ΜΣΑΦ-Γαστρεντερικέ-διαταραχές.jpg

Εισαγωγή στα ΜΣΑΦ και στις Γαστρεντερικές Παρενέργειες

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη αναλγητικά (ΜΣΑΦ ή NSAIDs) αποτελούν μια από τις πιο διαδεδομένες κατηγορίες φαρμάκων για την ανακούφιση από τον πόνο, τη μείωση της φλεγμονής και τη ρύθμιση του πυρετού. Δρουν με αναστολή των ενζύμων COX-1 και COX-2, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση προσταγλανδινών—βιοενδιάμεσων ουσιών που μεσολαβούν στον πόνο, τη φλεγμονή και το θερμορυθμιστικό μηχανισμό του σώματος.

Παρά την υψηλή τους αποτελεσματικότητα, τα ΜΣΑΦ συνοδεύονται από σημαντικές γαστρεντερικές παρενέργειες, που κυμαίνονται από ήπια δυσπεψία έως σοβαρά πεπτικά έλκη και γαστρορραγία. Οι κυριότεροι παράγοντες που ευθύνονται για τη βλάβη του γαστρεντερικού βλεννογόνου είναι:

  1. Αναστολή προσταγλανδινών COX-1: Η μείωση των προστατκλανδινών PGE₂ και PGI₂ οδηγεί σε ελάττωση της βλέννης, των διττανθρακικών και της τοπικής αιμάτωσης, καθιστώντας τη γαστρική επένδυση πιο επιρρεπή σε οξύτητα.

  2. Τοπικός ερεθισμός: Η λιποδιαλυτότητα των ΜΣΑΦ τους επιτρέπει να διεισδύουν στην επιθηλιακή στιβάδα και να προκαλούν άμεσα κυτταρική βλάβη.

  3. Αυξημένη διαπερατότητα βλεννογόνου: Η βλάβη στα στενά σημεία (tight junctions) των επιθηλιακών κυττάρων επιτρέπει στο γαστρικό υγρό να διαπερνά βαθύτερα, ενισχύοντας τη φλεγμονώδη αντίδραση.

  4. Συνεργιστικοί κίνδυνοι: Παράγοντες όπως ηλικία >65 ετών, ιστορικό πεπτικών ελκών, συγχορηγούμενα κορτικοστεροειδή, SSRIs ή αντιπηκτικά, καθώς και λοίμωξη από Helicobacter pylori, πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο γαστρεντερικών επιπλοκών.

Οι γαστρεντερικές παρενέργειες από τα ΜΣΑΦ αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας, ειδικά σε μακροχρόνια αγωγή. Για την πρόληψη και διαχείριση αυτών των επιπλοκών:

  • Παράλληλη χορήγηση PPIs ή H₂-αναστολέων για προστασία βλεννογόνου

  • Έλεγχος και εκρίζωση H. pylori πριν από μακροχρόνια λήψη

  • Μείωση δόσης και διάρκειας χρήσης στο ελάχιστο αποτελεσματικό επίπεδο

  • Τακτική παρακολούθηση με γαστρεντερολογικές εξετάσεις σε υψηλού κινδύνου ασθενείς


Μηχανισμοί Γαστρικής Βλάβης από ΜΣΑΦ

Η γαστρική βλάβη που προκαλείται από τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη αναλγητικά (ΜΣΑΦ) οφείλεται σε πολλαπλούς αλληλοσυνδεόμενους μηχανισμούς:


1. Τοπικός Ερεθισμός της Γαστρικής Βλεννογόνου

  • Λιποδιαλυτότητα ΜΣΑΦ: τα αναλγητικά διαπερνούν την υδροφοβική στιβάδα του επιθηλίου και προκαλούν άμεση κυτταρική βλάβη.

  • Απευθείας τοξικότητα: συνδέονται με φωσφολιπίδια της μεμβράνης, οδηγώντας σε αύξηση διαπερατότητας και αποδιοργάνωση επιθηλιακών κυττάρων.


2. Αναστολή Προσταγλανδινών (COX-1)

  • Μείωση προστατευτικών PGs (PGE₂, PGI₂)

    • Ελαττωμένη παραγωγή βλέννης και διττανθρακικών

    • Μειωμένη αναγέννηση επιθηλίου

    • Μείωση έμμεσης αγγειοδιαστολής → φτωχή αιμάτωση βλεννογόνου

  • Αυξημένη παραγωγή γαστρικού οξέος

    • Απελευθέρωση ισταμίνης και αυξημένη λειτουργία παραγαστρικών κυττάρων


3. Μειωμένη Μικροκυκλοφορία & Θρομβοπενία

  • Συστηματική αγγειοσύσπαση

    • COX-1 αναστολή → λιγότερο PGI₂ → ελάττωση νιτρικού οξειδίου (NO)

  • Αυξημένη πηκτικότητα

    • Μείωση θρομβοξάνης (TXA₂) → διαταραχή αιμόστασης → ευκολότερο γαστρικό έλκος & αιμορραγία


4. Ενεργοποίηση Νευροφλεγμονωδών Οδών

  • NEUTROPHIL-MEDIATED INJURY

    • ΜΣΑΦ → προσκόλληση ουδετεροφίλων στο αγγειακό ενδοθήλιο → παραγωγή ROS (ελεύθερων ριζών)

    • Οξειδωτικό στρες βλεννογόνου → περαιτέρω επιθηλιακή βλάβη

  • Απελευθέρωση λυσοσωμιακών ενζύμων

    • Καταστροφή μεσοκυττάριων συνδέσμων


5. Αυξημένη Διαπερατότητα Βλεννογόνου

  • Διαταραχή tight junctions

    • Μειωμένη συνεκτικότητα κυττάρων → διείσδυση λοιμώξεων (π.χ. H. pylori)

  • Δευτεροπαθής φλεγμονή

    • Εισροή γαστρικών περιεχομένων στο υπόστρωμα → ενίσχυση φλεγμονής


6. Συνεργιστικές Αλληλεπιδράσεις

  • Συγχρονή λήψη αλκοόλ: αυξημένη διαβρωτική δράση

  • Κορτικοστεροειδή / SSRIs / Αντιπηκτικά: συνδυαστικά πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο ελκών


Πρόληψη των Γαστρικών Επιπλοκών

  1. Προστασία βλεννογόνου: PPIs ή H₂–αναστολείς

  2. Εντόπιση H. pylori: εξέταση & εκρίζωση πριν από μακροχρόνια θεραπεία

  3. Μείωση δόσης & διάρκειας: χαμηλότερη αποτελεσματική δόση, χρονικά «διαλείμματα»

  4. Αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου: ηλικία, ιστορικό ελκών, συγχορηγούμενα φάρμακα

Με την κατανόηση των παραπάνω μηχανισμών και την υιοθέτηση κατάλληλων προληπτικών μέτρων, μειώνουμε ουσιαστικά τον κίνδυνο γαστρικής βλάβης στην αγωγή με ΜΣΑΦ.


Παράγοντες Κινδύνου για Γαστρικές Επιπλοκές

ΜΣΑΦ Παρενέργειες Γαστρεντερικές διαταραχές

Η χρήση ΜΣΑΦ (μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών αναλγητικών) αυξάνει τον κίνδυνο γαστρικών ελκών, γαστρορραγιών και πεπτικών διαταραχών. Παρακάτω παρατίθενται οι βασικοί παράγοντες που επιβαρύνουν το γαστρεντερικό σύστημα:

  1. Ηλικία > 65 ετών

    • Προοδευτική μείωση της βλεννογόνου άμυνας

    • Αυξημένη ευαισθησία σε ερεθισμούς

  2. Προηγούμενα Ιστορικά Πεπτικών Ελκών ή Γαστρορραγίας

    • Ιστορικό ελκών στομάχου–12δακτύλου

    • Προηγηθείσες νοσηλείες ή απαιτήσεις μετάγγισης

  3. Συγχορήγηση Κορτικοστεροειδών

    • Συνδυαστική καταστροφή βλεννογόνου

    • Ανάγκη παράλληλης προστασίας με PPIs

  4. Συγχρονή Λήψη Αντιπηκτικών ή SSRIs

    • Αντιπηκτικά (βαρφαρίνη, NOACs): αθροισμένος κίνδυνος αιμορραγίας

    • SSRIs (σερτραλίνη, παροξετίνη): επιπλέον ελάττωση αιμόστασης

  5. Υψηλές Δόσεις & Μακροχρόνια Χρήση ΜΣΑΦ

    • Δοσολογία πάνω από τις συνιστώμενες οδηγίες (> 1.200 mg ιβουπροφαίνης/ημέρα)

    • Θεραπεία διάρκειας > 8–12 εβδομάδων χωρίς διαλείμματα

  6. Συνυπάρχουσες Καρδιαγγειακές & Νεφρικές Παθήσεις

    • Καρδιακή ανεπάρκεια: κατακράτηση υγρών → αυξημένη γαστρική πίεση

    • Νεφρική δυσλειτουργία: συσσώρευση φαρμάκου και τοξικότητα

  7. Λοίμωξη από Helicobacter pylori

    • Προϋπάρχουσα φλεγμονή και έλκη

    • Εντοπισμός και εκρίζωση πριν από μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ

  8. Κάπνισμα & Κατανάλωση Αλκοόλ

    • Καπνιστές: μειωμένη αιματική ροή στον βλεννογόνο

    • Αλκοόλ: άμεσος ερεθισμός και αυξημένη διαπερατότητα


Πρόληψη & Διαχείριση

  • Γαστρική Προστασία: παράλληλη χορήγηση αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs) ή H₂–αναστολέων σε υψηλού κινδύνου ασθενείς.

