Ο ιός HIV (Human Immunodeficiency Virus) είναι ο ιός που προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα, στοχεύοντας κυρίως τα CD4 λεμφοκύτταρα. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει στο σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (AIDS). Σήμερα, χάρη στις σύγχρονες θεραπείες, τα άτομα με HIV μπορούν να έχουν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής, υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης διάγνωσης και της σωστής αγωγής.
1) Τι είναι ο HIV;
Ο HIV είναι ένας ρετροϊός που αποδυναμώνει σταδιακά το ανοσοποιητικό σύστημα. Χωρίς θεραπεία, μειώνει τον αριθμό των CD4 λεμφοκυττάρων, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να είναι ευάλωτος σε λοιμώξεις και καρκίνους. Δεν θεραπεύεται πλήρως, αλλά οι σύγχρονες αντιρετροϊκές θεραπείες επιτρέπουν σε όσους ζουν με HIV να έχουν φυσιολογική ζωή.
2) Τρόποι Μετάδοσης
Σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις.
Αίμα και παράγωγα (π.χ. μολυσμένες βελόνες).
Κάθετη μετάδοση από μητέρα σε παιδί (κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό ή το θηλασμό).
Ο HIV δεν μεταδίδεται με την καθημερινή επαφή, αγκαλιά, χειραψία, κοινή χρήση σκευών ή μέσω αέρα.
Η διάγνωση του HIV μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα φόβου, άγχους και απομόνωσης. Ωστόσο, χάρη στη σύγχρονη ιατρική, ο HIV είναι πλέον μια χρόνια, ελεγχόμενη πάθηση και όχι θανατηφόρα νόσος. Οι ασθενείς που ακολουθούν σωστά τη θεραπεία τους ζουν φυσιολογικά, εργάζονται, δημιουργούν οικογένεια και έχουν ενεργή κοινωνική ζωή.
Η ψυχολογική υποστήριξη είναι καθοριστική. Η συμβουλευτική από ειδικούς ψυχικής υγείας ή η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης βοηθά στην αποδοχή της διάγνωσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Επίσης, η σωστή ενημέρωση μειώνει το κοινωνικό στίγμα, που συχνά αποτελεί μεγαλύτερο εμπόδιο από την ίδια την ασθένεια.
Συμβουλή: Μην διστάζετε να μιλήσετε με τον γιατρό σας για κάθε ανησυχία – η ολοκληρωμένη φροντίδα περιλαμβάνει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία.
Ο HHV-8 (Human Herpesvirus 8), γνωστός και ως KSHV – Kaposi’s Sarcoma–associated Herpesvirus, είναι ένας DNA ιός της
οικογένειας Herpesviridae, υποοικογένειας Gammaherpesvirinae (γ-ερπητοϊοί),
γένους Rhadinovirus. Ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1990 σε βλάβες σαρκώματος Kaposi και έκτοτε έχει συσχετιστεί με συγκεκριμένα
νεοπλάσματα και φλεγμονώδη σύνδρομα, κυρίως σε άτομα με ανοσοκαταστολή.
Βασικά σημεία (Key facts)
Τι είναι: Γ-ερπητοϊός με κύκλους λανθάνουσας και λυτικής λοίμωξης.
Μετάδοση: Κυρίως μέσω σιέλου∙ επίσης σεξουαλική, σπανιότερα μέσω αίματος/μεταμοσχεύσεων ή κάθετα.
Ποιοι κινδυνεύουν: Άτομα με HIV (ιδίως χωρίς ART), λήπτες μεταμόσχευσης με ανοσοκαταστολή, ορισμένοι γεωγραφικοί/συμπεριφορικοί πληθυσμοί.
Διάγνωση: Ορολογία (αντισώματα), PCR για ιικό DNA, ιστοπαθολογία/ανοσοϊστοχημεία (LANA) σε ιστό.
Θεραπεία: Εξαρτάται από τη νόσο (π.χ. KS, PEL, MCD)∙ θεμελιώδης η αποκατάσταση ανοσίας (ART σε HIV), στοχευμένες θεραπείες/χημειοθεραπεία κατά ένδειξη.
Όπως όλοι οι ερπητοϊοί, ο HHV-8 εγκαθιστά λανθάνουσα λοίμωξη σε κύτταρα-στόχους
(κυρίως Β-λεμφοκύτταρα και ενδοθηλιακά/σπειροειδή κύτταρα) και μπορεί να επανενεργοποιηθεί
σε λυτική φάση. Κατά τη λανθάνουσα φάση εκφράζονται περιορισμένα γονίδια όπως
το LANA (Latency-Associated Nuclear Antigen) που βοηθά στη διατήρηση του ιικού γονιδιώματος
και στη ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου. Στη λυτική φάση εκφράζονται πληθώρα γονιδίων
(π.χ. vIL-6, vGPCR, K1, vBcl-2) που προάγουν φλεγμονή, αγγειογένεση και
επιβίωση κυττάρων, συνεισφέροντας στην παθογένεση.
Γιατί μας αφορά ο HHV-8;
Συνδέεται αιτιολογικά με σάρκωμα Kaposi (δέρμα/βλεννογόνοι/σπλάχνα).
Μπορεί να προκαλέσει λεμφώματα (ιδίως PEL) και λεμφαδενοπάθεια/πυρετό σε MCD/KICS.
Η ανοσοκαταστολή (HIV, μεταμόσχευση) αυξάνει θεαματικά τον κίνδυνο κλινικής νόσου.
Με μια ματιά – Βιολογία
Γονιδίωμα: δίκλωνο DNA (~165–170 kb).
Τρόποι μόλυνσης: κυρίως στοματοφαρυγγική έκθεση (σιέλο) και σεξουαλική επαφή.
Επίμονη λοίμωξη: λανθάνουσα με περιοδικές επανενεργοποιήσεις.
📌 Περίληψη 1-λεπτού
Ο HHV-8 είναι γ-ερπητοϊός που προκαλεί καρκινογένεση/φλεγμονή σε ορισμένα περιβάλλοντα ανοσοκαταστολής.
Συνδέεται με Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS.
Μεταδίδεται κυρίως με σάλιο∙ προσοχή σε πρακτικές βαθιών φιλιών, στοματογεννητικών επαφών και κοινής χρήσης σκευών.
Η αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) μειώνει τον κίνδυνο/βαρύτητα του Kaposi σε άτομα με HIV.
Η διάγνωση βασίζεται σε ιστοπαθολογία+LANA (για βλάβες), PCR και ορολογία.
Τι προκαλεί ο HHV-8;
Η αιτιολογική σχέση του HHV-8 με το σάρκωμα Kaposi είναι πλέον καθιερωμένη.
Επιπλέον, ο ιός εμπλέκεται στο πρωτοπαθές υγρόλεμφομα (PEL) – ένα επιθετικό Β-λεμφωμα που
εμφανίζεται σε ορογόνες κοιλότητες – και στην πολυκεντρική νόσο Castleman που σχετίζεται με HHV-8
(με υπερκυτταροκιναιμία και συστηματικά συμπτώματα). Σε ορισμένους ασθενείς παρατηρείται KSHV Inflammatory Cytokine Syndrome (KICS), ένα σοβαρό φλεγμονώδες σύνδρομο με υψηλή νοσηρότητα.
Μετάδοση με απλά λόγια
Η στοματοφαρυγγική απέκκριση του HHV-8 καθιστά το σιέλο βασικό φορέα μετάδοσης.
Η σεξουαλική μετάδοση (ιδίως με πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο) έχει τεκμηριωθεί. Σπανιότερα αναφέρονται μεταδόσεις μέσω αιμομεταγγίσεων/μεταμοσχεύσεων και κάθετης οδού.
Αναλυτικά οι οδοί και οι παράγοντες κινδύνου αναπτύσσονται στο Τρόποι Μετάδοσης.
Ποιος νοσεί;
Η επίπτωση των HHV-8 σχετιζόμενων νόσων επηρεάζεται έντονα από την ανοσολογική κατάσταση.
