Οξαλικά ούρων 24ώρου
🧪 Οξαλικά Ούρων 24ώρου – Πλήρης Ανάλυση Εξέτασης
✅ Εισαγωγή
Τα οξαλικά είναι φυσικές ενώσεις που αποβάλλονται με τα ούρα και σχετίζονται με τον μεταβολισμό ορισμένων τροφών. Η μέτρησή τους στα ούρα 24ώρου είναι κρίσιμη για τη διάγνωση μεταβολικών διαταραχών και την πρόληψη λιθίασης (πέτρες στα νεφρά).
🔍 Τι είναι τα Οξαλικά;
Τα οξαλικά (oxalates) είναι ανιονικές ενώσεις που προέρχονται:
Από τη διάσπαση της βιταμίνης C
Από τον μεταβολισμό της γλυκίνης και άλλων οργανικών ουσιών
Από την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά (π.χ. σπανάκι, παντζάρια)
Η υπερβολική συγκέντρωση τους στα ούρα μπορεί να προκαλέσει:
🔺 Νεφρολιθίαση
🔺 Νεφροπάθειες
🔺 Οξαλώση (σε σοβαρές καταστάσεις)
📊 Τι Είναι η Εξέταση Οξαλικών Ούρων 24ώρου;
Η εξέταση μετρά τη συνολική ποσότητα οξαλικών που αποβάλλονται σε διάστημα 24 ωρών.
🔬 Χρησιμοποιείται για:
📌 Αξιολόγηση λιθίασης
📌 Παρακολούθηση υπεροξαλουρίας
📌 Έλεγχο μεταβολικών διαταραχών
📌 Έλεγχο δυσαπορρόφησης και νοσημάτων του εντέρου
📈 Πίνακας Τιμών Αναφοράς
| Μονάδα | Φυσιολογικές Τιμές | Οριακά Αυξημένες | Παθολογικές |
|---|---|---|---|
| mg/24h | 4–31 mg | 31–45 mg | > 45 mg |
| μmol/24h | 45–360 | 360–500 | > 500 |
⚠️ Πότε Ζητείται η Εξέταση;
Η εξέταση οξαλικών ούρων ζητείται σε:
🪨 Υποτροπιάζουσα νεφρολιθίαση
🧬 Υποψία πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς υπεροξαλουρίας
🦠 Σύνδρομα δυσαπορρόφησης (π.χ. κοιλιοκάκη, νόσος Crohn)
💉 Παρακολούθηση νεφρικών μεταμοσχεύσεων
🤰 Έγκυες με αυξημένο κίνδυνο νεφρικών επιπλοκών
🧠 Τι Είναι η Υπεροξαλουρία;
Η υπεροξαλουρία είναι μια παθολογική κατάσταση όπου αυξάνεται η αποβολή οξαλικών στα ούρα.
Τύποι:
🧬 Πρωτοπαθής υπεροξαλουρία
Γενετική
Έλλειψη ηπατικών ενζύμων
🦠 Δευτεροπαθής υπεροξαλουρία
Από δυσαπορρόφηση (σύνδρομο εντέρου)
Υπερκατανάλωση βιταμίνης C
Διατροφή πλούσια σε οξαλικά
🧂 Ποιες Τροφές Περιέχουν Πολλά Οξαλικά;
| Τροφή | Περιεκτικότητα |
|---|---|
| Σπανάκι | Πολύ υψηλή |
| Παντζάρια | Υψηλή |
| Ραβέντι | Υψηλή |
| Σοκολάτα | Μέτρια |
| Ξηροί καρποί (ιδίως κάσιους) | Μέτρια |
| Τσάι (μαύρο, πράσινο) | Μέτρια |
| Πατάτες με φλούδα | Μέτρια |
🍽️ Οξαλικά Ούρων & Διατροφή – Οδηγός Διατροφικής Παρέμβασης
Η διατροφή αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα στη ρύθμιση των οξαλικών στα ούρα. Η ισορροπημένη λήψη τροφών και η διατροφική κατεύθυνση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από οξαλικό ασβέστιο και να βοηθήσουν στην πρόληψη υπεροξαλουρίας.