  • Έλεγχος για H. pylori: τεστ και θεραπεία πριν από μακροχρόνια αγωγή ΜΣΑΦ.

  • Μείωση Δόσης/Διάρκειας: επιλέγετε τη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση και περιορίζετε τη διάρκεια.

  • Τακτική Παρακολούθηση: γαστρεντερολογικός έλεγχος (γαστροσκόπηση) σε συμπτωματικούς ασθενείς.

Με την αναγνώριση και την έγκαιρη διαχείριση αυτών των παραγόντων κινδύνου, μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τις γαστρικές επιπλοκές και να βελτιώσετε την ασφάλεια της θεραπείας με ΜΣΑΦ.

Κλινική Εικόνα

Η κλινική εικόνα της γαστροπάθειας που σχετίζεται με τη λήψη ΜΣΑΦ μπορεί να ποικίλει από ήπια έως σοβαρή, ανάλογα με την έκταση της βλάβης στο γαστρικό βλεννογόνο και την παρουσία επιπλοκών.

1. Ήπια συμπτώματα δυσπεψίας

  • Αίσθημα καύσους ή καούρα (heartburn): Συνήθως επιδεινώνεται μετά τη λήψη ΜΣΑΦ, ιδιαίτερα με άδειο στομάχι.

  • Δυσπεπτικά ενοχλήματα: Φούσκωμα, υπερέμεση (ρέψιμο), αίσθημα πληρότητας μετά από μικρό γεύμα.

  • Ελαφρύς επιγαστρικός πόνος ή δυσφορία: Συνήθως παροδικός, υποχωρεί με την απόσυρση του φαρμάκου ή με λήψη προστατευτικών σκευασμάτων.

2. Μετρίου βαθμού συμπτώματα

  • Επιγαστρικός πόνος: Διαρκής ή διαλείπουσα τάση πόνου στο ανώτερο τμήμα της κοιλιάς, που μπορεί να επιδεινωθεί στην κατάκλιση.

  • Ναυτία και έμετος: Ειδικά σε υψηλές δόσεις ή μακροχρόνια χρήση, μπορεί να εμφανίζονται συχνότερα.

  • Απώλεια όρεξης και απώλεια βάρους: Δευτερογενώς στην αποφυγή γεύματος λόγω πόνου.

3. Σοβαρές εκδηλώσεις

  • Αιμορραγία από το ανώτερο πεπτικό:

    • Έμετος με αίμα (αιματέμεση) ή «καφές» (partially digested blood).

    • Μαύρα, πίσσας χρώματος κόπρανα (μελαινά κόπρανα).

  • Αιμορραγική αναιμία: Κλινικές ενδείξεις κόπωσης, ωχρότητας, ταχυκαρδίας, παθολογικά εργαστηριακά ευρήματα (μειωμένη αιμοσφαιρίνη/αιματοκρίτης).

  • Πεπτικά έλκη: Εντόπιση στο βλεννογόνο του στομάχου ή δωδεκαδακτύλου επιβεβαιώνεται ενδοσκοπικά, συνοδεύεται από έντονο, επιγαστρικό καυστικό πόνο.

4. Κλινικά σημεία στην εξέταση

  • Ευαισθησία στην επιγαστρική περιοχή: Σημείο Murphy θετικό (επώδυνη αντίδραση κατά τη δήξη του τείχους κοιλιάς).

  • Τυμπανικότητα ή ήπιο άλγος στην ψηλάφηση: ενδέχεται να συνοδεύεται από υπερβολικά επώδυνη αντίδραση σε βαθιά πίεση.

  • Σημάδια αναιμίας: Ωχρότητα βλεννογόνων, ταχύπνοια, ταχυκαρδία.

5. Διαφορική διάγνωση

  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ): Συχνή εμφάνιση καούρας, διαφορετική ανταπόκριση στα αντιόξινα.

  • Περίσσεια γαστρικού οξέος (νόσος Zollinger–Ellison): Εντοπισμένες εστίες πολλαπλών ελκών, υψηλά γαστρικά επίπεδα γαστρίνης.

  • Λοιμώξεις (π.χ. H. pylori): Συνοδεύονται από παρατεταμένα συμπτώματα και συχνά απαιτούν ειδική θεραπεία.

Η έγκαιρη αναγνώριση των κλινικών εκδηλώσεων και η διάκριση της βαρύτητας των συμπτωμάτων είναι κρίσιμη για την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.


Διαγνωστική Προσέγγιση και Εργαστηριακοί Έλεγχοι

Η σωστή διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) απαιτεί συνδυασμό λεπτομερούς κλινικής εξέτασης, απεικονιστικών μεθόδων και επιλεκτικών εργαστηριακών ελέγχων, ώστε να αποκλεισθούν άλλες αρθρίτιδες και να εκτιμηθεί το στάδιο της νόσου.


1. Λεπτομερές Ιστορικό Ασθενούς

  • Έναρξη & διάρκεια συμπτωμάτων: προοδευτική (εκφυλιστική) vs οξεία (τραυματική ή φλεγμονώδης).

  • Χαρακτηριστικά πόνου: φόρτιση/επιβάρυνση → ανάπαυση, πρωινή δυσκαμψία ≤ 30’

  • Παράγοντες επιδείνωσης: βάδισμα, ανέβασμα σκάλας, καθιστική στάση

  • Συνοδά συμπτώματα: πρήξιμο, ήχοι τριβής (crepitus), περιορισμός εύρους κίνησης

  • Οικογενειακό ιστορικό: γενετική προδιάθεση σε ΟΑ ή άλλες ρευματικές παθήσεις

  • Συγχορηγούμενα νοσήματα: παχυσαρκία, μεταβολικές νόσοι (διαβήτης, υπερουριχαιμία)


2. Φυσική Εξέταση

  • Έλεγχος εύρους κίνησης: σύγκριση με υγιή αρθρώσεις

  • Παρατήρηση άρθρωσης: όγκος, ευαισθησία, θερμότητα

  • Δοκιμασίες φορτίου: άλγος κατά την έσω/έξω στροφή ή την έκταση

  • Απεικόνιση σταθερότητας: έλεγχος συνδέσμων και μηνίσκου σε γόνατο

  • Αξιολόγηση κινητικού προτύπου: βάδισμα, στάση σώματος


3. Βασικοί Εργαστηριακοί Έλεγχοι

Οι εργαστηριακοί δείκτες βοηθούν κυρίως στην αποκλειστική διάγνωση αυτοάνοσων/φλεγμονωδών αρθρίτιδων και στην παράλληλη εκτίμηση συνοδών νοσημάτων:

ΔοκιμασίαΑναμενόμενη Τιμή σε ΟΑΣκοπός
CRP (C-Reactive Protein)Φυσιολογικός ή ελαφρώς αυξημένοςΑποκλεισμός ενεργούς φλεγμονής
ΤΚΕ (ESR)Φυσιολογική ή ελαφρώς αυξημένηΣυμπληρωματικός δείκτης φλεγμονής
RF (Ρευματοειδής Παράγοντας)ΑρνητικόΑποκλεισμός ρευματοειδούς αρθρίτιδας
anti-CCPΑρνητικόΥψηλή ειδικότητα για ρευματοειδή αρθρίτιδα
Ουρικό ΟξύΦυσιολογικό έως ελαφρώς ανεβασμένοΔιάγνωση ή αποκλεισμός ουρικής αρθρίτιδας
Γλυκόζη αίματοςΦυσιολογικήΈλεγχος συννοσηροτήτων (διαβήτης)
Γενική αίματοςΦυσιολογικήΈλεγχος αναιμίας ή λοιμώξεων

4. Απόσπασμα Υγρού Αρθρώσεων (όπου ενδείκνυται)

  • Διαγνωστικός χαρακτήρας: όταν υπάρχει ασυνήθιστο οίδημα ή υποψία μικροκρυσταλλικών νόσων.

  • Χρώμα & διαυγέστατο: σε ΟΑ, συνήθως διαυγές με χαμηλή πυκνότητα λευκών.

  • Κυτταρομετρία: <2.000 λευκά κύτταρα/mm³ (χαμηλή φλεγμονή).

