Πονάει η εξέταση Lp-PLA2;

Όχι. Η Lp-PLA2 μετράται σε δείγμα φλεβικού αίματος και η διαδικασία είναι ανάλογη με μια τυπική αιμοληψία.

Χρειάζεται νηστεία πριν την εξέταση Lp-PLA2;

Συνιστάται νηστεία 8–12 ωρών, μόνο με λήψη νερού, καθώς η Lp-PLA2 συνήθως αξιολογείται μαζί με το λιπιδαιμικό προφίλ. Καλό είναι να ακολουθούνται οι οδηγίες του θεράποντος ιατρού.

Τι σημαίνει αν η Lp-PLA2 είναι αυξημένη;

Αυξημένη Lp-PLA2 υποδηλώνει μεγαλύτερη φλεγμονώδη δραστηριότητα στις αθηρωματικές πλάκες και έχει συσχετιστεί με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα από τον γιατρό, σε συνδυασμό με το ιστορικό και τις υπόλοιπες εξετάσεις.

Μπορώ να μειώσω την Lp-PLA2 με αλλαγές στον τρόπο ζωής;

Ναι. Διακοπή καπνίσματος, μεσογειακή διατροφή, απώλεια βάρους, άσκηση και σωστή ρύθμιση σακχάρου και πίεσης, καθώς και η συστηματική λήψη της υπολιπιδαιμικής αγωγής που συστήνει ο γιατρός, μπορούν να συμβάλουν σε μείωση της Lp-PLA2.

Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνω την εξέταση Lp-PLA2;

Δεν υπάρχει μία τυπική συχνότητα για όλους. Σε μερικούς ασθενείς αρκεί μία μέτρηση για εκτίμηση κινδύνου, ενώ σε άλλους μπορεί να επαναλαμβάνεται περιοδικά για παρακολούθηση. Η συχνότητα καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.

Μπορούν λοιμώξεις να προκαλέσουν θετικό RF;

Ναι. Χρόνιες λοιμώξεις όπως ηπατίτιδες, φυματίωση ή ενδοκαρδίτιδα μπορούν να προκαλέσουν παροδική αύξηση του RF χωρίς την ύπαρξη αυτοάνοσης νόσου.

Πόσο γρήγορα βγαίνουν τα αποτελέσματα RF;

Τα αποτελέσματα της εξέτασης RF είναι συνήθως διαθέσιμα την ίδια ημέρα ή εντός 24 ωρών, ανάλογα με το μικροβιολογικό εργαστήριο.

Χρειάζεται πάντα νηστεία πριν από το λιπιδαιμικό προφίλ;

Όχι πάντα. Οι σύγχρονες οδηγίες επιτρέπουν έλεγχο χωρίς νηστεία. Ωστόσο, σε αυξημένα τριγλυκερίδια ή για αρχική εκτίμηση συνιστάται νηστεία 9–12 ωρών.

Μπορώ να μειώσω τη χοληστερίνη μόνο με διατροφή;

Σε ήπιες περιπτώσεις, η Μεσογειακή διατροφή, οι φυτικές ίνες, οι φυτοστερόλες και η άσκηση μπορούν να μειώσουν την LDL κατά 10–25%. Σε υψηλό κίνδυνο απαιτείται συνήθως και φαρμακευτική αγωγή.

Ποιες είναι οι στοχευόμενες τιμές LDL ανά κίνδυνο;

Χαμηλός/μέτριος κίνδυνος: LDL <115 mg/dL. Υψηλός: LDL <70 mg/dL. Πολύ υψηλός: LDL <55 mg/dL. Σε εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο μπορεί να τεθεί στόχος <40 mg/dL.

Πότε χρειάζονται φάρμακα για τη χοληστερίνη;

Όταν οι αλλαγές τρόπου ζωής δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων LDL ή όταν υπάρχει ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτης, χρόνια νεφρική νόσος ή οικογενής υπερχοληστερολαιμία. Πρώτη επιλογή είναι οι στατίνες.

Είναι ασφαλείς οι στατίνες;

Ναι. Διαθέτουν ισχυρή τεκμηρίωση ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Πιθανές παρενέργειες (π.χ. μυαλγίες) είναι συνήθως ήπιες και διαχειρίσιμες με ιατρό. Η παρακολούθηση ηπατικών ενζύμων/CK γίνεται κατά περίπτωση.

Τι είναι η non-HDL και η apoB και πότε χρειάζονται;

Η non-HDL (Ολική−HDL) και η apoB εκτιμούν το συνολικό αθηρογόνο φορτίο. Είναι χρήσιμες όταν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή υπάρχει μεταβολικό σύνδρομο. Στόχοι συχνά: non-HDL 30 mg/dL πάνω από τον στόχο LDL και apoB <65–80 mg/dL σε υψηλό κίνδυνο.

Τι είναι η Lp(a) και πόσο συχνά μετριέται;

Η Lp(a) είναι κληρονομικός δείκτης κινδύνου που μοιάζει με την LDL. Συνήθως μετριέται μία φορά στη ζωή, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας. Υψηλές τιμές (>50 mg/dL) αυξάνουν τον κίνδυνο.

Η πολύ υψηλή HDL είναι πάντα προστατευτική;

Όχι. Πολύ υψηλές τιμές HDL (>80 mg/dL) δεν είναι πάντα προστατευτικές και μπορεί να αντανακλούν δυσλειτουργικά σωματίδια. Η ποιότητα της HDL έχει σημασία, όχι μόνο το νούμερο.

Τι σημαίνει όταν η ΤΚΕ είναι πάνω από 100 mm/h;

Τιμές άνω των 100 mm/h σχεδόν πάντα σχετίζονται με παθολογική αιτία όπως βαριά λοίμωξη, αγγειίτιδα, ρευματοπάθεια ή κακοήθεια. Απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.

Μπορεί η ΤΚΕ να είναι αυξημένη χωρίς ασθένεια;

Ναι, σε κύηση, εμμηνόρροια, προχωρημένη ηλικία, αναιμία ή μετά από χειρουργείο. Συνιστάται επανέλεγχος μετά από λίγες εβδομάδες.

Χρειάζεται νηστεία πριν την ΤΚΕ;

Όχι, δεν απαιτείται νηστεία. Η εξέταση μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα, κατά προτίμηση το πρωί.

Πόσο διαρκεί η εξέταση και πότε έχω αποτέλεσμα;

Η μέτρηση διαρκεί περίπου μία ώρα και το αποτέλεσμα είναι διαθέσιμο την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

14/Nov/2025

Lp-PLA₂ – Νεότερος βιοδείκτης αθηρωματικής νόσου

📑 Περιεχόμενα

1️⃣ Τι είναι η Lp-PLA₂ και τι μετρά η εξέταση;
2️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση Lp-PLA₂;
3️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση
4️⃣ Πώς γίνεται η εξέταση στο μικροβιολογικό εργαστήριο;
5️⃣ Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα (χαμηλές–αυξημένες τιμές);
6️⃣ Lp-PLA₂ σε σχέση με άλλες εξετάσεις καρδιαγγειακού κινδύνου
7️⃣ Παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα
8️⃣ Πώς χρησιμοποιείται στην παρακολούθηση και στη θεραπευτική απόφαση;
9️⃣ Συχνές ερωτήσεις ασθενών (FAQ)
🔟 Πότε πρέπει να μιλήσω με τον γιατρό μου;
1️⃣1️⃣ Βιβλιογραφία & αξιόπιστες πηγές

1️⃣ Τι είναι η Lp-PLA₂ και τι μετρά η εξέταση;

Η Lp-PLA₂ (Lipoprotein-associated phospholipase A₂) είναι ένα ένζυμο που μεταφέρεται στο αίμα δεσμευμένο κυρίως στην LDL χοληστερόλη
και σε μικρότερο βαθμό στην HDL. Παράγεται κυρίως από μακροφάγα και κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που βρίσκονται μέσα στις αθηρωματικές πλάκες.

Η Lp-PLA₂ θεωρείται ένας από τους πιο ειδικούς βιοδείκτες φλεγμονής των αρτηριών, διότι αντανακλά το τι συμβαίνει μέσα στην πλάκα
και όχι απλώς στο γενικό επίπεδο φλεγμονής του οργανισμού (όπως η CRP).
Αυτό την καθιστά πολύτιμη στην εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου ρήξης πλάκας, δηλαδή του κινδύνου εμφράγματος ή εγκεφαλικού.

Τι μετρά η εξέταση:
• Τη δραστικότητα του ενζύμου (activity) – πόσο «ενεργή» είναι η φλεγμονή.
• Τη συγκέντρωσή του στο αίμα (mass) – πόσο ένζυμο κυκλοφορεί συνολικά.

Το ένζυμο συμμετέχει στη διάσπαση φωσφολιπιδίων που βρίσκονται στις LDL. Όταν οι LDL οξειδωθούν, η Lp-PLA₂ ενεργοποιείται και παράγει ουσίες που
προάγουν τη φλεγμονή και αστάθεια της αθηρωματικής πλάκας. Γι’ αυτό, υψηλές τιμές Lp-PLA₂ συσχετίζονται με:

μεγαλύτερη πιθανότητα ρήξης πλάκας,
αυξημένο κίνδυνο οξέος στεφανιαίου επεισοδίου,
αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου,
πιο «ενεργή» μορφή αθηροσκλήρωσης.

Σε αντίθεση με την CRP, που μπορεί να αυξηθεί λόγω μιας απλής ίωσης ή λοίμωξης, η Lp-PLA₂
παραμένει σταθερή και δεν επηρεάζεται εύκολα από οξέα φλεγμονώδη ερεθίσματα.
Έτσι, αποτελεί πιο στοχευμένο δείκτη για τα αγγεία.

Με απλά λόγια:
Η Lp-PLA₂ μας δείχνει πόσο «ευάλωτες» είναι οι αθηρωματικές πλάκες στη ρήξη.
Όσο πιο αυξημένη είναι, τόσο μεγαλύτερη η φλεγμονώδης δραστηριότητα μέσα στις αρτηρίες.

Η μέτρηση της Lp-PLA₂ χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου,
σε ασθενείς με δυσλιπιδαιμία, Lp(a) ↑, διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο και οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου.
Δεν αντικαθιστά τις κλασικές εξετάσεις, αλλά προσφέρει μια πιο «βαθιά» εικόνα της κατάστασης των αγγείων.

2️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση Lp-PLA₂;

Η Lp-PLA₂ δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας. Χρησιμοποιείται κυρίως σε εξειδικευμένη εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου όταν ο γιατρός θέλει
πληροφορίες πέρα από τις κλασικές εξετάσεις (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, CRP).
Στόχος της είναι να δείξει πόσο «ενεργή» και φλεγμονώδης είναι η αθηρωματική πλάκα.

Ζητείται συχνά σε άτομα που εμφανίζουν χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου ή έχουν ιστορικό συμπτωμάτων/συμβαμάτων που σχετίζονται με αθηροσκλήρωση.
Αποτελεί ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο όταν ο καρδιολόγος επιθυμεί πιο εξατομικευμένη και λεπτομερή προσέγγιση.

2.1 Κατηγορίες ασθενών όπου συστήνεται η εξέταση

Ιστορικό στεφανιαίας νόσου
• παλαιό έμφραγμα μυοκαρδίου
• αγγειοπλαστική, τοποθέτηση stent
• διαλείπουσα στηθάγχη ή ύποπτα συμπτώματα
Ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο ή παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (TIA)
Η αυξημένη Lp-PLA₂ έχει συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο υποτροπής.
Άτομα με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο βάσει άλλων εξετάσεων
(υψηλή LDL, χαμηλή HDL, υψηλά τριγλυκερίδια, υπέρταση).
Ασθενείς με σοβαρή ή οικογενή δυσλιπιδαιμία
όπου υπάρχει έντονη αθηρωματική επιβάρυνση παρά τη θεραπεία.
Αυξημένη Lp(a)
Η Lp-PLA₂ δίνει πρόσθετες πληροφορίες σε άτομα με υψηλή Lp(a), που συχνά είναι κληρονομική.
Διαβήτης τύπου 2 και μεταβολικό σύνδρομο
όπου η αθηρωματική διαδικασία είναι ταχύτερη και πιο φλεγμονώδης.
Παχυσαρκία και αυξημένο σπλαχνικό λίπος
που σχετίζονται με υψηλότερη παραγωγή προ-φλεγμονωδών παραγόντων.
Ισχυρό οικογενειακό ιστορικό
πρόωρης στεφανιαίας νόσου (άνδρες <55 ετών, γυναίκες <65 ετών).
Ασαφής ή «γκρίζα» εικόνα κινδύνου
όπου οι κλασικές εξετάσεις δεν επαρκούν για ασφαλή εκτίμηση.

2.2 Σε τι βοηθά η μέτρηση στην κλινική πράξη;

Αναδεικνύει αν η πλάκα είναι ενεργά φλεγμονώδης, δηλαδή «ασταθής» και πιο επιρρεπής σε ρήξη.
Συμπληρώνει τις λιπιδαιμικές εξετάσεις δίνοντας ποιοτική πληροφορία για την κατάσταση των αγγείων.
Παρέχει ένδειξη αν ο ασθενής μπορεί να ωφεληθεί από εντατικοποίηση της υπολιπιδαιμικής αγωγής.
Βοηθά στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία (π.χ. στατίνες).
Ενισχύει τον εξατομικευμένο κίνδυνο σε ασθενείς με πολλαπλούς παράγοντες (π.χ. διαβήτης + LDL ↑ + κάπνισμα).

Κλειδί:
Η εξέταση Lp-PLA₂ δεν γίνεται για όλους από ρουτίνα.
Είναι πολύτιμη όταν η κλασική εικόνα δεν επαρκεί και χρειάζεται ακριβέστερη εκτίμηση της φλεγμονής μέσα στις πλάκες.

Η τελική απόφαση αν θα γίνει η εξέταση ανήκει πάντα στον θεράποντα ιατρό,
ο οποίος συνεκτιμά το ιστορικό, τις τιμές λιπιδίων, τους παράγοντες κινδύνου και το συνολικό προφίλ του ασθενούς.

3️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση

Η Lp-PLA₂ μετράται σε δείγμα αίματος (ορός ή πλάσμα, ανάλογα με τη μέθοδο του εργαστηρίου).
Η προετοιμασία είναι παρόμοια με τις υπόλοιπες λιπιδαιμικές εξετάσεις:

✅ Συνιστάται νηστεία 8–12 ωρών (μόνο νερό).
🚭 Αποφυγή καπνίσματος για μερικές ώρες πριν την αιμοληψία.
🍷 Αποφυγή αλκοόλ την προηγούμενη ημέρα.
🏋️ Αποφυγή έντονης άσκησης την προηγούμενη ημέρα.
💊 Αναφέρετε στον γιατρό και στο εργαστήριο όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε (στατίνες, αντιφλεγμονώδη, κ.λπ.).

Σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. κλινική μελέτη) μπορεί να δοθούν πιο συγκεκριμένες οδηγίες από τον θεράποντα ιατρό.

4️⃣ Πώς γίνεται η εξέταση στο μικροβιολογικό εργαστήριο;

Η διαδικασία είναι απλή και ανώδυνη, σαν μια τυπική αιμοληψία:

Ο/η αιμολήπτης τοποθετεί πιεστικό επίδεσμο στο χέρι και επιλέγει κατάλληλη φλέβα.
Γίνεται λήψη δείγματος αίματος σε ειδικό σωληνάριο (ανάλογα με τη μέθοδο: ορός ή πλάσμα).
Το δείγμα φυγοκεντρείται και το διαυγές μέρος (ορός/πλάσμα) χρησιμοποιείται για την ανάλυση.
Η Lp-PLA₂ μετράται με ειδική ανοσοενζυμική ή ανοσοτουρβιδιμετρική μέθοδο σε αυτόματο αναλυτή.
Το αποτέλεσμα εκδίδεται συνήθως σε μονάδες δραστικότητας (π.χ. nmol/min/mL) ή σε μάζα (ng/mL), ανάλογα με το κιτ.

Χρόνος αποτελέσματος: Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα, ανάλογα με τον φόρτο του εργαστηρίου και αν η εξέταση γίνεται in-house ή αποστέλλεται σε συνεργαζόμενο κέντρο.

5️⃣ Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα (χαμηλές – αυξημένες τιμές);

Η ερμηνεία της Lp-PLA₂ εξαρτάται από τη μέθοδο μέτρησης (activity ή mass), το σύστημα αναλυτή και τα όρια αναφοράς του κάθε εργαστηρίου.
Παρόλα αυτά, η κλινική σημασία της είναι κοινή: δείχνει πόσο φλεγμονώδης και «ασταθής» είναι η αθηρωματική πλάκα.

Γι’ αυτό τον λόγο, η Lp-PLA₂ θεωρείται ένας από τους πιο εξειδικευμένους δείκτες για τον εντοπισμό υποκλινικής φλεγμονής μέσα στις αρτηρίες, πέρα από τη χοληστερόλη και την CRP.

5.1 Πώς ερμηνεύονται γενικά τα επίπεδα;

Σημαντικό: Πάντα διαβάζετε τα ακριβή όρια αναφοράς του δικού σας αποτελέσματος, διότι διαφέρουν ανά μέθοδο.

5.2 Χαμηλές ή φυσιολογικές τιμές Lp-PLA₂

Υποδηλώνουν χαμηλή φλεγμονώδη δραστηριότητα των αθηρωματικών πλακών.
Συνδέονται με μικρότερο κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Συχνά παρατηρούνται σε άτομα με καλά ρυθμισμένη LDL χοληστερόλη.
Εμφανίζονται μετά από αποτελεσματική θεραπεία με στατίνες ή άλλους υπολιπιδαιμικούς παράγοντες.
Δείχνουν ότι η πλάκα είναι πιθανότερα σταθερή και λιγότερο επιρρεπής σε ρήξη.

Ακόμη κι έτσι, φυσιολογικές τιμές Lp-PLA₂ δεν σημαίνουν ότι δεν υπάρχει καθόλου αθηρωμάτωση,
αλλά ότι η πλάκα έχει λιγότερη ενεργή φλεγμονή.

5.3 Αυξημένες τιμές Lp-PLA₂

Αυξημένα επίπεδα Lp-PLA₂ δείχνουν ότι η αθηρωματική διαδικασία είναι πιο ενεργή.
Σε πλήθος επιστημονικών μελετών, αυξημένη Lp-PLA₂ έχει συνδεθεί με:

μεγαλύτερο κίνδυνο οξέος εμφράγματος,
αυξημένη πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου (ιδίως ισχαιμικού),
αστάθεια πλάκας – μεγαλύτερη ευπάθεια στη ρήξη,
ταχύτερη εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης,
έντονη ενδοθηλιακή φλεγμονή που δεν φαίνεται με άλλους δείκτες.

