Θρομβοφιλία: Πλήρης Οδηγός για Γονιδιακές και Επίκτητες Μορφές, Θεραπεία και Κύηση
🧬 Τι είναι η Θρομβοφιλία;
Η θρομβοφιλία είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία το άτομο έχει αυξημένη προδιάθεση για σχηματισμό θρόμβων αίματος (θρόμβωση). Αυτό μπορεί να συμβεί είτε κληρονομικά είτε ως αποτέλεσμα επίκτητων παραγόντων. Η διαταραχή αυτή συνδέεται με φλεβική θρομβοεμβολική νόσο, πνευμονική εμβολή, αποβολές στην κύηση, εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα.
📌 Ορισμός
Θρομβοφιλία = αυξημένος κίνδυνος παθολογικής πήξης του αίματος
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες:
Κληρονομική (γενετική) – μεταβιβάζεται μέσω DNA
Επίκτητη – αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής λόγω νόσου, φαρμάκων ή άλλων παραγόντων
Συνήθως, το άτομο είναι ασυμπτωματικό μέχρι να συμβεί ένα θρομβωτικό επεισόδιο.
🧬 Κληρονομικές μορφές Θρομβοφιλίας
Οι κληρονομικές θρομβοφιλίες είναι αποτέλεσμα μεταλλάξεων σε γονίδια που σχετίζονται με την πήξη του αίματος. Είναι πιο συχνές στους Καυκάσιους και μπορεί να μεταβιβαστούν από τον έναν ή και τους δύο γονείς.
🧬 Σημαντικότερα γονίδια και μεταλλάξεις
| Γονίδιο / Παράγοντας | Τύπος διαταραχής | Συχνότητα | Επιπτώσεις |
|---|---|---|---|
| Factor V Leiden | Αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C | ~5% (ετερόζυγοι) | Αυξημένος κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης |
| Προθρομβίνη G20210A | Αυξημένη παραγωγή προθρομβίνης | ~2% | Αυξημένος κίνδυνος θρόμβωσης |
| MTHFR C677T/A1298C | Διαταραχή μεταβολισμού ομοκυστεΐνης | Μέτρια συχνότητα | Υπερομοκυστεϊναιμία (σχετική θρομβοφιλία) |
| Protein C / Protein S deficiency | Μειωμένη αναστολή πήξης | Σπάνια | Ισχυρή προδιάθεση για υποτροπές |
| Antithrombin III deficiency | Έντονη προδιάθεση | Πολύ σπάνια | Βαρειές, πρώιμες θρομβώσεις |
🧬 Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης σε νεαρή ηλικία
Γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές
Άτομα με συνδυασμούς μεταλλάξεων
Ασθενείς που έπαθαν θρόμβωση χωρίς εμφανή παράγοντα κινδύνου
📋 Κληρονομικότητα
Ετερόζυγος: 1 αντίγραφο μεταλλαγμένου γονιδίου → μέτριος κίνδυνος
Ομόζυγος: 2 αντίγραφα → πολύ υψηλός κίνδυνος
📌 Πολλοί δεν εμφανίζουν ποτέ θρόμβωση, αλλά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σε περιπτώσεις όπως:
Εγχείρηση
Ακινητοποίηση
Κύηση / τοκετός
Αντισυλληπτικά
🦠 ΕΠΙΚΤΗΤΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑΣ
Οι επίκτητες θρομβοφιλίες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ζωής και δεν οφείλονται σε γενετικές μεταλλάξεις, αλλά σε παράγοντες όπως ανοσολογικά νοσήματα, νεοπλασίες, φάρμακα, λοιμώξεις και καταστάσεις όπως η εγκυμοσύνη.
🔴 Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο (APLA / APS)
Μία από τις πιο συχνές και σοβαρές επίκτητες μορφές.
📌 Ορισμός
Παρουσία αυτοαντισωμάτων που προσδένονται στα φωσφολιπίδια ή σε σχετιζόμενες πρωτεΐνες, οδηγώντας σε υπερπηκτικότητα.