  • Μικροσκόπηση κρυστάλλων: αποκλεισμός γιάννης (ουρικοκρυσταλλική αρθρίτιδα) ή πυροφωσφορικής ασβεστίου.


5. Απεικονιστικές Εξετάσεις

Παράλληλα με τους εργαστηριακούς ελέγχους, οι απεικονίσεις επιβεβαιώνουν τη διάγνωση και βαθμολογούν τη νόσο:

  1. Ακτινογραφία (X-ray)

    • Στένωση αρθρικού χώρου, οστεόφυτα, υποχόνδρια σκλήρυνση, κύστες

    • Kellgren–Lawrence grading (στάδια 0–4)

  2. Υπερηχογράφημα

    • Εκτίμηση αρθρικού υγρού, σύνδεσμων, χόνδρινων βλαβών

    • Οδηγίες για ενέσιμες θεραπείες

  3. MRI

    • Ανάδειξη πρώιμων χόνδρινων βλαβών, μηνισκικών ρήξεων, υποχόνδριων βλαβών

    • Χρήσιμο σε αμφιβολίες ή αν εκκρεμεί χειρουργική απόφαση

  4. CT-scan

    • Λιγότερο συχνή, κυρίως για οστικές ανωμαλίες και πλάκες καταγμάτων


6. Συνολική Αξιολόγηση & Στάδιο Νόσου

  • Συνδυάζουμε κλινική εικόνα, εργαστηριακούς δείκτες και απεικονιστικά ευρήματα.

  • Καθορίζουμε το στάδιο (ήπια, μέτρια, σοβαρή) για εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας.


Με τη συστηματική διαγνωστική προσέγγιση και τους κατάλληλους εργαστηριακούς ελέγχους, επιτυγχάνουμε έγκαιρη, ακριβή διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας και ορθή καθοδήγηση της θεραπείας, μεγιστοποιώντας τα οφέλη και ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους για τον ασθενή.


Bασικές Στρατηγικές Προφύλαξης

Η πρόληψη της οστεοαρθρίτιδας βασίζεται σε απλές, καθημερινές συνήθειες που μειώνουν το μηχανικό στρες στις αρθρώσεις, ενισχύουν τη σταθερότητά τους και διατηρούν την υγεία του χόνδρου.

  1. Διατήρηση Υγιούς Σωματικού Βάρους

    • Κάθε 1 kg μείωσης βάρους μειώνει την καταπόνηση του γόνατος κατά ~4 kg.

    • Στοχεύστε σε BMI 18–25 kg/m² με ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ψάρια πλούσια σε Ω3 και ελαιόλαδο.

  2. Τακτική Άσκηση Χαμηλής Πρόσκρουσης

    • Περπάτημα, κολύμβηση, ποδηλασία: 30–45 λεπτά, 3–5 φορές/εβδομάδα.

    • Ενδυνάμωση των τετρακεφάλων, των γλουτιαίων και των απαγωγών ισχίου με ήπιες ασκήσεις αντίστασης.

  3. Διορθωτική Εργονομία & Καθημερινή Στάση Σώματος

    • Ρυθμίστε ύψος καθίσματος/οθόνης, αποφύγετε μακροχρόνια ορθοστασία ή σκύψιμο.

    • Χρησιμοποιήστε εργονομικές λαβές και νάρθηκες εάν χειρίζεστε βαριά αντικείμενα ή κάνετε επαναλαμβανόμενες κινήσεις.

  4. Ορθοπεδικά Βοηθήματα Όταν Χρειάζεται

    • Μπαστούνι ή πατερίτσες σε μετατραυματική περίοδο.

    • Πέλματα με ελαστική υποστήριξη για διόρθωση υπερφόρτισης του έσω ή έξω διαμερίσματος του γόνατος.

  5. Πρόληψη Τραυματισμών

    • Φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό σε αθλήματα (επιγονατίδες, επιαγκωνίδες).

    • Εκμηδενίστε ασανσέρ και σκάλες σε αρχικά στάδια συμπτωμάτων.

  6. Τακτική Ιατρική Παρακολούθηση

    • Εξετάσεις μηχανικής φόρτισης αρθρώσεων με φυσικοθεραπευτή.

    • Ενημέρωση για τυχόν αλλαγές στο εύρος κίνησης ή στον πόνο.

Με τη συστηματική εφαρμογή αυτών των στρατηγικών, επιβραδύνετε την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας, διατηρείτε την κινητικότητα και βελτιώνετε σημαντικά την ποιότητα ζωής.


Φαρμακολογικές Παρεμβάσεις για Γαστρική Προστασία

Η συστηματική συγχορήγηση φαρμάκων που στοχεύουν στη μείωση της γαστρικής οξύτητας ή στην ενίσχυση της βλέννας θεωρείται βασική στρατηγική για την προστασία του στομάχου σε ασθενείς που λαμβάνουν ΜΣΑΦ. Οι κύριες κατηγορίες φαρμάκων είναι:

Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs)

  • Μηχανισμός Δράσης: Αναστέλλουν την τελική φάση έκκρισης γαστρικού οξέος από τις H⁺/K⁺‐αντλίες των παρατετρικών κυττάρων, οδηγώντας σε μακρά και βαθιά μείωση του γαστρικού pH.

  • Ενδείξεις Προφύλαξης: Εξαιρετικά αποτελεσματικοί στην πρόληψη πεπτικών ελκών και αιμορραγιών του ανώτερου γαστρεντερικού σε χρήστες ΜΣΑΦ με παράγοντες κινδύνου (ηλικία >65, ιστορικό έλκους, συγχορήγηση αντιπηκτικών κ.ά.).

  • Δοσολογία:

    • Omeprazole 20 mg/ημέρα

    • Lansoprazole 15–30 mg/ημέρα

    • Pantoprazole 40 mg/ημέρα

  • Αποτελεσματικότητα:

    • Η προσθήκη τυπικής δόσης PPI σε ασθενείς που λαμβάνουν ΜΣΑΦ μειώνει σημαντικά τα επεισόδια γαστρικής αιμορραγίας και πεπτικών ελκών pmc.ncbi.nlm.nih.gov.

  • Ανεπιθύμητες Ενέργειες & Παρατηρήσεις: Μακροχρόνια χρήση (>1 έτος) συνδέεται με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο οστεοπορωτικών καταγμάτων και λοιμώξεων (π.χ. Clostridioides difficile), συνεπώς απαιτείται περιοδική επανεκτίμηση της ανάγκης διατήρησης της θεραπείας.

Αναστολείς υποδοχέων ισταμίνης H₂ (H₂RAs)

  • Μηχανισμός Δράσης: Ανταγωνίζονται τους υποδοχείς H₂ στα παρατετρικά κύτταρα, μειώνοντας την έκκριση γαστρικού οξέος.

  • Ενδείξεις Προφύλαξης:

    • Εναλλακτική λύση σε ασθενείς που δεν ανέχονται ή έχουν αντένδειξη στα PPIs.

    • Χρησιμοποιούνται σε διπλή δόση (π.χ. Famotidine 40 mg δύο φορές/ημέρα) για πρόληψη ενδοσκοπικών ελκών pmc.ncbi.nlm.nih.govnottsapc.nhs.uk.

  • Αποτελεσματικότητα:

    • Παρότι μειώνουν την εμφάνιση ελκών, είναι λιγότερο ισχυροί από τους PPIs και δεν συνιστώνται ως πρώτης γραμμής επιλογή σε ασθενείς υψηλού κινδύνου reumatologiaclinica.org.

  • Ανεπιθύμητες Ενέργειες: Σπάνια κεφαλαλγία, ζάλη ή δυσκοιλιότητα.

Αναλόγων προσταγλανδίνης (Misoprostol)

  • Μηχανισμός Δράσης: Μιμείται τη δράση της προσταγλανδίνης E1, ενισχύοντας την έκκριση βλέννας και τη ροή αίματος στον γαστρικό βλεννογόνο, ενώ παράλληλα συγκρατεί τη παραγωγή οξέος.

  • Δοσολογία Προφύλαξης: 200 μg τέσσερις φορές ημερησίως ή 400 μg δύο φορές ημερησίως.

  • Αποτελεσματικότητα:

    • Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τα σοβαρά γαστρεντερικά επεισόδια (έλκη και αιμορραγίες) σε χρόνια χρήση ΜΣΑΦ pmc.ncbi.nlm.nih.gov.

  • Παράγοντες Περιορισμού:

    • Συχνές παρενέργειες, κυρίως διάρροια και κοιλιακές κράμπες, που οδηγούν σε διακοπή του σκευάσματος στο 20–30% των ασθενών.

    • Δεν συνιστάται σε αναπαραγωγικής ηλικίας γυναίκες χωρίς ορθή αντισύλληψη, λόγω τερατογόνου δράσης.


