιες (ψυχιατρικές διαταραχές).
1. Νευροβιολογικοί Μηχανισμοί
Η αιθανόλη δρα σε πολλαπλά επίπεδα στον εγκέφαλο:
Ενίσχυση του GABA-A (ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής): προκαλεί καταστολή, μείωση άγχους
Αναστολή NMDA υποδοχέων γλουταμινικού οξέος: διαταράσσει τη μνήμη και τη μάθηση
Αύξηση ντοπαμίνης στον μεσεγκέφαλο: ενεργοποιεί το σύστημα επιβράβευσης (addiction pathway)
Δυσλειτουργία σε σεροτονινεργικά και νοραδρενεργικά κυκλώματα: επιδρά στη διάθεση, τη ρύθμιση παρορμήσεων
2. Συνδεόμενες Ψυχικές Διαταραχές
2.1 Κατάθλιψη
Οι αλκοολικοί εμφανίζουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
Η κατανάλωση αλκοόλ δρα κατασταλτικά, αλλά μακροχρόνια επιδεινώνει τη διάθεση
Πιθανοί μηχανισμοί: ελάττωση σεροτονίνης, κοινωνική απομόνωση, ηπατική ανεπάρκεια
2.2 Άγχος
Το αλκοόλ χρησιμοποιείται συχνά ως αυτοθεραπεία άγχους, όμως προκαλεί αντίδραση στερητικού rebound άγχους
Η εξάρτηση συχνά συνυπάρχει με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (GAD) ή κρίσεις πανικού
2.3 Διπολική Διαταραχή
Υψηλά ποσοστά συνοσηρότητας (30–50%)
Το αλκοόλ επιτείνει τις μανιακές εξάρσεις και δυσκολεύει τη σταθεροποίηση
2.4 Ψυχωτικές Διαταραχές
Χρόνια χρήση σχετίζεται με αλκοολική ψύχωση ή παραληρητική συμπεριφορά
Διακρίνεται από τη σχιζοφρένεια καθώς υποχωρεί με αποχή
2.5 Αυτοκτονικότητα
Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς κατά 5–8 φορές
Λόγω απώλειας αναστολών, αύξησης παρορμητικότητας, διαταραχών διάθεσης
3. Συνοσηρότητα (Comorbidity)
Διαταραχή Ποσοστό συνοσηρότητας με AUD Κατάθλιψη έως 70% Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή ~50% PTSD ~30–40% Διπολική Διαταραχή 30–50% ADHD / Διαταραχή Παρορμητικότητας ~20% 4. Νευρογνωστικές Επιπτώσεις
Μείωση όγκου εγκεφάλου (κυρίως προμετωπιαίου και παρεγκεφαλίδας)
Ελάττωση γνωστικών λειτουργιών (προσοχή, μνήμη, εκτελεστικές λειτουργίες)
Αλκοολική άνοια: μακροχρόνια νοητική έκπτωση χωρίς άλλη αιτία
Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff:
Οξεία φάση: αταξία, νυσταγμός, συγχυτική κατάσταση (Wernicke)
Χρόνια φάση: αμνησία, ψευδώνες (Korsakoff)
5. Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις
Αποξένωση από οικογένεια
Απώλεια εργασίας
Εγκληματικότητα ή παραβατικότητα
Αστεγία, μακροχρόνιος κοινωνικός αποκλεισμός
6. Αντιμετώπιση
Ψυχιατρική εκτίμηση για διάγνωση συννοσηρότητας
Συνδυασμένη θεραπεία για εξάρτηση και ψυχική διαταραχή
Αποχή από αιθανόλη είναι προϋπόθεση για σταθεροποίηση ψυχικής κατάστασης
Χρήση αντικαταθλιπτικών ή αγχολυτικών μόνο υπό παρακολούθηση, ειδικά σε αποτοξίνωση
7. Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις
CBT (γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία): τροποποίηση καταστροφικών σκέψεων
DBT (διαλεκτική συμπεριφορική): για παρορμητικότητα
Ομαδική θεραπεία: ενίσχυση υποστήριξης και αναγνώριση κοινών προβλημάτων
12 Βήματα – Ανώνυμοι Αλκοολικοί: βασισμένο σε πνευματική και κοινωνική ανάκαμψη
Αλκοόλ και Ειδικοί Πληθυσμοί
1 Εγκυμοσύνη
Η λήψη αιθανόλης κατά την κύηση προκαλεί εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο (FAS):
Μικροκεφαλία
Νοητική υστέρηση
Υποπλασία άνω χείλους, επιπεδωμένο ρινοχειλικό αύλακα
Συγγενείς καρδιοπάθειες
Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ στην εγκυμοσύνη.
2 Εφηβεία
Η έκθεση σε αλκοόλ κατά την εφηβεία σχετίζεται με:
Πτώση σχολικής απόδοσης
Παραβατική συμπεριφορά
Εγκαθίδρυση πρώιμης εξάρτησης
Μεταβολές στη δομή του εγκεφάλου (ιδίως στον προμετωπιαίο φλοιό)
🔹 Αλκοόλ και Διατροφή
Η κατανάλωση αιθανόλης έχει σημαντική επίδραση στον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών, με άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις:
1 Θερμιδικό περιεχόμενο
Η αιθανόλη αποδίδει 7 θερμίδες ανά γραμμάριο.