🧪 Αντισώματα
Αντι-καρδιολιπινικά (aCL)
Αντι-β2 γλυκοπρωτεΐνης Ι
Lupus anticoagulant (LA)
⚠️ Επιπτώσεις:
Επαναλαμβανόμενες αποβολές
Εγκεφαλικά επεισόδια, φλεβικές θρομβώσεις
Θρομβώσεις σε αρτηρίες, φλέβες, πλακούντα
🧬 Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ)
30-50% των ασθενών με ΣΕΛ έχουν αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα
Συνυπάρχει με APLA σε πολλές περιπτώσεις
Αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για αρτηριακές και φλεβικές θρομβώσεις
🧫 Κακοήθειες και Θρομβοφιλία
Ο καρκίνος είναι ισχυρός παράγοντας επίκτητης θρομβοφιλίας:
Τύπος Καρκίνου Κίνδυνος Θρόμβωσης Παγκρεατικός Πολύ υψηλός Πνεύμονας Υψηλός Στομάχι / Παχύ έντερο Μέτριος Αιματολογικοί (π.χ. λέμφωμα) Αυξημένος Καρκίνος ωοθηκών Συνδέεται με Trousseau syndrome
📌 Οι όγκοι προκαλούν υπερπηκτικότητα μέσω:
Έκκρισης προπηκτικών ουσιών
Πίεσης σε φλέβες
Ακινητοποίησης / καχεξίας
💉 Φάρμακα που προκαλούν επίκτητη θρομβοφιλία
Ορμονικά σκευάσματα (π.χ. αντισυλληπτικά, θεραπεία υποκατάστασης)
Ταμοξιφαίνη
Ανοσοκατασταλτικά
Χημειοθεραπευτικά
Θρομβοποιητίνη / αυξητικοί παράγοντες
🦠 COVID-19 και Θρομβοφιλία
Η νόσος COVID-19 προκαλεί συστηματική φλεγμονή, ενδοθηλιακή βλάβη και ενεργοποίηση της πήξης, οδηγώντας σε:
Φλεβική θρόμβωση
Πνευμονική εμβολή
Μικροθρομβώσεις σε πνεύμονες, εγκέφαλο, νεφρούς
💉 Εμβόλια & θρόμβωση
Σπάνιες περιπτώσεις (VITT) έχουν παρατηρηθεί μετά από εμβόλια αδενοϊού (π.χ. AstraZeneca, J&J)
Πρόκειται για ανοσολογική αντίδραση (όχι κλασική θρομβοφιλία)
Θεραπεύεται με IVIG & αποφυγή ηπαρίνης
🤰 ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑ & ΚΥΗΣΗ
Η κύηση από μόνη της προκαλεί υπερπηκτική κατάσταση, ως φυσιολογικό προσαρμοστικό φαινόμενο. Σε γυναίκες με κληρονομική ή επίκτητη θρομβοφιλία, αυτός ο φυσιολογικός μηχανισμός ενισχύεται, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών.
⚠️ Επιπτώσεις της Θρομβοφιλίας στην Κύηση
Επιπλοκή Σχέση με θρομβοφιλία Επαναλαμβανόμενες αποβολές Πολύ συχνές σε APLA & Leiden Ενδομήτριος θάνατος Αυξημένος κίνδυνος Προεκλαμψία / ΕΚΛ Συχνά συνυπάρχει Αποκόλληση πλακούντα Συνδέεται με θρομβώσεις στο λάχιο Ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης (IUGR) Πλακουντιακή δυσλειτουργία Πρόωρος τοκετός Από πλακουντιακή ανεπάρκεια
🧬 Κληρονομικές μορφές και Κύηση
Factor V Leiden → Συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολών, ειδικά σε ομόζυγες
Προθρομβίνη G20210A → Αυξημένος κίνδυνος εμβρυϊκής απώλειας
Protein S / C deficiency → Συσχετίζεται με πλακουντιακές θρομβώσεις
🧪 Διάγνωση Θρομβοφιλίας στην Κύηση
Συνήθως γίνεται μετά από 2 ή περισσότερες αποβολές
Επί αποτυχημένων IVF χωρίς προφανή αίτια
Ιστορικό προεκλαμψίας, IUGR, αποκόλλησης, πρόωρου τοκετού
💉 Αντιμετώπιση στην Κύηση
| Παράμετρος | Προτεινόμενη Αγωγή |
|---|---|
| APLA με αποβολές | Ηπαρίνη χαμηλού ΜΒ + ασπιρίνη |
| Leiden / Προθρομβίνη | Προφύλαξη με LMWH (σε υποτροπές ή ιστορικό) |
| IVF αποτυχημένο | LMWH σε επιλογή γυναικολόγου |
| Ομόζυγη μετάλλαξη | Προφυλακτική αντιπηκτική θεραπεία |
📌 Η συνεννόηση με αιματολόγο & γυναικολόγο είναι απαραίτητη πριν και κατά τη διάρκεια της κύησης.