Σύνθετη Στρατηγική
Για ασθενείς υψηλού κινδύνου (π.χ. προηγούμενο έλκος, συγχορήγηση αντιπηκτικών/ασπιρίνης, ηλικιωμένοι) συστήνεται:

  1. Πρώτης γραμμής: PPI + ΜΣΑΦ

  2. Εναλλακτική (σε αντένδειξη PPI): H₂RA διπλής δόσης + ΜΣΑΦ

  3. Επιπρόσθετη επιλογή: Misoprostol (αν οι παρενέργειες είναι ανεκτές)

Η επιλογή πρέπει πάντα να εξατομικεύεται βάσει ανεκτικότητας, συννοσηροτήτων και κόστους, με τα PPIs να παραμένουν η προτιμώμενη λύση για τους περισσότερους ασθενείς.


Έλεγχος και Εξάλειψη Helicobacter pylori

Η συνύπαρξη H. pylori και χρήσης ΜΣΑΦ αυξάνει τον κίνδυνο πεπτικών ελκών περισσότερο από έξι φορές σε σύγκριση με καθένα παράγοντα ξεχωριστά pmc.ncbi.nlm.nih.gov.

  1. Δοκιμασίες διάγνωσης: Breath test, κοπρανώδης αντιγόνο, βιοψία.

  2. Σχήματα θεραπείας: Τριπλή ή τετραπλή θεραπεία (PPI + 2 αντιβιοτικά).

  3. Επαναξέταση μετά 4–6 εβδομάδες: Για επιβεβαίωση εκρίζωσης.

Η εκρίζωση H. pylori πριν ή κατά τη διάρκεια λήψης ΜΣΑΦ μειώνει δραστικά τον κίνδυνο γαστρικών επιπλοκών.


Συμπληρωματικές Μέθοδοι και Ιατροφαρμακευτική Συνεργασία

Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της γαστρικής προστασίας όταν λαμβάνετε ΜΣΑΦ δεν περιορίζεται αποκλειστικά σε φαρμακολογικές παρεμβάσεις. Συνδυάζοντας συμπληρωματικές μεθόδους και στενή συνεργασία με τον ιατρό σας, μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο γαστρεντερικών επιπλοκών και να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.

1. Διατροφικές και συμπληρωματικές παρεμβάσεις

  • Προβιοτικά & Πρεβιοτικά

    • Βοηθούν στην αποκατάσταση και διατήρηση του εντερικού μικροβιώματος, υποστηρίζοντας τη φυσική άμυνα του γαστρεντερικού βλεννογόνου.

    • Συνιστώνται σκευάσματα με στελέχη Lactobacillus και Bifidobacterium, καθώς και διατροφικά πρεβιοτικά (ινουλίνη, φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες).

  • Αντιοξειδωτικά & Βιταμίνες

    • Η βιταμίνη C, η βιταμίνη E και το σελήνιο βοηθούν στην επούλωση και προστασία των κυττάρων του γαστρικού βλεννογόνου από οξειδωτικό στρες.

    • Αντιοξειδωτικές τροφές: μούρα, πράσινο τσάι, κόκκινα φρούτα.

  • Φυτικά & Βοτανικά Συμπληρώματα

    • Καλέντουλα (Calendula officinalis): Αντιφλεγμονώδης δράση, υποστηρικτική στην επούλωση του βλεννογόνου.

    • Λυκοπένιο (απο το ντομάτα): Αντιοξειδωτικό, προστατεύει τον βλεννογόνο από ερεθισμούς.

    • Ginger (πιπερόριζα): Αντιεμετική και ηρεμιστική δράση στο στομάχι.

  • Διατροφικές Προτάσεις

    • Μικρά, συχνά γεύματα με ισορροπία πρωτεϊνών, σύνθετων υδατανθράκων και “καλών” λιπαρών (ελαιόλαδο, αβοκάντο).

    • Αποφυγή επεξεργασμένων τροφών, καφεΐνης, αλκοόλ και πικάντικων γευμάτων.

2. Τρόποι Ζωής & Αυτοφροντίδα

  • Μείωση Στρες

    • Τεχνικές χαλάρωσης (διαλογισμός, γιόγκα, αναπνευστικές ασκήσεις) μειώνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος και βελτιώνουν τη γαστρική άμυνα.

  • Κατάλληλη Ύπνος

    • Επαρκής και ποιοτικός ύπνος συμβάλλει στην αποκατάσταση του βλεννογόνου.

  • Άσκηση

    • Μέτριας έντασης δραστηριότητες (περπάτημα, ποδηλασία) 3–5 φορές την εβδομάδα ενισχύουν τη γενική υγεία, ενώ αποφεύγεται η υπερβολική άσκηση αμέσως μετά από γεύμα.

3. Ιατροφαρμακευτική Συνεργασία

  • Τακτική Παρακολούθηση

    • Προγραμματίστε περιοδικές επισκέψεις (κάθε 3–6 μήνες ή ανάλογα με τον κίνδυνο) για αξιολόγηση συμπτωμάτων, εργαστηριακούς δείκτες (αιμοσφαιρίνη, λευκά αιμοσφαίρια) και, αν χρειάζεται, ενδοσκόπηση.

  • Αξιολόγηση Θεαυπετικών Σχεδίων

    • Αναπροσαρμογή δόσης ΜΣΑΦ ή προστατευτικών παραγόντων (PPIs, H₂RAs, misoprostol) βάσει της κλινικής ανταπόκρισης και των παρενεργειών.

  • Έλεγχος Συνδυαστικών Φαρμάκων

    • Συνεργασία με τον καρδιολόγο, νεφρολόγο ή ρευματολόγο για ασφαλή συνταγογράφηση αντιπηκτικών, κορτικοστεροειδών ή άλλων σκευασμάτων που μπορεί να αυξήσουν τον γαστρικό κίνδυνο.

  • Εκπαίδευση & Ενημέρωση

    • Συμβουλές για σήματα συναγερμού (έντονος πόνος, αιματεμεση, μελαινή κένωση), ώστε να αναζητείτε άμεση ιατρική βοήθεια.


Με το συνδυασμό αυτών των συμπληρωματικών μεθόδων και με τη στενή συνεργασία με τον γιατρό σας, η γαστρική προστασία γίνεται ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη. Έτσι, μπορείτε να συνεχίσετε να λαμβάνετε ΜΣΑΦ με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και άνεση.


Ειδικοί Πληθυσμοί και Εξατομικευμένη Προσέγγιση

Η εξατομίκευση της γαστρικής προστασίας είναι κρίσιμη για ομάδες ασθενών με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών. Παρακάτω περιγράφονται τα βασικά σημεία για κάθε ειδικό πληθυσμό:

  1. Ηλικιωμένοι (> 65 ετών)

    • Έχουν φυσιολογική μείωση της γαστρικής βλέννας και επιβραδυνόμενη επούλωση.

    • Συνοδές παθήσεις (καρδιαγγειακές, νεφρικές) επιβαρύνουν περαιτέρω τον κίνδυνο.

    • Συστήνεται πάντοτε προστασία με PPI ή – αν υπάρχει αντένδειξη – διπλή δόση H₂RA. Εναλλακτικά, η χρήση σελεκτικού COX-2 σε συνδυασμό με PPI μειώνει σημαντικά τον γαστρικό κίνδυνο .

  2. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα

    • Συχνά λαμβάνουν χαμηλή δόση ασπιρίνης ή άλλα αντιπηκτικά, που αυξάνουν τον κίνδυνο γαστρικής αιμορραγίας.

    • Η ταυτόχρονη χορήγηση ΜΣΑΦ και αντιπηκτικών απαιτεί στενή ιατρική παρακολούθηση.

    • Προτιμάται πάντα η συγχορήγηση PPI, ενώ τα COX-2 σελεκτικά (π.χ. celecoxib) μπορούν να θεωρηθούν σε ασθενείς υψηλού κινδύνου .

  3. Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

    • Τα ΜΣΑΦ μειώνουν τη σπειραματική διήθηση και επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία, οδηγώντας σε αυξημένο γαστρικό και νεφρικό κίνδυνο.

    • Σε βαθιά νεφρική ανεπάρκεια, αποφεύγονται όσο το δυνατόν τα ΜΣΑΦ. Αν παρόλα αυτά απαιτούνται, προτιμώνται σελεκτικοί αναστολείς COX-2 σε συνδυασμό με PPI, με τακτικό έλεγχο κρεατινίνης.

  4. Άτομα με ιστορικό πεπτικού έλκους ή γαστρικής αιμορραγίας

    • Κάθε έναρξη ή επανέναρξη ΜΣΑΦ πρέπει να συνοδεύεται από προστασία με PPI ή misoprostol (εφόσον ανεκτό).

    • Συνιστάται ενδοσκόπηση πριν τη θεραπεία, εφόσον έχουν περάσει > 1 έτος από το τελευταίο επεισόδιο.

  5. Έγκυες και θηλάζουσες

    • Η χρήση ΜΣΑΦ στο τρίτο τρίμηνο εγκυμοσύνης αντενδείκνυται λόγω υπερτροφίας ουροδόχου κύστης και πρόωρου κλεισίματος αρτηρίας του Botallo.