🔺 Τροφές Υψηλής Περιεκτικότητας σε Οξαλικά (να αποφεύγονται/περιορίζονται)
| Τροφή | Ποσότητα Οξαλικού (mg/μερίδα) | Σχόλιο |
|---|---|---|
| Σπανάκι (μαγειρεμένο) | >700 mg | ❌ Πολύ υψηλό |
| Ραβέντι (rhubarb) | >500 mg | ❌ Πολύ υψηλό |
| Παντζάρια | 150–200 mg | ⚠️ Υψηλό |
| Ξηροί καρποί (π.χ. κάσιους, αμύγδαλα) | 100–150 mg | ⚠️ Μέτριο |
| Σοκολάτα (μαύρη) | 90–120 mg | ⚠️ Μέτριο |
| Μαύρο/πράσινο τσάι | 30–50 mg/φλ | ⚠️ Σωρευτικό |
| Πατάτες με φλούδα | 40–80 mg | ⚠️ Ανάλογα την ποσότητα |
🔻 Συμβουλή: Αποφεύγετε την ταυτόχρονη λήψη πολλών από αυτές τις τροφές μέσα στην ίδια ημέρα.
✅ Τροφές Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Οξαλικά (επιθυμητές)
| Τροφή | Οξαλικά (mg/μερίδα) | Πλεονεκτήματα |
|---|---|---|
| Λευκό ρύζι | <5 mg | ✅ Ασφαλές |
| Μήλα, μπανάνες | <5 mg | ✅ Φρούτα ασφαλή |
| Κοτόπουλο, ψάρι | ~0 mg | ✅ Υψηλή πρωτεΐνη |
| Ασπράδι αυγού | ~0 mg | ✅ Καθαρή πρωτεΐνη |
| Πεπόνι, καρπούζι | <5 mg | ✅ Υδρόφιλα φρούτα |
| Δημητριακά χωρίς πίτουρο | <5 mg | ✅ Ασφαλή |
| Αγγούρι, μαρούλι | <5 mg | ✅ Λαχανικά με ασφάλεια |
🥛 Ασβέστιο και Οξαλικά – Πώς Συνδέονται;
Η κατανάλωση ασβεστίου με τα γεύματα βοηθά στη δέσμευση των οξαλικών στο έντερο, μειώνοντας την απορρόφησή τους και συνεπώς την απέκκριση από τα ούρα.
✅ Συνιστώμενες πηγές ασβεστίου:
Γιαούρτι, γάλα, τυρί
Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (όχι σπανάκι!)
Συμπληρώματα ασβεστίου (εάν συσταθεί από γιατρό)
⚠️ Προσοχή: Μην λαμβάνετε συμπληρώματα ασβεστίου ανεξέλεγκτα, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες μορφές λιθίασης (π.χ. φωσφορικό ασβέστιο).
💧 Ενυδάτωση
Η υπερβολική κατανάλωση υγρών είναι καθοριστική. Συνιστάται:
💧 Τουλάχιστον 2.5 – 3 λίτρα ημερησίως
🧃 Προτίμηση σε νερό, χυμό λεμονιού (φυσικά κιτρικά) ή αφεψήματα χωρίς οξαλικά
🚫 Αποφυγή καφέδων, μαύρου/πράσινου τσαγιού σε υπερβολή
🍋 Κιτρικά – Σύμμαχοι κατά των Πέτρες
Τα κιτρικά (π.χ. κιτρικό κάλιο, λεμόνι) δεσμεύουν το ασβέστιο και αποτρέπουν το σχηματισμό πέτρας με οξαλικά.
✅ Προτάσεις:
Νερό με φρέσκο χυμό λεμονιού
Φυσικοί χυμοί από εσπεριδοειδή (χωρίς ζάχαρη)
⛔ Βιταμίνη C και Οξαλικά
Η υπερβολική λήψη βιταμίνης C (>1 g/ημέρα) μπορεί να μετατραπεί σε οξαλικά.