Δεν παρέχει όμως καμία βιταμίνη ή ιχνοστοιχείο → θεωρείται “άδειες θερμίδες”.
2 Απορρόφηση βιταμινών
Αναστέλλει την απορρόφηση βιταμινών: B1 (θειαμίνη), B6, φολικό οξύ, βιταμίνη C, βιταμίνη Α
Αυξάνει τις απώλειες μαγνησίου, ψευδαργύρου και καλίου
3 Επιπτώσεις στη γλυκόζη
Προκαλεί υπογλυκαιμία, κυρίως σε νηστεία ή με παράλληλη χρήση ινσουλίνης
Αναστέλλει τη γλυκονεογένεση
4 Διατροφή και προστασία του ήπατος
Συστήνεται διατροφή:
Πλούσια σε αντιοξειδωτικά (φρούτα, λαχανικά, βιταμίνη Ε, C)
Εμπλουτισμένη με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (π.χ. αυγά, ψάρια)
Χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και ζάχαρη
Εμπλουτισμός με βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ειδικά θειαμίνη (Β1)
5 Τροφές που επιβαρύνουν το ήπαρ:
Αλμυρές τροφές (κατακρατούν υγρά σε περιπτώσεις κιρρώσεως)
Επεξεργασμένες τροφές (π.χ. τρανς λιπαρά)
Γλυκά, ζάχαρη, αναψυκτικά (προωθούν λιπώδη διήθηση)
🔹 Θεραπεία Εξάρτησης από Αλκοόλ
Η προσέγγιση είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει φαρμακευτική, ψυχολογική, και κοινωνική υποστήριξη.
1 Αποτοξίνωση – Φυσιολογικά Βήματα
Σε νοσηλευτικό περιβάλλον:
Βενζοδιαζεπίνες (π.χ. διαζεπάμη, λοραζεπάμη): για στερητικό σύνδρομο
Θειαμίνη (100–300 mg/ημέρα): πρόληψη Wernicke
Επανυδάτωση, υποκατάσταση ηλεκτρολυτών (Na, K, Mg)
Αντιεμετικά, αντισπασμωδικά
2 Φαρμακευτική Υποστήριξη Μακροπρόθεσμα
Φάρμακο Μηχανισμός Χρήση Disulfiram Αναστολή ALDH → συσσώρευση ακεταλδεΰδης Προκαλεί δυσφορία όταν ληφθεί αλκοόλ Naltrexone Ανταγωνιστής οπιοειδών Μειώνει craving Acamprosate Τροποποίηση NMDA/GABA Βοηθά στη διατήρηση αποχής Topiramate Αναστολή ντοπαμίνης Χρήση off-label σε μερικούς ασθενείς
3 Ψυχοθεραπεία
CBT (γνωσιακή – συμπεριφορική)
Δυναμική ψυχοθεραπεία
Οικογενειακή θεραπεία
4 Ομάδες Υποστήριξης
Ανώνυμοι Αλκοολικοί (AA): βασίζονται στο «12 βημάτων»
Κοινοτικά προγράμματα (π.χ. ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ)
🔹 Αλκοόλ και Νομικές Πτυχές
Η χρήση και η επίδραση του αλκοόλ ρυθμίζεται σε πολλές χώρες με αυστηρό νομικό πλαίσιο, το οποίο εστιάζει στην πρόληψη ατυχημάτων, στην προστασία ανηλίκων και στην εργασιακή ασφάλεια.
1 Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (Ελλάδα)
Σύμφωνα με το Άρθρο 42 του Κ.Ο.Κ. (Ν.2696/1999), το επιτρεπόμενο ποσοστό αλκοόλ στο αίμα κατά την οδήγηση είναι:
| Κατηγορία οδηγού | Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή αλκοόλ |
|---|---|
| Γενικός πληθυσμός | 0,50 g/L (γραμμάρια/λίτρο αίματος) ή 0,25 mg/L στον εκπνεόμενο αέρα |
| Νέοι οδηγοί (<2 έτη), επαγγελματίες, οδηγοί μοτοσικλετών | 0,20 g/L ή 0,10 mg/L |
Κυρώσεις:
0,25–0,40 mg/L: Πρόστιμο 200€, αφαίρεση διπλώματος για 3 μήνες
>0,40 mg/L: Πρόστιμο 700€, ποινικές ευθύνες (ποινές έως και φυλάκιση)
Σε περίπτωση προκαλούμενου ατυχήματος, η ποινή επιβαρύνεται σημαντικά
Σημείωση: Η Ελλάδα έχει αυστηρότερα όρια σε σχέση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
2 Κατανάλωση από ανηλίκους
Η πώληση, διάθεση ή σερβίρισμα αλκοόλ σε ανηλίκους <18 ετών απαγορεύεται ρητά (Νόμος 3730/2008, Άρθρο 2).