Σε άτομα με HIV (χωρίς αποτελεσματική ART) το σάρκωμα Kaposi είναι συχνότερο και βαρύτερο. Λήπτες μεταμοσχεύσεων και ασθενείς με χρόνια ανοσοκαταστολή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Η επιδημιολογία του ιού είναι ετερογενής παγκοσμίως (υψηλή σε τμήματα της Υποσαχάριας Αφρικής,
μέτρια σε περιοχές της Μεσογείου/Μ. Ανατολής, χαμηλότερη αλλού) και επηρεάζεται από συμπεριφορικούς παράγοντες.
Βλ. Επιδημιολογία.
Διάγνωση – μια πρόγευση
Η ιστοπαθολογική επιβεβαίωση βλαβών (π.χ. Kaposi) με ανοσοϊστοχημεία έναντι LANA θεωρείται χρυσό πρότυπο.
Η PCR για HHV-8 DNA (πλάσμα/ολικό αίμα/υγρό συλλογών/ιστός) και η ορολογία
(αντισώματα έναντι λανθανόντων/λυτικών αντιγόνων) υποστηρίζουν τη διάγνωση ή την παρακολούθηση.
Αναπτύσσεται διεξοδικά στο Τμήμα 10 – Διάγνωση.
Πρόληψη & έλεγχος κινδύνου
Η μείωση της έκθεσης σε σάλιο, οι ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές και, σε άτομα με HIV,
η άμεση/συνεπής ART αποτελούν βασικά μέτρα. Σε μεταμοσχευμένους, ο εξορθολογισμός
της ανοσοκαταστολής και η στενή παρακολούθηση είναι κρίσιμα. Βλ. Πρόληψη & Δημόσια Υγεία.
2) Ιστορική Αναδρομή & Ανακάλυψη
Ο ιός HHV-8, γνωστός και ως KSHV (Kaposi’s Sarcoma-associated Herpesvirus),
ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα σε σχέση με άλλους ερπητοϊούς. Η ιστορία της αναγνώρισής του
συνδέεται στενά με την επιδημία του HIV/AIDS και με την επανεμφάνιση του σαρκώματος Kaposi ως συχνό νεόπλασμα σε οροθετικούς ασθενείς
τη δεκαετία του 1980.
Πριν την ανακάλυψη
Το σάρκωμα Kaposi (KS) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1872 από τον δερματολόγο Moritz Kaposi, ο οποίος το χαρακτήρισε ως «ιδιοπαθές πολλαπλό αιμορραγικό σάρκωμα».
Για δεκαετίες θεωρούνταν σπάνια νόσος που προσέβαλλε ηλικιωμένους άνδρες Μεσογειακής ή
Εβραϊκής καταγωγής. Εμφανιζόταν επίσης σε περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής (ενδημικό KS),
αλλά με διαφορετική ηλικιακή κατανομή.
Με την εμφάνιση του AIDS στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και αρχές του 1980,
οι γιατροί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη παρατήρησαν εκρηκτική αύξηση περιστατικών KS
σε νέους ομοφυλόφιλους άνδρες. Αυτό υποδήλωνε ότι πίσω από τη νόσο
υπήρχε λοιμώδης αιτιολογία, πέρα από την ανοσοκαταστολή από τον HIV.
Η ανακάλυψη του HHV-8 (1994)
Το 1994, οι ερευνητές Yuan Chang και Patrick Moore στο Columbia University,
χρησιμοποιώντας την τεχνική Representational Difference Analysis (RDA), εντόπισαν
νέες ιικές αλληλουχίες DNA σε δείγματα ιστού από σάρκωμα Kaposi.
Οι αλληλουχίες αυτές ανήκαν σε έναν νέο γ-ερπητοϊό, που ονομάστηκε Kaposi’s Sarcoma-associated Herpesvirus (KSHV) ή Human Herpesvirus 8 (HHV-8).
📌 Ορόσημα στην ανακάλυψη του HHV-8
1872: Ο Moritz Kaposi περιγράφει για πρώτη φορά το σάρκωμα Kaposi.
1981: Εμφάνιση AIDS∙ KS αναδεικνύεται σε «οριστική νόσο» για το HIV.
1994: Chang & Moore εντοπίζουν το DNA του HHV-8 σε βλάβες KS.
1995–1996: Αναπτύσσονται οι πρώτες ορολογικές δοκιμασίες για αντισώματα έναντι HHV-8.
2000s: Εδραίωση HHV-8 ως ογκογόνου ιού∙ αναφορά του ως oncovirus από τον IARC.
Αποδοχή και εδραίωση
Μετά την αρχική δημοσίευση, ανεξάρτητες ομάδες σε Ευρώπη, Αφρική και ΗΠΑ
επιβεβαίωσαν την παρουσία του HHV-8 σε σχεδόν όλα τα δείγματα KS,
αλλά όχι σε άσχετους όγκους ή υγιείς ιστούς.
Σύντομα, ο ιός ανιχνεύτηκε και σε άλλα νοσήματα, όπως το PEL και η πολυκεντρική νόσος Castleman.
Το 1996, το International Agency for Research on Cancer (IARC)
αναγνώρισε τον HHV-8 ως «πιθανό καρκινογόνο παράγοντα για τον άνθρωπο»,
θέση που αργότερα αναβαθμίστηκε σε κατεξοχήν καρκινογόνο.
Σημασία της ανακάλυψης
Η ανακάλυψη του HHV-8 αποτελεί ορόσημο στη ιολογία και στην ογκολογία.
Ήταν ο πρώτος νέος ανθρώπινος ερπητοϊός που ανακαλύφθηκε μετά από δεκαετίες
και έφερε στο προσκήνιο την έννοια των «ογκογόνων ιών»,
τονίζοντας τη συμβολή λοιμώξεων στην καρκινογένεση.
📌 Περίληψη Ενότητας
Το KS υπήρχε ήδη από τον 19ο αιώνα, αλλά με την εμφάνιση του AIDS έγινε εξαιρετικά συχνό.
Το 1994, οι Chang & Moore ανακαλύπτουν έναν νέο γ-ερπητοϊό σε βλάβες KS.
Ο HHV-8 συνδέθηκε αμέσως με KS, και λίγο αργότερα με PEL & MCD.
Η ανακάλυψη θεμελίωσε την έννοια των ογκογόνων ιών στη σύγχρονη ιατρική.
3) Δομή & Μοριακή Βιολογία του ιού
Ο HHV-8/KSHV είναι γ-ερπητοϊός με δίκλωνο DNA (~165–170 kb) που φέρει
εκατοντάδες ανοικτά πλαίσια ανάγνωσης (ORFs) και αρκετά καταληκτικά επαναλαμβανόμενα στοιχεία
(terminal repeats, TRs). Ο ιός εναλλάσσει λανθάνουσα και λυτική φάση,
αξιοποιώντας γονίδια που μιμούνται/τροποποιούν μονοπάτια του ξενιστή
(κυτταρικό κύκλο, απόπτωση, αγγειογένεση, ανοσοδιαφυγή).
Τεγκούμεντο: στρώμα πρωτεϊνών με ρυθμιστικούς παράγοντες.
Περιβλήμα: λιπιδικό, με γλυκοπρωτεΐνες gB, gH/gL, K8.1 που μεσολαβούν πρόσδεση/είσοδο.
Υποδοχείς & είσοδος
Ηπαρανική θειϊκή πρωτεογλυκάνη (HSPG) για αρχική πρόσδεση (K8.1, gB).
Integrins (π.χ. α3β1, αVβ3/β5) & DC-SIGN για ενίσχυση πρόσληψης.
Ενδοκυττάρωση & σύντηξη με ενδοσωμικές μεμβράνες → απελευθέρωση καψιδίου στο κυτταρόπλασμα.
🧬 Γονιδίωμα & οργάνωση
Το γονιδίωμα του HHV-8 αποτελείται από μοναδική περιοχή (Unique Long, UL) με τα περισσότερα ORFs
και τερματικά επαναλαμβανόμενα στοιχεία (TRs) που λειτουργούν ως οπερόνες σύζευξης
(tethering) και ρυθμιστικές πλατφόρμες για την αντιγραφή του επισώματος στην λανθάνουσα φάση.