    • Αν απαιτηθεί ΜΣΑΦ στο πρώτο ή δεύτερο τρίμηνο, επιλέγεται ελάχιστη δόση για τη συντομότερη διάρκεια και πάντα μετά από ιατρική συμβουλή.

    • Η συγχορήγηση προστασίας (PPI) αξιολογείται εξατομικευμένα, βάσει κινδύνου–οφέλους.

  6. Άλλες ειδικές καταστάσεις

    • Ηπατική ανεπάρκεια: Μειωμένη μεταβολική ικανότητα των ΜΣΑΦ—απαραίτητος αυστηρός έλεγχος της δόσης και προστασία του γαστρικού βλεννογόνου.

    • Συνδυασμός με SSRIs ή κορτικοστεροειδή: Συνεπάγεται υψηλότερο γαστρικό κίνδυνο· σκεφτείτε αυξημένη δόση PPI ή αλλαγή θεραπείας όπου είναι δυνατόν.

Συμπέρασμα: Η επιλογή της κατάλληλης στρατηγικής γαστρικής προστασίας πρέπει να βασίζεται σε αξιολόγηση προσωπικών παραγόντων κινδύνου, συνοδών παθήσεων και ανεκτικότητας. Η συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό εξασφαλίζει την ασφαλέστερη και πιο αποτελεσματική αγωγή για κάθε ασθενή.


Συχνά Ερωτήματα (FAQs)

1. Πρέπει να σταματήσω τη λήψη ΜΣΑΦ αν έχω πεπτικό έλκος;
Η διακοπή είναι προτιμότερη, αλλά εάν χρειάζεστε ανακούφιση, συνδυάστε με ενίσχυση προστασίας (PPI, H₂RA ή misoprostol) και συμβουλευτείτε γαστρεντερολόγο.

2. Ποια είναι η καλύτερη ώρα για τη λήψη PPIs;
Πρωί πριν από το πρώτο γεύμα, ώστε να μεγιστοποιηθεί η αναστολή της αντλίας πρωτονίων.

3. Μπορώ να παίρνω προβιοτικά με τα ΜΣΑΦ;
Ναι, ενισχύουν το μικροβίωμα και υποστηρίζουν την υγεία του βλεννογόνου.

4. Τα COX-2 σελεκτικά είναι εντελώς ασφαλή για το στομάχι;
Μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο, αλλά δεν τον εξαλείφουν πλήρως – εξετάστε και φαρμακοπροστασία.

5. Τι συμπτώματα πρέπει να με ανησυχήσουν;
Έντονος πόνος, έμετος με αίμα, μαύρα κόπρανα, ζάλη – άμεση ιατρική αξιολόγηση.

6. Είναι ασφαλής η μακροχρόνια χρήση PPIs;
Σε υψηλές δόσεις ή μεγάλης διάρκειας ενέχει κίνδυνο οστεοπόρωσης και λοιμώξεων – αξιολογήστε περιοδικά την ανάγκη συνέχισης.

7. Πώς να ελέγξω αν έχω H. pylori;
Breath test, κοπρανώδης αντιγόνο ή βιοψία κατά ενδοσκόπηση.

8. Misoprostol ή PPI;
Τα PPIs είναι συνήθως καλύτερα ανεκτά, ενώ το misoprostol έχει πιο έντονες παρενέργειες.

9. Τι γίνεται αν ξεχάσω δόση προστασίας;
Μην διπλασιάζετε την επόμενη, συνεχίστε κανονικά και προσπαθήστε να τηρείτε τη δοσολογία.

10. Υπάρχουν φυσικές θεραπείες για προστασία στομάχου;
Όπως μέλι, αλόη, προβιοτικά, αλλά ως συμπλήρωμα, όχι υποκατάστατο φαρμακευτικής προστασίας.


Συμπέρασμα και Κάλεσμα σε Δράση

Η χρήση ΜΣΑΦ δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από διαρκή ανησυχία για το στομάχι. Με τη σωστή ενημέρωση, τη συμμόρφωση σε σύσταση δόσεων, τη λήψη προστατευτικών μέτρων (όπως PPIs, misoprostol ή σελεκτικούς αναστολείς COX-2) και τον έλεγχο για H. pylori, μπορείτε να απολαμβάνετε τα οφέλη των ΜΣΑΦ με ασφάλεια.

Δράση: Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για εξατομικευμένο πλάνο γαστρικής προστασίας πριν ή κατά τη διάρκεια λήψης ΜΣΑΦ και αποφύγετε περιττούς κινδύνους.

Βιβλιογραφία & Ελληνικές Πηγές

  1. Ενδοσκοπήσεις: Οδηγός διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης
    Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (ΕΠΕΓΕ), 2021. PDF με κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση των γαστρεντερικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ΜΣΑΦ.
    ↪️ Κατεβάστε το PDF epege.gr

  2. Μη στεροειδή Αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) – Φαρμακοεπαγρύπνηση
    Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ). Συνεχής παρακολούθηση της ασφάλειας των ΜΣΑΦ, ειδικές προειδοποιήσεις και συμβουλές χρήσης.
    ↪️ EOF – Φαρμακοεπαγρύπνηση eof.gr

  3. Οστεοαρθρίτιδα (Γονάτων–Ισχίου): Οδηγίες χρήσης ΜΣΑΦ
    ΕΟΦ, 2018. Κατευθυντήριες γραμμές για τη συνταγογράφηση ΜΣΑΦ σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, με έμφαση στη μικρότερη αποτελεσματική δόση.
    ↪️ Κατεβάστε το PDF eof.gr

  4. Μη στεροειδή Αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) και Γαστρεντερικές Επιπλοκές
    CJ Hawkey, NJ Wight. Εκδ. Βαγιονάκης, 2006. Εκτενής ανασκόπηση των γαστρεντερικών κινδύνων από ΜΣΑΦ.
    ↪️ MetaBook metabook.gr

  5. Πεπτικό έλκος: Διάγνωση και αντιμετώπιση
    Ευρωκλινική Αθηνών. Περιγραφή διαγνωστικών δοκιμασιών και σύσταση για συγχορήγηση PPIs σε χρήστες ΜΣΑΦ.
    ↪️ EUROCLINIC euroclinic.gr

  6. Έλκος στομάχου & δωδεκαδάκτυλου
    Ιατρική στην Πράξη. Αναλυτικό άρθρο για επιδημιολογία, διάγνωση και θεραπευτικές επιλογές, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας με PPIs.
    ↪️ Ιατρική στην Πράξη iatrikistinpraxi.gr

  7. Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. pylori)
    Δρ. Αθανάσιος Αθανασόπουλος – Γαστρεντερολόγος. Λεπτομερής παρουσίαση της λοίμωξης από H. pylori και της σχέσης της με πεπτικά έλκη.
    ↪️ dr-athanasopoulos.gr dr-athanasopoulos.gr

  8. Γαστρεντερολογία – Σκευάσματα & Υπηρεσίες
    anaBIOsis Pharmaceuticals. Προϊόντα υποστήριξης γαστρεντερολογικών παθήσεων και πληροφορίες για συμπληρωματική θεραπευτική υποστήριξη.
    ↪️ anaBIOsis anabiosis.gr

  9. Ιβουπροφαίνη: Αποτελεσματική και ασφαλής
    Women in Business. Συμπεράσματα Expert Forum για τον χαμηλότερο κίνδυνο γαστρεντερικών επιπλοκών της υγρής κάψουλας ιβουπροφαίνης.
    ↪️ Women in Business women-in-business.gr

  10. «Θα ήθελα κάτι για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση…»
    Pharmamanage – Ολίνα Ηλιάδου. Οδηγίες αποφυγής ΜΣΑΦ και διατροφικές παρεμβάσεις σε βρέφη και ενήλικες.
    ↪️ Pharmamanage pharmamanage.gr



Ελικοβακτηρίδιο-Πυλωρού-1-2.jpg

🦠 Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Helicobacter pylori) – Πλήρης Ανάλυση

🔍 Τι είναι το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (H. pylori);

Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Helicobacter pylori) είναι ένα Gram-αρνητικό, σπειροειδές βακτήριο που αποικίζει το γαστρικό βλεννογόνο. Είναι ένα από τα πιο κοινά βακτήρια παγκοσμίως, μολύνοντας πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Συνδέεται άμεσα με γαστρικές παθήσεις, όπως:

  • Χρόνια γαστρίτιδα

  • Πεπτικό έλκος (στομάχου και δωδεκαδακτύλου)

  • Καρκίνο του στομάχου

  • Λεμφώματα MALT


🧫 Μορφολογία & Μηχανισμός Επιδίωσης

Το H. pylori διαθέτει:

  • Σπειροειδές σχήμα: επιτρέπει την εύκολη κίνηση στο γαστρικό βλέννο.