🍼 Θρομβοφιλία & Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF)
Θρομβοφιλία μπορεί να επηρεάσει την εμφύτευση
Προτείνεται χρήση LMWH σε ασθενείς με υποτροπές
Δεν υπάρχει απόλυτη ένδειξη αλλά η προσέγγιση είναι εξατομικευμένη
🧪 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑΣ
Η σωστή διάγνωση της θρομβοφιλίας απαιτεί συνδυασμό εργαστηριακών και κλινικών κριτηρίων, καθώς δεν έχει πάντα άμεση σημασία το “αν υπάρχει μετάλλαξη” αλλά το αν σχετίζεται με κλινικά συμβάντα.
🔍 Πότε να υποπτευθούμε θρομβοφιλία;
📌 Δείκτες υψηλού κινδύνου:
Θρόμβωση <50 ετών χωρίς εμφανή αιτία
Επαναλαμβανόμενες αποβολές (≥2)
Ιστορικό θρόμβωσης στην οικογένεια
Αρτηριακές θρομβώσεις (σε νέα άτομα)
Θρομβώσεις σε ασυνήθιστες θέσεις (π.χ. εγκεφάλου, ηπατικής φλέβας)
IVF αποτυχίες, IUGR, αποκόλληση πλακούντα
🧪 Εξετάσεις για Θρομβοφιλία
🧬 Γενετικές εξετάσεις:
Εξέταση Στόχος Factor V Leiden (PCR) Ανίχνευση μετάλλαξης Προθρομβίνη G20210A Αυξημένη προθρομβίνη MTHFR Αξιολόγηση ομοκυστεΐνης Protein C / S Δραστικότητα Antithrombin III Επίπεδα λειτουργικότητας
🧫 Ανοσολογικός έλεγχος:
| Αντισώματα | Νόσος |
|---|---|
| Αντι-καρδιολιπίνης (aCL) | APLA |
| Αντι-β2-GPI | APLA |
| Lupus anticoagulant | APLA / ΣΕΛ |
| ANA, ENA, anti-dsDNA | ΣΕΛ |
🕐 Πότε να γίνουν;
❗ Οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται εκτός φάσης οξείας θρόμβωσης και χωρίς αντιπηκτικά, εφόσον είναι δυνατόν.
📍 Ιδανικά, μετά από τουλάχιστον 2–3 μήνες από επεισόδιο
📍 Όχι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για Protein S (φυσιολογικά μειώνεται)
👨👩👧👦 Ποιοι πρέπει να ελεγχθούν;
Άτομα με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό
Γυναίκες με >2 αποβολές ή ιστορικό αποκόλλησης/IUGR
Αδέρφια ή παιδιά ασθενούς με γνωστή μετάλλαξη
Πριν από IVF
Άτομα που είχαν θρόμβωση σε ηλικία <50 ετών
💊 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑΣ
Η θεραπευτική προσέγγιση της θρομβοφιλίας εξαρτάται από:
Τον τύπο της διαταραχής (κληρονομική/επίκτητη)
Το αν υπάρχει προηγούμενο επεισόδιο θρόμβωσης
Την παρουσία παραγόντων κινδύνου (κύηση, ακινησία, εγχείρηση κ.λπ.)