LANA (ORF73): δεσμεύει τις TR αλληλουχίες και «δένει» το ιικό επίσωμα στα χρωμοσώματα του ξενιστή
(tethering), εξασφαλίζοντας συγχρονισμένη αντιγραφή με το κύτταρο. Ρυθμίζει p53/Rb, προάγει επιβίωση.
K8.1, gB, gH/gL: δομικές γλυκοπρωτεΐνες για συναρμολόγηση/έξοδο ιού.
Σημείωση για επαγγελματίες:
Η λεπτή ισορροπία λανθάνουσας/λυτικής έκφρασης καθορίζει φαινότυπο νόσου:
κυρίως λανθάνουσα σε PEL (με «λάμψεις» λυτικής), μικτός κύκλος σε MCD, έντονη λυτική υπογραφή σε
προαγγειογενετικά περιβάλλοντα όπως το Kaposi.
Το ιικό επίσωμα είναι οργανωμένο σε νουκλεοσώματα με σημάδια ιστονών
(H3K27me3 σε σιγή λανθάνουσας, H3K4me3 σε ενεργά λυτικά γονίδια). Το LANA συνεργάζεται με παράγοντες
του ξενιστή (BRD4, ORC) για αντιγραφή/συντήρηση. Μεταβολές στη μεθυλίωση DNA και στις ιστόνες διευκολύνουν την επανενεργοποίηση.
Το γονιδίωμα του HHV-8 κωδικοποιεί λανθάνουσες και λυτικές πρωτεΐνες που αναδιαμορφώνουν κρίσιμα μονοπάτια του ξενιστή.
Το LANA διατηρεί το επίσωμα∙ το RTA ενορχηστρώνει την μετάβαση στη λυτική φάση.
Η ανοσοδιαφυγή επιτυγχάνεται με K3/K5, vIRFs, ιογενείς χημειοκίνες.
Η αγγειογένεση και το φλεγμονώδες μικροπεριβάλλον είναι κεντρικά στην παθογένεση του Kaposi.
5) Επιδημιολογία
Η επιδημιολογία του HHV-8/KSHV παρουσιάζει έντονη γεωγραφική ετερογένεια και εξαρτάται
από ηλικία, σεξουαλικές πρακτικές, κοινωνικοδημογραφικούς και ανοσολογικούς παράγοντες.
Σε ενδημικές περιοχές, η πρωτολοίμωξη συμβαίνει συχνά στην παιδική ηλικία μέσω σάλιου,
ενώ σε μη ενδημικές χώρες η μετάδοση εμφανίζεται κυρίως στην ενήλικη ζωή (π.χ. MSM).
🔎 Βασική εικόνα
Υποσαχάρια Αφρική: πολύ υψηλή οροεπιπολασμός, συχνή παιδική μετάδοση∙ υψηλή επίπτωση KS.
Μεσόγειος/Μ. Ανατολή: μέτρια ενδημικότητα (ιδίως παλαιότερες ηλικίες)∙ ιστορικά «κλασικό» KS.
Β. Ευρώπη/Β. Αμερική: χαμηλή ενδημικότητα στο γενικό πληθυσμό, υψηλότερη σε MSM & HIV+.
Μεταμοσχευμένοι: αυξημένος κίνδυνος HHV-8 λοίμωξης/επανενεργοποίησης και KS post-transplant.
Ενήλικη ζωή, MSM & σεξουαλικές πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο
Αιχμή σε MSM, ιδιαίτερα χωρίς προφύλαξη.
Ασία & Λ. Αμερική
Ετερογενής (χαμηλός–μέτριος)
Μικτή εικόνα
Τοπικές διαφορές ανά χώρα/υποπληθυσμό.
Ειδικές ομάδες (MSM)
Αυξημένος (συχνά >15–25%)
Σεξουαλική/στοματογεννητική μετάδοση
Ισχυρή συσχέτιση με πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο.
Μεταμοσχευμένοι λήπτες
Μεταβλητός· εξαρτάται από οροθετικότητα δότη/λήπτη
Μεταμόσχευση/αίμα & επανενεργοποίηση
Κίνδυνος KS post-transplant & HHV-8 συνδρ.
Ηλικιακά μοτίβα & φύλο
Παιδιά (ενδημικές ζώνες): γρήγορη ορομετατροπή μέχρι την εφηβεία λόγω στοματοφαρυγγικής μετάδοσης.
Ενήλικες (μη ενδημικές χώρες): χαμηλή συχνότητα στο γενικό πληθυσμό· αυξημένη σε MSM.
Φύλο: το «κλασικό» KS ιστορικά συχνότερο σε άνδρες μεγάλης ηλικίας (Μεσόγειος/Μ. Ανατολή).
HHV-8 & HIV
Σε άτομα με HIV, ο κίνδυνος σάρκωμα Kaposi και HHV-8–σχετιζόμενων συνδρόμων είναι
σημαντικά υψηλότερος. Η καθολική πρόσβαση και συμμόρφωση στην ART έχει μειώσει την επίπτωση
του KS, αλλά δεν την έχει μηδενίσει, ιδίως όταν η διάγνωση HIV καθυστερεί ή η ανοσοκαταστολή επιμένει.
Μεταμόσχευση & ιατρογενής ανοσοκαταστολή
Οι λήπτες μεταμοσχεύσεων (νεφρού, ήπατος, καρδιάς) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο de novo λοίμωξης
από οροθετικό δότη ή επανενεργοποίησης λανθάνουσας λοίμωξης, οδηγώντας σε KS post-transplant
ή HHV-8–σχετιζόμενες λεμφοϋπερπλασίες. Η προσαρμογή της ανοσοκαταστολής και η επιτήρηση είναι κρίσιμες.
Ελλάδα & Μεσογειακή εικόνα (συνοπτικά)
Μεσογειακό μοτίβο: μέτρια ενδημικότητα, με ιστορική παρουσία «κλασικού» KS σε ηλικιωμένους άνδρες.
Ομάδες κινδύνου: άτομα με HIV (ιδίως χωρίς ελεγχόμενη ART), MSM, μεταμοσχευμένοι λήπτες.
Δημόσια υγεία: στοχευμένη ενημέρωση για στοματογεννητικές πρακτικές, προληπτικός έλεγχος σε μεταμοσχεύσεις
όπου ενδείκνυται, έγκαιρη HIV διάγνωση/ART.
Τάσεις & δυναμικές
📉 Μετά την ευρεία ART
Μείωση επίπτωσης KS σε χώρες με καλή πρόσβαση στην ART, αλλά παραμένουσα νοσηρότητα σε καθυστερημένα περιστατικά.
🌍 Μεταναστευτικές ροές
Μεταφορά επιδημιολογικών προτύπων από ενδημικές σε μη ενδημικές χώρες· ανάγκη πολιτισμικά ευαίσθητων παρεμβάσεων.
🧪 Βελτίωση διαγνωστικών
Αυξημένη ανίχνευση οροθετικών/ασυμπτωματικών φορέων με σύγχρονη ορολογία & PCR.
📌 Περίληψη Ενότητας
Ο HHV-8 είναι πολύ συχνός σε τμήματα της Αφρικής, μέτριος στη Μεσόγειο και σπάνιος στον γενικό πληθυσμό Β. Ευρώπης/Β. Αμερικής.
Σε μη ενδημικές χώρες, η υψηλότερη επίπτωση αφορά MSM και άτομα με HIV.
Η ART έχει περιορίσει αλλά όχι εξαλείψει το KS.
Οι μεταμοσχευμένοι αποτελούν διακριτή ομάδα υψηλού κινδύνου.
6) HHV-8 και Σάρκωμα Kaposi (KS)
Το σάρκωμα Kaposi (KS) είναι αγγειοπαραγωγός νεοπλασία που απαιτεί την παρουσία του HHV-8/KSHV για την παθογένεσή του. Χαρακτηρίζεται από ατρωματικές–ερυθρωπορφυρές–καφεοειδείς
βλάβες δέρματος/βλεννογόνων, που μπορούν να διηθούν λεμφικούς/σπλαχνικούς ιστούς.