  • Flagella (μαστίγια): διευκολύνουν την κίνηση.

  • Ουρεάση: ένζυμο που μετατρέπει την ουρία σε αμμωνία, εξουδετερώνοντας τα γαστρικά οξέα.

Αυτό του επιτρέπει να επιβιώνει και να πολλαπλασιάζεται σε ένα από τα πιο όξινα περιβάλλοντα του ανθρώπινου σώματος: το στομάχι.


📊 Επιδημιολογία

ΠεριοχήΠοσοστό Φορείας
Αναπτυγμένες χώρες20-50%
Αναπτυσσόμενες χώρες>70%
Ελλάδα40-60% (ανάλογα την ηλικία)

Η μόλυνση συνήθως αποκτάται στην παιδική ηλικία μέσω στοματικής-στοματικής ή κοπρανοστοματικής μετάδοσης.


🧠 Παθογένεια – Πώς προκαλεί ασθένεια;

  1. Αποίκηση του στομαχικού βλεννογόνου

  2. Έκκριση ουρεάσης → τοπική αλκαλοποίηση

  3. Πρόκληση φλεγμονής μέσω κυτοκινών (IL-1β, IL-8)

  4. Καταστροφή βλεννογόνου → γαστρίτιδα → έλκος → πιθανή μετάλλαξη → καρκίνος στομάχου

Το H. pylori ταξινομείται από τον ΠΟΥ ως καρκινογόνος παράγοντας τύπου I.

Ελικοβακτηρίδιο Πυλωρού


⚠️ Συμπτώματα της Λοίμωξης με Ελικοβακτηρίδιο Πυλωρού

Πολλοί φορείς είναι ασυμπτωματικοί. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, περιλαμβάνουν:

  • Πόνο ή καύσο στην επιγαστρική χώρα

  • Φούσκωμα, ναυτία, ερυγές

  • Απώλεια όρεξης

  • Αίσθημα βάρους μετά τα γεύματα

  • Μαύρα κόπρανα (σε έλκη με αιμορραγία)

  • Αναιμία (λόγω χρόνιας απώλειας αίματος)


🧪 Διαγνωστικές Εξετάσεις

✅ 1. Μη Επεμβατικές Εξετάσεις

📌 i) Urea Breath Test (Δοκιμασία αναπνοής με ουρία)

  • Περιγραφή: Ο ασθενής καταπίνει ένα δισκίο ή υγρό με C13 ή C14-επισημασμένη ουρία. Αν υπάρχει H. pylori, η ουρεάση του διασπά την ουρία και παράγεται CO₂, που ανιχνεύεται στην αναπνοή.

  • Πλεονεκτήματα: Πολύ υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα (95–100%).

  • Ιδανικό για επιβεβαίωση εκρίζωσης μετά από θεραπεία.

  • Απαιτεί αποφυγή PPI (αναστολείς αντλίας πρωτονίων) / αντιβιοτικών για τουλάχιστον 2 εβδομάδες.

📌 ii) Κοπρανολογική Ανίχνευση Αντιγόνου (Stool Antigen Test)

  • Περιγραφή: Ανίχνευση αντιγόνων του H. pylori στα κόπρανα.

  • Πλεονεκτήματα: Εύκολη, γρήγορη, χαμηλό κόστος.

  • Μειονεκτήματα: Λιγότερο αξιόπιστη αν χρησιμοποιούνται PPI (αναστολείς αντλίας πρωτονίων) ή αντιβιοτικά.

📌 iii) Ορολογική Εξέταση (Αντισώματα IgG στο αίμα)

    • Περιγραφή: Ανίχνευση IgG αντισωμάτων έναντι H. pylori.

    • Πλεονεκτήματα: Δείχνει ιστορικό έκθεσης.

    • Μειονεκτήματα: Δεν ξεχωρίζει μεταξύ ενεργού και παλιάς λοίμωξης – δεν συνιστάται για διάγνωση ή επανέλεγχο μετά θεραπεία.

Τα IgM αντισώματα έναντι του Ελικοβακτηριδίου του Πυλωρού (H. pylori) αποτελούν έναν δείκτη πρώιμης (πρόσφατης) λοίμωξης, αλλά δεν χρησιμοποιούνται συχνά στην κλινική πράξη, κυρίως για τους εξής λόγους:

 IgM Αντισώματα H. pylori – Τι δείχνουν;

      • Τα IgM είναι τα πρώτα αντισώματα που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα σε απάντηση σε μια πρωτογενή λοίμωξη.

      • Ανιχνεύσιμα μερικές ημέρες έως εβδομάδες μετά τη μόλυνση.

      • Σε θεωρητικό επίπεδο, η παρουσία αντι-H. pylori IgM θα σήμαινε πρόσφατη λοίμωξη, σε αντίθεση με τα IgG, που δείχνουν παλαιά ή χρόνια έκθεση.


🔬 Πρακτικά Χαρακτηριστικά

ΧαρακτηριστικόIgM Αντισώματα
ΔείχνουνΠιθανή πρόσφατη μόλυνση
Ανιχνεύονται1–3 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη
ΠαραμένουνΣυνήθως λίγες εβδομάδες
ΕυαισθησίαΧαμηλότερη από άλλες εξετάσεις
ΧρησιμότηταΠεριορισμένη σε καθημερινή πράξη

⚠️ Γιατί δεν χρησιμοποιούνται ευρέως;

  1. Χαμηλή ευαισθησία και ειδικότητα
    Δεν μπορούν να διαχωρίσουν με ακρίβεια πρόσφατη από παλαιότερη έκθεση λόγω επικαλυπτόμενων χρόνων ανίχνευσης.

  2. Η λοίμωξη είναι συνήθως χρόνια
    Στους περισσότερους ασθενείς, η μόλυνση εγκαθίσταται από την παιδική ηλικία και είναι χρόνια, όχι οξεία.

  3. Δεν βοηθούν στον επανέλεγχο μετά θεραπεία
    Όπως και τα IgG, δεν εξαφανίζονται άμεσα μετά την εκρίζωση → μη χρήσιμα για έλεγχο αποτελεσματικότητας.


✅ Πότε μπορεί να ζητηθούν;

  • Σε ερευνητικό πλαίσιο ή σε παιδιά/νεαρούς ασθενείς με ύποπτη πρόσφατη λοίμωξη και χωρίς προηγούμενη έκθεση.

  • Όταν δεν είναι διαθέσιμες άλλες εξετάσεις (UBT, κοπρανολογική).


🧾 Συμπέρασμα

🔴 Τα IgM αντισώματα έναντι H. pylori δεν αποτελούν αξιόπιστο δείκτη διάγνωσης ή παρακολούθησης.
✅ Η Urea Breath Test, η κοπρανολογική ανίχνευση αντιγόνου και οι ενδοσκοπικές μέθοδοι θεωρούνται σαφώς ανώτερες.


🔍 2. Ενδοσκοπικές (Επεμβατικές) Εξετάσεις

Εκτελούνται κατά τη γαστροσκόπηση όταν υπάρχουν επιπλοκές ή διαγνωστικά διλήμματα.

📌 i) Ταχεία Δοκιμασία Ουρεάσης (Rapid Urease Test – CLO test)

  • Περιγραφή: Βιοψία από το στόμαχο τοποθετείται σε ειδικό υλικό που αλλάζει χρώμα εάν υπάρχει ουρεάση.

  • Χρόνος: 1-24 ώρες.

  • Ακρίβεια: Πολύ καλή, αν δεν έχουν ληφθεί PPI/αντιβιοτικά.

📌 ii) Ιστολογική Εξέταση (Βιοψία)

  • Περιγραφή: Άμεση παρατήρηση του H. pylori σε δείγμα στομαχικού βλεννογόνου (χρώσεις όπως Giemsa, H&E).

  • Πλεονεκτήματα: Ταυτόχρονος έλεγχος για ατροφία, metaplasia, δυσπλασία.

  • Απαραίτητο σε ύποπτες βλάβες.

📌 iii) Καλλιέργεια H. pylori

  • Περιγραφή: Καλλιέργεια βακτηρίου από βιοψία.

  • Χρήση: Ανίχνευση αντοχής στα αντιβιοτικά.

  • Δύσκολη, απαιτεί ειδικά εργαστήρια.

📌 iv) PCR / Μοριακή Ανίχνευση

  • Περιγραφή: Ανίχνευση γονιδιακού υλικού (DNA) του H. pylori.

  • Πλεονεκτήματα: Υψηλή ευαισθησία, εντοπισμός αντοχής (π.χ. στα μακρολίδια).

  • Διαθεσιμότητα: Περιορισμένη σε πολλά εργαστήρια.