Προσοχή:
Μια αυξημένη Lp-PLA₂ δεν αποτελεί διάγνωση καρδιοπάθειας από μόνη της.
Αποτελεί σύμπλεγμα κινδύνου που πρέπει να αξιολογηθεί σε συνδυασμό με LDL, Lp(a), πίεση, ιστορικό και κλινική εικόνα.

5.4 Πόσο συχνά επηρεάζονται οι τιμές από εξωτερικούς παράγοντες;

Η Lp-PLA₂ έχει το πλεονέκτημα ότι δεν επηρεάζεται τόσο εύκολα από παροδικές καταστάσεις όπως μια ίωση ή μια απλή λοίμωξη,
σε αντίθεση με την CRP που μπορεί να εκτοξευτεί.
Ωστόσο, μπορεί να μεταβληθεί από:

επίπεδα LDL,
κάπνισμα,
παχυσαρκία,
διαβήτη και μεταβολικό σύνδρομο,
υπολιπιδαιμική αγωγή,
συνοδά φλεγμονώδη νοσήματα σε ενεργό φάση.

5.5 Πότε πρέπει να συζητηθεί άμεσα με τον γιατρό;

όταν η Lp-PLA₂ είναι αυξημένη παρά τη θεραπεία,
όταν συνυπάρχει με υψηλή LDL ή Lp(a),
όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρδιακού επεισοδίου σε νεαρή ηλικία,
όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως πόνος στο στήθος, κόπωση, δύσπνοια.

Συμπέρασμα:
Η Lp-PLA₂ παρέχει μια μοναδική εικόνα για τη φλεγμονή μέσα στις αρτηρίες.
Χαμηλές τιμές → πιο σταθερή πλάκα.
Υψηλές τιμές → αυξημένος κίνδυνος και ανάγκη για πιο στενή παρακολούθηση ή εντατικοποίηση της αγωγής.

6️⃣ Lp-PLA₂ σε σχέση με άλλες εξετάσεις καρδιαγγειακού κινδύνου

Η αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου δεν βασίζεται σε μία μόνο εξέταση.
Ο γιατρός συνεκτιμά ένα σύνολο δεικτών που δείχνουν διαφορετικές πτυχές της αθηροσκλήρωσης.
Η Lp-PLA₂ ξεχωρίζει επειδή είναι ένας από τους λίγους δείκτες που αντικατοπτρίζει τη φλεγμονή μέσα στην ίδια την πλάκα.

Τι την κάνει μοναδική:
Η Lp-PLA₂ δείχνει την «ποιότητα» και σταθερότητα της πλάκας, όχι απλώς τα επίπεδα χοληστερόλης.

6.1 Lp-PLA₂ vs LDL χοληστερόλη

Η LDL δείχνει πόσα λιπίδια κυκλοφορούν στο αίμα.
Η Lp-PLA₂ δείχνει πόσο φλεγμονώδης είναι η πλάκα που σχηματίζει η LDL.

Άρα, η LDL είναι «ποσότητα», η Lp-PLA₂ είναι «δραστηριότητα» της νόσου.

6.2 Lp-PLA₂ vs Lp(a)

Η Lp(a) είναι κληρονομικός δείκτης που αυξάνει τον κίνδυνο ανεξάρτητα από τη διατροφή.
Η Lp-PLA₂ βοηθά να δούμε αν αυτή η αυξημένη Lp(a) συνοδεύεται από ενεργή φλεγμονή στην πλάκα.

Ο συνδυασμός Lp(a) ↑ + Lp-PLA₂ ↑ είναι «διπλός συναγερμός» και απαιτεί πιο εντατική πρόληψη.

6.3 Lp-PLA₂ vs hs-CRP

hs-CRP: γενικός δείκτης συστηματικής φλεγμονής, επηρεάζεται από λοιμώξεις, τραυματισμούς, παχυσαρκία.
Lp-PLA₂: ειδικός για φλεγμονή στην αθηρωματική πλάκα, σχεδόν ανεπηρέαστος από μικρές λοιμώξεις.

Η hs-CRP είναι «γενική εικόνα».
Η Lp-PLA₂ είναι «εστιασμένη εικόνα στις αρτηρίες».

6.4 Lp-PLA₂ vs ApoB

Η ApoB μετρά πόσα αθηρογόνα σωματίδια LDL/VLDL υπάρχουν.
Η Lp-PLA₂ μετρά πόσο φλεγμονώδη είναι αυτά τα σωματίδια.

Μαζί, δίνουν μια από τις πιο ακριβείς εικόνες αθηρωματικού κινδύνου.

6.5 Lp-PLA₂ vs Καροτιδικό υπερηχογράφημα (IMT / πλάκα)

Το υπερηχογράφημα δείχνει τη μορφολογία της πλάκας (πάχος, στένωση).
Η Lp-PLA₂ δείχνει τη βιολογική δραστηριότητα της πλάκας.

Ο συνδυασμός τους είναι συχνά εξαιρετικά αποκαλυπτικός.

6.6 Πότε προσφέρει πραγματική προστιθέμενη αξία;

Όταν οι κλασικές εξετάσεις δείχνουν μέτρια ή οριακή αύξηση του κινδύνου.
Όταν ο γιατρός χρειάζεται δείκτη για να αποφασίσει εντατικοποίηση θεραπείας.
Σε ασθενείς με αυξημένη Lp(a) ή οικογενή δυσλιπιδαιμία.
Σε άτομα που έχουν φυσιολογική LDL αλλά εμφανίζουν ισχυρό οικογενειακό ιστορικό.
Σε περιπτώσεις όπου η CRP είναι φυσιολογική, αλλά ο κίνδυνος παραμένει ύποπτος.

Συμπέρασμα:
Η Lp-PLA₂ δεν αντικαθιστά τις υπόλοιπες εξετάσεις.
Προσφέρει μια πολύτιμη «τρίτη διάσταση» στην εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου:
όχι μόνο ποσότητα λιπιδίων (LDL), όχι μόνο γενική φλεγμονή (CRP),
αλλά τι συμβαίνει πραγματικά μέσα στην αθηρωματική πλάκα.

7️⃣ Παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα

Η Lp-PLA₂ είναι σχετικά σταθερός δείκτης και δεν μεταβάλλεται τόσο εύκολα όσο άλλοι φλεγμονώδεις δείκτες (π.χ. CRP).
Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδά της — είτε αυξάνοντάς τα, είτε μειώνοντάς τα.
Η σωστή ερμηνεία απαιτεί γνώση αυτών των παραγόντων.

7.1 Παράγοντες που αυξάνουν την Lp-PLA₂

Υψηλή LDL χοληστερόλη
Η Lp-PLA₂ «ταξιδεύει» κυρίως πάνω στην LDL, άρα όσο περισσότερη LDL υπάρχει, τόσο περισσότερο ένζυμο κυκλοφορεί.
Αύξηση της Lp(a)
Η Lp(a) μεταφέρει επίσης την Lp-PLA₂, οπότε υψηλές τιμές Lp(a) οδηγούν συχνά και σε αυξημένη Lp-PLA₂.
Κάπνισμα
Προκαλεί οξειδωτικό στρες και φλεγμονή στα αγγεία, αυξάνοντας τη δραστηριότητα του ενζύμου.
Παχυσαρκία και σπλαχνικό λίπος
Προάγουν τη χρόνια φλεγμονή και αυξάνουν την αθηρογόνο δραστηριότητα.
Διαβήτης τύπου 2 και μεταβολικό σύνδρομο
Η ινσουλινοαντίσταση οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή προ-φλεγμονωδών παραγόντων στα αγγεία.
Υπέρταση
Η υψηλή πίεση προκαλεί βλάβες στο ενδοθήλιο και ενισχύει τη φλεγμονή των πλακών.
Δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά
Αυξάνει την LDL και επιταχύνει τη φλεγμονώδη δραστηριότητα.
Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, νόσος Crohn)
Η συστηματική φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει τις τιμές της, ειδικά όταν η νόσος βρίσκεται σε έξαρση.

Προσοχή:
Ακόμη και αν η CRP είναι φυσιολογική, η Lp-PLA₂ μπορεί να είναι αυξημένη — διότι αντανακλά τοπική φλεγμονή στην πλάκα.

7.2 Παράγοντες που μειώνουν την Lp-PLA₂

Στατίνες
Είναι από τους πιο ισχυρούς παράγοντες μείωσης της Lp-PLA₂, συχνά κατά 20–30% ή και περισσότερο.
Αναστολείς PCSK9
Μειώνουν δραστικά την LDL και κατ’ επέκταση την Lp-PLA₂.
Μεσογειακή διατροφή
Πλούσια σε ωμέγα-3, λαχανικά, φρούτα και ελαιόλαδο μειώνει την αγγειακή φλεγμονή.
Απώλεια βάρους (ιδίως σπλαχνικού λίπους)
Συστηματική άσκηση
Βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ και μειώνει το οξειδωτικό στρες.
Διακοπή καπνίσματος

7.3 Παράγοντες που δεν επηρεάζουν σημαντικά την Lp-PLA₂

Ήπιες ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. κρυολόγημα)
Σε αντίθεση με την CRP, η Lp-PLA₂ δεν «πετάει» στα ύψη με μια απλή ίωση.
Οξύ στρες ή ήπια αφυδάτωση
Συνήθως δεν μεταβάλλουν τις τιμές.
Ώρα της ημέρας
Η Lp-PLA₂ δεν εμφανίζει έντονο κιρκάδιο ρυθμό.
Παρόλα αυτά, η αιμοληψία γίνεται κατά προτίμηση πρωί και νηστικοί.

7.4 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής πριν την εξέταση;

Η νηστεία (8–12 ώρες) βοηθά στη σταθερότητα των λιπιδίων και στην ερμηνεία του αποτελέσματος.
Πρέπει να ενημερωθεί το εργαστήριο για φάρμακα που λαμβάνονται (π.χ. στατίνες).
Αποφεύγεται η έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα.
Το κάπνισμα πριν την εξέταση μπορεί να αυξήσει ελαφρά τις τιμές.

Συμπέρασμα:
Η Lp-PLA₂ είναι σταθερός και αξιόπιστος δείκτης, αλλά επηρεάζεται από παράγοντες όπως η LDL, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η υπολιπιδαιμική θεραπεία.
Η σωστή προετοιμασία και η ενημέρωση του γιατρού εξασφαλίζουν ακριβή και χρήσιμη ερμηνεία.

8️⃣ Πώς χρησιμοποιείται στην παρακολούθηση και στη θεραπευτική απόφαση;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Lp-PLA₂ μπορεί να βοηθήσει:

Στην απόφαση για έναρξη ή εντατικοποίηση υπολιπιδαιμικής αγωγής (στατίνες, νεότερα φάρμακα).
Στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία – πτώση της Lp-PLA₂ μπορεί να συνδέεται με μείωση του κινδύνου.
Στον καλύτερο στρωματοποιημένο κίνδυνο (risk stratification) σε ασθενείς με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου.

Δεν υπάρχει ακόμη «καθολική οδηγία» που να επιβάλλει την εξέταση σε όλους,
ωστόσο χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε εξειδικευμένα καρδιολογικά ή λιπιδαιμικά ιατρεία για πιο εξατομικευμένη προσέγγιση.

9️⃣ Συχνές ερωτήσεις ασθενών (FAQ)

9.1 Πονάει η εξέταση Lp-PLA₂;

Όχι. Είναι μια απλή αιμοληψία, όπως και οι υπόλοιπες εξετάσεις αίματος.

9.2 Μπορώ να κάνω την εξέταση όποια ώρα θέλω;

Ιδανικά, η λήψη γίνεται πρωινές ώρες με νηστεία 8–12 ωρών.
Τεχνικά μπορεί να γίνει και άλλη ώρα, αλλά καλό είναι να ακολουθούνται οι οδηγίες του γιατρού για πιο αξιόπιστα, συγκρίσιμα αποτελέσματα.

9.3 Αν η Lp-PLA₂ μου είναι αυξημένη, χρειάζομαι άμεσα επέμβαση ή στεφανιογραφία;

Όχι απαραίτητα. Η εξέταση δεν δείχνει άμεσα απόφραξη σε συγκεκριμένο αγγείο.
Δείχνει αυξημένη φλεγμονώδη δραστηριότητα στις πλάκες.
Η απόφαση για εξετάσεις όπως στεφανιογραφία, αξονική στεφανιογραφία κ.λπ. ανήκει στον καρδιολόγο,
βάσει συνολικής κλινικής εικόνας.

9.4 Μπορώ να μειώσω την Lp-PLA₂ με αλλαγές στον τρόπο ζωής;

Ναι, σε πολλές περιπτώσεις η Lp-PLA₂ βελτιώνεται με:

διακοπή καπνίσματος,
υγιεινή διατροφή (μεσογειακού τύπου),
μείωση βάρους,
καλή ρύθμιση σακχάρου και πίεσης,
συστηματική φαρμακευτική αγωγή όπως έχει συστήσει ο γιατρός.

9.5 Πρέπει να κάνω την εξέταση κάθε χρόνο;

Η συχνότητα ελέγχου είναι εξατομικευμένη.
Σε μερικούς ασθενείς μπορεί να γίνει μία φορά για εκτίμηση κινδύνου,
σε άλλους να επαναλαμβάνεται ανά διαστήματα για παρακολούθηση.
Την τελική απόφαση λαμβάνει πάντα ο θεράπων ιατρός.

🔟 Πότε πρέπει να μιλήσω με τον γιατρό μου;

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας:

Αν λάβατε αποτέλεσμα Lp-PLA₂ και δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει.
Αν έχετε πόνο στο στήθος, δύσπνοια, αίσθημα βάρους ή άλλα ύποπτα συμπτώματα.
Αν έχετε ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρδιοπαθειών και δεν έχετε κάνει πρόσφατο πλήρη καρδιομεταβολικό έλεγχο.
Αν θέλετε να συζητήσετε τροποποίηση αγωγής (στατίνες, αντιαιμοπεταλιακά, αναστολείς PCSK9 κ.λπ.).

Η Lp-PLA₂ είναι ένα χρήσιμο, αλλά εξειδικευμένο εργαλείο.
Η αξία της μέτρησης αναδεικνύεται όταν εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο πλάνο πρόληψης και παρακολούθησης καρδιαγγειακού κινδύνου.

1️⃣1️⃣ Βιβλιογραφία & αξιόπιστες πηγές

- Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες οδηγίες για καρδιαγγειακή νόσο και πρόληψη.
  https://www.hcs.gr/
- Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης – Επιστημονικό υλικό, παράγοντες κινδύνου, δυσλιπιδαιμίες.
  https://www.athersclerosis.gr/
- European Society of Cardiology (ESC) – Guidelines for Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice.
  https://www.escardio.org/Guidelines
- American Heart Association (AHA) – Lp-PLA2 biomarker information and cardiovascular risk assessment.
  https://www.heart.org/
- National Lipid Association (NLA) – Clinical use of advanced lipid and inflammatory biomarkers.
  https://www.lipid.org/
- PubMed – Peer-reviewed scientific literature για Lp-PLA2, αθηροσκλήρωση και καρδιαγγειακό κίνδυνο.
  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Lp-PLA2
- Mayo Clinic Laboratories – Lp-PLA2 Activity/Mass Test Overview.
  https://www.mayocliniclabs.com/
- Cleveland Clinic – Biomarkers of Inflammation and Cardiovascular Disease.
  https://my.clevelandclinic.org/

Κλείστε εύκολα εξέταση Lp-PLA₂ ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Επιστημονική επιμέλεια:
Δρ. Παντελής Αναγνωστόπουλος, Ιατρός Μικροβιολόγος – Βιοπαθολόγος
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας, Έσλιν 19, Λαμία 35100
📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

1️⃣ Ρευματοειδής Παράγοντας (RF): Τι είναι και ποιος είναι ο ρόλος του

Ο Ρευματοειδής Παράγοντας (Rheumatoid Factor – RF) είναι ένα αυτοαντίσωμα που στρέφεται εναντίον άλλων αντισωμάτων του ίδιου οργανισμού, συγκεκριμένα του Fc τμήματος των IgG ανοσοσφαιρινών. Πρόκειται για μια ανοσολογική «ανωμαλία» που αντανακλά τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όπου ο οργανισμός αναγνωρίζει λανθασμένα τα ίδια του τα συστατικά ως «ξένα».

Ο RF παράγεται κυρίως από Β-λεμφοκύτταρα και αποτελεί τμήμα της παθοφυσιολογίας πολλών αυτοάνοσων νοσημάτων. Η παρουσία του στο αίμα αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει χρόνια φλεγμονώδης ή ανοσολογική δραστηριότητα.

Ο πιο συχνός τύπος είναι ο IgM-RF, αλλά υπάρχουν και IgA και IgG μορφές που σε ορισμένες περιπτώσεις σχετίζονται με πιο σοβαρή ή εξωαρθρική ρευματοειδή αρθρίτιδα.

💡 Γρήγορη σύνοψη:
Ο RF είναι ένα αυτοαντίσωμα που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διάγνωση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας (RA), αλλά δεν είναι ειδικός δείκτης. Μπορεί να ανιχνευθεί και σε άλλες καταστάσεις, όπως σύνδρομο Sjögren, χρόνια λοιμώδη νοσήματα και ηπατοπάθειες.

Η εξέταση του RF αποτελεί μία από τις πρώτες εργαστηριακές δοκιμές που ζητά ο ρευματολόγος όταν υπάρχει υποψία ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ο συνδυασμός RF και αντισωμάτων anti-CCP αυξάνει την ευαισθησία και ειδικότητα της διάγνωσης, βοηθώντας στην έγκαιρη ανίχνευση και πρόγνωση της νόσου.

Στην κλινική πράξη, η ανίχνευση του RF δεν είναι μόνο διαγνωστική αλλά και προγνωστική: υψηλοί τίτλοι σχετίζονται με μεγαλύτερη πιθανότητα εξωαρθρικών εκδηλώσεων (π.χ. πνευμονίτιδα, αγγειίτιδα, οζώδης ρευματοειδής νόσος) και πιο επιθετική πορεία της αρθρίτιδας.

Εκτός της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, θετικός RF μπορεί να παρατηρηθεί και σε:

Σύνδρομο Sjögren
Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ)
Χρόνια ηπατίτιδα B ή C
Χρόνιες βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις
Κακοήθειες ή πολυκλωνική υπεργαμμασφαιριναιμία

Η ερμηνεία του αποτελέσματος RF απαιτεί ιατρική εκτίμηση και συσχέτιση με την κλινική εικόνα, καθώς ένα θετικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει πάντα ρευματοειδή αρθρίτιδα.

🔬 Παράδειγμα: Ένα άτομο 60 ετών με ήπιο πόνο στις αρθρώσεις και RF 20 IU/mL δεν διαγιγνώσκεται αυτόματα με RA. Ο γιατρός θα εξετάσει συμπτώματα, CRP, anti-CCP και ακτινολογικά ευρήματα πριν θέσει διάγνωση.