Η βαρύτητα ποικίλλει από εντοπισμένη δερματική νόσο έως εκτεταμένη σπλαχνική εμπλοκή,
ιδίως σε άτομα με HIV ή ιατρογενή ανοσοκαταστολή.
🔎 Βασικά σημεία
Το KS είναι HHV-8–εξαρτώμενο∙ χωρίς ιό δεν αναπτύσσεται νόσος.
Υπάρχουν 4 κλασικοί κλινικο-επιδημιολογικοί τύποι: κλασικός, ενδημικός (Αφρικής), επιδημικός σχετιζόμενος με AIDS, ιατρογενής/μεταμόσχευση.
Η αποκατάσταση ανοσίας (ART, μείωση ανοσοκαταστολής) είναι θεραπευτικός ακρογωνιαίος λίθος.
Διάγνωση με βιοψία και ανοσοϊστοχημεία LANA (πυρηνική θετικότητα).
Περιορισμένη δερματική/στοματική, χωρίς οίδημα/σπλάχνα
Εκτεταμένη, λεμφοίδημα, σπλαχνική εμπλοκή
I (Immune)
CD4 ≥ 200/μL
CD4 < 200/μL
S (Systemic)
Απουσία συστηματικών συμπτωμάτων/λοιμώξεων
Παρουσία συμπτωμάτων (πυρετός, απώλεια βάρους) ή OIs
6.5 Θεραπευτικές προσεγγίσεις
🧭 Αρχές θεραπείας
Αποκατάσταση ανοσίας: σε HIV → άμεση/βέλτιστη ART. Σε μεταμόσχευση → εξορθολογισμός ανοσοκαταστολής (όπου εφικτό, μεταγωγή σε σιρόλιμους μπορεί να βοηθήσει).
Τοπικές θεραπείες για λίγες, ενοχλητικές βλάβες∙ συστηματική όταν είναι εκτεταμένη/σπλαχνική ή λειτουργικά επιβαρυντική.
Συνοσηρότητες (MCD/KICS) μπορεί να απαιτούν αντι-IL-6 ή/και χημειοθεραπεία.
Α) Υποστηρικτικά/γενικά
ART για όλους τους οροθετικούς με KS∙ συχνά οδηγεί σε βελτίωση/σταθεροποίηση.
Τοπικά ρετινοειδή (αλιτρετινοΐνη gel) σε στοματικές/δερματικές βλάβες.
Ακτινοθεραπεία: ιδιαίτερα αποτελεσματική για επώδυνες/αιμορραγικές ή εκτεταμένες δερματικές βλάβες.
Γ) Συστηματική θεραπεία
Κατηγορία
Παράδειγμα(τα)
Σχόλια/Πότε
Ανθρακυκλίνες (λιποσωμιακές)
Δοξορουβικίνη (PLD), δαουνορουβικίνη
Θεραπεία πρώτης γραμμής σε εκτεταμένο KS
Ταξάνες
Πακλιταξέλη
Εναλλακτική/δεύτερη γραμμή ή όταν οι ανθρακυκλίνες αντενδείκνυνται
Αντι-IL-6/IL-6R
Σιλουξιμάμπη/Τοσιλιζουμάμπη
Σε MCD/KICS ή έντονη κυτταροκιναιμία
Αντι-VEGF
Bevacizumab
Επιλεγμένες ανθεκτικές περιπτώσεις
Ανοσοθεραπεία
Pembrolizumab/Nivolumab
Αναδυόμενη επιλογή σε ανθεκτικό KS (ιδίως σε HIV με ελεγχόμενο ιικό φορτίο)
mTOR inhibitors
Σιρόλιμους/Εβερόλιμους
Χρήσιμα σε μεταμοσχευμένους (και ως ανοσοκατασταλτικά)
6.6 Ειδικές καταστάσεις
IRIS (Immune Reconstitution Inflammatory Syndrome): Μετά την έναρξη ART, παροδική επιδείνωση/ανάδυση KS. Συνήθως συνεχίζουμε ART· σε βαριά IRIS με απειλητική νόσο, εξατομίκευση (συχνά συνέχιση ART + προσθήκη χημειοθεραπείας).
Η σταδιοποίηση ACTG TIS καθοδηγεί πρόγνωση και θεραπεία.
7) HHV-8 και Πρωτοπαθές Υγρόλεμφομα (PEL)
Το Πρωτοπαθές Υγρόλεμφομα (Primary Effusion Lymphoma, PEL) είναι μια σπάνια αλλά
ιδιαίτερα επιθετική μορφή Β-λεμφώματος που σχετίζεται υποχρεωτικά με τον HHV-8/KSHV. Τυπικά παρουσιάζεται ως λεμφωματώδης συλλογή σε ορογόνες κοιλότητες
(πλευριτική, περιτοναϊκή, περικαρδιακή) χωρίς σαφή μάζα ή λεμφαδενοπάθεια. Συχνά συν-ανιχνεύεται
και EBV (συν-λοίμωξη), ενώ εμφανίζεται συχνότερα σε HIV-οροθετικούς ή σε άλλες καταστάσεις
ανοσοκαταστολής (π.χ. μεταμοσχευμένοι).
🧠 Με μια ματιά
Θέση: Κοιλότητες (pleura, peritoneum, pericardium) — υγρό χωρίς μάζα.
Ιστοπαθολογία: HHV-8 LANA(+), πλασματοβλαστικός φαινότυπος, συνήθως EBV(+).
Συχνότερο σε HIV+, CD4 χαμηλά, συχνά συν-λοίμωξη EBV
Εξωκοιλοτικό PEL (extracavitary)
Στερεές μάζες σε λεμφαδένες/μαλακά μόρια/σπλάχνα
Λεμφαδενοπάθεια, μάζα, συμπτώματα εντόπισης
Ιστολογικά/μοριακά όπως PEL, LANA(+), συχνά EBV(+)
7.2 Κυτταρομορφολογία & Ιστοπαθολογία
Κυτταρολογία υγρού: μεγάλα ανομοιογενή κύτταρα με εκσεσημασμένα πυρήνια, άφθονο κυτταρόπλασμα,
μιτώσεις· συχνά πλασματοβλαστικός/αναπλαστικός φαινότυπος.
Ιστολογία (εξωκοιλοτικό): διάχυτη διήθηση από ανομοιογενή μεγάλα κύτταρα, νεκρώσεις.
Το PEL είναι HHV-8–σχετιζόμενο Β-λέμφωμα με υγρή παρουσίαση σε κοιλότητες ή εξωκοιλοτικές μάζες.
Διαγνωστικό hallmark: LANA(+) στον ιστό/cell block· συχνά EBV συν-λοίμωξη.
Η θεραπεία βασίζεται σε ART (αν HIV) και εντατικοποιημένη χημειοθεραπεία· ρόλος ριτουξιμάμπης περιορισμένος.
Η πρόγνωση παραμένει απαιτητική, αλλά βελτιώνεται με σύγχρονες προσεγγίσεις και έλεγχο HIV.
9) Κλινικές Εκδηλώσεις & Συμπτώματα
Οι κλινικές εκδηλώσεις του HHV-8/KSHV εξαρτώνται από το σύνδρομο που προκαλεί (π.χ. Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS) και από την ανοσολογική κατάσταση (HIV, μεταμόσχευση, χημειοθεραπεία). Πολλοί φορείς είναι ασυμπτωματικοί, ενώ
η νόσος συχνά εκρήγνυται σε περιβάλλον ανοσοκαταστολής ή φλεγμονώδους καταιγίδας κυτταροκινών.
Αν ζείτε με HIV: η σταθερή ART μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής νόσου.
📌 Περίληψη Ενότητας
Το φάσμα εκδηλώσεων εκτείνεται από εντοπισμένο KS έως βαριά συστηματικά σύνδρομα (PEL, MCD, KICS).
Τα red flags περιλαμβάνουν ταχεία δύσπνοια με συλλογές, επίμονο πυρετό με λεμφαδενοπάθεια και αιμορραγία πεπτικού.
Η ανοσολογική κατάσταση καθορίζει βαρύτητα/τύπο νόσου· ART & εξορθολογισμός ανοσοκαταστολής είναι κεντρικοί.