📊 Πίνακας με Σύγκριση Εξετάσεων

ΕξέτασηΤύποςΑκρίβειαΚατάλληλη γιαΣχόλια
Urea Breath TestΜη Επεμβατική✓✓✓✓Διάγνωση, ΕπανέλεγχοςΠροτιμάται, αποχή από PPI
Stool AntigenΜη Επεμβατική✓✓✓Παιδιά, Μη προσβάσιμο UBTΦτηνό, ευαίσθητο
IgG ΑντισώματαΜη Επεμβατική✓✓Μόνο για ιστορικόΔεν ανιχνεύει ενεργό λοίμωξη
Ταχεία ΟυρεάσηΕνδοσκοπική✓✓✓Κατά τη γαστροσκόπησηΆμεσο αποτέλεσμα
ΙστολογικήΕνδοσκοπική✓✓✓✓Περίπλοκα περιστατικάΑνιχνεύει προκαρκινικές βλάβες
ΚαλλιέργειαΕνδοσκοπική✓✓✓✓Αντοχή, ΕπαναθεραπείαΕξειδικευμένα εργαστήρια
PCRΕνδοσκοπική✓✓✓✓✓Ανίχνευση αντοχήςΤαχύτατη, ακριβή

💊 Θεραπεία για Helicobacter pylori – Τι ισχύει σήμερα;

Η εκρίζωση του H. pylori είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις:

  • Πεπτικού έλκους (στομάχου ή δωδεκαδακτύλου)

  • Χρόνιας ενεργού γαστρίτιδας

  • MALT λεμφώματος

  • Οικογενειακού ιστορικού καρκίνου στομάχου

  • Δυσπεπτικών συμπτωμάτων και θετικής δοκιμής


📦 Βασικά Θεραπευτικά Σχήματα

Η θεραπεία διαρκεί 10–14 ημέρες και περιλαμβάνει:

  • Αναστολέα αντλίας πρωτονίων (PPI, π.χ. ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη)

  • Συνδυασμό 2 ή 3 αντιβιοτικών

  • Ενίοτε βισμούθιο (αντιμικροβιακή δράση)


🧪 Πρώτης γραμμής θεραπεία – Τετραπλό Σχήμα με Βισμούθιο (BQT)

PPI + Bismuth + Τετρακυκλίνη + Μετρονιδαζόλη
Διάρκεια: 10–14 ημέρες
Επιτυχία: >85%

📌 Χρήσιμο σε περιοχές με αντοχή στην κλαριθρομυκίνη ή αποτυχία προηγούμενης θεραπείας.


🧪 Τετραπλό σχήμα χωρίς βισμούθιο (Concomitant)

PPI + Κλαριθρομυκίνη + Αμοξυκιλλίνη + Μετρονιδαζόλη

  • Αποτελεσματικό σε μέτρια αντοχή στην κλαριθρομυκίνη

  • Ευκολότερη συμμόρφωση από το BQT


🔁 Διαδοχική Θεραπεία (Sequential Therapy)

Ημέρες 1–5: PPI + Αμοξυκιλλίνη
Ημέρες 6–10: PPI + Κλαριθρομυκίνη + Μετρονιδαζόλη

📌 Δεν συνιστάται πλέον ως πρώτη επιλογή σε περιοχές με >15% αντοχή.


📉 Ανθεκτικότητα – Ένα αυξανόμενο πρόβλημα

ΑντιβιοτικόΠαγκόσμια Αντοχή (%)
Κλαριθρομυκίνη20–40%
Μετρονιδαζόλη>40%
Λεβοφλοξασίνη15–20%

✅ Η καλλιέργεια με αντιβιόγραμμα ή μοριακή ανάλυση αντοχής (PCR) θεωρείται ιδανική πριν την επαναθεραπεία.


🔁 Τι γίνεται σε αποτυχία θεραπείας;

Η επανεξέταση γίνεται 4–6 εβδομάδες μετά τη θεραπεία με Urea Breath Test ή κοπρανολογική δοκιμασία.

Επαναθεραπεία – επιλογές:

  1. Bismuth-based τετραπλό σχήμα (αν δεν έχει ήδη δοκιμαστεί)

  2. Λεβοφλοξασίνη-based σχήμα:

    • PPI + Λεβοφλοξασίνη + Αμοξυκιλλίνη

  3. Κατευθυνόμενη θεραπεία μετά από αντιβιόγραμμα

📌 Μέγιστος αριθμός αποτυχιών: 2 πριν την καλλιέργεια ή PCR


👶 Παιδιά και H. pylori – Θεραπεία

  • Γίνεται μόνο όταν υπάρχει συμπτωματολογία + επιβεβαίωση

  • Αμοξυκιλλίνη + Κλαριθρομυκίνη + PPI (ανάλογα με βάρος/ηλικία)

  • Απαιτείται συμβουλή παιδογαστρεντερολόγου

  • Συχνός επανέλεγχος


🤰 Εγκυμοσύνη και H. pylori – Προσοχή

    • Δεν συνιστάται θεραπεία στο 1ο τρίμηνο

    • Αν υπάρχει σοβαρή ανάγκη (π.χ. έλκος με αιμορραγία), χρησιμοποιούνται μόνο επιτρεπτά φάρμακα (PPI, αμοξυκιλλίνη – όχι κλαριθρομυκίνη)

    • Συνήθως η θεραπεία αναβάλλεται για μετά τον τοκετό

📊  Πίνακας – Συγκριτικά Σχήματα

ΣχήμαΦάρμακαΔιάρκειαΑποτελεσματικότητα
Τετραπλό με Bismuth (BQT)PPI + Bismuth + TCN + MZL10–14 ημέρες85–90%
Concomitant (χωρίς Bismuth)PPI + CLA + AMO + MZL10–14 ημέρες80–85%
SequentialPPI + AMO → PPI + CLA + MZL10 ημέρες70–80%
Levofloxacin-basedPPI + LEV + AMO10–14 ημέρες70–80%

🥦 Διατροφή και Helicobacter pylori – Ποιος είναι ο ρόλος της;

Αν και η διατροφή δεν εξαλείφει το H. pylori, μπορεί να συμβάλει:

  • Στη μείωση των συμπτωμάτων (όπως καούρα, πόνος, φούσκωμα)

  • Στην προστασία του γαστρικού βλεννογόνου

  • Στη βελτίωση της ανταπόκρισης στη θεραπεία

  • Στην πρόληψη υποτροπής ή επιδείνωσης γαστρίτιδας/έλκους


✅ Τροφές με Θετική Επίδραση

ΤροφήΔράση
Γιαούρτι με προβιοτικάΕνισχύει τη μικροβιακή ισορροπία του εντέρου
Μπρόκολο / ΣουλφοραφάνηΑντιμικροβιακή δράση έναντι H. pylori (δοκιμαστικά)
Σκόρδο (ωμό)Φυσικές αντιβακτηριακές ιδιότητες
Πράσινο τσάιΑντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση
CranberryΠαρεμπόδιση προσκόλλησης του H. pylori
ΕλαιόλαδοΑντιφλεγμονώδες, προστατεύει το βλεννογόνο
Κουρκουμάς (curcumin)Πιθανή ανασταλτική δράση σε H. pylori
Μέλι (ιδίως μανούκα)Αντιβακτηριακή δράση (δοκιμαστική)

🚫 Τροφές που Καλό Είναι να Αποφεύγονται

Τροφή / ΠοτόΛόγος
Καφές & αναψυκτικάΑυξάνουν τη γαστρική έκκριση
ΑλκοόλΕρεθίζει το γαστρικό βλεννογόνο
ΠικάντικαΠροκαλούν καούρα και έξαρση πόνου
Λιπαρά τηγανητάΒραδεία πέψη – προκαλούν φούσκωμα
ΣοκολάταΧαλαρώνει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα
Ξινά φρούτα (λεμόνι, πορτοκάλι)Αυξάνουν την οξύτητα
Ντομάτα / σάλτσεςΌξινη δράση, ιδίως σε έλκος
Πιπεριές – κρεμμύδια (ωμά)Ερεθιστικά για το στομάχι

🍽️ Διατροφικές Συμβουλές για Άτομα με H. pylori

  • 🔹 Μικρά και συχνά γεύματα (5–6 την ημέρα)

  • 🔹 Μάσηση αργή και σωστή

  • 🔹 Αποφυγή φαγητού πριν τον ύπνο (τουλάχιστον 2 ώρες)

  • 🔹 Όχι πολύ ζεστά φαγητά/ποτά

  • 🔹 Ενυδάτωση με νερό, όχι ανθρακούχα ή ξινά


🧬 Προβιοτικά – Πόσο βοηθούν;

Μελέτες δείχνουν ότι η λήψη προβιοτικών (ιδίως Lactobacillus και Saccharomyces boulardii):

✅ Μειώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας
✅ Βελτιώνει τα ποσοστά εκρίζωσης
✅ Ενισχύει τη μικροβιακή ισορροπία

📌 Ιδανικά: 1 κεσεδάκι γιαούρτι με ζωντανούς μικροοργανισμούς ημερησίως ή κατάλληλο συμπλήρωμα (προ συμβουλή γιατρού).