🚫 Αποφυγή συμπληρωμάτων χωρίς ιατρική ένδειξη
⚠️ Ενημερώστε τον ιατρό για λήψη πολυβιταμινών
📌 Συνοπτικές Οδηγίες Διατροφής
| Πρακτική | Συνιστάται | Αποφεύγεται |
|---|---|---|
| Ασβέστιο με τα γεύματα | ✅ | ❌ λήψη μόνο του |
| Υδρική πρόσληψη >2.5L | ✅ | ❌ αφυδάτωση |
| Φυλλώδη χωρίς οξαλικά | ✅ (μαρούλι, ρόκα) | ❌ σπανάκι |
| Κιτρικά (λεμόνι) | ✅ | ❌ χυμοί με ζάχαρη |
| Συνδυασμός τροφών | ✅ ισορροπία | ❌ μονοφαγία |
📉 Πότε Είναι Αυξημένα τα Οξαλικά;
Αίτια αυξημένων οξαλικών ούρων:
Υπερβολική λήψη οξαλικών μέσω διατροφής
Δυσαπορρόφηση λίπους (π.χ. γαστρικό bypass)
Ανεπάρκεια ασβεστίου στη διατροφή
Υψηλές δόσεις βιταμίνης C
Πρωτοπαθής υπεροξαλουρία
Καρκίνος ήπατος
📈 Τι Προκαλούν τα Αυξημένα Οξαλικά;
🔺 Νεφρολιθίαση (πέτρες από ασβέστιο-οξαλικό)
🔺 Νεφρική ανεπάρκεια
🔺 Σπειραματοπάθεια
🔺 Καταθέσεις σε άλλα όργανα σε πρωτοπαθή μορφή
🧪 Πώς Γίνεται η Εξέταση;
Οδηγίες:
Συλλογή όλων των ούρων για 24 ώρες
Ψύξη ή διατήρηση στο ψυγείο
Δεν απαιτείται νηστεία, αλλά αποφυγή οξαλικών τροφών
Ενημέρωση για τυχόν λήψη βιταμίνης C
🤰 Οξαλικά στην Εγκυμοσύνη
Η εξέταση δεν αποτελεί ρουτίνα, αλλά εφαρμόζεται όταν υπάρχει ιστορικό λιθίασης ή νεφροπάθειας
Σημαντική η ενυδάτωση και η διατροφή πλούσια σε ασβέστιο
Αποφυγή συμπληρωμάτων βιταμίνης C χωρίς ένδειξη
🩺 Αντιμετώπιση Υψηλών Οξαλικών
Ενυδάτωση (≥ 2.5 L/ημ.)
Αλλαγή διατροφής
Ασβέστιο με τα γεύματα
Χορήγηση κιτρικών (π.χ. κιτρικός κάλιο)
Χαμηλή οξαλική δίαιτα
Σε πρωτοπαθή υπεροξαλουρία: ειδική φαρμακευτική αγωγή (π.χ. lumasiran)
📂 FAQ – Συχνές Ερωτήσεις
🔎 Τι σημαίνει αυξημένα οξαλικά ούρων;
Υποδηλώνουν αυξημένη απέκκριση οξαλικού, συχνά λόγω διατροφής ή μεταβολικών διαταραχών, και σχετίζονται με νεφρολιθίαση.
🥬 Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγω;
Σπανάκι, παντζάρια, σοκολάτα, κακάο, ξηρούς καρπούς, ραβέντι, μαύρο τσάι και υπερβολική βιταμίνη C.
💊 Ποια φάρμακα επηρεάζουν τα οξαλικά;
– Βιταμίνη C (αυξάνει) – Αντιβιοτικά τύπου νεομυκίνης (μειώνουν βακτηριακή αποδόμηση οξαλικού)
📉 Πώς μειώνω τα οξαλικά φυσικά;
– Ενυδάτωση – Κατανάλωση ασβεστίου – Διατροφή χαμηλή σε οξαλικά – Αποφυγή υπερβολής σε βιταμίνη C
🧬 Τι είναι η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία;
Κληρονομική διαταραχή που οδηγεί σε παραγωγή υπερβολικού οξαλικού από το ήπαρ, με πιθανές καταθέσεις στους νεφρούς και άλλα όργανα.