10) Διάγνωση – Εργαστηριακές Εξετάσεις
Η διάγνωση των HHV-8/KSHV–σχετιζόμενων νοσημάτων είναι πολυπαραγοντική και
συνδυάζει κλινική εκτίμηση, ιστοπαθολογία/ανοσοϊστοχημεία, μοριακές δοκιμασίες (PCR) και ορολογία. Το «χρυσό πρότυπο» για βλάβες ύποπτες για Kaposi παραμένει η βιοψία ιστού με LANA-1 ανοσοϊστοχημεία, ενώ για PEL προέχει η κυτταρολογική
ανάλυση/Cell block με LANA IHC. Η PCR είναι ιδιαίτερα χρήσιμη (αίμα/πλάσμα/υγρά κοιλοτήτων/ιστός)
για τεκμηρίωση λοίμωξης, εκτίμηση ιικού φορτίου και παρακολούθηση σε επιλεγμένα σύνδρομα
(π.χ. HHV-8–MCD, KICS).
Δεν υπάρχει μία «μόνη» εξέταση για HHV-8. Συνήθως απαιτείται συνδυασμός βιοψίας, μοριακού
ελέγχου και αιματολογικών/απεικονιστικών δοκιμασιών ανάλογα με τα συμπτώματα.
📌 Περίληψη Ενότητας
Σε Kaposi: βιοψία + LANA IHC είναι καθοριστικά· PCR υποστηρικτικά.
Σε PEL: κυτταρολογία/flow + cell block με LANA και PCR υγρού.
Σε HHV-8–MCD/KICS: υψηλό ιικό φορτίο στο πλάσμα και φλεγμονώδεις δείκτες βοηθούν στη διάγνωση/παρακολούθηση.
Η ορολογία δείχνει έκθεση και όχι κατ’ ανάγκην ενεργό νόσο.
11) Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Η θεραπεία των HHV-8/KSHV–σχετιζόμενων νοσημάτων είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από
το σύνδρομο (π.χ. Kaposi, PEL, HHV-8–MCD), την έκταση νόσου,
την ανοσολογική κατάσταση (HIV, μεταμόσχευση), τις συννοσηρότητες και τους στόχους θεραπείας.
Κοινή οριζόντια αρχή είναι η αποκατάσταση/βελτιστοποίηση της ανοσίας όπου αυτό είναι εφικτό.
🧭 Θεραπευτικές αρχές (οριζόντια)
Ανοσολογική αποκατάσταση: Σε HIV → άμεση/συνεπής ART. Σε μεταμόσχευση → εξορθολογισμός ανοσοκαταστολής (όπου ασφαλές).
Στοχευμένη αντιμετώπιση ανά σύνδρομο: KS (τοπική/συστηματική), PEL (χημειοθεραπεία υψηλής έντασης), MCD/KICS (anti-CD20 ± χημειοθεραπεία, αντι–IL-6).
CRP/IL-6, πλήρη αίματος, ποσοτική PCR HHV-8 πλάσματος σε επιλεγμένα
11.6 Πολυεπιστημονική ομάδα
Η βέλτιστη φροντίδα απαιτεί συνεργασία λοιμωξιολόγου, ογκολόγου/αιματολόγου, παθολογοανατόμου, ακτινοθεραπευτή, δερματολόγου, χειρουργικών ειδικοτήτων και εξειδικευμένης νοσηλευτικής ομάδας.
Η παραπομπή σε κέντρα με εμπειρία σε HHV-8–σχετιζόμενα σύνδρομα είναι συχνά ωφέλιμη.
🧾 Για ασθενείς
Οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές και συνήθως συνδυάζονται. Η σωστή επιλογή για εσάς εξαρτάται από
το είδος και την έκταση της νόσου και τη γενική υγεία σας· συζητήστε με την ιατρική ομάδα σας τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους κάθε προσέγγισης.
Στο KS: PLD/πακλιταξέλη σε συστηματική νόσο, ισχυρός ρόλος τοπικών μεθόδων· νέες επιλογές περιλαμβάνουν mTOR και αντι–PD-1.
Στο PEL: DA-EPOCH ή ισοδύναμη ένταση, υποστηρικτικά μέτρα, περιορισμένος ρόλος ριτουξιμάμπης.
Σε HHV-8–MCD/KICS: Rituximab ± χημειοθεραπεία, αντι–IL-6, επιλεκτικά αντι-ιικά.
12) HHV-8 σε Ανοσοκατεσταλμένους Ασθενείς
Η ανοσοκαταστολή (HIV, μεταμόσχευση, χημειοθεραπεία, βιολογικοί παράγοντες) μεταβάλλει τη φυσική ιστορία του HHV-8/KSHV, αυξάνοντας τον κίνδυνο σαρκώματος Kaposi, PEL, HHV-8–MCD και KICS. Η λανθάνουσα λοίμωξη μπορεί να επανενεργοποιηθεί υπό ανοσολογική πίεση
και να εκδηλωθεί με επιθετικότερη κλινική εικόνα. Η διαχείριση απαιτεί ισορροπία μεταξύ ελέγχου νόσου και μείωσης ανοσοκαταστολής όπου είναι ασφαλές.
🧭 Κύριες αρχές
Ελαχιστοποίηση ανοσοκαταστολής: προσαρμογή δόσεων/μετάβαση σε σχήματα με μικρότερη προ-ογκογόνο επίδραση.
Επιθετικός έλεγχος ιογενούς/φλεγμονώδους φορτίου: έναρξη/βελτιστοποίηση ART σε HIV, αντιμετώπιση συννοσηροτήτων.
Έγκαιρη διάγνωση: χαμηλό κατώφλι για βιοψία/παρακεντήσεις, LANA IHC, PCR κατά ένδειξη.
Ορολογία HHV-8: μπορεί να εξεταστεί σε υψηλού κινδύνου πληθυσμούς/περιβάλλοντα (η πρακτική διαφέρει ανά κέντρο).
Επιλογή ανοσοκαταστολής: όπου εφικτό, προτίμηση/μετάβαση σε mTOR inhibitors (σιρόλιμους/εβερόλιμους) που έχουν
και αντιαγγειογενετική δράση και μπορεί να ωφελούν σε KS.
Μετά τη μεταμόσχευση: επιτήρηση & διαχείριση
Διάγνωση πρώιμα: νέο εξάνθημα πορφυρό/καφεοϊώδες, ανεξήγητες συλλογές ή πυρετοί με λεμφαδενοπάθεια → άμεση διερεύνηση.
Μείωση ανοσοκαταστολής: σταδιακή και εξατομικευμένη, με στενή παρακολούθηση απόρριψης.
Μετάβαση σε mTORi: ιδιαίτερα σε KS post-transplant (βλ. Section 6).
PCR HHV-8 (πλάσμα): όχι ρουτίνα για όλους, αλλά χρήσιμη σε HHV-8–MCD/KICS/υποτροπιάζοντα σύνδρομα.
12.2 HIV λοίμωξη & AIDS
Η απουσία ART και τα χαμηλά CD4 αποτελούν ισχυρά προγνωστικά επιθετικής νόσου (AIDS-KS, PEL, MCD).
Η άμεση έναρξη/βελτιστοποίηση ART μειώνει την επίπτωση και βελτιώνει την έκβαση. Σημειώνεται η πιθανότητα IRIS (Kaposi-IRIS) μετά την έναρξη, οπότε απαιτείται στενή κλινική παρακολούθηση και, σπανιότερα, προσθήκη
συστηματικής θεραπείας για έλεγχο της φλεγμονώδους επιδείνωσης.
Πρακτικά βήματα σε HIV(+)
Άμεση ART με σχήμα χαμηλών αλληλεπιδράσεων όταν προβλέπεται χημειοθεραπεία (π.χ. INSTI-based χωρίς boosters).
Έλεγχος CD4/HIV RNA και συνοσηροτήτων (HBV/HCV/φυματίωση).
Προφύλαξη ευκαιριακών λοιμώξεων (π.χ. TMP-SMX για PCP) ανά CD4.
Διαχείριση IRIS
Συνέχιση ART στις περισσότερες περιπτώσεις∙ αποφυγή διακοπής.