Ευθύνη φέρουν:
Καταστήματα εστίασης/διασκέδασης
Εκπαιδευτικά ιδρύματα
Διοργανωτές κοινωνικών εκδηλώσεων (π.χ. πάρτι, συναυλίες)
3 Εργασιακός χώρος
Απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εργασίας, ειδικά σε επαγγέλματα υψηλής ευθύνης:
Επαγγελματίες οδηγοί
Χειριστές βαρέων μηχανημάτων
Πιλότοι
Υγειονομικό προσωπικό
Εργάτες εργοστασίων/οικοδομών
Εργοδότες έχουν το δικαίωμα διενέργειας ελέγχων (αλκοτέστ) όταν υπάρχει υποψία.
4 Ποινικές ευθύνες – Επικίνδυνη οδήγηση λόγω μέθης
Η επικίνδυνη οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ μπορεί να θεωρηθεί ποινικό αδίκημα, ακόμη και χωρίς πρόκληση ατυχήματος (Ν. 4530/2018). Εάν υπάρξει ατύχημα με τραυματισμό ή θάνατο:
Κατηγορία: Κακούργημα
Ποινές: Φυλάκιση 5–15 έτη
Αφαίρεση διπλώματος για ≥5 έτη ή επ’ αόριστον
5 Αλκοόλ και Στρατιωτικό Δίκαιο / Σώματα Ασφαλείας
Για στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων ή της ΕΛ.ΑΣ:
Οδηγία “μηδενικής ανοχής”
Ελεγχόμενη χρήση ακόμα και εκτός υπηρεσίας, εφόσον βλάπτει το κύρος ή την ετοιμότητα
Διοικητικές/πειθαρχικές ποινές: υποβιβασμός, απόταξη
6 Διεθνείς κανονισμοί & συγκριτικά παραδείγματα
Χώρα Όριο Αλκοόλ (g/L αίματος) Σχόλιο Ελλάδα 0,5 (0,2 για ειδικές κατηγορίες) Αυστηρό Γερμανία 0,5 (0,0 για επαγγελματίες) Παρόμοιο Ηνωμένο Βασίλειο 0,8 Επιεικές Σουηδία 0,2 Πολύ αυστηρό Νορβηγία 0,2 Μηδενική σχεδόν ανοχή Τσεχία 0,0 Μηδενική ανοχή ΗΠΑ 0,8 Κοινό όριο σε πολιτείες
7 Πληροφοριακές Καμπάνιες στην Ελλάδα
«Οδηγώ χωρίς Αλκοόλ» – Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών
Προγράμματα ΕΟΔΥ για ενημέρωση σε σχολεία
Εκστρατείες του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) “Πάνος Μυλωνάς”
🔹 Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
➤ Ποια είναι τα πρώτα σημάδια εξάρτησης από το αλκοόλ;
Τα πρώτα σημάδια περιλαμβάνουν ανοχή (ανάγκη για μεγαλύτερη ποσότητα για το ίδιο αποτέλεσμα), αποτυχημένες προσπάθειες μείωσης, αυξανόμενη κατανάλωση, απώλεια ελέγχου και συνέχιση χρήσης παρά τις αρνητικές συνέπειες.
➤ Πώς επηρεάζει το αλκοόλ το ήπαρ;
Η χρόνια χρήση προκαλεί σταδιακά λιπώδη διήθηση (στεάτωση), φλεγμονή (αλκοολική ηπατίτιδα), κίρρωση και σε προχωρημένα στάδια ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.
➤ Υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δηλώνει ότι **δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο**, καθώς ακόμα και μικρές ποσότητες σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και άλλων νοσημάτων.
➤ Ποιες βιταμίνες εξαντλούνται με την κατάχρηση αλκοόλ;
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β (κυρίως Β1 – θειαμίνη), φολικό οξύ, Β6, βιταμίνη C και Α. Επίσης εξαντλούνται ηλεκτρολύτες όπως μαγνήσιο και ψευδάργυρος.
➤ Μπορεί το αλκοόλ να προκαλέσει ψυχιατρικά προβλήματα;
Ναι. Η μακροχρόνια χρήση συνδέεται με κατάθλιψη, άγχος, διπολική διαταραχή, ψυχωτικά επεισόδια και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.
➤ Τι είναι το σύνδρομο Wernicke-Korsakoff;
Είναι νευρολογικό σύνδρομο λόγω έλλειψης θειαμίνης σε χρόνιους αλκοολικούς. Προκαλεί αταξία, οφθαλμοπληγία και σύγχυση (Wernicke) και προοδευτική αμνησία (Korsakoff).
➤ Ποιες θεραπείες υπάρχουν για τον αλκοολισμό;
Συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. Disulfiram, Naltrexone), ψυχοθεραπείας, υποστηρικτικών ομάδων (AA), και αποτοξίνωσης σε νοσηλευτικά πλαίσια.
🔹 Βιβλιογραφία
Schuckit MA. Alcohol-use disorders. Lancet. 2009;373(9662):492-501.
DSM-5: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition.
Mayo Clinic – Alcohol use disorder: Symptoms and causes
European Association for the Study of the Liver (EASL) Clinical Practice Guidelines
GBD 2020 Alcohol Collaborators. Global burden of disease attributable to alcohol use.