🧠 Βασικές Αρχές
Η ύπαρξη θρομβοφιλίας δεν σημαίνει αυτόματα ότι χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή.
Ατομική αξιολόγηση κινδύνου/οφέλους από τον γιατρό.
💊 Αντιπηκτικά Φάρμακα
Φάρμακο Χρήση Σημειώσεις Ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους (LMWH) Προφύλαξη στην κύηση, νοσηλεία Χορήγηση υποδόρια Βαρφαρίνη (Sintrom) Μακροχρόνια αγωγή Απαιτεί INR παρακολούθηση, αντενδείκνυται στην κύηση NOACs (rivaroxaban, apixaban) Σύγχρονες εναλλακτικές Δεν απαιτούν INR – όχι στην κύηση ή APLA Ασπιρίνη (χαμηλή δόση) Προφύλαξη – ειδικά σε APLA Συχνά σε συνδυασμό με LMWH
📈 Διάρκεια Θεραπείας
| Περίπτωση | Διάρκεια |
|---|---|
| 1ο επεισόδιο με παροδικό παράγοντα (π.χ. εγχείρηση) | 3–6 μήνες |
| Ιδιοπαθής θρόμβωση | ≥6 μήνες έως επ’ αόριστον |
| Υποτροπιάζουσα θρόμβωση | Εφόρου ζωής |
| Θρόμβωση σε APLA με αρνητικό ANA | Συνήθως εφόρου ζωής |
| Προφύλαξη σε κύηση (Leiden/IVF) | Καθ’ όλη τη διάρκεια + 6 εβδομάδες μετά |
⚠️ Ειδικές Οδηγίες
APLA: αποφύγετε ηπαρίνη μετά από VITT, προτιμήστε IVIG
Εγκυμοσύνη: ασπιρίνη + LMWH μόνο υπό καθοδήγηση
Χειρουργείο / πτήση / μακρά ακινησία: προσωρινή προφύλαξη LMWH
Συμβατότητα με θηλασμό: LMWH & warfarin επιτρέπονται
💊 ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ & ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑ
Η χρήση αντισυλληπτικών με οιστρογόνα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θρόμβωσης, ιδιαίτερα σε γυναίκες με κληρονομική ή επίκτητη θρομβοφιλία.
🔥 Πόσο αυξάνεται ο κίνδυνος;
Κατηγορία Σχετικός Κίνδυνος Θρόμβωσης Χωρίς θρομβοφιλία & χωρίς αντισυλληπτικά 1 (βάση) Με αντισυλληπτικά μόνο x3 έως x5 Με Leiden + αντισυλληπτικά x30 έως x50 Με APLA Πολύ υψηλός, ιδιαίτερα σε κάπνισμα Με συνδυασμένο παράγοντα κινδύνου (κάπνισμα, ηλικία >35) Κρίσιμα αυξημένος
🚫 Πότε απαγορεύονται απόλυτα;
Γυναίκες με ομόζυγο Leiden ή προθρομβίνη
Γυναίκες με προηγούμενο θρομβωτικό επεισόδιο
Γυναίκες με APS / APLA
Συγγενείς ατόμων με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης
Καπνίστριες >35 ετών με θρομβοφιλία
✅ Εναλλακτικές Επιλογές
| Μέθοδος | Καταλληλότητα |
|---|---|
| Σπιράλ (IUD) χωρίς ορμόνες | ✅ Πολύ ασφαλές |
| Προγεσταγονοειδή μόνο (mini-pill) | ✅ Προτιμούνται |
| Ενέσιμη προγεστερόνη | ✅ Σε χαμηλού κινδύνου |
| Αγγειοχειρουργικές μέθοδοι (π.χ. στείρωση) | ✅ Σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης |
| Φυσικές μέθοδοι (σε συνεννόηση) | ⚠️ Μικρότερη αξιοπιστία |