Σε απειλητικό IRIS (π.χ. βαριά πνευμονική ή GI εμπλοκή): άμεση ογκολογική θεραπεία KS ± βραχεία κορτικοθεραπεία υπό ειδικούς.
12.3 Ογκολογικοί ασθενείς σε χημειοθεραπεία/βιολογικούς
Χημειοθεραπεία/κορτικοστεροειδή μπορούν να προκαλέσουν εκρήξεις KS ή επανενεργοποίηση HHV-8.
Αντι–TNF/άλλοι βιολογικοί: σπάνιες αναφορές εμφάνισης KS σε ασθενείς με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα. Αξιολογήστε
κλινικά, διακόψτε/αλλάξτε φάρμακο και αντιμετωπίστε KS κατά ένδειξη.
Προληπτικός έλεγχος: δεν υπάρχει καθολική σύσταση για ορολογία HHV-8· διατηρείτε υψηλό δείκτη υποψίας.
12.4 Ειδικοί πληθυσμοί & καταστάσεις
Παιδιά
Σε ενδημικές περιοχές, παιδικό ενδημικό KS με λεμφαδενική/σπλαχνική νόσο.
Στενή συνεργασία με παιδο-ογκολογικές μονάδες· προσαρμοσμένα πρωτόκολλα.
Κύηση
Σπάνια δεδομένα· η κύηση μπορεί να επιδεινώσει KS (ορμονικές/ανοσολογικές μεταβολές).
Αποφυγή τερατογόνων (π.χ. ρετινοειδή), προτίμηση σε τοπικές/ακτινοθεραπευτικές παρεμβάσεις όταν εφικτό.
Ηλικιωμένοι/εύθραυστοι
Συχνότερα «κλασικό» KS με βραδεία πορεία.
Συντηρητικές παρεμβάσεις/τοπικές θεραπείες· εξατομίκευση συστηματικών λόγω συνοσηροτήτων.
12.5 Προληπτικές/υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις
Μείωση επαφής με σάλιο (ιδίως σε οικιακή φροντίδα παιδιών σε ενδημικές κοινότητες): αποφυγή κοινής χρήσης σκευών,
προσοχή σε στοματογεννητικές πρακτικές.
Εμβολιασμοί (γενικοί, όχι ειδικά κατά HHV-8): ενημέρωση ημερολογίου (HIV/μεταμοσχευμένοι) κατά οδηγίες.
Έλεγχος συν-λοιμώξεων (HBV/HCV/CMV/EBV) που επιβαρύνουν το ανοσολογικό περιβάλλον.
Σε HIV: άμεση ART, προσοχή σε IRIS και αλληλεπιδράσεις με χημειοθεραπεία.
Πολυεπιστημονική, εξατομικευμένη προσέγγιση με στόχο την ελαχιστοποίηση τοξικοτήτων και τη βέλτιστη έκβαση.
13) HHV-8 και HIV – Η σχέση με το AIDS
Η αλληλεπίδραση μεταξύ HHV-8/KSHV και HIV είναι κεντρική για την κατανόηση της
επιδημιολογίας και της παθογένεσης του σαρκώματος Kaposi (AIDS-KS), του PEL και της HHV-8–σχετιζόμενης νόσου Castleman. Ο HIV δημιουργεί ένα
περιβάλλον βαθιάς CD4-λεμφοπενίας, χρόνιας ανοσοενεργοποίησης και κυτταροκιναιμικής καταιγίδας,
το οποίο ευνοεί την λανθάνουσα επιμονή και τις λυτικές εξάρσεις του HHV-8.
Η αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) μειώνει την επίπτωση, τη βαρύτητα και τη θνητότητα
των HHV-8–σχετιζόμενων νοσημάτων, χωρίς όμως να τα μηδενίζει πλήρως.
🔎 Βασικά σημεία
Κίνδυνος: Όσο χαμηλότερα τα CD4 και υψηλότερο το HIV RNA, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα KS/PEL/MCD.
ART: Η έγκαιρη και σταθερή ART είναι ο πιο ισχυρός τροποποιήσιμος παράγοντας μείωσης κινδύνου.
IRIS: Μετά την έναρξη ART μπορεί να συμβεί Kaposi-IRIS (παροδική επιδείνωση/ανάδυση βλαβών).
Μετάδοση: Ο HIV δεν «μεταδίδει» HHV-8, αλλά αλλάζει τη φυσική πορεία του (συχνότερες/βαρύτερες εκδηλώσεις).
Εργαστηριακά: CD4, HIV RNA, CRP/IL-6, PCR HHV-8 (πλάσμα/υγρό), έλεγχος EBV.
Άμεση ART ή βελτιστοποίηση υπάρχουσας∙ επιλέξτε σχήμα με χαμηλές αλληλεπιδράσεις.
Στοχευμένη θεραπεία ανά σύνδρομο (KS/PEL/MCD) σύμφωνα με τις ενότητες 6–11.
Παρακολούθηση: κλινική, CD4/HIV RNA, και σε MCD/KICS ποσοτική PCR HHV-8.
🧾 Για άτομα που ζουν με HIV
Η σταθερή ART είναι το ισχυρότερο «όπλο» για να προλάβετε ή να ελέγξετε νοσήματα που σχετίζονται με HHV-8.
Αναφέρετε άμεσα στον γιατρό σας νέες πορφυρές/καφετιές βλάβες, δύσπνοια, κοιλιακή διάταση ή παρατεταμένο πυρετό.
📌 Περίληψη Ενότητας
Ο HIV δεν προκαλεί HHV-8, αλλά πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο σοβαρής νόσου μέσω ανοσοκαταστολής/φλεγμονής.
Η ART μειώνει θεαματικά τον κίνδυνο και βελτιώνει την πρόγνωση του KS/PEL/MCD.
Kaposi-IRIS μπορεί να εμφανιστεί μετά την έναρξη ART· συνήθως συνεχίζουμε ART και θεραπεύουμε ενεργά το KS.
Πρόληψη: έγκαιρη διάγνωση HIV, συνεπής ART, έλεγχος συννοσηροτήτων και ενημέρωση για τις οδούς μετάδοσης HHV-8.
14) Πρόληψη & Δημόσια Υγεία
Η πρόληψη των νοσημάτων που σχετίζονται με HHV-8/KSHV εστιάζει στη μείωση της μετάδοσης,
στη διατήρηση/αποκατάσταση της ανοσίας και στην έγκαιρη αναγνώριση κλινικών συνδρόμων
(π.χ. Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS). Δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένο
εμβόλιο ή καθολική προφυλακτική αντι-ιική αγωγή· άρα οι παρεμβάσεις επικεντρώνονται σε συμπεριφορικά, κλινικά και συστημικά μέτρα δημόσιας υγείας.
🧭 Πυλώνες πρόληψης
Μείωση έκθεσης σε σάλιο (κύρια οδός μετάδοσης).
Ασφαλέστερες σεξουαλικές πρακτικές με έμφαση σε πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο.
Φροντίστε για HIV έλεγχο και ξεκινήστε ART αν είστε θετικοί.
Μειώστε την έκθεση σε σάλιο· προσοχή σε κοινή χρήση σκευών και στα φιλιά/στοματογεννητικές πρακτικές.
Χρησιμοποιείτε προφυλάξεις στο σεξ (προφυλακτικό, dental dam).
Αναφέρετε νέες πορφυρές βλάβες ή επίμονη δύσπνοια/πυρετό στον γιατρό σας.
Ακολουθήστε τα ραντεβού παρακολούθησης και τις ιατρικές οδηγίες.
📌 Περίληψη Ενότητας
Χωρίς εμβόλιο/χημειοπροφύλαξη, η πρόληψη βασίζεται σε μείωση σιαλικής έκθεσης, ασφαλέστερο σεξ, ART και ορθολογική ανοσοκαταστολή.
Οι παρεμβάσεις πρέπει να στοχεύουν σε MSM, HIV(+), μεταμοσχευμένους και παιδιά σε ενδημικές κοινότητες.
Η κλινική επαγρύπνηση και η γρήγορη διάγνωση με LANA IHC/PCR προλαμβάνουν βαριά νόσο.