2️⃣ Γιατί ζητείται η εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF);

Η εξέταση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) ζητείται κυρίως όταν υπάρχει υποψία Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας ή άλλων αυτοάνοσων φλεγμονωδών νοσημάτων. Δεν είναι αποκλειστικά διαγνωστική, αλλά αποτελεί σημαντικό κομμάτι της συνολικής αξιολόγησης ενός ασθενούς με αρθρικά ή συστηματικά συμπτώματα.

🔹 Κύριοι λόγοι για τη διενέργεια της εξέτασης

Διάγνωση Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας (RA): η παρουσία RF ενισχύει την υποψία RA, ειδικά όταν συνυπάρχουν αρθρικά οιδήματα, πρωινή δυσκαμψία και συμμετρική πολυαρθρίτιδα.
Διαφορική διάγνωση: βοηθά στη διάκριση της RA από άλλες μορφές αρθρίτιδας όπως η ψωριασική ή η σπονδυλαρθρίτιδα.
Προγνωστική ένδειξη: υψηλοί τίτλοι RF σχετίζονται με πιο επιθετική πορεία της νόσου, εμφάνιση ρευματοειδών οζιδίων και εξωαρθρικών εκδηλώσεων.
Εντοπισμός άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων: π.χ. Σύνδρομο Sjögren, ΣΕΛ ή Μικτή Νοσήματος Συνδετικού Ιστού.
Αξιολόγηση χρόνιας φλεγμονής ή ανοσολογικής δραστηριότητας: ο RF μπορεί να είναι δείκτης μακροχρόνιας ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού.

📌 Σημείωση: Η εξέταση RF δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου (screening) σε υγιή άτομα. Η θετικότητα χωρίς κλινικά ευρήματα είναι συνήθως τυχαία και δεν υποδηλώνει απαραίτητα νόσο.

🩺 Σε ποιες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να τη ζητήσει:

Επί επίμονου πόνου ή διόγκωσης μικρών αρθρώσεων (χέρια, καρποί, πόδια)
Σε πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί πάνω από 30 λεπτά
Όταν υπάρχει συμμετρική πολυαρθρίτιδα
Σε παρουσία ξηροφθαλμίας ή ξηροστομίας (ύποπτο Sjögren)
Σε ανεξήγητη φλεγμονώδη καταβολή ή χρόνια αύξηση ΤΚΕ/CRP

Συνολικά, η ανίχνευση RF έχει μεγάλη διαγνωστική αξία όταν συνδυάζεται με anti-CCP, CRP, ΤΚΕ και κλινική εξέταση. Ο γιατρός αξιολογεί πάντα το αποτέλεσμα στο πλαίσιο των συνοδών ευρημάτων και όχι απομονωμένα.

3️⃣ Πότε προτείνεται να γίνει η εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF);

Η μέτρηση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) προτείνεται όταν ο ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα ή κλινικά σημεία που εγείρουν υποψία ρευματοειδούς ή άλλης φλεγμονώδους αρθρίτιδας. Δεν ενδείκνυται για τυχαίο έλεγχο χωρίς ενδείξεις ή οικογενειακό ιστορικό.

🔹 Κύριες ενδείξεις για τον έλεγχο RF

Επίμονη πρωινή δυσκαμψία άνω των 30 λεπτών στις μικρές αρθρώσεις (δάκτυλα, καρποί, μετακαρπιοφαλαγγικές).
Αίσθημα οιδήματος ή πρηξίματος αρθρώσεων με ερυθρότητα και θερμότητα.
Παρουσία συμμετρικής πολυαρθρίτιδας (ίδια αρθρώσεις δεξιά και αριστερά).
Εργαστηριακή ένδειξη φλεγμονής (αυξημένη ΤΚΕ ή CRP) χωρίς εμφανή αιτία.
Ύποπτα εξωαρθρικά συμπτώματα όπως ξηροφθαλμία, ξηροστομία, κόπωση, δερματικά εξανθήματα.
Όταν υπάρχει υποψία Συνδρόμου Sjögren ή Συστηματικού Ερυθηματώδους Λύκου.

📅 Παραδείγματα κλινικών σεναρίων

🔸 Ασθενής 45 ετών με συμμετρικό πόνο στις αρθρώσεις των χεριών, οίδημα και δυσκαμψία πρωινών ωρών → σύσταση για RF και anti-CCP.

🔸 Γυναίκα 50 ετών με ξηροστομία και αίσθημα «άμμου» στα μάτια → RF μαζί με αντι-SSA/SSB για έλεγχο Sjögren.

Η εξέταση RF έχει χαμηλή προγνωστική αξία όταν γίνεται προληπτικά σε υγιή άτομα, αλλά υψηλή αξία όταν συνδυάζεται με συμπτώματα και κλινικά σημεία που παραπέμπουν σε ρευματολογική πάθηση.

📌 Συμπέρασμα: Η εξέταση RF προτείνεται μόνο όταν υπάρχει τεκμηριωμένη κλινική υποψία. Δεν ενδείκνυται ως ρουτίνα, καθώς θετικά αποτελέσματα μπορεί να παρατηρηθούν και σε υγιείς ή σε μη ρευματολογικά νοσήματα.

αση

Νηστεία: δεν απαιτείται.
Φάρμακα: ενημερώστε για ανοσοκατασταλτικά ή βιολογικούς παράγοντες.
Ώρα λήψης: οποιαδήποτε, κατά προτίμηση πρωινές ώρες.

4️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Η εξέταση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) είναι απλή αιματολογική δοκιμή που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία. Ωστόσο, η σωστή ενημέρωση του ασθενούς και η ορθή συλλογή δείγματος συμβάλλουν στη διασφάλιση αξιόπιστων αποτελεσμάτων.

🔹 Οδηγίες προετοιμασίας

Νηστεία: Δεν απαιτείται. Ο ασθενής μπορεί να φάει κανονικά.
Φάρμακα: Ενημερώστε τον γιατρό αν λαμβάνετε αντιφλεγμονώδη, ανοσοκατασταλτικά ή βιολογικούς παράγοντες, γιατί μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα RF.
Ώρα λήψης: Η αιμοληψία μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, προτιμότερα το πρωί (07:00–10:00).
Σωματική κατάσταση: Αποφύγετε έντονη άσκηση ή στρες την προηγούμενη ημέρα, γιατί μπορεί να αυξήσουν παροδικά φλεγμονώδεις δείκτες.
Άλλες εξετάσεις: Εάν πρόκειται να πραγματοποιηθούν και άλλες αιματολογικές εξετάσεις, προτιμάται να γίνουν με την ίδια αιμοληψία για πληρέστερη αξιολόγηση.

ℹ️ Χρήσιμη συμβουλή:
Αν συνδυάζεται με εξετάσεις που απαιτούν νηστεία (π.χ. σάκχαρο, λιπίδια, ινσουλίνη), τότε η RF μπορεί να γίνει ταυτόχρονα χωρίς να επηρεαστεί το αποτέλεσμα.

🧪 Πρακτικά βήματα πριν την αιμοληψία

Ενημερώστε το εργαστήριο για τυχόν φαρμακευτική αγωγή ή πρόσφατες λοιμώξεις.
Καθίστε ήρεμα 5–10 λεπτά πριν την αιμοληψία.
Πιείτε λίγο νερό πριν τη λήψη για καλύτερη φλεβική πρόσβαση.

⚠️ Προσοχή: Αν έχετε κάνει πρόσφατα θεραπεία με κορτικοστεροειδή ή βιολογικούς παράγοντες (π.χ. adalimumab, infliximab), ενημερώστε το γιατρό — μπορεί να προκαλέσουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα RF.

5️⃣ Διαδικασία εξέτασης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Η εξέταση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) είναι απλή, ανώδυνη και γρήγορη αιματολογική εξέταση. Πραγματοποιείται στο μικροβιολογικό εργαστήριο με δειγματοληψία φλεβικού αίματος και ανάλυση σε εξειδικευμένο αναλυτή.

🔹 Βήμα προς βήμα

Ο ασθενής κάθεται άνετα και γίνεται λήψη μικρής ποσότητας φλεβικού αίματος από το χέρι (συνήθως από την φλέβα του βραχίονα).
Το δείγμα συλλέγεται σε σωληνάριο χωρίς αντιπηκτικό και αποστέλλεται για ανάλυση στον ανοσοχημικό ή νεφελομετρικό αναλυτή.
Η ανάλυση βασίζεται στη δέσμευση του RF με ανοσοσυμπλέγματα IgG και την ανίχνευση της αντίδρασης με φωτομετρική ή ανοσολογική μέθοδο.
Το αποτέλεσμα εκφράζεται σε διεθνείς μονάδες ανά mL (IU/mL).

🧬 Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι:

Νεφελομετρία ή τουρβιδιμετρία
ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay)
Ανοσοχημειοφωταύγεια (CLIA)
Latex agglutination (παλαιότερη τεχνική, λιγότερο ειδική)

Ο χρόνος ανάλυσης εξαρτάται από το εργαστήριο, αλλά τα αποτελέσματα είναι συνήθως διαθέσιμα την ίδια ημέρα ή εντός 24 ωρών. Σε σύγχρονα εργαστήρια όπως το Μικροβιολογικό Λαμία, η μέτρηση γίνεται με ανοσοχημική μέθοδο υψηλής ευαισθησίας και ακρίβειας.

⚠️ Εργαστηριακή παρατήρηση: Ο RF μπορεί να αυξηθεί παροδικά σε περιπτώσεις οξείας λοίμωξης ή έντονης φλεγμονής. Αν υπάρχει αμφιβολία, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει επανάληψη μετά από 2–4 εβδομάδες.

6️⃣ Τιμές αναφοράς και μονάδες μέτρησης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Τα αποτελέσματα του Ρευματοειδούς Παράγοντα εκφράζονται σε διεθνείς μονάδες ανά mL (IU/mL). Οι φυσιολογικές τιμές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τη μέθοδο και τον τύπο του αναλυτή που χρησιμοποιεί το κάθε εργαστήριο.

🔹 Ενδεικτικές τιμές αναφοράς

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εύρος τιμών	Αποτέλεσμα	Ερμηνεία
< 14 IU/mL	Αρνητικός	Φυσιολογικό εύρος
14–30 IU/mL	Οριακός ή χαμηλός τίτλος	Πιθανή ή ήπια ανοσολογική δραστηριότητα
> 30 IU/mL	Θετικός	Συμβατός με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή άλλο αυτοάνοσο

*Οι τιμές ενδέχεται να διαφέρουν μεταξύ εργαστηρίων ανάλογα με τη μέθοδο (ELISA, CLIA, νεφελομετρία).

📈 Τι επηρεάζει τα επίπεδα RF

Ηλικία (>65 ετών μπορεί να εμφανίζουν ελαφρώς αυξημένα επίπεδα χωρίς νόσο).
Φάρμακα (ανοσοκατασταλτικά, κορτικοστεροειδή, βιολογικοί παράγοντες).
Χρόνιες λοιμώξεις (π.χ. ηπατίτιδες, ενδοκαρδίτιδα, φυματίωση).
Αυτοάνοσα νοσήματα (ΣΕΛ, Sjögren, σκληρόδερμα).

📌 Σημαντικό: Η παρουσία θετικού RF δεν αρκεί από μόνη της για διάγνωση Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας. Ο γιατρός συνεκτιμά κλινικά, εργαστηριακά και απεικονιστικά δεδομένα.

7️⃣ Ερμηνεία αποτελεσμάτων Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Η σωστή ερμηνεία της εξέτασης του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) απαιτεί πάντα τη συσχέτιση με τα συμπτώματα, το ιατρικό ιστορικό και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις. Η παρουσία ή απουσία RF από μόνη της δεν αρκεί για διάγνωση.

🔹 Αρνητικός RF

Τιμή κάτω από 14 IU/mL θεωρείται φυσιολογική.
Δεν αποκλείει τη διάγνωση ρευματοειδούς αρθρίτιδας — περίπου 20–30% των ασθενών έχουν αρνητικό RF (οροαρνητική μορφή).
Η παρουσία αρνητικού RF με θετικά anti-CCP αντισώματα είναι συχνή στα πρώτα στάδια της νόσου.

🔹 Θετικός RF χαμηλού τίτλου (14–30 IU/mL)

Μπορεί να εμφανιστεί σε χρόνιες λοιμώξεις (π.χ. ηπατίτιδες B/C, ενδοκαρδίτιδα).
Συχνά παρατηρείται σε ηλικιωμένους χωρίς ενεργή ρευματολογική νόσο.
Απαιτεί επαναληπτικό έλεγχο και συνεκτίμηση με CRP και anti-CCP.

🔹 Θετικός RF υψηλού τίτλου (>30 IU/mL)

Συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας.
Συχνά υποδηλώνει πιο επιθετική μορφή της νόσου με εξωαρθρικές εκδηλώσεις (π.χ. πνευμονικές, δερματικές, αγγειακές).
Σχετίζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης ρευματοειδών οζιδίων.

🔹 Πολύ υψηλές τιμές RF (>100 IU/mL)

Συνήθως παρατηρούνται σε προχωρημένα στάδια RA ή Σύνδρομο Felty.
Ενδέχεται να συνοδεύονται από αναιμία, αυξημένη ΤΚΕ/CRP και ενεργή φλεγμονή.

⚠️ Παράδειγμα ερμηνείας:
RF = 80 IU/mL, CRP = 25 mg/L, anti-CCP θετικό → Υψηλή πιθανότητα ενεργού ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
RF = 20 IU/mL, CRP φυσιολογική, anti-CCP αρνητικό → Μη ειδικό εύρημα, απαιτεί κλινική επανεκτίμηση.

📌 Συνοψίζοντας:

Ο RF είναι ευαίσθητος αλλά όχι ειδικός δείκτης για τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα.
Η συνδυασμένη εκτίμηση με anti-CCP αυξάνει την ακρίβεια της διάγνωσης.
Η παρακολούθηση RF μπορεί να βοηθήσει στην εκτίμηση πρόγνωσης, όχι όμως στη βραχυπρόθεσμη πορεία της νόσου.

8️⃣ Ψευδώς θετικά αποτελέσματα και άλλες αιτίες αυξημένου Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Ένα θετικό αποτέλεσμα στη μέτρηση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) δεν σημαίνει πάντα ρευματοειδή αρθρίτιδα. Ο δείκτης μπορεί να αυξηθεί και σε πλήθος άλλων καταστάσεων, τόσο αυτοάνοσων όσο και λοιμωδών ή ηπατικών νοσημάτων.

🔹 Συχνότερες αιτίες ψευδώς θετικού RF

Σύνδρομο Sjögren — έως 90% των ασθενών εμφανίζουν θετικό RF.
Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) — περίπου 20–30% παρουσιάζουν θετικό RF χωρίς RA.
Χρόνιες ιογενείς λοιμώξεις: Ηπατίτιδα B και C, HIV, λοιμώδης μονοπυρήνωση.
Βακτηριακές λοιμώξεις: Ενδοκαρδίτιδα, φυματίωση, λέπρα.
Χρόνιες ηπατοπάθειες: Κίρρωση, χρόνια ενεργός ηπατίτιδα, πρωτοπαθής χολική χολαγγειίτιδα.
Νεοπλασματικά νοσήματα: Λεμφώματα, πολλαπλό μυέλωμα.
Ηλικία: Σε ποσοστό έως 10–15% των υγιών ατόμων άνω των 65 ετών, ο RF μπορεί να είναι ελαφρώς αυξημένος χωρίς παθολογική σημασία.

🧠 Επιστημονική σημείωση:
Ο μηχανισμός παραγωγής RF σε λοιμώξεις πιθανώς σχετίζεται με τη διέγερση των Β-λεμφοκυττάρων λόγω παρατεταμένης αντιγονικής διέγερσης. Αυτό οδηγεί σε παραγωγή αυτοαντισωμάτων χωρίς την ύπαρξη ρευματοειδούς νόσου.

📊 Διαχωρισμός «αληθώς θετικού» από «ψευδώς θετικό» RF

Συνυπολογισμός anti-CCP αντισωμάτων: Αν είναι θετικά, ενισχύεται η διάγνωση RA.
Έλεγχος ΤΚΕ και CRP για ενεργό φλεγμονή.
Εκτίμηση κλινικών συμπτωμάτων (αρθρίτιδα, δυσκαμψία, οζώδεις αλλοιώσεις).
Επανέλεγχος RF μετά από 4–6 εβδομάδες αν υπάρχουν αμφίβολα ευρήματα.

⚠️ Παράδειγμα:
Άνδρας 70 ετών με RF 25 IU/mL και φυσιολογική CRP χωρίς συμπτώματα αρθρίτιδας → πιθανό ψευδώς θετικό αποτέλεσμα λόγω ηλικίας.
Αντίθετα, ασθενής με RF 60 IU/mL και anti-CCP θετικό → υψηλή πιθανότητα πρώιμης RA.

📌 Συνοψίζοντας: Ο RF είναι χρήσιμος δείκτης, αλλά όχι ειδικός. Η σωστή διάγνωση απαιτεί συνδυασμό εργαστηριακών και κλινικών δεδομένων.

9️⃣ RF vs Anti-CCP (Αντισώματα κατά κιτρουλλινοποιημένων πεπτιδίων)

Ο Ρευματοειδής Παράγοντας (RF) και τα αντισώματα anti-CCP αποτελούν τους δύο βασικούς ανοσολογικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας (RA). Αν και σχετίζονται με την ίδια νόσο, έχουν διαφορετική ευαισθησία, ειδικότητα και προγνωστική αξία.

🔹 Κύριες διαφορές RF και anti-CCP

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Χαρακτηριστικό	Ρευματοειδής Παράγοντας (RF)	Αντισώματα anti-CCP
Ευαισθησία	60–80%	60–70%
Ειδικότητα	70–80%	95–98%
Εμφάνιση στη νόσο	Μπορεί να εμφανιστεί αργότερα	Συχνά θετικό πριν τα πρώτα συμπτώματα
Προγνωστική αξία	Μέτρια	Υψηλή – συνδέεται με πιο σοβαρή πορεία
Συνδυαστική αξία	Ο συνδυασμός θετικού RF και anti-CCP αυξάνει την ειδικότητα πάνω από 95%

🧬 Βιολογικός ρόλος των anti-CCP

Τα anti-CCP (anti-cyclic citrullinated peptide) αντισώματα αναγνωρίζουν πρωτεΐνες που έχουν υποστεί κιτρουλλινοποίηση — μια χημική μετατροπή που σχετίζεται με τη φλεγμονή των αρθρώσεων στη RA.
Αυτά τα αντισώματα είναι εξαιρετικά ειδικά και μπορούν να ανιχνευθούν χρόνια πριν την έναρξη των συμπτωμάτων.