👩⚕️ Συστάσεις
Πριν από χορήγηση αντισυλληπτικών: λήψη οικογενειακού ιστορικού
Σε υποψία θρομβοφιλίας: εργαστηριακός έλεγχος
Εναλλακτικές λύσεις προτείνονται εξατομικευμένα από γυναικολόγο & αιματολόγο
⚖️ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ: LEIDEN vs APLA
Η μετάλλαξη Leiden και το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APLA) είναι δύο από τις συχνότερες αιτίες θρομβοφιλίας. Παρότι και οι δύο αυξάνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης, έχουν διαφορετικό μηχανισμό, πρόγνωση και θεραπεία
.📊 Συγκριτικός Πίνακας
| Χαρακτηριστικό | Factor V Leiden | Antiphospholipid Syndrome (APLA) |
|---|---|---|
| Τύπος διαταραχής | Κληρονομική (γονιδιακή μετάλλαξη) | Επίκτητη (ανοσολογική) |
| Μηχανισμός | Αντίσταση στην πρωτεΐνη C | Αυτοαντισώματα → ενεργοποίηση πήξης |
| Εντόπιση θρόμβωσης | Κυρίως φλεβική (DVT, PE) | Φλεβική & αρτηριακή (CVA, MI) |
| Σχέση με κύηση | Μέτριος κίνδυνος αποβολών | Υψηλός κίνδυνος αποβολών & IUGR |
| Επίπεδο κινδύνου | Μέτριο (ετερόζυγοι), υψηλό (ομόζυγοι) | Υψηλό – με πιθανές υποτροπές |
| Αντιμετώπιση σε κύηση | LMWH ± ασπιρίνη (σε υποτροπές) | Ασπιρίνη + LMWH απαραίτητα |
| Χρειάζεται έλεγχος συγγενών; | Ναι, ειδικά πρώτου βαθμού | Όχι (δεν είναι μεταβιβάσιμο) |
| Μορφή διάγνωσης | PCR ανάλυση DNA | Ανοσολογικές εξετάσεις αντισωμάτων |
📌 Το APLA θεωρείται σοβαρότερη μορφή θρομβοφιλίας λόγω:
Πολλαπλών συστημάτων που μπορεί να επηρεάσει
Θρόμβωσης σε αρτηρίες, όχι μόνο φλέβες
Υψηλού κινδύνου επανεμφάνισης
Συνύπαρξης με συστηματικά νοσήματα (ΣΕΛ)
🥗 ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑ
Η καθημερινή ρουτίνα και οι συνήθειες ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβωσης, ακόμα και σε άτομα με υψηλού κινδύνου θρομβοφιλία.
🚶♂️ Φυσική Δραστηριότητα
📌 Τακτικό περπάτημα (30–45 λεπτά/ημέρα)
Αποφυγή πολύωρης ακινησίας (π.χ. πτήσεις, γραφείο >2 ώρες χωρίς κίνηση)
Άσκηση με μέτρια ένταση (κολύμβηση, ποδήλατο, yoga)
Αποφυγή υπερβολικών βαρών / έντονης αναερόβιας πίεσης
🥗 Διατροφή κατά της Θρόμβωσης
Τρόφιμα / Ουσίες Δράση Ω-3 λιπαρά (ψάρια, λιναρόσπορος) Αντιφλεγμονώδη – αντιπηκτικά Σκόρδο, κουρκουμάς Ήπια αντιαιμοπεταλιακή δράση Πράσινα φυλλώδη λαχανικά Περιέχουν βιταμίνη Κ – προσοχή με Sintrom Νερό Ενυδάτωση → μικρότερη πυκνότητα αίματος Αποφυγή αλκοόλ/καπνού Αυξάνουν τον θρομβωτικό κίνδυνο
⚠️ Σε ασθενείς με βαρφαρίνη, απαιτείται σταθερή πρόσληψη βιταμίνης Κ, όχι πλήρης αποφυγή.