15) Ερευνητικές Κατευθύνσεις & Εμβόλιο
Παρά την πρόοδο στην κατανόηση του HHV-8/KSHV, παραμένουν σημαντικά κενά γνώσης και θεραπευτικές
ανάγκες. Δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένο εμβόλιο ή ειδική αντι-ιική αγωγή για προφύλαξη/θεραπεία.
Η έρευνα επικεντρώνεται σε ανοσολογικούς στόχους, μοριακές θεραπείες και προληπτικά εμβόλια.
🔬 Τρέχουσες κατευθύνσεις
Εμβόλιο: προσπάθειες για εμβόλια έναντι LANA και K8.1.
Αντι-ιικά: στόχευση λυτικής φάσης (ganciclovir, cidofovir, foscarnet)· νέοι αναστολείς DNA πολυμεράσης υπό μελέτη.
Ανοσοθεραπεία: anti–PD-1/PD-L1, anti–CTLA-4 σε KS· CAR-T trials σε PEL.
Anti–IL-6/IL-6R: επεκτείνεται η χρήση σε MCD/KICS· νέοι βιολογικοί υπό ανάπτυξη.
mTOR inhibitors: με διπλή δράση (ανοσοκαταστολή + αντικαρκινική) σε KS μεταμοσχευμένων.
Γενετικά/επιγενετικά targets: μελέτες σε microRNAs HHV-8 και epigenetic modulators.
15.1 Εμβόλιο κατά HHV-8 – κατάσταση & προοπτικές
Δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο για HHV-8. Η ανάπτυξη είναι δύσκολη λόγω της πολύπλοκης λανθάνουσας φάσης,
της μεγάλης γονιδιωματικής πολυπλοκότητας και της ποικιλίας εκδηλώσεων (KS, PEL, MCD).
Ωστόσο, η ισχυρή συσχέτιση με νεοπλάσματα το καθιστά ελκυστικό στόχο.
Στόχος: πρόληψη πρωτολοίμωξης σε υψηλού κινδύνου (MSM, Αφρική), μείωση επιπλοκών σε HIV+.
15.2 Αντι-ιική θεραπεία – νέοι στόχοι
Λυτική φάση
Αναστολείς DNA πολυμεράσης (ganciclovir/valganciclovir, cidofovir, foscarnet).
Δραστικότητα μόνο σε λυτική αντιγραφή, όχι στη λανθάνουσα.
Λανθάνουσα φάση
Στρατηγικές «shock and kill» για ενεργοποίηση λανθανουσών εστιών.
Epigenetic drugs (HDACi, DNMTi) υπό μελέτη.
Ανοσοτροποποιητικά
Anti–IL-6/IL-6R (siltuximab, tocilizumab).
Αντι–PD-1/PD-L1 checkpoint inhibitors.
CAR-T για HHV-8+ λεμφώματα.
15.3 Ανοσοθεραπεία – νεότερες εξελίξεις
Kaposi: ανταποκρίσεις σε anti–PD-1 (nivolumab, pembrolizumab) σε ανθεκτική νόσο.
PEL: μελέτες σε CAR-T έναντι CD30/CD38· ακόμη σε προκλινικό στάδιο.
MCD/KICS: εκτεταμένη χρήση anti–IL-6, έρευνα σε συνδυασμούς με αντι-ιικά.
15.4 Ερευνητικές ανάγκες
❗ Κενά γνώσης
Ακριβείς παράγοντες κινδύνου μετάδοσης μέσω σάλιου και δυναμική πρωτολοίμωξης.
Ρόλος γενετικών/ανοσολογικών πολυμορφισμών σε έκβαση νόσου.
Βέλτιστη χρήση PCR φορτίου για πρόβλεψη υποτροπών MCD/KICS.
Καθορισμός βιοδεικτών ανταπόκρισης σε anti–IL-6/PD-1 θεραπείες.
Επιδημιολογία HHV-8 σε Ευρώπη/Ασία – ανάγκη για updated δεδομένα.
15.5 Προοπτική για το μέλλον
Η εμπειρία με εμβόλια mRNA και η πρόοδος στην ανοσοθεραπεία δημιουργούν βάσιμες ελπίδες
για στοχευμένες παρεμβάσεις έναντι HHV-8. Ο συνδυασμός ART + ανοσοθεραπείας + στοχευμένων
αντι-ιικών ίσως αποτελέσει το «μέλλον» στη διαχείριση KS/PEL/MCD/KICS.
📌 Περίληψη Ενότητας
Δεν υπάρχει εμβόλιο· οι προσπάθειες συνεχίζονται με LANA/K8.1 αντιγόνα & νέες πλατφόρμες.
Αντι-ιικά: περιορισμένα στην λυτική φάση· απαιτούνται νέοι στόχοι για λανθάνουσα.
Ανοσοθεραπεία (anti–PD-1, anti–IL-6) και mTORi δείχνουν υποσχόμενα αποτελέσματα.
Στο παρακάτω εμπλουτισμένο τμήμα FAQ συγκεντρώνονται οι πιο συχνές ερωτήσεις για τον HHV-8/KSHV και τις νόσους που προκαλεί. Η παρουσίαση γίνεται σε collapsible μορφή,
κατάλληλη για κινητά, ώστε ο αναγνώστης να έχει εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία.
❓ Τι είναι ο HHV-8 (KSHV);
Ο HHV-8 είναι ένας ιός της οικογένειας των ερπητοϊών, γνωστός και ως Kaposi’s Sarcoma–Associated Herpesvirus (KSHV).
Συνδέεται με το σάρκωμα Kaposi, το πρωτοπαθές υγρόλεμφομα (PEL) και τη νόσο Castleman που σχετίζεται με HHV-8.
❓ Πώς μεταδίδεται ο HHV-8;
Η κύρια οδός μετάδοσης είναι το σάλιο. Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί μέσω σεξουαλικής επαφής, μεταγγίσεων αίματος ή μεταμοσχεύσεων.
Η κάθετη μετάδοση (μητέρα–παιδί) είναι σπάνια αλλά πιθανή.
❓ Όλοι όσοι έχουν HHV-8 θα εμφανίσουν σάρκωμα Kaposi;
Όχι. Πολλοί φορείς παραμένουν ασυμπτωματικοί. Η ανάπτυξη KS εξαρτάται κυρίως από
την ανοσολογική κατάσταση (HIV/AIDS, μεταμοσχευμένοι, χημειοθεραπεία).
❓ Ποια είναι τα συμπτώματα του σαρκώματος Kaposi;
Οι βλάβες είναι πορφυρές/καφεοϊώδεις, επίπεδες ή οζώδεις, που εμφανίζονται κυρίως στο δέρμα των κάτω άκρων,
στη στοματική κοιλότητα ή στα γεννητικά όργανα. Σε σοβαρές μορφές μπορεί να προσβληθούν πνεύμονες και γαστρεντερικό.
❓ Υπάρχει θεραπεία για τον HHV-8;
Δεν υπάρχει ειδικό αντι-ιικό φάρμακο που να εκριζώνει τον HHV-8. Η θεραπεία εστιάζει
στην ενίσχυση της ανοσίας (ART σε HIV), στη μείωση ανοσοκαταστολής όπου εφικτό,
και σε στοχευμένες θεραπείες για KS, PEL ή MCD (χημειοθεραπεία, Rituximab, anti–IL-6).
❓ Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;
Άτομα με HIV/AIDS.
Λήπτες μεταμοσχεύσεων με ισχυρή ανοσοκαταστολή.
Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM).
Παιδιά σε ενδημικές περιοχές της Αφρικής.
❓ Μπορώ να κάνω εξέταση για HHV-8;
Υπάρχουν ορολογικές δοκιμασίες (αντισώματα), αλλά δεν είναι πάντα διαγνωστικές. Η επιβεβαίωση γίνεται με βιοψία ιστού (LANA IHC) ή PCR για HHV-8 DNA σε αίμα/υγρά/ιστό. Η εξέταση δεν συνιστάται ως
προληπτικός έλεγχος σε όλους, μόνο σε ειδικές ενδείξεις.