📊 Κλινική σημασία:

Ασθενείς με θετικά anti-CCP έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα διάβρωσης αρθρώσεων.
Η ταυτόχρονη θετικότητα RF και anti-CCP αποτελεί ένδειξη πιο επιθετικής μορφής RA.
Αρνητικός RF αλλά θετικά anti-CCP → συχνά πρώιμη ή «σιωπηλή» μορφή RA.

📌 Συμπέρασμα: Ο RF είναι χρήσιμος για τη διάγνωση, αλλά τα anti-CCP προσφέρουν υψηλότερη ειδικότητα και προγνωστική ακρίβεια. Ο ιδανικός εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει και τις δύο εξετάσεις.

🔟 Ρευματοειδής Παράγοντας (RF) σε Παιδιά και Εγκυμοσύνη

Η ερμηνεία του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) σε παιδιά και εγκύους απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς οι φυσιολογικές ανοσολογικές αποκρίσεις μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από αυτές των ενηλίκων.

👶 Παιδιά (Παιδιατρική ηλικία)

Ο RF δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη για τη διάγνωση παιδιατρικών μορφών αρθρίτιδας, όπως η Νεανική Ιδιοπαθής Αρθρίτιδα (ΝΙΑ).
Μόνο περίπου 5–10% των παιδιών με ΝΙΑ εμφανίζουν θετικό RF — αυτή η υποομάδα έχει συνήθως πιο επιθετική και χρόνια πορεία.
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως σε κλινικά ευρήματα, απεικονιστικό έλεγχο και άλλους δείκτες (CRP, ESR).

💡 Κλινική σημείωση:
Ο RF στα παιδιά πρέπει να αξιολογείται μόνο από παιδορευματολόγο, καθώς οι ψευδώς θετικές τιμές είναι συχνές μετά από λοιμώξεις ή εμβολιασμούς.

🤰 Εγκυμοσύνη

Κατά τη διάρκεια της κύησης, η ανοσολογική δραστηριότητα μεταβάλλεται, και σε ορισμένες γυναίκες με ρευματοειδή αρθρίτιδα παρατηρείται βελτίωση των συμπτωμάτων.
Ο RF δεν επηρεάζεται σημαντικά από την εγκυμοσύνη, ωστόσο οι τιμές CRP και άλλοι φλεγμονώδεις δείκτες μπορεί να παρουσιάζουν φυσιολογικές μεταβολές.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τιμές RF μπορεί να μειωθούν προσωρινά λόγω της ανοσοκατασταλτικής επίδρασης της κύησης.

⚠️ Προσοχή: Η επανεμφάνιση ή επιδείνωση των συμπτωμάτων συνήθως παρατηρείται μετά τον τοκετό. Συνιστάται τακτική παρακολούθηση και συντονισμός με ρευματολόγο.

Ο RF σε αυτές τις κατηγορίες ασθενών χρησιμοποιείται επικουρικά και όχι ως κύριο διαγνωστικό εργαλείο. Η εκτίμηση γίνεται πάντα σε συνδυασμό με το ιστορικό, τη φυσική εξέταση και άλλες εξετάσεις αίματος.

📌 Συμπέρασμα: Ο Ρευματοειδής Παράγοντας σε παιδιά και εγκύους πρέπει να αξιολογείται εξατομικευμένα. Η παρουσία ή απουσία του δεν επιβεβαιώνει ούτε αποκλείει νόσο χωρίς την παράλληλη κλινική εκτίμηση.

1️⃣1️⃣ Παρακολούθηση και επανάληψη της εξέτασης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

Η εξέταση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) δεν αποτελεί ρουτίνα παρακολούθησης της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας, καθώς τα επίπεδά του δεν αντικατοπτρίζουν πάντα τη δραστηριότητα της νόσου. Παρόλα αυτά, μπορεί να επαναλαμβάνεται σε ορισμένες περιπτώσεις για διαγνωστική επιβεβαίωση ή αξιολόγηση πορείας.

🔹 Πότε συνιστάται επανάληψη

Όταν τα πρώτα αποτελέσματα είναι οριακά ή ασθενώς θετικά και υπάρχουν κλινικές ενδείξεις ρευματολογικής νόσου.
Σε ασθενείς με αρχικά αρνητικό RF αλλά επιδεινούμενη αρθρίτιδα, για αποκλεισμό πρώιμης ή οροαρνητικής μορφής.
Μετά από θεραπευτική έναρξη με ανοσοκατασταλτικά ή βιολογικούς παράγοντες, ώστε να παρακολουθηθεί η ανοσολογική απάντηση.
Σε συνδυασμό με anti-CCP, CRP και ΤΚΕ για εκτίμηση συνολικής φλεγμονώδους δραστηριότητας.

📈 Χρήση RF στην παρακολούθηση

Ο RF είναι σταθερός δείκτης και δεν μεταβάλλεται άμεσα με τη φαρμακευτική αγωγή ή τις εξάρσεις της νόσου.
Σημαντική μείωση τίτλου μπορεί να υποδηλώνει μακροχρόνια ύφεση ή ανταπόκριση στη θεραπεία.
Αύξηση τίτλου δεν σημαίνει αυτόματα επιδείνωση, εκτός αν συνοδεύεται από αύξηση CRP ή επιδείνωση συμπτωμάτων.

📌 Παράδειγμα:
Ασθενής με RA υπό αγωγή παρουσιάζει RF σταθερό στα 60 IU/mL, αλλά φυσιολογική CRP και ύφεση συμπτωμάτων → δεν απαιτείται αλλαγή θεραπείας.
Αντίθετα, αύξηση RF μαζί με ενεργή φλεγμονή και πόνο αρθρώσεων μπορεί να υποδηλώνει επανενεργοποίηση της νόσου.

🧭 Συνοδευτικές εξετάσεις που συνιστώνται

Αντισώματα anti-CCP: προγνωστικά και διαγνωστικά συμπληρωματικά.
CRP και ΤΚΕ: δείκτες οξείας φλεγμονής και δραστηριότητας.
Ακτινογραφία ή υπέρηχος αρθρώσεων: για αξιολόγηση διαβρώσεων και παραμόρφωσης.
Αντισώματα ANA: σε περίπτωση υποψίας συνυπάρχοντος αυτοάνοσου νοσήματος.

💡 Συμπέρασμα: Ο RF δεν χρησιμοποιείται ως δείκτης παρακολούθησης δραστηριότητας της RA, αλλά συμβάλλει στην εκτίμηση πρόγνωσης και μακροχρόνιας πορείας. Η επανάληψή του κρίνεται αναγκαία μόνο σε συγκεκριμένες κλινικές ενδείξεις.

1️⃣2️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για τον Ρευματοειδή Παράγοντα (RF)

Ακολουθούν απαντήσεις σε συνήθεις απορίες ασθενών σχετικά με την εξέταση του Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF), τη σημασία του και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

1️⃣ Χρειάζεται νηστεία πριν την εξέταση RF;

Όχι. Η εξέταση δεν απαιτεί νηστεία και μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.

2️⃣ Αν έχω αρνητικό RF, αποκλείεται η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Όχι. Περίπου 1 στους 4 ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα έχει αρνητικό RF (οροαρνητική μορφή). Απαιτείται εκτίμηση anti-CCP και κλινικών ευρημάτων.

3️⃣ Μπορεί να έχω θετικό RF χωρίς να έχω ρευματοειδή αρθρίτιδα;

Ναι. Ο RF μπορεί να είναι θετικός σε άλλες καταστάσεις όπως σύνδρομο Sjögren, χρόνια ηπατίτιδα, λοιμώξεις ή και σε ηλικιωμένους χωρίς νόσο.

4️⃣ Αν αυξηθεί ο RF, σημαίνει ότι επιδεινώνεται η νόσος;

Όχι απαραίτητα. Ο RF δεν αντανακλά πάντα τη δραστηριότητα της νόσου. Η εκτίμηση γίνεται με CRP, ΤΚΕ και κλινική εικόνα.

5️⃣ Τι σημαίνει πολύ υψηλός RF (>100 IU/mL);

Συνήθως συνδέεται με πιο επιθετική μορφή ρευματοειδούς αρθρίτιδας και εξωαρθρικές εκδηλώσεις, αλλά απαιτεί κλινική επιβεβαίωση.

6️⃣ Μπορεί να μειωθεί ο RF με τη θεραπεία;

Ναι, σε κάποιες περιπτώσεις ο τίτλος RF μειώνεται μετά από μακροχρόνια θεραπεία ή ύφεση της νόσου, αλλά αυτό δεν αποτελεί πρωτεύον δείκτη ανταπόκρισης.

7️⃣ Ποια είναι η διαφορά RF και anti-CCP;

Τα αντισώματα anti-CCP είναι πιο ειδικά για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και μπορούν να εμφανιστούν πριν από τα πρώτα συμπτώματα. Ο συνδυασμός τους με RF αυξάνει την ακρίβεια της διάγνωσης.

8️⃣ Μπορεί λοιμώξεις να προκαλέσουν θετικό RF;

Ναι. Ορισμένες χρόνιες λοιμώξεις, όπως ηπατίτιδες ή ενδοκαρδίτιδα, μπορούν να αυξήσουν προσωρινά τα επίπεδα RF χωρίς να υπάρχει αυτοάνοσο νόσημα.

9️⃣ Πόσο γρήγορα βγαίνουν τα αποτελέσματα;

Συνήθως εντός της ίδιας ημέρας ή μέσα σε 24 ώρες, ανάλογα με τη ροή του μικροβιολογικού εργαστηρίου.

🔟 Μπορεί ο RF να βοηθήσει στην πρόγνωση της νόσου;

Ναι. Οι ασθενείς με υψηλό RF έχουν αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης εξωαρθρικών εκδηλώσεων και πιο χρόνιας πορείας.

📌 Συνοψίζοντας: Ο Ρευματοειδής Παράγοντας είναι ένα χρήσιμο αλλά μη ειδικό αυτοαντίσωμα. Η αξία του μεγιστοποιείται όταν αξιολογείται μαζί με anti-CCP, CRP, ΤΚΕ και την κλινική εικόνα του ασθενούς.

1️⃣3️⃣ Κλείστε εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) ή δείτε όλες τις εξετάσεις

Κλείστε εύκολα εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων

📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

1️⃣4️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία (ΕΡΕ) – Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας.
Διαθέσιμο στο:
https://www.ere.gr
Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ) – Πληροφορίες για τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα και τους διαθέσιμους βιολογικούς παράγοντες.
https://www.arthritis.org.gr
Ελληνικό Υπουργείο Υγείας – ΕΟΠΥΥ – Τιμοκατάλογος και κάλυψη της εξέτασης Ρευματοειδούς Παράγοντα.
https://www.eopyy.gov.gr
Smolen JS, et al. Rheumatoid arthritis. The Lancet 2016; 388(10055):2023–2038.
PubMed link
Aletaha D, et al. 2010 Rheumatoid Arthritis Classification Criteria: An ACR/EULAR Collaborative Initiative.
Ann Rheum Dis. 2010;69(9):1580–1588.
DOI:10.1136/ard.2010.138461
NICE Guidelines (NG100): Rheumatoid arthritis in adults – diagnosis and management.
https://www.nice.org.uk/guidance/ng100
UpToDate: Evaluation of rheumatoid factor and anti-CCP antibodies in rheumatologic diseases.
UpToDate.com
Johns Hopkins Arthritis Center: Rheumatoid Factor Test Information.
hopkinsarthritis.org
Ελληνική Εταιρεία Εσωτερικής Παθολογίας: Οδηγίες για τη χρήση αυτοαντισωμάτων στη ρευματολογία.
https://www.pathology.gr
MedlinePlus (U.S. National Library of Medicine): Rheumatoid factor test – clinical significance and interpretation.
medlineplus.gov

Οι παραπάνω πηγές συνδυάζουν ελληνικές ιατρικές οδηγίες με διεθνείς επιστημονικές αναφορές για τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα και τον Ρευματοειδή Παράγοντα (RF).
Το περιεχόμενο ελέγχθηκε και επιμελήθηκε σύμφωνα με τα δεδομένα της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και των διεθνών οργανισμών ACR/EULAR.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

Υψηλή χοληστερίνη – Πώς την αντιμετωπίζουμε χωρίς υπερβολές

Πρακτικός οδηγός για LDL, HDL, τριγλυκερίδια, στόχους ανά καρδιαγγειακό κίνδυνο, διατροφή τύπου Μεσογειακής δίαιτας και φάρμακα. Χωρίς υπερβολές, με απλά βήματα που δουλεύουν.

1) Τι είναι η χοληστερίνη και γιατί ανεβαίνει;

Η χοληστερίνη είναι ένα λιπίδιο που παράγεται φυσιολογικά από το ήπαρ και είναι απαραίτητο για τη σύνθεση
των κυτταρικών μεμβρανών, των στεροειδών ορμονών (όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη και η κορτιζόλη)
και της βιταμίνης D. Επίσης συμμετέχει στη δημιουργία των χολικών οξέων που βοηθούν στη
πέψη των λιπαρών. Ωστόσο, όταν τα επίπεδά της στο αίμα αυξηθούν πέρα από τα φυσιολογικά όρια,
αυξάνεται ο κίνδυνος για αθηροσκλήρυνση και καρδιαγγειακά νοσήματα.

Στο αίμα, η χοληστερίνη μεταφέρεται μέσω ειδικών σωματιδίων που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες:

LDL (Low-Density Lipoprotein): γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη, μεταφέρει τη χοληστερίνη από το ήπαρ προς τους ιστούς. Όταν αυξηθεί, εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών και σχηματίζει αθηρωματική πλάκα.
HDL (High-Density Lipoprotein): η «καλή» χοληστερίνη, απομακρύνει την περίσσεια χοληστερίνης από τους ιστούς και τη μεταφέρει πίσω στο ήπαρ για αποβολή.
VLDL & Τριγλυκερίδια: μορφές λιπιδίων που συμμετέχουν επίσης στην αποθήκευση και μεταφορά ενέργειας, και όταν αυξάνονται, επιβαρύνουν έμμεσα τα επίπεδα LDL.

📈 Γιατί ανεβαίνει η χοληστερίνη;

Γενετικοί παράγοντες: οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH), με πολύ υψηλές LDL από μικρή ηλικία.
Διατροφή: κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κορεσμένα και trans λιπαρά (τηγανητά, βούτυρα, αλλαντικά, έτοιμα γλυκά).
Καθιστική ζωή: η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μειώνει την HDL και αυξάνει τα τριγλυκερίδια.
Παχυσαρκία και ινσουλινοαντίσταση: συνδέονται με αυξημένη παραγωγή VLDL και μετατροπή της σε LDL.
Νόσοι και φάρμακα: υποθυρεοειδισμός, νεφρωσικό σύνδρομο, χρόνια νεφρική νόσος, κορτικοστεροειδή, αναβολικά, αντιρετροϊκά.
Ανεπαρκής ύπνος και χρόνιο στρες: αυξάνουν την παραγωγή κορτιζόλης και έμμεσα επηρεάζουν τα λιπίδια.

💡 Παράδειγμα:
Ένας άνδρας 45 ετών με αυξημένο βάρος, ήπιο υποθυρεοειδισμό και συχνή κατανάλωση fast food παρουσιάζει LDL 180 mg/dL.
Με σωστή διατροφή, θεραπεία θυρεοειδούς και ήπια στατίνη, η LDL μπορεί να μειωθεί σε <100 mg/dL μέσα σε 2–3 μήνες.

⚠️ Γιατί έχει σημασία:
Η υψηλή LDL δεν προκαλεί συμπτώματα. Συχνά ανακαλύπτεται τυχαία σε προληπτικό έλεγχο, αλλά η μακροχρόνια αύξησή της
προκαλεί «σιωπηλή» βλάβη στα αγγεία. Η έγκαιρη μέτρηση και παρέμβαση προλαμβάνει εμφράγματα και εγκεφαλικά.

Η αξιολόγηση των επιπέδων χοληστερίνης πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο
(ηλικία, φύλο, κάπνισμα, πίεση, σάκχαρο) και όχι μεμονωμένα.
Για αξιόπιστα αποτελέσματα, προτιμήστε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο με σύγχρονες αναλυτικές μεθόδους.

2) Πότε θεωρείται «υψηλή» η χοληστερίνη; Στόχοι LDL ανά καρδιαγγειακό κίνδυνο

Δεν υπάρχει μία ενιαία «φυσιολογική» τιμή χοληστερίνης για όλους. Οι στόχοι εξαρτώνται από το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο κάθε ατόμου,
δηλαδή την πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος ή εγκεφαλικού μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Οι οδηγίες των ESC/EAS (2023) και της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρυνσης καθορίζουν τους στόχους LDL ως εξής:

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες σε κινητό.

Κατηγορία κινδύνου	Παραδείγματα ασθενών	Στόχος LDL (mg/dL)	Συνολική μείωση LDL
Χαμηλός/Μέτριος	Χωρίς διαβήτη ή καρδιοπάθεια, λίγοι παράγοντες κινδύνου	< 115	–30%
Υψηλός	Σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική νόσος, SCORE2 ≥5%	< 70	–50%
Πολύ Υψηλός	Στεφανιαία νόσος, ΑΕΕ, ΠΑΝ, FH με καρδιοπάθεια	< 55	–50–60%
Ακραίος κίνδυνος	Πρόσφατο έμφραγμα ή πολλαπλά επεισόδια	< 40	–65%+

📊 Σημαντικό:
Οι τιμές ολικής χοληστερίνης (TC) έχουν μικρότερη διαγνωστική αξία.
Οι δείκτες LDL-C, non-HDL-C και apoB αντικατοπτρίζουν καλύτερα τον πραγματικό αθηρογόνο κίνδυνο.

💡 Παράδειγμα:
Άνδρας 55 ετών, πρώην καπνιστής, με διαβήτη και υπέρταση έχει LDL 145 mg/dL.
Ο στόχος του είναι <70 mg/dL. Με στατίνη + εζετιμίμπη μπορεί να επιτύχει μείωση 50–60% και να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος.

Ο προσδιορισμός της LDL γίνεται συνήθως με υπολογισμό (εξίσωση Friedewald) ή με άμεση μέτρηση σε ειδικούς αναλυτές.
Για ακριβή αξιολόγηση, συνιστάται έλεγχος στο ίδιο εργαστήριο και με σταθερές συνθήκες (νηστεία, φάρμακα, δίαιτα).

3) Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από υψηλή χοληστερίνη;

Η αυξημένη χοληστερίνη δεν επηρεάζει όλους το ίδιο. Ο συνολικός κίνδυνος εξαρτάται από
κληρονομικούς παράγοντες, συνυπάρχουσες παθήσεις και
τρόπο ζωής. Η αναγνώριση των ομάδων υψηλού κινδύνου είναι καθοριστική για την έγκαιρη πρόληψη και θεραπεία.

