🧪 Φώσφορος (P) – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτείται νηστεία για τη μέτρηση φωσφόρου, οπότε η αιμοληψία μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Παρ’ όλα αυτά, αν ο γιατρός σας έχει ζητήσει ταυτόχρονα και άλλες εξετάσεις (π.χ. σάκχαρο, λιπίδια), μπορεί να χρειαστεί νηστεία 8–12 ωρών για να είναι έγκυρα όλα τα αποτελέσματα. Ενημερώστε το εργαστήριο για φάρμακα ή συμπληρώματα που λαμβάνετε (αντιόξινα, βιταμίνη D, φωσφωρούχα), επειδή ενδέχεται να επηρεάσουν την τιμή. Ακολουθήστε πάντα τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού ή του μικροβιολόγου.

Για ενήλικες, τα φυσιολογικά επίπεδα κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 2.5–4.5 mg/dL, ενώ στα παιδιά μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερα λόγω ανάπτυξης. Τιμές κάτω από το εύρος υποδηλώνουν υποφωσφαταιμία και σχετίζονται με έλλειψη βιταμίνης D, δυσαπορρόφηση ή υποσιτισμό. Τιμές πάνω από το εύρος δείχνουν υπερφωσφαταιμία, που συχνά συνοδεύει νεφρική δυσλειτουργία ή υπερβολική πρόσληψη φωσφόρου. Η τελική ερμηνεία απαιτεί συνεκτίμηση με ασβέστιο, PTH, βιταμίνη D, ουρία/κρεατινίνη και την κλινική εικόνα, ώστε να αποτυπωθεί σωστά ο μεταβολισμός οστών και νεφρική λειτουργία.

Η υποφωσφαταιμία μπορεί να οφείλεται σε κακή διατροφή, χρόνιο αλκοολισμό, δυσαπορρόφηση (νόσοι εντέρου), έλλειψη βιταμίνης D, υπερπαραθυρεοειδισμό, χρήση αντιόξινων που δεσμεύουν φώσφορο ή παρατεταμένη χορήγηση διουρητικών. Τα συμπτώματα κυμαίνονται από κόπωση, μυϊκή αδυναμία και οστικά άλγη έως ευερεθιστότητα ή σύγχυση. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν μυϊκοί σπασμοί και αναπνευστική αδυναμία. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει διόρθωση της αιτίας, διατροφικές παρεμβάσεις και, όπου χρειάζεται, συμπληρώματα φωσφόρου ή βιταμίνης D, πάντα με ιατρική καθοδήγηση και παρακολούθηση εργαστηριακών τιμών.

Η υπερφωσφαταιμία παρατηρείται συχνά σε χρόνια νεφρική νόσο όταν οι νεφροί δεν αποβάλλουν επαρκώς τον φώσφορο. Υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με αυξημένο ασβέστιο, μπορεί να οδηγήσουν σε αποτιτανώσεις σε αγγεία και μαλακούς ιστούς, αυξάνοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Συμπτώματα όπως κνησμός, μυϊκές κράμπες ή οστικά άλγη είναι συχνά. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει δίαιτα χαμηλή σε φώσφορο, χρήση δεσμευτικών φωσφόρου και ρύθμιση της βιταμίνης D και της PTH υπό καθοδήγηση νεφρολόγου. Η έγκαιρη παρέμβαση μειώνει τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές.

Τροφές πλούσιες σε φώσφορο είναι τα γαλακτοκομικά, το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Ωστόσο, μεγάλη «κρυφή» πηγή είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν φωσφορικά πρόσθετα (αναψυκτικά τύπου cola, αλλαντικά, έτοιμες σάλτσες), τα οποία απορροφώνται πολύ εύκολα και μπορούν να επιβαρύνουν τα νεφρά. Αν έχετε νεφρική νόσο ή διαταραχές ασβεστίου/βιταμίνης D, ζητήστε εξατομικευμένες οδηγίες από γιατρό ή διαιτολόγο για τον περιορισμό πρόσληψης και την ισορροπία με ασβέστιο και PTH.