❓ Υπάρχει εμβόλιο για HHV-8;
Όχι. Ερευνητικά πρωτόκολλα βρίσκονται σε εξέλιξη (LANA/K8.1 αντιγόνα, mRNA πλατφόρμες), αλλά κανένα δεν έχει εγκριθεί ακόμη.
Βλέπε Ενότητα 15.
❓ Ο θηλασμός μεταδίδει HHV-8;
Δεν θεωρείται σημαντική οδός μετάδοσης. Τα διαθέσιμα δεδομένα είναι περιορισμένα· οι περισσότερες κατευθυντήριες
οδηγίες δεν αποθαρρύνουν τον θηλασμό λόγω HHV-8.
❓ Μπορεί να θεραπευτεί το σάρκωμα Kaposi;
Το KS μπορεί να υποχωρήσει με ART ή/και χημειοθεραπεία, αλλά συχνά παραμένει χρόνιο.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία βελτιώνει σημαντικά την πρόγνωση.
❓ Ποια είναι η σχέση με το AIDS;
Το KS είναι ένα από τα οριστικά κριτήρια AIDS σε άτομα με HIV. Η παρουσία HHV-8 σε συνδυασμό
με χαμηλά CD4 αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο ανάπτυξης KS, PEL και MCD.
❓ Πώς μπορώ να προφυλαχθώ;
Έλεγχος και θεραπεία HIV με ART.
Ασφαλέστερο σεξ, ιδιαίτερα σε πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο.
Μείωση έκθεσης σε σάλιο στην καθημερινότητα.
Στενή ιατρική παρακολούθηση αν είστε ανοσοκατεσταλμένοι.
📌 Συνοπτική υπενθύμιση FAQ
Ο HHV-8 δεν προκαλεί νόσο σε όλους, αλλά σε περιβάλλον ανοσοκαταστολής μπορεί να οδηγήσει σε
σοβαρά νοσήματα. Δεν υπάρχει εμβόλιο· η ART και η πρόληψη μετάδοσης είναι τα κλειδιά.
17) Συμπεράσματα
Ο HHV-8/KSHV είναι ένας ογκογόνος ερπητοϊός με μοναδική ικανότητα να εναλλάσσει λανθάνουσα και λυτική φάση, επηρεάζοντας τον κυτταρικό κύκλο, την απόπτωση, την
αγγειογένεση και την ανοσοδιαφυγή. Το κλινικό του φάσμα –Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS– διαμορφώνεται καθοριστικά από την ανοσολογική κατάσταση του ξενιστή. Παρότι δεν υφίσταται εμβόλιο ή «εκριζωτική» αντι-ιική αγωγή,
η σύγχρονη φροντίδα με ART, ορθολογική ανοσοκαταστολή και στοχευμένες θεραπείες
έχει μεταβάλει ριζικά την πρόγνωση.
✅ Κύρια σημεία
Το LANA συντηρεί τη λανθάνουσα λοίμωξη· το RTA οδηγεί τη λυτική μετάβαση.
Το σάλιο είναι ο κυριότερος φορέας μετάδοσης· οι MSM, τα άτομα με HIV και οι μεταμοσχευμένοι είναι οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί.
Η αποκατάσταση ανοσίας (ART ή μείωση ανοσοκαταστολής) αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της θεραπείας.
Για διάγνωση απαιτείται ιστολογική τεκμηρίωση με LANA IHC· η PCR βοηθά στην τεκμηρίωση και την παρακολούθηση (κυρίως σε MCD/KICS).
Το KS ανταποκρίνεται σε PLD/πακλιταξέλη και σε επιλεγμένες περιπτώσεις σε mTORi ή anti–PD-1.
Σε PEL προτιμάται DA-EPOCH + υποστηρικτικά μέτρα· ριτουξιμάμπη μόνο αν CD20(+).
Η HHV-8–MCD και το KICS απαιτούν Rituximab ± χημειοθεραπεία και ενίοτε anti–IL-6.
Η πρόληψη στηρίζεται σε μείωση σιαλικής έκθεσης, ασφαλέστερο σεξ και ευρεία ART.
17.1 Τι να θυμάστε στην πράξη (Clinician’s checklist)
Βήμα
Ενέργεια
Γιατί έχει σημασία
1
Βιοψία/Cell block με LANA IHC σε κάθε ύποπτη βλάβη/συλλογή
Καθοριστική επιβεβαίωση HHV-8 νόσου
2
HIV testing και άμεση ART όταν ενδείκνυται
Κύριος τροποποιήσιμος παράγοντας πρόγνωσης
3
Εκτίμηση ανοσοκαταστολής & πιθανή μετάβαση σε mTORi σε SOT
Περιορισμός εκρήξεων KS/HHV-8
4
Στοχευμένη θεραπεία ανά σύνδρομο (PLD/Taxane για KS, DA-EPOCH για PEL, Rituximab±Chemo για MCD)
Βελτιστοποίηση έκβασης με αποδεδειγμένες στρατηγικές
5
Παρακολούθηση με κλινική τεκμηρίωση ± qPCR HHV-8 σε MCD/KICS
Έγκαιρη ανίχνευση υποτροπής/εξάρσεων
17.2 Κενά & ευκαιρίες
Ανάγκη για εμβόλιο και καλύτερα αντι-ιικά με δράση στη λανθάνουσα φάση.
Ακριβέστεροι βιοδείκτες πρόβλεψης υποτροπής και ανταπόκρισης (π.χ. σε anti–IL-6/PD-1).
Επικαιροποίηση επιδημιολογικών δεδομένων εκτός Αφρικής και στοχευμένες παρεμβάσεις δημόσιας υγείας.
🧾 Μήνυμα προς ασθενείς
Με έγκαιρη διάγνωση, σωστή θεραπεία και φροντίδα της ανοσίας, οι περισσότερες μορφές HHV-8 νόσου μπορούν να ελεγχθούν αποτελεσματικά. Μείνετε σε επαφή με την ιατρική ομάδα σας και αναφέρετε έγκαιρα νέα συμπτώματα.
📌 TL;DR
HHV-8: ιός με ογκογόνο δυναμική που αξιοποιεί λανθάνουσα/λυτική εναλλαγή. Κλειδιά: LANA/RTA, σάλιο, ART & ανοσολογική αποκατάσταση, LANA IHC για διάγνωση, στοχευμένες θεραπείες.
Η πρόληψη στηρίζεται σε συμπεριφορικά και συστημικά μέτρα· εμβόλιο/νέα αντι-ιικά βρίσκονται στον ορίζοντα.
18) Βιβλιογραφία & Πηγές
Παρακάτω παρατίθεται εμπλουτισμένη βιβλιογραφία με διεθνείς και ελληνικές πηγές.
Οι πηγές είναι σε mobile-friendly μορφή, με ενεργούς συνδέσμους ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να ανατρέξει άμεσα.
📚 Διεθνής Βιβλιογραφία
Chang Y, Cesarman E, Pessin MS, et al. Identification of herpesvirus-like DNA sequences in AIDS-associated Kaposi’s sarcoma. Science. 1994;266(5192):1865-9
Uldrick TS, Whitby D. Update on KSHV epidemiology, Kaposi Sarcoma pathogenesis, and treatment of Kaposi Sarcoma and related diseases. J Infect Dis. 2009;200(11):1703–13
Polizzotto MN, Uldrick TS, Hu D, Yarchoan R. Clinical Manifestations of Kaposi Sarcoma Herpesvirus Lytic Activation: Multicentric Castleman Disease (KSHV-MCD) and the KSHV Inflammatory Cytokine Syndrome. Blood. 2018;131(4):376–386
Bower M, Dalla Pria A, Coyle C, et al. Prospective stage-stratified approach to AIDS-related Kaposi’s sarcoma. Lancet. 2014;383(9936):1201-1208
Η βιβλιογραφία για τον HHV-8 συνδυάζει διεθνείς μελέτες υψηλής ποιότητας με ελληνικές κατευθυντήριες οδηγίες. Για επαγγελματίες υγείας είναι σημαντικό να συμβουλεύονται
τόσο τις διεθνείς εξελίξεις όσο και τις εθνικές οδηγίες για εξατομικευμένη φροντίδα.
Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…