🧬 Γενετικοί και οικογενειακοί παράγοντες

Οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH): αυξημένη LDL από τη γέννηση (>190 mg/dL στους ενήλικες, >160 στα παιδιά).
Ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας (άνδρες <55, γυναίκες <65 ετών) σε συγγενή πρώτου βαθμού.
Αυξημένη Lp(a): κληρονομικός δείκτης που ενισχύει τον κίνδυνο εμφράγματος ανεξάρτητα από την LDL.

🩺 Παθολογικοί παράγοντες κινδύνου

Σακχαρώδης Διαβήτης (Τύπου 1 ή 2): αυξάνει τον σχηματισμό μικρών, πυκνών LDL σωματιδίων.
Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ): διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων και υψηλός καρδιοαγγειακός κίνδυνος.
Υποθυρεοειδισμός: μειωμένος καταβολισμός της LDL → άνοδος ολικής και LDL χοληστερίνης.
Νεφρωσικό σύνδρομο, ηπατικές παθήσεις, σύνδρομο Cushing: προκαλούν δευτερογενή υπερχοληστερολαιμία.

⚠️ Παράγοντες τρόπου ζωής

Διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λίπη και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.
Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και καθιστική εργασία.
Κάπνισμα: μειώνει την HDL και αυξάνει την οξείδωση της LDL.
Παχυσαρκία/Κεντρική παχυσαρκία: αυξάνει τα τριγλυκερίδια και μειώνει την HDL.
Χρόνιο στρες και ανεπαρκής ύπνος: διαταράσσουν ορμονικά την ισορροπία λιπιδίων.

💡 Κλινικό παράδειγμα:
Γυναίκα 52 ετών, μη καπνίστρια, με υπέρταση και ήπιο υποθυρεοειδισμό έχει LDL 165 mg/dL.
Παρά την απουσία συμπτωμάτων, ταξινομείται σε υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο και χρειάζεται παρέμβαση με διατροφή και φαρμακευτική αγωγή.

Ο έλεγχος του προφίλ κινδύνου πρέπει να περιλαμβάνει LDL, HDL, TG, non-HDL, apoB και, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό,
Lp(a). Η πρώιμη παρέμβαση είναι το «κλειδί» για να προληφθεί η αθηροσκλήρυνση πριν δώσει συμπτώματα.

4) Εξετάσεις για τη χοληστερίνη – νηστεία, δείκτες και ερμηνεία

Ο έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ είναι βασικός για την αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Περιλαμβάνει τη μέτρηση της ολικής χοληστερίνης, της LDL, της HDL και των τριγλυκεριδίων.
Σε εξειδικευμένες περιπτώσεις μπορεί να προστεθούν επιπλέον δείκτες όπως non-HDL, apoB και Lp(a).

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Εξέταση	Τι μετρά	Ερμηνεία / Χρήση
Ολική Χοληστερίνη	Σύνολο όλων των μορφών χοληστερίνης στο αίμα	Χρήσιμη για γενική εκτίμηση, αλλά όχι μόνη της για διάγνωση
LDL (Low-Density Lipoprotein)	Κύριος αθηρογόνος δείκτης	Ο βασικός στόχος θεραπείας – σχετίζεται άμεσα με τον κίνδυνο εμφράγματος
HDL (High-Density Lipoprotein)	Απομακρύνει χοληστερίνη από τα αγγεία	Όσο υψηλότερη τόσο καλύτερη (ιδανικά >50 mg/dL στις γυναίκες, >40 στους άνδρες)
Τριγλυκερίδια (TG)	Κύρια μορφή αποθήκευσης ενέργειας	Αυξημένα TG (>150 mg/dL) σχετίζονται με μεταβολικό σύνδρομο και παγκρεατίτιδα
non-HDL-C	Ολική – HDL	Περιλαμβάνει όλες τις αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες, χρήσιμη όταν TG >200 mg/dL
apoB	Πρωτεΐνη όλων των σωματιδίων LDL, VLDL, IDL	Πιο ακριβής δείκτης αθηρογόνου φορτίου – στόχος <65–80 mg/dL σε υψηλό κίνδυνο
Lp(a)	Κληρονομικός δείκτης που μοιάζει με LDL	Αυξημένες τιμές (>50 mg/dL) αυξάνουν ανεξάρτητα τον καρδιαγγειακό κίνδυνο

🔬 Προετοιμασία δείγματος:

Για πλήρη αξιολόγηση προτείνεται νηστεία 9–12 ωρών (ιδίως αν τα TG είναι υψηλά).
Αποφύγετε αλκοόλ, λιπαρά γεύματα και έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα.
Αναφέρετε φάρμακα ή συμπληρώματα που επηρεάζουν τα λιπίδια (θυρεοειδικά, αντισυλληπτικά, βιταμίνες).
Για συγκρίσιμα αποτελέσματα, κάντε επανέλεγχο στο ίδιο εργαστήριο και κατά προτίμηση την ίδια ώρα της ημέρας.

💡 Συμβουλή:
Η μέτρηση της Lp(a) χρειάζεται να γίνει μία μόνο φορά στη ζωή, καθώς επηρεάζεται κυρίως από το DNA και όχι από τη διατροφή.

Για ακριβή εκτίμηση, οι εξετάσεις πρέπει να πραγματοποιούνται σε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο
σύμφωνα με τα πρότυπα IFCC και Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρυνσης.

5) Διατροφή για τη μείωση της χοληστερίνης – Τι πραγματικά βοηθά

Η διατροφή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στη ρύθμιση της χοληστερίνης.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν τη LDL κατά 10–25%
χωρίς φάρμακα, ενώ βελτιώνουν ταυτόχρονα τη γενική υγεία, την αρτηριακή πίεση και το σωματικό βάρος.
Το πιο τεκμηριωμένο διατροφικό πρότυπο είναι η Μεσογειακή δίαιτα.

🥗 Βασικές αρχές Μεσογειακής διατροφής

Χρήση ελαιόλαδου ως κύριας πηγής λίπους (αντί για βούτυρο ή μαργαρίνη).
Καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης.
Τακτική κατανάλωση ψαριών (2–3 φορές/εβδομάδα) και ξηρών καρπών.
Περιορισμός κόκκινου κρέατος σε 1–2 φορές/εβδομάδα.
Αντικατάσταση γλυκών και αναψυκτικών με φρούτα ή γιαούρτι χωρίς ζάχαρη.

🔍 Ειδικά συστατικά που μειώνουν τη χοληστερίνη:

Φυτικές ίνες (β-γλυκάνες, πηκτίνες): βρώμη, κριθάρι, μήλα, όσπρια – μειώνουν LDL κατά 5–10%.
Φυτοστερόλες: εμπλουτισμένα προϊόντα (π.χ. μαργαρίνες) – 2 g/ημέρα μειώνουν LDL έως 10%.
Ω-3 λιπαρά οξέα: λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, σκουμπρί) – μειώνουν TG και φλεγμονή.
Αντικατάσταση κορεσμένων με ακόρεστα: ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί.
Μείωση trans λιπαρών: αποφυγή βιομηχανικών σνακ, τηγανητών και fast food.

📉 Παράδειγμα εβδομαδιαίου στόχου:

3 κύρια γεύματα + 2 μικρά ενδιάμεσα, πλούσια σε φυτικές ίνες.
1–2 κουταλιές ελαιόλαδο ημερησίως σε ωμή μορφή.
3 μερίδες όσπρια/εβδομάδα και 2 μερίδες ψάρι.
Αποφυγή επεξεργασμένων αλλαντικών, λουκάνικων, fast food.
1 χούφτα ανάλατοι ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα) καθημερινά.

🍷 Τι ισχύει για το αλκοόλ και τον καφέ;

Μέτρια κατανάλωση κρασιού (1 ποτήρι/ημέρα) μπορεί να αυξήσει την HDL, αλλά δεν συνιστάται σε όλους.
Ο καφές χωρίς ζάχαρη και χωρίς γάλα πλήρες δεν επηρεάζει σημαντικά τη χοληστερίνη.
Τα ενεργειακά ποτά, κορεσμένα ροφήματα και cocktails αυξάνουν τα τριγλυκερίδια.

⚠️ Συχνά διατροφικά λάθη:

Αποφυγή όλων των λιπών – το σώμα χρειάζεται «καλά» λιπαρά για ισορροπία.
Υπερβολική κατανάλωση χυμών, ρυζιού, ψωμιού και επεξεργασμένων δημητριακών.
Χρήση πολλών συμπληρωμάτων χωρίς ιατρική καθοδήγηση.
Αποχή από στατίνες ή φάρμακα νομίζοντας ότι η διατροφή «αρκεί» πάντα.

💡 Συμβουλή:
Ακολουθήστε διατροφή βασισμένη στο μοντέλο DASH ή Μεσογειακής διατροφής.
Ο συνδυασμός με άσκηση και μείωση σωματικού βάρους οδηγεί σε συνολική μείωση του κινδύνου κατά 30–40%.

Η εξατομίκευση είναι κρίσιμη: κάθε ασθενής έχει διαφορετικό μεταβολισμό, συννοσηρότητες και στόχους.
Η παρακολούθηση από ιατρό μικροβιολόγο ή διαιτολόγο διασφαλίζει ασφαλή και αποτελεσματική μείωση της χοληστερίνης.

6) Άσκηση, σωματικό βάρος και επίδραση στα λιπίδια

Η σωματική δραστηριότητα είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη μείωση των τριγλυκεριδίων,
την αύξηση της HDL («καλής» χοληστερίνης) και τη βελτίωση της συνολικής καρδιομεταβολικής υγείας.
Ο συνδυασμός άσκησης + απώλειας βάρους μπορεί να επιφέρει θεαματικές βελτιώσεις στο λιπιδαιμικό προφίλ.

🏃‍♂️ Είδη άσκησης που βοηθούν

Αερόβια άσκηση: γρήγορο περπάτημα, ποδήλατο, κολύμβηση, τρέξιμο – τουλάχιστον 150–300 λεπτά/εβδομάδα.
Αναερόβια / ενδυνάμωση: ασκήσεις με αντιστάσεις ή βάρη 2 φορές/εβδομάδα για διατήρηση μυϊκής μάζας.
Συνδυαστικά προγράμματα: αυξάνουν την κατανάλωση λίπους και βελτιώνουν την ινσουλινοευαισθησία.

⚖️ Επίδραση της απώλειας βάρους

Απώλεια 5–10% του σωματικού βάρους μειώνει την LDL κατά 10–15% και τα TG έως 30%.
Η μείωση λίπους στην κοιλιά (περιφέρεια μέσης <102 cm στους άνδρες, <88 cm στις γυναίκες) μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο.
Ο μεταβολισμός βελτιώνεται και η HDL αυξάνεται κατά 5–10 mg/dL μέσα σε 2–3 μήνες.

💪 Επιπλέον οφέλη της άσκησης

Βελτιώνει τη ρύθμιση σακχάρου και την αρτηριακή πίεση.
Μειώνει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες στα αγγεία.
Συμβάλλει στην πρόληψη της κατάθλιψης και στη βελτίωση της ποιότητας ύπνου.
Ενισχύει την παραγωγή «καλών» HDL σωματιδίων και μειώνει την αθηρογόνο LDL.

💡 Παράδειγμα εφαρμογής:
Ένα πρόγραμμα με 30 λεπτά περπάτημα 5 φορές/εβδομάδα + απώλεια 6 κιλών σε 3 μήνες μπορεί να μειώσει τη χοληστερίνη
κατά 15% και να μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 20–30%.

⚠️ Προσοχή:
Η υπερβολική ή απότομη άσκηση χωρίς ιατρική καθοδήγηση μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς ή υπερκόπωση.
Ασθενείς με καρδιακή νόσο ή υπέρταση πρέπει να έχουν ιατρική έγκριση πριν την έναρξη προγράμματος.

Η συστηματική άσκηση είναι τόσο αποτελεσματική όσο και ένα ήπιο υπολιπιδαιμικό φάρμακο.
Συνδυαστικά με ισορροπημένη διατροφή, μπορεί να καθυστερήσει ή και να αποφύγει τη φαρμακευτική αγωγή σε άτομα χαμηλού κινδύνου.

7) Φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης – Πότε χρειάζονται και πώς δρουν

Όταν οι αλλαγές τρόπου ζωής δεν επαρκούν για να επιτευχθούν οι στόχοι LDL,
ο γιατρός μπορεί να συστήσει υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή.
Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα ανάλογα με τον κίνδυνο, τη δυσανεξία και τις συννοσηρότητες.

💊 Κύριες κατηγορίες φαρμάκων

Στατίνες (ατορβαστατίνη, ροσουβαστατίνη, σιμβαστατίνη):
Αναστέλλουν τη σύνθεση χοληστερίνης στο ήπαρ, μειώνοντας την LDL κατά 30–55%.
Θεωρούνται η βάση της θεραπείας, με τεκμηριωμένη μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών.
Εζετιμίμπη:
Εμποδίζει την απορρόφηση χοληστερίνης από το έντερο.
Προσφέρει επιπλέον μείωση LDL κατά 15–25% όταν συνδυάζεται με στατίνη.
Αναστολείς PCSK9 (εβολόκουμαμπ, αλιρόκουμαμπ):
Βιολογικά φάρμακα σε ενέσιμη μορφή κάθε 2–4 εβδομάδες.
Μειώνουν την LDL έως 60%, ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού κινδύνου ή με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.
Μπενπεδοϊκό οξύ:
Νεότερη από του στόματος επιλογή για άτομα με δυσανεξία στις στατίνες,
μειώνει την LDL κατά 15–20% χωρίς να επηρεάζει τους μυς.
Ικωσιπεντανοϊκό αιθυλεστέρας (EPA):
Παράγωγο ωμέγα-3 που μειώνει τα τριγλυκερίδια και προσφέρει πρόσθετη καρδιοπροστασία.

⚙️ Συνδυασμοί θεραπείας (σύμφωνα με ESC/EAS 2023)

1ο βήμα: Στατίνη υψηλής έντασης (ατορβαστατίνη ≥40 mg ή ροσουβαστατίνη ≥20 mg).
2ο βήμα: Προσθήκη εζετιμίμπης εάν δεν επιτευχθεί ο στόχος LDL.
3ο βήμα: PCSK9 αναστολέας για πολύ υψηλό κίνδυνο ή FH.
4ο βήμα: Μπενπεδοϊκό οξύ ή νιασίνη σε ειδικές περιπτώσεις δυσανεξίας.

🧩 Τι να γνωρίζετε για τη λήψη των φαρμάκων

Τα φάρμακα δεν υποκαθιστούν τη διατροφή – λειτουργούν συμπληρωματικά.
Η βελτίωση φαίνεται σε 4–8 εβδομάδες· η αγωγή είναι συνήθως μακροχρόνια.
Αν εμφανιστούν μυαλγίες ή δυσανεξία, ενημερώστε τον ιατρό· υπάρχουν εναλλακτικές στατίνες ή συνδυασμοί.
Απαιτείται περιοδικός έλεγχος ηπατικών ενζύμων (SGOT, SGPT) και CK.
Η συνέπεια στη θεραπεία μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο έως και 50%.

⚠️ Προσοχή:
Μην διακόπτετε τη στατίνη με το πρώτο ενόχλημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι παροδικά.
Ο ιατρός μπορεί να προσαρμόσει τη δόση ή να αλλάξει σκεύασμα ώστε να συνεχιστεί η προστασία της καρδιάς.

💡 Παράδειγμα κλινικής εφαρμογής:
Ασθενής με LDL 180 mg/dL και ιστορικό εμφράγματος ξεκινά ροσουβαστατίνη 20 mg.
Σε 8 εβδομάδες η LDL μειώνεται στα 70 mg/dL, επιτυγχάνοντας τον στόχο <55 mg/dL με την προσθήκη εζετιμίμπης.

Τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα είναι από τις πιο τεκμηριωμένες θεραπείες στην ιατρική.
Κάθε 1 mmol/L (≈38 mg/dL) μείωση της LDL μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος κατά 22%.
Η σωστή συμμόρφωση σώζει ζωές.

8) Ειδικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη χοληστερίνη

Ορισμένες παθήσεις και φυσιολογικές καταστάσεις τροποποιούν τα επίπεδα της χοληστερίνης,
επηρεάζοντας τη διάγνωση και τη θεραπεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να γίνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

🩺 Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ)

Οι διαβητικοί έχουν 2–3 φορές υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Στόχος LDL συνήθως <70 mg/dL ή και χαμηλότερα σε παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου.
Προτιμώνται στατίνες μέσης–υψηλής έντασης και έλεγχος non-HDL <100 mg/dL.
Η σωστή ρύθμιση του σακχάρου μειώνει και τα τριγλυκερίδια.

🧠 Υποθυρεοειδισμός

Η μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδούς αυξάνει την LDL και την ολική χοληστερίνη.
Πριν την έναρξη στατίνης, πρέπει να διορθωθεί πρώτα ο θυρεοειδισμός.
Μετά τη ρύθμιση, οι τιμές λιπιδίων συχνά ομαλοποιούνται χωρίς φάρμακα.

💧 Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ)

Συνοδεύεται από υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL.
Χρειάζεται μείωση LDL <70 mg/dL ή <55 mg/dL σε στάδιο 4–5.
Συνιστώνται στατίνες ± εζετιμίμπη, αποφυγή φιμπρατών σε προχωρημένα στάδια.

🤰 Κύηση και θηλασμός

Η χοληστερίνη φυσιολογικά αυξάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι στατίνες αντενδείκνυνται· η θεραπεία περιορίζεται σε διατροφή και παρακολούθηση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις FH μπορεί να χρησιμοποιηθεί δεσμευτικό χολικών οξέων (χολεστυραμίνη).
Κατά τον θηλασμό, προτιμάται αναβολή φαρμακευτικής αγωγής.

🧬 Οικογενής Υπερχοληστερολαιμία (FH)

Γενετική διαταραχή με πολύ υψηλή LDL (>190 mg/dL) από παιδική ηλικία.
Απαιτεί έλεγχο συγγενών και επιθετική θεραπεία με στατίνη + εζετιμίμπη ± PCSK9.
Η έγκαιρη έναρξη αγωγής μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος έως και 80%.

💡 Κλινικό παράδειγμα:
Νεαρή γυναίκα 28 ετών με LDL 230 mg/dL και ιστορικό εμφράγματος στον πατέρα στα 42.
Διάγνωση οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας. Θεραπεία με ροσουβαστατίνη + εζετιμίμπη,
επίτευξη LDL 80 mg/dL σε 2 μήνες, με σημαντική μείωση κινδύνου.

Κάθε ασθενής με χρόνια πάθηση χρειάζεται τακτικό έλεγχο λιπιδίων και παρακολούθηση από
μικροβιολόγο ή καρδιολόγο ώστε να προσαρμόζεται η θεραπεία ανάλογα με την πορεία της νόσου.