🧘 Αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου
Διακοπή καπνίσματος
Έλεγχος σακχάρου & λιπιδίων
Απώλεια βάρους (BMI <25)
Διαχείριση στρες (μέσω mindfulness, ψυχολογικής υποστήριξης)
✈️ Ταξίδια / Πτήσεις
Κίνηση κάθε 1–2 ώρες
Κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης
Ενυδάτωση
Σε ιστορικό θρόμβωσης: LMWH προ της πτήσης, πάντα με οδηγία γιατρού
❓ FAQ – Συχνές Ερωτήσεις για τη Θρομβοφιλία
🔍 Τι είναι η θρομβοφιλία;
Η θρομβοφιλία είναι μια διαταραχή που αυξάνει την πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων στο αίμα. Μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη.
🧬 Ποια είναι τα πιο συχνά γονίδια θρομβοφιλίας;
Το Leiden (Factor V), η μετάλλαξη προθρομβίνης G20210A, η MTHFR, καθώς και οι ελλείψεις πρωτεϊνών C, S και αντιθρομβίνης III.
🤰 Επηρεάζει η θρομβοφιλία την εγκυμοσύνη;
Ναι. Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολών, προεκλαμψίας, καθυστέρησης ανάπτυξης του εμβρύου, αποκόλλησης πλακούντα και πρόωρου τοκετού.
💉 Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για θεραπεία;
Ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους (LMWH), βαρφαρίνη (Sintrom), νεότερα αντιπηκτικά (NOACs), και ασπιρίνη χαμηλής δόσης – ανάλογα με την περίπτωση.
🩺 Χρειάζεται θεραπεία κάθε άτομο με θρομβοφιλία;
Όχι απαραίτητα. Η θεραπεία εξαρτάται από το αν υπήρξε προηγούμενο θρομβωτικό επεισόδιο ή/και άλλοι παράγοντες κινδύνου.
🧫 Τι εξετάσεις γίνονται για να διαγνωστεί;
Γονιδιακές (PCR για Leiden/Προθρομβίνη), λειτουργικές (Protein C/S, ATIII), και ανοσολογικές (aCL, anti-β2GPI, Lupus anticoagulant).
👩⚕️ Ποιος πρέπει να ελεγχθεί για θρομβοφιλία;
Άτομα με ιστορικό θρόμβωσης σε νέα ηλικία, οικογενειακό ιστορικό, επαναλαμβανόμενες αποβολές, θρομβώσεις σε ασυνήθιστες θέσεις ή IVF αποτυχίες.
💊 Μπορούν τα αντισυλληπτικά να προκαλέσουν θρόμβωση σε θρομβοφιλία;
Ναι. Ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά, ιδίως σε γυναίκες με Leiden ή APLA. Συνίσταται αποφυγή οιστρογονικών σκευασμάτων.
✈️ Τι πρέπει να προσέχω σε μεγάλα ταξίδια;
Να κινείσαι συχνά, να ενυδατώνεσαι, να φοράς ελαστικές κάλτσες, και σε ορισμένες περιπτώσεις να χορηγείται LMWH προληπτικά.
📈 Ποια είναι η πρόγνωση ατόμων με θρομβοφιλία;
Πολύ καλή εφόσον υπάρχει κατάλληλη ενημέρωση, πρόληψη και σωστή θεραπεία στις κατάλληλες περιπτώσεις. Πολλοί ζουν φυσιολογικά χωρίς κανένα επεισόδιο.
📚 Εκτεταμένη Βιβλιογραφία (με PubMed links)
Baglin T et al. Clinical guidelines for testing for heritable thrombophilia. Br J Haematol. 2010. PubMed
Martinelli I. Thrombophilia testing in pregnancy. Semin Hematol. 2007. PubMed
Cervera R. Antiphospholipid syndrome. Lancet. 2009. PubMed
Lockshin MD. APS and pregnancy loss. Lupus. 2014.
Rosendaal FR. Venous thrombosis: a multicausal disease. Lancet. 1999.
ΕΟΔΥ – Θρομβοφιλία: https://eody.gov.gr
ΕΕΑΑ – Ελληνική Εταιρεία Αιματολογίας
WHO – Global thrombosis strategies, 2021
ISTH Guidelines – Inherited Thrombophilia
COVID-19 & Thrombosis Position Paper (NEJM, 2021)