🔎 Τι είναι τα οξαλικά;
Τα οξαλικά είναι οργανικές ενώσεις που σχηματίζονται από τη διάσπαση ουσιών στο σώμα ή απορροφώνται από τη διατροφή. Αποβάλλονται από τα νεφρά μέσω των ούρων. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, ενώνονται με ασβέστιο και σχηματίζουν πέτρες στα νεφρά (λιθίαση).
💉 Τι είναι η εξέταση οξαλικών ούρων 24ώρου;
Είναι εξέταση που μετρά την ποσότητα οξαλικών που αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσα σε 24 ώρες. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση μεταβολικών διαταραχών, τη διερεύνηση λιθίασης, και την παρακολούθηση υπεροξαλουρίας.
📊 Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές;
– **4–31 mg/24h** ή – **45–360 μmol/24h**
Τιμές άνω των 45 mg θεωρούνται παθολογικές και αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο νεφρολιθίασης.
📈 Πότε θεωρούνται αυξημένα τα οξαλικά;
Αν οι τιμές είναι πάνω από: – **45 mg/24h** ή – **500 μmol/24h**, τότε θεωρούνται **παθολογικά αυξημένα** και απαιτείται περαιτέρω έλεγχος.
🥬 Ποια τρόφιμα αυξάνουν τα οξαλικά;
– Σπανάκι 🥬 – Παντζάρια – Σοκολάτα 🍫 – Τσάι (μαύρο, πράσινο) – Ξηροί καρποί (κάσιους, φιστίκια) – Ραβέντι – Πατάτες με φλούδα – Υπερβολική βιταμίνη C (>1g/ημέρα)
🍋 Πώς μπορώ να μειώσω τα οξαλικά ούρων;
– Κατανάλωση **τροφών πλούσιων σε ασβέστιο** μαζί με γεύματα (π.χ. γιαούρτι) – **Αποφυγή τροφών** με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά – Πολλή **ενυδάτωση** (2.5–3L/ημέρα) – Περιορισμός **βιταμίνης C** – Κατανάλωση **κιτρικών** (π.χ. λεμόνι, κιτρικός χυμός)
⚠️ Ποια είναι τα συμπτώματα υπεροξαλουρίας;
– Πέτρες στα νεφρά (κωλικοί, αιματουρία) – Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια – Καταθέσεις ασβεστίου σε αρθρώσεις, καρδιά ή μάτια (σε σοβαρές μορφές) – Κόπωση, ναυτία, πρήξιμο
🧬 Τι είναι η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία;
Κληρονομική διαταραχή του ήπατος που οδηγεί σε υπερπαραγωγή οξαλικού, προκαλώντας σοβαρή νεφρική βλάβη. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε ΧΝΑ ή την ανάγκη για μεταμόσχευση.
🩺 Πώς γίνεται η εξέταση;
– Συλλογή **όλων των ούρων** για 24 ώρες – Διατήρηση στο ψυγείο – Σημείωση ώρας έναρξης και λήξης – Αποφυγή τροφών με οξαλικά και βιταμίνης C πριν την εξέταση – Συνεννόηση με τον ιατρό για τυχόν φάρμακα
🤰 Έχει σημασία η εξέταση στην εγκυμοσύνη;
Ναι. Αν υπάρχει ιστορικό λιθίασης ή νεφρικής δυσλειτουργίας, η μέτρηση των οξαλικών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη επιπλοκών κατά την κύηση. Συνιστάται αυξημένη ενυδάτωση και παρακολούθηση της διατροφής.