9) Πρόληψη και έλεγχος – Πότε να ελέγξετε τη χοληστερίνη σας

Η έγκαιρη διάγνωση της υψηλής χοληστερίνης είναι το πιο σημαντικό βήμα για την πρόληψη εμφραγμάτων και εγκεφαλικών.
Ο τακτικός έλεγχος επιτρέπει να εντοπιστούν άτομα σε κίνδυνο πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
Η μέτρηση είναι απλή, γρήγορη και γίνεται με δείγμα αίματος.

📅 Προτεινόμενη συχνότητα ελέγχου (σύμφωνα με ΕΔΕ & ESC)

Άτομα χωρίς παράγοντες κινδύνου: κάθε 4–6 χρόνια από την ηλικία των 20 ετών.
Άνδρες άνω των 40 & γυναίκες άνω των 50 ετών: κάθε 1–2 χρόνια.
Διαβητικοί, υπερτασικοί, παχύσαρκοι ή με καρδιοπάθεια: 1–2 φορές ετησίως.
Άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία: τουλάχιστον 2–3 φορές/έτος.

🧾 Τι περιλαμβάνει ο έλεγχος

Ολική χοληστερίνη, HDL, LDL, TG – βασικές εξετάσεις νηστείας.
Non-HDL, apoB, Lp(a) – προαιρετικά για πιο ακριβή εκτίμηση κινδύνου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται και καρδιολογική εκτίμηση κινδύνου SCORE2.
Η αξιολόγηση γίνεται πάντα συνδυαστικά με την κλινική εικόνα και το ιστορικό.

🩺 Τι να κάνετε αν βρεθεί αυξημένη χοληστερίνη

Επαναλάβετε την εξέταση μετά από 2–3 εβδομάδες με νηστεία, για επιβεβαίωση.
Ελέγξτε και άλλους δείκτες: σακχάρο, θυρεοειδή, ηπατικά ένζυμα.
Ξεκινήστε με διατροφικές αλλαγές και άσκηση για 3 μήνες.
Αν δεν επιτευχθεί ο στόχος, ο γιατρός θα προτείνει φαρμακευτική αγωγή.
Η παρακολούθηση κάθε 6 μήνες διασφαλίζει τη σταθερότητα των αποτελεσμάτων.

💡 Συμβουλή:
Οι τιμές της χοληστερίνης είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας.
Εξίσου σημαντικά είναι το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο και το βάρος.
Η ολιστική προσέγγιση προσφέρει τη μεγαλύτερη προστασία για την καρδιά.

⚠️ Θυμηθείτε:
Δεν υπάρχουν «καλά» ή «κακά» νούμερα χωρίς πλαίσιο.
Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό μικροβιολόγο ή καρδιολόγο
με βάση το ιστορικό, την ηλικία και τους συνολικούς παράγοντες κινδύνου.

Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος είναι η πιο αποτελεσματική μορφή πρόληψης.
Επισκεφθείτε το Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας για αξιόπιστο και άμεσο έλεγχο λιπιδίων με πιστοποιημένες μεθόδους.

10) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Τι σημαίνει η “καλή” και η “κακή” χοληστερίνη;Η LDL είναι η «κακή» χοληστερίνη, επειδή εναποτίθεται στα αγγεία προκαλώντας αθηροσκλήρυνση.
Η HDL είναι η «καλή», γιατί απομακρύνει την περίσσεια χοληστερίνης από τους ιστούς και τα αγγεία.
Ο στόχος είναι χαμηλή LDL και υψηλή HDL.

❓ Χρειάζεται πάντα νηστεία πριν από την εξέταση;Όχι απαραίτητα. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες (ESC/EAS) επιτρέπουν έλεγχο χωρίς νηστεία,
εκτός εάν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα ή ζητηθεί από τον ιατρό για ακριβέστερη εκτίμηση.

❓ Αν έχω υψηλή χοληστερίνη αλλά φυσιολογικό βάρος, χρειάζεται θεραπεία;Ναι, αν η LDL υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια ή αν συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου
(π.χ. υπέρταση, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό). Η απόφαση λαμβάνεται συνολικά, όχι μόνο βάσει βάρους.

❓ Μπορώ να ρίξω τη χοληστερίνη μόνο με διατροφή;Σε ήπιες περιπτώσεις, η διατροφή και η άσκηση αρκούν.
Αν όμως η LDL παραμένει υψηλή (>160 mg/dL ή >130 σε άτομα κινδύνου),
χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για ουσιαστική μείωση του κινδύνου.

❓ Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές χοληστερίνης;Οι στόχοι εξαρτώνται από το επίπεδο κινδύνου:

Χαμηλού κινδύνου: LDL <115 mg/dL
Μέτριου κινδύνου: LDL <100 mg/dL
Υψηλού κινδύνου: LDL <70 mg/dL
Πολύ υψηλού κινδύνου: LDL <55 mg/dL

❓ Πότε χρειάζεται φάρμακο;Όταν η αλλαγή διατροφής και τρόπου ζωής δεν επαρκεί για την επίτευξη στόχου LDL
ή όταν υπάρχει ιστορικό καρδιοπάθειας, διαβήτης, υπέρταση ή οικογενής υπερχοληστερολαιμία.
Η στατίνη είναι το πρώτο φάρμακο επιλογής.

❓ Υπάρχουν φυσικά συμπληρώματα που βοηθούν;Ορισμένα (π.χ. κόκκινη μαγιά ρυζιού, φυτοστερόλες, ωμέγα-3) έχουν ήπια δράση.
Δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά μετά από ιατρική καθοδήγηση.

❓ Η υψηλή HDL προστατεύει πάντα;Όχι απαραίτητα. Πολύ υψηλή HDL (>80 mg/dL) μπορεί να σχετίζεται με δυσλειτουργικά σωματίδια
και δεν προσφέρει πάντα προστασία. Η ποιότητα της HDL έχει σημασία, όχι μόνο η ποσότητα.

Οι απαντήσεις είναι γενικές και δεν υποκαθιστούν ιατρική συμβουλή.
Για εξατομικευμένη εκτίμηση, απευθυνθείτε στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας.

Κλείστε εύκολα εξέταση λιπιδαιμικού προφίλ ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

12) Βιβλιογραφία & Πηγές

ESC/EAS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias (2023)
– Ευρωπαϊκή Καρδιολογική & Αθηροσκλήρυνσης Εταιρεία.
Επικαιροποιημένες οδηγίες για διάγνωση, στόχους LDL και θεραπεία δυσλιπιδαιμιών.
ACC/AHA Guidelines on the Management of Blood Cholesterol (2018)
– Αμερικανικές οδηγίες για την εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου και τη χρήση στατινών.
European Atherosclerosis Society Consensus on Lp(a) and apoB (2022)
– Ο ρόλος των Lp(a) και apoB ως νέων δεικτών αθηρογόνου φορτίου και καρδιαγγειακού κινδύνου.
WHO & FAO – Fats and Fatty Acids in Human Nutrition (2019)
– Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: επιδράσεις των λιπαρών οξέων και των κορεσμένων λιπών στην καρδιαγγειακή υγεία.
Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρυνσης – Κατευθυντήριες Οδηγίες (ΕΕΑ, 2022)
– Επικαιροποιημένες ελληνικές οδηγίες για τη δυσλιπιδαιμία, προσαρμοσμένες στις διεθνείς συστάσεις ESC/EAS.
Υπουργείο Υγείας Ελλάδος – Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
– Πληροφορίες για προληπτικό έλεγχο, εκτίμηση κινδύνου και οδηγίες υγιεινής διατροφής.
Mayo Clinic – High Cholesterol: Diagnosis & Treatment
– Εκλαϊκευμένη παρουσίαση με πρακτικές συμβουλές διατροφής και τρόπου ζωής.

Οι πληροφορίες του άρθρου βασίζονται σε διεθνείς οδηγίες και ελληνικές επιστημονικές συστάσεις.
Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και η απόφαση για θεραπεία πρέπει πάντα να γίνεται από ιατρό ή μικροβιολόγο με βάση το ιστορικό και τον συνολικό κίνδυνο του ασθενούς.

Αυξημένη-ΤΚΕ-–-Τι-σημαίνει-και-πότε-χρειάζεται-διερεύνηση-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

1️⃣ Αυξημένη ΤΚΕ – Τι είναι και τι δείχνει;

Η αυξημένη ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών – ESR) είναι μια από τις πιο συχνές αιματολογικές εξετάσεις που βοηθούν στην ανίχνευση φλεγμονής ή χρόνιας νόσου στον οργανισμό. Μετρά την ταχύτητα με την οποία τα ερυθρά αιμοσφαίρια καθιζάνουν στον πυθμένα ενός σωληναρίου μέσα σε μία ώρα. Όσο πιο γρήγορα καθιζάνουν, τόσο πιο πιθανό είναι να υπάρχει κάποια φλεγμονώδης διεργασία.

Όταν αυξάνονται οι φλεγμονώδεις πρωτεΐνες στο αίμα (όπως το ινωδογόνο και οι ανοσοσφαιρίνες), τα ερυθρά αιμοσφαίρια τείνουν να κολλούν μεταξύ τους και να καθιζάνουν ταχύτερα, οδηγώντας σε υψηλότερη τιμή ΤΚΕ. Για τον λόγο αυτό η εξέταση χρησιμοποιείται ως γενικός δείκτης φλεγμονής σε πλήθος παθήσεων.

🔬 Με απλά λόγια: Η ΤΚΕ δεν δείχνει την αιτία, αλλά “προειδοποιεί” ότι υπάρχει φλεγμονή ή άλλη συστηματική διαταραχή στον οργανισμό.

Η μέτρηση πραγματοποιείται σε φλεβικό αίμα με την κλασική μέθοδο Westergren, που θεωρείται η πιο αξιόπιστη. Συνήθως ζητείται μαζί με την CRP για πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση της φλεγμονής.

2️⃣ Φυσιολογικές τιμές ΤΚΕ ανά ηλικία και φύλο

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Ομάδα	ΤΚΕ αναμενόμενα όρια (mm/h)	Σχόλιο
Νεογνά	0–2	Φυσιολογικά πολύ χαμηλή
Παιδιά	0–10	Ελαφρώς αυξάνει σε λοιμώξεις
Άνδρες <50 ετών	0–15	Τυπικά όρια
Γυναίκες <50 ετών	0–20	Ελαφρώς υψηλότερη λόγω ινωδογόνου
Άνδρες ≥50 ετών	0–20	Αυξάνει με την ηλικία
Γυναίκες ≥50 ετών	0–30	Αυξάνει με την ηλικία
Κύηση	έως ~40–50 (Γ’ τρίμηνο)	Φυσιολογική αύξηση λόγω ινωδογόνου/αιμοδυναμικών αλλαγών

Σημείωση: Τα αναφοράς όρια διαφέρουν ανά εργαστήριο και μέθοδο. Ερμηνεία πάντα σε συνδυασμό με κλινική εικόνα και CRP.

3️⃣ Αιτίες αυξημένης ΤΚΕ

Η αυξημένη ΤΚΕ (ESR ↑) δεν αποτελεί νόσο αλλά ένδειξη ύπαρξης φλεγμονής ή άλλης συστηματικής διαταραχής. Μπορεί να οφείλεται σε πλήθος καταστάσεων – από απλές ιογενείς λοιμώξεις έως σοβαρά αυτοάνοσα ή νεοπλασματικά νοσήματα.

🦠 Λοιμώξεις

Βακτηριακές (π.χ. πνευμονία, αποστήματα, πυελονεφρίτιδα)
Χρόνιες λοιμώξεις (φυματίωση, ενδοκαρδίτιδα, οστεομυελίτιδα)
Ιογενείς ή παρασιτικές λοιμώξεις σε ύφεση

🧬 Αυτοάνοσα & Ρευματολογικά νοσήματα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (SLE)
Αγγειίτιδες, Πολυμυαλγία ρευματική, Γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα
Νόσος Still, Σκληρόδερμα

🩸 Αιματολογικές και κακοήθεις παθήσεις

Λεμφοϋπερπλαστικά σύνδρομα (π.χ. πολλαπλούν μυέλωμα, λέμφωμα)
Αναιμία χρονίας νόσου
Καρκίνοι (πνεύμονα, νεφρού, παχέος εντέρου, μαστού)

❤️ Καρδιομεταβολικά και άλλα

Έμφραγμα μυοκαρδίου ή ισχαιμία
Νεφρική ή ηπατική νόσος
Υποθυρεοειδισμός
Παχυσαρκία ή αναιμία

📍 Προσοχή: Η ΤΚΕ μπορεί να αυξηθεί και χωρίς παθολογία σε εγκυμοσύνη, ηλικιωμένους, ή μετά από τραύμα και χειρουργείο.

Η διάγνωση απαιτεί συσχέτιση με την κλινική εικόνα και συχνά έλεγχο με CRP, αιμοδιάγραμμα, ηπατικά/νεφρικά ένζυμα και αυτοαντισώματα.

4️⃣ Πότε χρειάζεται διερεύνηση και πότε είναι ανησυχητική η ΤΚΕ;

Η ελαφρά αύξηση της ΤΚΕ (π.χ. έως 30–40 mm/h) είναι συχνά παροδική και μπορεί να σχετίζεται με λοίμωξη του αναπνευστικού, αναιμία, στρες ή ακόμη και ορμονικές μεταβολές. Αντίθετα, πολύ υψηλές τιμές (>100 mm/h) είναι σχεδόν πάντα παθολογικές και απαιτούν άμεση διερεύνηση.

📊 Ενδεικτικά επίπεδα:

0–20 mm/h: φυσιολογικά
20–40 mm/h: ήπια αύξηση (πιθανή λοίμωξη ή αναιμία)
40–80 mm/h: μέτρια αύξηση (χρόνια φλεγμονή, ρευματοπάθεια)
>100 mm/h: έντονη αύξηση (κακοήθεια, αγγειίτιδα, μυέλωμα)

Ο γιατρός αξιολογεί τη διαχρονική πορεία της ΤΚΕ (αν παραμένει αυξημένη ή ανεβαίνει προοδευτικά) και τη συσχετίζει με:

Συμπτώματα όπως πυρετός, απώλεια βάρους, πόνοι, κόπωση
Άλλες εξετάσεις (CRP, αιματολογικές, ορολογικές, ακτινολογικές)
Φαρμακευτική αγωγή ή χρόνιες παθήσεις του ασθενούς

⚠️ Αν η ΤΚΕ είναι πάνω από 100 mm/h χωρίς προφανή αιτία, απαιτείται πλήρης έλεγχος:
αιματολογικός, φλεγμονώδης, αυτοάνοσος και απεικονιστικός (ακτινογραφία, υπέρηχος, αξονική ή MRI ανάλογα με τα ευρήματα).

Επίμονη αύξηση χωρίς συμπτώματα δεν σημαίνει απαραίτητα σοβαρή νόσο, αλλά χρειάζεται παρακολούθηση και επανέλεγχο κάθε 1–3 μήνες, ιδίως σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με γνωστή ρευματοπάθεια.

5️⃣ Χρήσιμες συνοδές εξετάσεις για διερεύνηση αυξημένης ΤΚΕ

Η αυξημένη ΤΚΕ από μόνη της δεν αρκεί για διάγνωση. Συχνά συνδυάζεται με άλλες εργαστηριακές εξετάσεις που βοηθούν στον εντοπισμό της αιτίας.

🧪 Φλεγμονώδεις δείκτες

CRP (C-Reactive Protein) — αυξάνεται ταχύτερα και υποχωρεί νωρίτερα από την ΤΚΕ.
Φερριτίνη, ινωδογόνο — ανεβαίνουν σε φλεγμονές και χρόνιες νόσους.

💉 Αιματολογικές εξετάσεις

Γενική αίματος — δείχνει αναιμία, λευκοκυττάρωση ή λοιπές διαταραχές.
Ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού — βοηθά στη διάγνωση μυελώματος ή φλεγμονωδών νοσημάτων.
LDH, ουρικό οξύ — ενδείκτες ιστικής καταστροφής ή νεοπλασιών.

🧬 Αυτοάνοσος και ρευματολογικός έλεγχος

ANA, RF, anti-CCP — για λύκο, ρευματοειδή αρθρίτιδα.
ANCA, anti-ENA — για αγγειίτιδες ή συστηματικά νοσήματα.

🩻 Απεικονιστικός έλεγχος (όπου ενδείκνυται)

Ακτινογραφία θώρακος, υπέρηχος κοιλίας ή θυρεοειδούς
Αξονική ή μαγνητική τομογραφία σε επίμονες αυξήσεις άγνωστης αιτίας

Συνοψίζοντας: Η ΤΚΕ έχει αξία μόνο σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις. Μια φυσιολογική CRP με ήπια αυξημένη ΤΚΕ σπάνια υποδηλώνει ενεργή νόσο.

6️⃣ ΤΚΕ vs CRP – Ποιες είναι οι διαφορές και πότε προτιμάται η καθεμία;

Η ΤΚΕ και η CRP είναι δείκτες φλεγμονής αλλά με διαφορετική κινητική, ειδικότητα και ευαισθησία. Συχνά χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Χαρακτηριστικό	ΤΚΕ (ESR)	CRP
Τι μετρά	Έμμεση επίδραση πρωτεϊνών στην καθίζηση ερυθρών	Άμεση συγκέντρωση C-reactive protein
Έναρξη αύξησης	Αργά, σε 24–48 ώρες	Γρήγορα, σε 6–8 ώρες
Κορύφωση	2–3 ημέρες	24–48 ώρες
Χρόνος επιστροφής στο φυσιολογικό	Αργά, μπορεί να παραμένει ↑ εβδομάδες	Γρήγορα όταν λήξει η φλεγμονή
Επηρεάζεται από μη φλεγμονώδεις παράγοντες	Ναι (αναιμία, κύηση, ηλικία, πρωτεϊναιμίες)	Λιγότερο, είναι πιο ειδική
Κλινική χρήση	Χρόνιες φλεγμονές, ρευματοπάθειες, μυέλωμα	Οξείες λοιμώξεις, μετεγχειρητική παρακολούθηση

Κανόνας πρακτικής: CRP για ταχεία, βραχυπρόθεσμη εκτίμηση ενεργού φλεγμονής. ΤΚΕ για βραδύτερες ή χρόνιες καταστάσεις και για ρευματολογική παρακολούθηση.

🧭 Σενάρια ερμηνείας συνδυασμού

CRP ↑, ΤΚΕ φυσιολογική: πρώιμη οξεία φλεγμονή ή λοίμωξη.
CRP ↑, ΤΚΕ ↑: ενεργή φλεγμονώδης διεργασία ή βακτηριακή λοίμωξη.
CRP φυσιολογική, ΤΚΕ ↑: χρόνια φλεγμονή, αυτοάνοσο, αναιμία ή μη φλεγμονώδεις επιδράσεις.