👶 Παιδιά με H. pylori – Διατροφικές Οδηγίες

  • Ενίσχυση διατροφής με προβιοτικά, μπρόκολο, γιαούρτι

  • Περιορισμός ζάχαρης και κατεργασμένων τροφών

  • Συστηματικό πρόγραμμα γευμάτων για αποφυγή καούρας

  • Αποφυγή αλμυρών σνακ, fast food, και αναψυκτικών


🤰 Εγκυμοσύνη και H. pylori – Τι να προσέξω;

  • Δεν δίδεται θεραπεία H. pylori στο 1ο τρίμηνο, εκτός ανάγκης

  • Διατροφή με αντιφλεγμονώδη τρόφιμα (λάδι, γιαούρτι, βρώμη)

  • Πολλά μικρά γεύματα για αποφυγή ναυτίας

  • Αποφυγή καφέ και ερεθιστικών τροφών


🧓 Ηλικιωμένοι και H. pylori – Ιδιαίτερη μέριμνα

    • Συχνή έλλειψη Β12 λόγω ατροφικής γαστρίτιδας

    • Συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών (κατόπιν ιατρικής οδηγίας)

    • Ελαφριά, εύπεπτη διατροφή

    • Παρακολούθηση αναιμίας και σιδήρου

📋  Φιλικές & Εχθρικές Τροφές

✅ Κατάλληλα❌ Να Αποφεύγονται
Γιαούρτι με προβιοτικάΚαφές / Αναψυκτικά
Μπρόκολο / λαχανάκια ΒρυξελλώνΑλκοόλ
ΕλαιόλαδοΠικάντικες σάλτσες
Πράσινο τσάιΣοκολάτα
Μήλο, μπανάνα, παπάγιαΝτομάτα (ωμή ή σάλτσα)
Ψητά άπαχα κρέαταΤηγανητά / Λιπαρά
Μέλι (σε μέτρο)Ξινά φρούτα (πορτοκάλι, λεμόνι)

🤰 H. pylori και Εγκυμοσύνη

Η λοίμωξη στην κύηση συνδέεται με:

  • Επιπλοκές όπως υπερέμεση, σιδηροπενία, καθυστέρηση ανάπτυξης εμβρύου

  • Απαγορεύεται η θεραπεία με κλασικά αντιβιοτικά στο 1ο τρίμηνο

✅ Συνιστάται διατροφική υποστήριξη και θεραπεία μετά τον τοκετό, εκτός αν υπάρχουν επείγοντα συμπτώματα.


👶 Παιδιά και H. pylori

Στα παιδιά η λοίμωξη είναι συνήθως ασυμπτωματική.

📌 Έλεγχος ενδείκνυται:

  • Αν υπάρχει χρόνια γαστρεντερική συμπτωματολογία

  • Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου


🧬 Ανθεκτικότητα – Ένα αυξανόμενο πρόβλημα

Η κατάχρηση αντιβιοτικών έχει οδηγήσει σε ανθεκτικά στελέχη H. pylori:

ΑντιβιοτικόΑντοχή (%)
Κλαριθρομυκίνη>30% σε ορισμένες χώρες
Μετρονιδαζόλη>40%
Λεβοφλοξασίνη>20%

✅ Η καλλιέργεια και η ανάλυση ευαισθησίας κερδίζουν έδαφος ως προτεινόμενη προσέγγιση.


📉 Πρόληψη και Δημόσια Υγεία

✅ Μέτρα πρόληψης:

  • Υγιεινή τροφών και χεριών

  • Αποφυγή μολυσμένου νερού

  • Μη κοινή χρήση σκευών

  • Καθαριότητα κουζίνας και τουαλέτας

✅ Δημόσιες παρεμβάσεις:

  • Εμβολιαστική έρευνα σε εξέλιξη

  • Εκστρατείες ενημέρωσης για τα πεπτικά έλκη


🧾 Συμπεράσματα

Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποτελεί σοβαρή, αλλά θεραπεύσιμη λοίμωξη. Η έγκαιρη διάγνωση, η εξατομικευμένη θεραπεία και η προσοχή στη διατροφή και την υγιεινή αποτελούν τα κλειδιά για την εξάλειψή του.

📌 Συχνές Ερωτήσεις – FAQ

❓ Τι είναι το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού;

Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (H. pylori) είναι ένα σπειροειδές βακτήριο που αποικίζει τον γαστρικό βλεννογόνο και μπορεί να προκαλέσει γαστρίτιδα, έλκη και, σε σπάνιες περιπτώσεις, καρκίνο στομάχου.

❓ Πώς μεταδίδεται το H. pylori;

Η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω κοπρανοστοματικής ή στοματικής οδού, μέσω μολυσμένου νερού, φαγητού ή σάλιου.

❓ Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα;

Κοιλιακό άλγος, ναυτία, καούρα, ανορεξία, ερυγές, φούσκωμα και σπανιότερα αιμορραγία από το πεπτικό με μαύρα κόπρανα.

❓ Είναι πάντα απαραίτητη η θεραπεία;

Όχι πάντα. Αν κάποιος είναι ασυμπτωματικός χωρίς έλκη, ίσως δεν χρειάζεται άμεση θεραπεία. Ωστόσο, σε παρουσία έλκους ή ιστορικό καρκίνου στομάχου, η θεραπεία είναι απαραίτητη.

❓ Ποιο είναι το καλύτερο τεστ για τη διάγνωση;

Το Urea Breath Test (δοκιμασία αναπνοής ουρίας) θεωρείται ένα από τα πιο αξιόπιστα, ενώ η κοπρανολογική εξέταση για το αντιγόνο του H. pylori είναι επίσης συχνά χρησιμοποιούμενη.

❓ Ποια είναι η διάρκεια της θεραπείας;

Η θεραπεία διαρκεί 10–14 ημέρες και περιλαμβάνει συνδυασμό 2-3 αντιβιοτικών με έναν αναστολέα αντλίας πρωτονίων (PPI).

❓ Τι γίνεται αν η πρώτη θεραπεία αποτύχει;

Σε αποτυχία, γίνεται είτε εναλλαγή σε άλλη τετραπλή θεραπεία, είτε προτείνεται καλλιέργεια για να καθοριστεί η ευαισθησία του βακτηρίου στα αντιβιοτικά.

❓ Πώς μπορώ να προλάβω τη μόλυνση από H. pylori;

Καλή υγιεινή (πλύσιμο χεριών, σωστή επεξεργασία τροφίμων), αποφυγή κοινής χρήσης σκευών και καθαρό νερό είναι βασικά προληπτικά μέτρα.

❓ Τι ρόλο παίζει η διατροφή;

Η διατροφή δεν εξαλείφει το H. pylori, αλλά βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Τροφές με προβιοτικά, μπρόκολο και πράσινο τσάι θεωρούνται ευεργετικά.

❓ Πρέπει να θεραπευθεί και ο/η σύντροφός μου;

Μόνο εάν παρουσιάζει συμπτώματα ή βρεθεί θετικός σε έλεγχο. Δεν είναι απαραίτητη η προληπτική θεραπεία όλων των μελών της οικογένειας.

❓ Τι ισχύει στην εγκυμοσύνη;

Η θεραπεία αποφεύγεται στο 1ο τρίμηνο. Εάν δεν υπάρχουν επείγοντα συμπτώματα, αναβάλλεται έως μετά τον τοκετό. Αν χρειαστεί, γίνεται προσεκτική επιλογή φαρμάκων.

❓ Υπάρχει εμβόλιο για το H. pylori;

Προς το παρόν όχι, αν και διεξάγεται έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίων κατά του H. pylori.

❓ Το H. pylori μπορεί να προκαλέσει καρκίνο;

Ναι. Έχει ταξινομηθεί από τον ΠΟΥ ως παράγοντας καρκινογένεσης τύπου Ι για τον γαστρικό αδενοκαρκίνωμα και λέμφωμα MALT.

❓ Αν θεραπευτώ, είμαι καλυμμένος για πάντα;

Η επιτυχής εκρίζωση συνήθως σημαίνει μόνιμη απαλλαγή, αλλά σε περιοχές με υψηλό επιπολασμό είναι δυνατή η επαναλοίμωξη.

📚 Εκτεταμένη Βιβλιογραφία για το H. pylori

  1. World Health Organization (WHO)

  2. International Agency for Research on Cancer (IARC)

  3. NIH – National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)

  4. PubMed – Systematic Review (2022)

  5. PubMed – Diagnostic Approaches (2021)

  6. American College of Gastroenterology Guidelines

  7. UpToDate (subscription required)

  8. Mayo Clinic

  9. ΕΟΔΥ – Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (Ελλάδα)

  10. Lancet Gastroenterology

  11. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology

  12. BMJ (British Medical Journal)




Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…



Social networks







Τηλέφωνο


2231066841

6972860905



©2023 Παντελής Αναγνωστόπουλος. All rights reserved.

X
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμία
Privacy Overview

This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.