💊 Υπάρχουν φάρμακα που μειώνουν τα οξαλικά;
– **Κιτρικά άλατα** (π.χ. κιτρικό κάλιο) – **Ασβέστιο** ως συμπλήρωμα με τα γεύματα – Φαρμακευτικές ουσίες όπως **Lumasiran** (σε πρωτοπαθή υπεροξαλουρία) – **Προβιοτικά** υπό μελέτη (μικροβίωμα)
📌 Πότε πρέπει να ανησυχήσω;
Όταν υπάρχει: – Επαναλαμβανόμενη λιθίαση – Τιμές οξαλικού >45 mg – Συνύπαρξη με χαμηλά κιτρικά ή αυξημένο ασβέστιο – Οικογενειακό ιστορικό νεφρολιθίασης ή υπεροξαλουρίας
📝 Συμπέρασμα
Η εξέταση οξαλικών ούρων 24ώρου είναι κρίσιμη για την πρόληψη και διάγνωση νεφρολιθίασης και μεταβολικών διαταραχών. Η σωστή συλλογή δείγματος, η αξιολόγηση των τιμών και η προσαρμογή της διατροφής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών. ✅
📚 Εμπλουτισμένη Βιβλιογραφία
National Kidney Foundation. (2023). 24-Hour Urine Collection for Kidney Stone Risk Assessment.
➤ Παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για την εκτίμηση του μεταβολικού κινδύνου σχηματισμού λίθων, περιλαμβάνοντας τα οξαλικά.
🔗 kidney.orgMayo Clinic Laboratories. (2022). Urine oxalate test.
➤ Λεπτομερής περιγραφή της διαδικασίας συλλογής 24ώρων και παθολογικών αιτίων υπεροξαλουρίας.
🔗 mayoclinic.orgGoldfarb DS. (2021). A practical approach to metabolic evaluation and medical management of calcium nephrolithiasis.
➤ Αναφέρεται στην υπεροξαλουρία ως βασικό μεταβολικό παράγοντα λιθίασης.
📰 Urologic Clinics of North America, 48(3), 291-304.Cochat P, Rumsby G. (2013). Primary hyperoxaluria.
➤ Εμβληματική ανασκόπηση για την κληρονομική μορφή υπεροξαλουρίας, από το New England Journal of Medicine.
📰 NEJM, 369(7), 649–658. https://doi.org/10.1056/NEJMra1301564Heller HJ et al. (1997). Dietary oxalate and its role in urinary oxalate excretion.
➤ Κλασική μελέτη που καθιέρωσε τη σύνδεση μεταξύ διατροφής και επιπέδων οξαλικού στα ούρα.
📰 Kidney International, 51(5), 1669–1673.Curhan GC et al. (2004). Diet and the risk of kidney stones in men.
➤ Μελέτη σε 45.000 άνδρες έδειξε σύνδεση μεταξύ τροφών πλούσιων σε οξαλικά και αυξημένου κινδύνου νεφρολιθίασης.
📰 NEJM, 328(12), 833–838.UpToDate. (2024). Urine testing for kidney stone disease.
➤ Εξειδικευμένο άρθρο για τους δείκτες όπως οξαλικά, κιτρικά, ασβέστιο στα ούρα.
🔗 uptodate.comEuropean Association of Urology (EAU). (2023). Guidelines on Urolithiasis.
➤ Περιέχει αλγόριθμους διάγνωσης και αντιμετώπισης με βάση 24ωρη μέτρηση οξαλικών και άλλων παραμέτρων.
🔗 uroweb.orgΕλληνική Ουρολογική Εταιρεία. (2023). Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Νεφρολιθίαση.
➤ Τονίζεται η χρήση 24ώρου ελέγχου ούρων για πλήρη λιθιασικό έλεγχο.
🔗 euroandrology.grLumasiran and Oxalosis Treatment. (2022). FDA Approval of Lumasiran for Primary Hyperoxaluria Type 1.
➤ Φαρμακευτική καινοτομία με στόχο τη μείωση της παραγωγής οξαλικού στο ήπαρ.
🔗 fda.govFargue S, Milliner DS. (2020). The pivotal role of the intestine in oxalate homeostasis.
➤ Μελέτη για την εντερική απορρόφηση οξαλικού και τις πιθανές θεραπείες μέσω μικροβιώματος.
📰 Nature Reviews Nephrology, 16(8), 437–451.