Πότε να προτιμήσω την καθεμία:

CRP: οξεία λοίμωξη, αξιολόγηση θεραπευτικής ανταπόκρισης, μετεγχειρητική επιτήρηση.
ΤΚΕ: γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα/πολυμυαλγία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, υποψία μυελώματος ή χρόνιας νόσου.

7️⃣ Ειδικές ομάδες – κύηση, ηλικιωμένοι, παιδιά

Η ΤΚΕ επηρεάζεται σημαντικά από φυσιολογικές μεταβολές σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού. Η ερμηνεία της πρέπει να γίνεται προσεκτικά και πάντα σε συνάρτηση με το ιστορικό.

🤰 Κύηση

Από το 2ο τρίμηνο, η ΤΚΕ αυξάνεται φυσιολογικά λόγω αύξησης του ινωδογόνου και αιμοδυναμικών αλλαγών.
Μπορεί να φτάσει έως και 40–50 mm/h στο 3ο τρίμηνο χωρίς να υπάρχει παθολογία.
Η αξιολόγηση φλεγμονής στην εγκυμοσύνη βασίζεται κυρίως στην CRP.

👵 Ηλικιωμένοι

Η ΤΚΕ αυξάνεται φυσιολογικά με την ηλικία, ακόμη και χωρίς νόσο.
Για πρακτικούς υπολογισμούς χρησιμοποιείται συχνά:
Άνδρες: Ηλικία / 2 |
Γυναίκες: (Ηλικία + 10) / 2
Παράδειγμα: γυναίκα 70 ετών → φυσιολογική ΤΚΕ έως ~40 mm/h.

🧒 Παιδιά

Φυσιολογικά επίπεδα πολύ χαμηλά (0–10 mm/h).
Αυξάνεται έντονα σε οξείες λοιμώξεις ή νεφρωσικό σύνδρομο.
Σε παρατεταμένη αύξηση, διερευνώνται χρόνια νοσήματα (νεανική αρθρίτιδα, λευχαιμία).

Συμπέρασμα: Οι “φυσιολογικές” τιμές ΤΚΕ δεν είναι ίδιες για όλους. Η σωστή ερμηνεία απαιτεί γνώση ηλικίας, φύλου και φυσιολογικών καταστάσεων όπως η κύηση.

8️⃣ Προαναλυτικοί παράγοντες & ψευδώς αποτελέσματα ΤΚΕ

Η ΤΚΕ είναι ευαίσθητη σε πολλούς τεχνικούς και φυσιολογικούς παράγοντες που μπορούν να αλλοιώσουν το αποτέλεσμα, προκαλώντας ψευδώς αυξημένες ή μειωμένες τιμές.

⚙️ Παράγοντες που αυξάνουν ψευδώς την ΤΚΕ

Αναιμία (λιγότερα ερυθρά → καθιζάνουν ταχύτερα)
Υπερπρωτεϊναιμία (π.χ. μυέλωμα, μακροσφαιριναιμία)
Κύηση ή εμμηνόρροια
Παχυσαρκία ή υπερχοληστερολαιμία
Δείγμα που παρέμεινε σε καθυστέρηση ή σε ακατάλληλη θερμοκρασία

🔽 Παράγοντες που μειώνουν ψευδώς την ΤΚΕ

Πολυερυθραιμία (υψηλός αιματοκρίτης)
Δρεπανοκυτταρική αναιμία ή σφαιροκυττάρωση
Χρήση αντιπηκτικών σε μη σωστή αναλογία
Ψυχρό περιβάλλον ή παρατεταμένη αναμονή δείγματος

Οδηγία: Το δείγμα πρέπει να εξετάζεται εντός 2 ωρών από τη λήψη, σε θερμοκρασία δωματίου, με σωστό λόγο αίματος-αντιπηκτικού (κιτρικό νάτριο).

💡 Πρακτική σύσταση

Για σύγκριση τιμών στο χρόνο (π.χ. σε ρευματολογικούς ασθενείς), καλό είναι η ΤΚΕ να μετράται στο ίδιο εργαστήριο και με την ίδια μέθοδο (Westergren).

9️⃣ Παρακολούθηση, επανάληψη & πρακτικές συμβουλές

Η ΤΚΕ αποτελεί χρήσιμο δείκτη για παρακολούθηση της πορείας χρόνιων φλεγμονωδών νοσημάτων και της ανταπόκρισης στη θεραπεία, ειδικά όταν συνδυάζεται με CRP και κλινική εικόνα.

📅 Κάθε πότε επαναλαμβάνεται

Σε οξείες λοιμώξεις: επανέλεγχος μετά από 1–2 εβδομάδες ή μετά το τέλος της αγωγής.
Σε ρευματολογικές ή χρόνιες φλεγμονές: κάθε 1–3 μήνες, ανάλογα με την πορεία της νόσου.
Σε ασυμπτωματικούς με ήπια αύξηση: επανέλεγχος μετά από 1–3 μήνες για παρακολούθηση τάσης.

📋 Πρακτικές οδηγίες για σωστή μέτρηση

Δεν απαιτείται νηστεία.
Αποφύγετε έντονη άσκηση ή στρες πριν την αιμοληψία.
Ενημερώστε τον ιατρό για φάρμακα (αντισυλληπτικά, κορτιζόνη, βιταμίνες).
Πραγματοποιήστε την εξέταση το πρωί για σταθερότητα τιμών.

⚠️ Θυμηθείτε: Μια αυξημένη ΤΚΕ δεν σημαίνει απαραίτητα σοβαρή νόσο. Η αξιολόγηση γίνεται μόνο από γιατρό, με βάση το ιστορικό, τα συμπτώματα και τις συνοδές εξετάσεις.

Συνοπτικά: Η ΤΚΕ είναι απλή, φθηνή και χρήσιμη για μακροχρόνια παρακολούθηση, αλλά δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται απομονωμένα ως διαγνωστικό εργαλείο.

🔟 Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1️⃣ Τι σημαίνει όταν η ΤΚΕ είναι πολύ αυξημένη (π.χ. πάνω από 100 mm/h);

Τιμές άνω των 100 mm/h σχεδόν πάντα συνδέονται με παθολογική αιτία όπως:

σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη (ενδοκαρδίτιδα, απόστημα)
αγγειίτιδα ή ρευματολογική έξαρση
κακοήθεια (λέμφωμα, μυέλωμα)
νεφρική ή ηπατική νόσο

Απαιτείται πλήρης διερεύνηση με αίματος, CRP και απεικόνιση.

2️⃣ Μπορεί η ΤΚΕ να είναι αυξημένη χωρίς να υπάρχει ασθένεια;

Ναι. Μπορεί να αυξηθεί χωρίς νόσο σε περιπτώσεις:

κύησης ή εμμήνου ρύσεως
προχωρημένης ηλικίας
αναιμίας ή παχυσαρκίας
μετά από εμβολιασμό ή χειρουργείο

Στην πράξη, η επανάληψη μετά από λίγες εβδομάδες βοηθά στη διάκριση παροδικής αύξησης.

3️⃣ Ποια είναι πιο αξιόπιστη εξέταση: ΤΚΕ ή CRP;

Η CRP είναι πιο ειδική και γρήγορη στην απόκριση φλεγμονής.
Η ΤΚΕ είναι χρήσιμη σε χρόνιες φλεγμονές (π.χ. ρευματοπάθειες), αλλά επηρεάζεται από πολλούς μη φλεγμονώδεις παράγοντες.
Ιδανικά, αξιολογούνται μαζί για πληρέστερη εικόνα.

4️⃣ Πώς μπορώ να μειώσω φυσιολογικά μια αυξημένη ΤΚΕ;

Δεν υπάρχει ειδική “θεραπεία” για τη μείωση της ΤΚΕ.
Ο στόχος είναι η αντιμετώπιση της αιτίας (λοίμωξη, φλεγμονή, αναιμία).
Αν η αιτία θεραπευτεί, η ΤΚΕ υποχωρεί σταδιακά μέσα σε εβδομάδες.
Υγιεινή διατροφή, άσκηση και σωστή ενυδάτωση βοηθούν έμμεσα.

5️⃣ Τι πρέπει να κάνω αν η ΤΚΕ παραμένει αυξημένη για μήνες;

Αν παραμένει αυξημένη χωρίς συμπτώματα, χρειάζεται επαναληπτικός έλεγχος με CRP, γενική αίματος, ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών και απεικόνιση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις (ιδίως ηλικιωμένων) παραμένει υψηλή χωρίς κλινική σημασία, αλλά πρέπει να αποκλειστεί υποκείμενη νόσος.

6️⃣ Χρειάζεται νηστεία ή κάποια προετοιμασία πριν την ΤΚΕ;

Όχι. Η ΤΚΕ μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, χωρίς νηστεία.
Συνιστάται να είστε ήρεμοι και ξεκούραστοι πριν την αιμοληψία για σταθερότερα αποτελέσματα.

7️⃣ Πόσο χρόνο χρειάζεται για να βγει το αποτέλεσμα;

Συνήθως, το αποτέλεσμα είναι έτοιμο την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Σε εργαστήρια με αυτόματα αναλυτικά συστήματα, η ΤΚΕ υπολογίζεται ηλεκτρονικά και ταχύτερα.

8️⃣ Είναι χρήσιμη η ΤΚΕ για την πρόληψη ασθενειών;

Όχι. Η ΤΚΕ δεν είναι προληπτική εξέταση.
Ζητείται μόνο όταν υπάρχουν ενδείξεις φλεγμονής, συμπτώματα ή για παρακολούθηση γνωστής πάθησης.

💬 Συνοπτικά: Η ΤΚΕ αποτελεί έναν “γενικό συναγερμό” του οργανισμού. Δεν δείχνει την αιτία, αλλά υποδεικνύει ότι χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Θέλετε να προγραμματίσετε εξέταση ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών) ή να δείτε όλες τις διαθέσιμες εξετάσεις;

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

11️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία (ΕΡΕ) – Οδηγίες για εργαστηριακή διερεύνηση φλεγμονωδών δεικτών.
Ελληνική Εταιρεία Αιματολογίας – Τιμές αναφοράς και ερμηνεία της ΤΚΕ.
Υπουργείο Υγείας – Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΚΕΔΥ): Οδηγίες προαναλυτικού σταδίου.
Westergren A. (1921). The erythrocyte sedimentation rate test. Acta Med Scand.
Brigden ML. (1999). The erythrocyte sedimentation rate: still a helpful test when used judiciously. Postgrad Med J.
Saadeh C. (1998). The erythrocyte sedimentation rate: old and new clinical applications. South Med J.
UpToDate® – Overview of the erythrocyte sedimentation rate (ESR).

HbA1c-–-Εξέταση-αίματος-για-έλεγχο-σακχάρου.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

Δείκτης HbA1c – Έλεγχος σακχάρου και διαβήτη με ακρίβεια

Φιλικός οδηγός για ασθενείς: τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c), πώς γίνεται, πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα και πότε χρειάζεται έλεγχος.

1) Τι είναι η HbA1c;

Σύνοψη:
Η HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) είναι δείκτης που δείχνει τον μέσο όρο σακχάρου αίματος των τελευταίων 2–3 μηνών.
Όταν η γλυκόζη παραμένει αυξημένη, «προσκολλάται» στην αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Όσο υψηλότερη είναι η τιμή της HbA1c, τόσο χειρότερη είναι η μακροχρόνια ρύθμιση του σακχάρου.

Η αιμοσφαιρίνη βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει οξυγόνο.
Καθώς τα κύτταρα αυτά ζουν περίπου 120 ημέρες, η μέτρηση της HbA1c αποτυπώνει τη μέση τιμή γλυκόζης για το χρονικό αυτό διάστημα.

📈 Παράδειγμα:
Αν η HbA1c είναι 7%, σημαίνει ότι το μέσο σάκχαρο αίματος του τελευταίου τριμήνου ήταν περίπου **154 mg/dL** (σύμφωνα με τον τύπο eAG).

🔬 Κλινική σημασία της HbA1c

Διάγνωση προδιαβήτη και σακχαρώδους διαβήτη.
Παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας (φαρμάκων, ινσουλίνης, διατροφής).
Εκτίμηση κινδύνου για επιπλοκές του διαβήτη (νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια).
Αξιολόγηση συμμόρφωσης του ασθενούς στη θεραπεία.

Η HbA1c αποτελεί βασικό βιοδείκτη γιατί δεν επηρεάζεται από την ημερήσια διακύμανση του σακχάρου, όπως η μέτρηση γλυκόζης νηστείας.
Επομένως, παρέχει μια πιο αντικειμενική εικόνα του μεταβολικού ελέγχου στον χρόνο.

💡 Ενδιαφέρον στοιχείο:
Η HbA1c ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1960, αλλά καθιερώθηκε ως βασικό εργαλείο για τον έλεγχο του διαβήτη μετά τη μελέτη **DCCT (Diabetes Control and Complications Trial)** το 1993, που έδειξε ότι η καλή ρύθμισή της μειώνει τις επιπλοκές του διαβήτη.

🧠 Τι σημαίνει για τον ασθενή

Η HbA1c βοηθά το γιατρό να δει αν η ρύθμιση του σακχάρου είναι σταθερή ή αν υπάρχουν συχνές υπεργλυκαιμίες.
Αντί να βασίζεται μόνο σε τυχαίες ή νηστείας τιμές, προσφέρει έναν **συνολικό δείκτη μακροχρόνιας ρύθμισης**.

Παράδειγμα καθημερινής ερμηνείας:
– HbA1c 5.5% ➜ φυσιολογική ρύθμιση
– HbA1c 6.0% ➜ προδιαβήτης, χρειάζεται έλεγχο
– HbA1c 7.5% ➜ διαβήτης, πιθανώς ανεπαρκής ρύθμιση
– HbA1c 9.0% ➜ κακή ρύθμιση, αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών

Συνολικά, η μέτρηση HbA1c είναι μια γρήγορη, αξιόπιστη και ανώδυνη εξέταση που αντικατοπτρίζει την πορεία του σακχάρου μακροχρόνια και βοηθά στην πρόληψη των επιπλοκών του διαβήτη.

2) Πότε ζητείται και κάθε πότε γίνεται;

Η εξέταση HbA1c αποτελεί βασικό εργαλείο τόσο για τη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη όσο και για την παρακολούθηση της ρύθμισής του.
Χρησιμοποιείται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, ανάλογα με την ηλικία, τους παράγοντες κινδύνου και το ιστορικό του κάθε ατόμου.

🩺 Διαγνωστική χρήση

Διάγνωση προδιαβήτη ή διαβήτη, μαζί με γλυκόζη νηστείας ή καμπύλη σακχάρου (OGTT).
Σε περίπτωση τιμής HbA1c ≥6.5%, η διάγνωση επιβεβαιώνεται με δεύτερη μέτρηση ή συμβατά κλινικά συμπτώματα.
Χρησιμοποιείται και σε προληπτικό έλεγχο ατόμων με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.

📊 Παρακολούθηση ρύθμισης σακχάρου

Σε άτομα με γνωστό διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 για αξιολόγηση της μακροχρόνιας ρύθμισης.
Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής αγωγής ή των αλλαγών στη διατροφή και την άσκηση.
Παρακολουθεί την τάση βελτίωσης ή επιδείνωσης μέσα στον χρόνο.

⏱️ Συχνότητα ελέγχου

Κάθε 3 μήνες – όταν αλλάζει η αγωγή ή δεν επιτυγχάνεται ο στόχος ρύθμισης.
Κάθε 6 μήνες – όταν υπάρχει σταθερή ρύθμιση και καλή συμμόρφωση στη θεραπεία.
Σε ειδικές περιπτώσεις (κύηση, απορρύθμιση, νέα φαρμακευτική αγωγή) μπορεί να γίνεται και συχνότερα.

⚠️ Ομάδες υψηλού κινδύνου που χρειάζονται έλεγχο

Άτομα με παχυσαρκία ή αυξημένο ΔΜΣ (>25).
Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό διαβήτη (ιδίως πρώτου βαθμού συγγένειας).
Άτομα με υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία.
Γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες (ΣΠΩ) ή ιστορικό διαβήτη κύησης.
Άτομα με καθιστικό τρόπο ζωής ή αυξημένη περιφέρεια μέσης.

💡 Συμβουλή:
Ακόμη κι αν η γλυκόζη νηστείας είναι φυσιολογική, μια ελαφρώς αυξημένη HbA1c μπορεί να προειδοποιήσει έγκαιρα για κίνδυνο διαβήτη και να οδηγήσει σε προληπτική παρέμβαση.

Ο έλεγχος HbA1c ενδείκνυται σε κάθε ενήλικα με παράγοντες κινδύνου, και πρέπει να γίνεται σε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο σύμφωνα με τα πρότυπα NGSP και IFCC.

3) Διαγνωστικά κριτήρια & θεραπευτικοί στόχοι HbA1c

Η HbA1c χρησιμοποιείται για διάγνωση προδιαβήτη/διαβήτη και για καθορισμό στόχων ρύθμισης.
Εκφράζεται σε % (NGSP/DCCT) και σε mmol/mol (IFCC).

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Κατηγορία	HbA1c % (NGSP)	HbA1c mmol/mol (IFCC)	Σχόλια
Φυσιολογικό	< 5.7%	< 39 mmol/mol	Χαμηλός γλυκαιμικός κίνδυνος.
Προδιαβήτης	5.7%–6.4%	39–46 mmol/mol	Αλλαγές τρόπου ζωής, έλεγχος κινδύνου, επανέλεγχος.
Διαβήτης	≥ 6.5%	≥ 48 mmol/mol	Συνιστάται επιβεβαίωση με νέα μέτρηση ή συμβατή κλινική εικόνα.

Σημείωση: Η διάγνωση βασίζεται σε πιστοποιημένες μεθόδους (NGSP/IFCC).
Σε συνθήκες που επηρεάζουν την ακρίβεια (αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθειες, κύηση, πρόσφατη μετάγγιση) προτιμώνται εναλλακτικοί δείκτες ή δοκιμασίες γλυκόζης.

🎯 Θεραπευτικοί στόχοι HbA1c (εξατομίκευση)

Τυπικός στόχος ενηλίκων: < 7.0% (53 mmol/mol).
Πιο αυστηρός στόχος: < 6.5% σε νέους/χωρίς υπογλυκαιμίες, εφόσον είναι εφικτό με ασφάλεια.
Χαλαρότερος στόχος: < 7.5–8.0% σε ηλικιωμένους, πολύ-νοσούντες ή με υψηλό κίνδυνο υπογλυκαιμίας.
Κύηση: εξατομίκευση· η HbA1c είναι βοηθητική αλλά δεν υποκαθιστά OGTT και στόχους προ/μεταγευματικής γλυκόζης.
Τύπος 1 με CGM: στόχοι HbA1c σε συνδυασμό με Time in Range· προέχει αποφυγή υπογλυκαιμιών.

💡 Πρακτική συμβουλή: Ο στόχος HbA1c πρέπει να λαμβάνει υπόψη ηλικία, διάρκεια νόσου, υπογλυκαιμίες, συννοσηρότητες, φαρμακευτική αγωγή και προτιμήσεις ασθενούς.
Οι στόχοι αναθεωρούνται σε κάθε επανεκτίμηση.

4) Ερμηνεία αποτελεσμάτων & eAG

eAG (estimated Average Glucose): εκτιμώμενος μέσος όρος γλυκόζης που αντιστοιχεί στην HbA1c.

Τύπος ADAG: eAG (mg/dL) ≈ 28.7 × HbA1c − 46.7.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες.

HbA1c %	eAG (mg/dL)	eAG (mmol/L)
5.0	97	5.4
6.0	126	7.0
7.0	154	8.6
8.0	183	10.2
9.0	212	11.8

Σημείωση: Η HbA1c δεν αντικαθιστά την αυτομέτρηση ή τη συνεχή καταγραφή γλυκόζης (CGM) για ανίχνευση υπογλυκαιμιών/διακυμάνσεων.

5) Ερμηνεία αποτελεσμάτων & υπολογισμός μέσης γλυκόζης (eAG)

Η τιμή της HbA1c δείχνει τον μέσο όρο της γλυκόζης αίματος κατά τους τελευταίους 2–3 μήνες.
Κάθε ποσοστιαία μεταβολή αντιστοιχεί σε προβλέψιμη μεταβολή της μέσης γλυκόζης (estimated Average Glucose – eAG).
Ο υπολογισμός γίνεται με βάση τον τύπο της μελέτης ADAG (A1c-Derived Average Glucose):

Τύπος υπολογισμού:
eAG (mg/dL) = (28.7 × HbA1c) – 46.7

Παράδειγμα: HbA1c = 7.0% → eAG = 155 mg/dL

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

HbA1c (%)	eAG (mg/dL)	Σχόλιο
5.0%	97	Φυσιολογική ρύθμιση
6.0%	126	Οριακά αυξημένος μέσος όρος (προδιαβήτης)
7.0%	154	Ενδεικτικό στόχου για καλά ρυθμισμένο διαβήτη
8.0%	183	Μερική ρύθμιση – αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών
9.0%	212	Κακή ρύθμιση – απαιτείται επανεκτίμηση θεραπείας

📉 Πώς ερμηνεύονται οι διαφορές

Αν η HbA1c είναι υψηλή αλλά οι μετρήσεις σακχάρου φυσιολογικές → πιθανή αναιμία ή παράγοντας παρεμβολής.
Αν η HbA1c είναι φυσιολογική αλλά οι μετρήσεις υψηλές → ενδέχεται πρόσφατη απορρύθμιση ή μετάγγιση.
Σε γρήγορες μεταβολές σακχάρου (κύηση, έναρξη θεραπείας) προτιμάται και φρουκτοζαμίνη για βραχυπρόθεσμο έλεγχο (2–3 εβδομάδες).

💡 Χρήσιμη υπενθύμιση:
Η HbA1c δεν αντικαθιστά την αυτομέτρηση σακχάρου· είναι εργαλείο για τη μακροπρόθεσμη εικόνα.
Ο συνδυασμός με τις καθημερινές μετρήσεις δίνει την πιο ακριβή εκτίμηση του γλυκαιμικού ελέγχου.

Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό ή μικροβιολόγο, με βάση το κλινικό ιστορικό, τα συμπτώματα και τυχόν συννοσηρότητες.

6) Προετοιμασία, δείγμα & διαδικασία

Η εξέταση HbA1c είναι απλή, ανώδυνη και δεν απαιτεί ειδική προετοιμασία.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένες λεπτομέρειες που βοηθούν στη σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων και στη διαχρονική σύγκριση των τιμών.

🔹 Νηστεία:

Δεν απαιτείται νηστεία. Η δειγματοληψία μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.

🔹 Τύπος δείγματος:

Φλεβικό αίμα (συνήθως σε σωληνάριο EDTA).
Η ανάλυση πραγματοποιείται σε αυτόματο αναλυτή (π.χ. HPLC, ανοσοδοκιμασία) και συγκρίνεται με πρότυπα NGSP/IFCC.
Χρόνος απάντησης: συνήθως την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.

🔹 Πριν την αιμοληψία:

Ενημερώστε το εργαστήριο αν υπάρχει αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθεια (π.χ. θαλασσαιμία, δρεπανοκυτταρική), πρόσφατη αιμορραγία ή μετάγγιση αίματος.
Αναφέρετε αν υπάρχει κύηση ή νεφρική νόσος, γιατί μπορεί να επηρεάσουν την ακρίβεια της μέτρησης.
Αποφύγετε έντονη άσκηση ή αφυδάτωση πριν την αιμοληψία.

🔹 Συνέπεια μετρήσεων:

Για σωστή σύγκριση των αποτελεσμάτων στον χρόνο, προτιμάται ο έλεγχος να γίνεται στο ίδιο μικροβιολογικό εργαστήριο και με την ίδια αναλυτική μέθοδο.
Έτσι αποφεύγονται μικρές διαφορές μεταξύ διαφορετικών τεχνικών (HPLC, ανοσοδοκιμασία κ.λπ.).

💡 Χρήσιμη υπενθύμιση:
Αν έχετε υποβληθεί πρόσφατα σε μετάγγιση αίματος, η τιμή της HbA1c μπορεί να μην είναι αξιόπιστη για 2–3 μήνες, καθώς επηρεάζεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια του δότη.

Η εξέταση HbA1c γίνεται εύκολα σε οποιοδήποτε πιστοποιημένο μικροβιολογικό εργαστήριο.
Το δείγμα φυλάσσεται και αναλύεται υπό αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας, διασφαλίζοντας ακριβή και επαναλήψιμα αποτελέσματα.

7) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Χρειάζεται νηστεία για την εξέταση HbA1c;

Όχι. Η HbA1c δεν επηρεάζεται από την πρόσφατη λήψη τροφής και μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.

❓ Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχω την HbA1c;

Σύμφωνα με τις οδηγίες ADA και ΕΔΕ:

Κάθε 3 μήνες όταν αλλάζει η αγωγή ή δεν επιτυγχάνεται ρύθμιση.
Κάθε 6 μήνες όταν ο διαβήτης είναι καλά ρυθμισμένος.
Προληπτικά μία φορά τον χρόνο σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο.

❓ Τι σημαίνει αν η HbA1c μου είναι 6.0%;

Τιμή 6.0% αντιστοιχεί σε μέση γλυκόζη περίπου 126 mg/dL και υποδηλώνει προδιαβήτη.
Συνιστάται έλεγχος τρόπου ζωής (διατροφή, βάρος, άσκηση) και επανεξέταση σε 3–6 μήνες.

❓ Μπορεί η HbA1c να είναι φυσιολογική ενώ έχω υψηλό σάκχαρο;

Ναι. Αν το σάκχαρο αυξήθηκε πρόσφατα, η HbA1c μπορεί να μην έχει προλάβει να ανέβει.
Επίσης, καταστάσεις όπως αναιμία, αιμορραγία ή μετάγγιση μπορούν να δώσουν ψευδώς χαμηλές τιμές.

❓ Επηρεάζει η HbA1c τη θεραπεία μου;

Ναι. Ο γιατρός χρησιμοποιεί την τιμή HbA1c για να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της αγωγής και να ρυθμίσει τη δόση των φαρμάκων ή της ινσουλίνης.
Κάθε μείωση κατά 1% στη HbA1c μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών του διαβήτη.

❓ Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τη HbA1c;

Ακολουθήστε ισορροπημένη διατροφή με περιορισμό υδατανθράκων.
Αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα (περπάτημα, άσκηση 30’ καθημερινά).
Λαμβάνετε σωστά τη φαρμακευτική αγωγή σας.
Παρακολουθείτε τακτικά το σάκχαρό σας και κρατάτε αρχείο τιμών.
Αποφύγετε άγχος, αϋπνία και κάπνισμα, που επηρεάζουν τη γλυκόζη.

❓ Είναι η HbA1c αξιόπιστη σε όλους;

Σε ορισμένες περιπτώσεις όχι – ειδικά αν υπάρχει αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθεια, νεφρική νόσος ή πρόσφατη μετάγγιση αίματος.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να προτείνει φρουκτοζαμίνη ή γλυκοζυλιωμένη λευκωματίνη ως εναλλακτικούς δείκτες.

❓ Ποια είναι η σχέση της HbA1c με τις επιπλοκές του διαβήτη;

Υψηλή HbA1c (>7%) για μεγάλο διάστημα αυξάνει τον κίνδυνο διαβητικής νεφροπάθειας, αμφιβληστροειδοπάθειας, νευροπάθειας και καρδιοπάθειας.
Κάθε μείωση 1% μειώνει τον κίνδυνο επιπλοκών κατά περίπου 35–40%.

❓ Μπορεί να γίνει η εξέταση HbA1c στο ίδιο δείγμα με άλλες εξετάσεις;

Ναι. Μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με γενική αίματος, σάκχαρο, λιπιδαιμικό προφίλ ή νεφρικές εξετάσεις, χωρίς να επηρεάζεται η ακρίβεια.

Οι απαντήσεις βασίζονται σε οδηγίες των ADA, EASD, WHO και της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ).
Η τελική ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται από ιατρό ή μικροβιολόγο.

Κλείστε εύκολα εξέταση HbA1c ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

9) Βιβλιογραφία & Πηγές

American Diabetes Association (ADA). Standards of Medical Care in Diabetes – 2024.
Κατευθυντήριες οδηγίες για διάγνωση, στόχους HbA1c και θεραπευτική προσέγγιση σε διαβήτη τύπου 1 και 2.
NGSP (National Glycohemoglobin Standardization Program).
Πρόγραμμα τυποποίησης των μεθόδων μέτρησης HbA1c σύμφωνα με το πρωτόκολλο DCCT, για εναρμόνιση αποτελεσμάτων μεταξύ εργαστηρίων.
IFCC (International Federation of Clinical Chemistry) – HbA1c Reference Measurement System.
Ο διεθνής φορέας που έχει ορίσει το παγκόσμιο σύστημα αναφοράς HbA1c (IFCC units mmol/mol).
ADAG Study Group (2008). Translating A1C into estimated average glucose (eAG).
Η μελέτη που καθιέρωσε τον μαθηματικό τύπο eAG (mg/dL) = 28.7 × HbA1c − 46.7 για καλύτερη κατανόηση των επιπέδων.
WHO & International Diabetes Federation (IDF) – Use of HbA1c in the Diagnosis of Diabetes Mellitus (2011).
Επίσημες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη χρήση της HbA1c στη διάγνωση του διαβήτη.
Diabetes UK – HbA1c testing and targets.
Εκλαϊκευμένη ενημέρωση για τη συχνότητα ελέγχου, τους στόχους και τη σημασία της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στην καθημερινή πρακτική.
Medscape Clinical Overview – HbA1c and Diabetes Management.
Κλινική περίληψη για τους παράγοντες που επηρεάζουν την ακρίβεια και τη χρήση εναλλακτικών δεικτών (φρουκτοζαμίνη, γλυκοζυλιωμένη λευκωματίνη).
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Οδηγίες για τον εργαστηριακό έλεγχο του σακχαρώδους διαβήτη.
Υπουργείο Υγείας Ελλάδας – Πρόγραμμα πρόληψης και διαχείρισης του σακχαρώδους διαβήτη.

🔹 Οι παραπάνω πηγές αποτελούν διεθνείς και ελληνικές επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες για τη μέτρηση και ερμηνεία της HbA1c.
Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό ή μικροβιολόγο με βάση το κλινικό ιστορικό, τις συννοσηρότητες και τη θεραπεία του κάθε ατόμου.

Older Posts

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…

Lp-PLA2 – Νεότερος βιοδείκτης αθηρωματικής νόσου

1️⃣ Τι είναι η Lp-PLA2 και τι μετρά η εξέταση;

2️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση Lp-PLA2;

2.1 Κατηγορίες ασθενών όπου συστήνεται η εξέταση

2.2 Σε τι βοηθά η μέτρηση στην κλινική πράξη;

3️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση

4️⃣ Πώς γίνεται η εξέταση στο μικροβιολογικό εργαστήριο;

5️⃣ Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα (χαμηλές – αυξημένες τιμές);

5.1 Πώς ερμηνεύονται γενικά τα επίπεδα;

5.2 Χαμηλές ή φυσιολογικές τιμές Lp-PLA2

5.3 Αυξημένες τιμές Lp-PLA2

5.4 Πόσο συχνά επηρεάζονται οι τιμές από εξωτερικούς παράγοντες;

5.5 Πότε πρέπει να συζητηθεί άμεσα με τον γιατρό;

6️⃣ Lp-PLA2 σε σχέση με άλλες εξετάσεις καρδιαγγειακού κινδύνου

6.1 Lp-PLA2 vs LDL χοληστερόλη

6.2 Lp-PLA2 vs Lp(a)

6.3 Lp-PLA2 vs hs-CRP

6.4 Lp-PLA2 vs ApoB

6.5 Lp-PLA2 vs Καροτιδικό υπερηχογράφημα (IMT / πλάκα)

6.6 Πότε προσφέρει πραγματική προστιθέμενη αξία;

7️⃣ Παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα

7.1 Παράγοντες που αυξάνουν την Lp-PLA2

7.2 Παράγοντες που μειώνουν την Lp-PLA2

7.3 Παράγοντες που δεν επηρεάζουν σημαντικά την Lp-PLA2

7.4 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής πριν την εξέταση;

8️⃣ Πώς χρησιμοποιείται στην παρακολούθηση και στη θεραπευτική απόφαση;

9️⃣ Συχνές ερωτήσεις ασθενών (FAQ)

9.1 Πονάει η εξέταση Lp-PLA2;

9.2 Μπορώ να κάνω την εξέταση όποια ώρα θέλω;

9.3 Αν η Lp-PLA2 μου είναι αυξημένη, χρειάζομαι άμεσα επέμβαση ή στεφανιογραφία;

9.4 Μπορώ να μειώσω την Lp-PLA2 με αλλαγές στον τρόπο ζωής;

9.5 Πρέπει να κάνω την εξέταση κάθε χρόνο;

🔟 Πότε πρέπει να μιλήσω με τον γιατρό μου;

1️⃣1️⃣ Βιβλιογραφία & αξιόπιστες πηγές

1️⃣ Ρευματοειδής Παράγοντας (RF): Τι είναι και ποιος είναι ο ρόλος του

2️⃣ Γιατί ζητείται η εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF);

🔹 Κύριοι λόγοι για τη διενέργεια της εξέτασης

🩺 Σε ποιες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να τη ζητήσει:

3️⃣ Πότε προτείνεται να γίνει η εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF);

🔹 Κύριες ενδείξεις για τον έλεγχο RF

📅 Παραδείγματα κλινικών σεναρίων

4️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Οδηγίες προετοιμασίας

🧪 Πρακτικά βήματα πριν την αιμοληψία

5️⃣ Διαδικασία εξέτασης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Βήμα προς βήμα

6️⃣ Τιμές αναφοράς και μονάδες μέτρησης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Ενδεικτικές τιμές αναφοράς

📈 Τι επηρεάζει τα επίπεδα RF

7️⃣ Ερμηνεία αποτελεσμάτων Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Αρνητικός RF

🔹 Θετικός RF χαμηλού τίτλου (14–30 IU/mL)

🔹 Θετικός RF υψηλού τίτλου (>30 IU/mL)

🔹 Πολύ υψηλές τιμές RF (>100 IU/mL)

8️⃣ Ψευδώς θετικά αποτελέσματα και άλλες αιτίες αυξημένου Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Συχνότερες αιτίες ψευδώς θετικού RF

📊 Διαχωρισμός «αληθώς θετικού» από «ψευδώς θετικό» RF

9️⃣ RF vs Anti-CCP (Αντισώματα κατά κιτρουλλινοποιημένων πεπτιδίων)

🔹 Κύριες διαφορές RF και anti-CCP

🧬 Βιολογικός ρόλος των anti-CCP

🔟 Ρευματοειδής Παράγοντας (RF) σε Παιδιά και Εγκυμοσύνη

👶 Παιδιά (Παιδιατρική ηλικία)

🤰 Εγκυμοσύνη

1️⃣1️⃣ Παρακολούθηση και επανάληψη της εξέτασης Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF)

🔹 Πότε συνιστάται επανάληψη

📈 Χρήση RF στην παρακολούθηση

🧭 Συνοδευτικές εξετάσεις που συνιστώνται

1️⃣2️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για τον Ρευματοειδή Παράγοντα (RF)

1️⃣3️⃣ Κλείστε εξέταση Ρευματοειδούς Παράγοντα (RF) ή δείτε όλες τις εξετάσεις

1️⃣4️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

Υψηλή χοληστερίνη – Πώς την αντιμετωπίζουμε χωρίς υπερβολές

1) Τι είναι η χοληστερίνη και γιατί ανεβαίνει;

📈 Γιατί ανεβαίνει η χοληστερίνη;

2) Πότε θεωρείται «υψηλή» η χοληστερίνη; Στόχοι LDL ανά καρδιαγγειακό κίνδυνο

3) Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από υψηλή χοληστερίνη;

🧬 Γενετικοί και οικογενειακοί παράγοντες

🩺 Παθολογικοί παράγοντες κινδύνου

⚠️ Παράγοντες τρόπου ζωής

4) Εξετάσεις για τη χοληστερίνη – νηστεία, δείκτες και ερμηνεία

5) Διατροφή για τη μείωση της χοληστερίνης – Τι πραγματικά βοηθά

Lp-PLA₂ – Νεότερος βιοδείκτης αθηρωματικής νόσου

1️⃣ Τι είναι η Lp-PLA₂ και τι μετρά η εξέταση;

2️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση Lp-PLA₂;

5.2 Χαμηλές ή φυσιολογικές τιμές Lp-PLA₂

5.3 Αυξημένες τιμές Lp-PLA₂

6️⃣ Lp-PLA₂ σε σχέση με άλλες εξετάσεις καρδιαγγειακού κινδύνου

6.1 Lp-PLA₂ vs LDL χοληστερόλη

6.2 Lp-PLA₂ vs Lp(a)

6.3 Lp-PLA₂ vs hs-CRP

6.4 Lp-PLA₂ vs ApoB

6.5 Lp-PLA₂ vs Καροτιδικό υπερηχογράφημα (IMT / πλάκα)

7.1 Παράγοντες που αυξάνουν την Lp-PLA₂

7.2 Παράγοντες που μειώνουν την Lp-PLA₂

7.3 Παράγοντες που δεν επηρεάζουν σημαντικά την Lp-PLA₂

9.1 Πονάει η εξέταση Lp-PLA₂;

9.3 Αν η Lp-PLA₂ μου είναι αυξημένη, χρειάζομαι άμεσα επέμβαση ή στεφανιογραφία;

9.4 Μπορώ να μειώσω την Lp-PLA₂ με αλλαγές στον τρόπο ζωής;