Παντελής Αναγνωστόπουλος

05/Nov/2025

🧪 Ασβέστιο, Φώσφορος και Αλκαλική Φωσφατάση (ALP) – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς

📑 Περιεχόμενα

1️⃣ Τι είναι και τι δείχνουν οι εξετάσεις;
2️⃣ Γιατί γίνεται και πότε ζητείται;
3️⃣ Πώς να προετοιμαστώ σωστά
4️⃣ Τι μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα
5️⃣ Τι δείχνουν τα αποτελέσματα – Ερμηνεία
6️⃣ Πίνακας ενδεικτικών τιμών και σχόλια
7️⃣ Συχνά λάθη και παγίδες
8️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
9️⃣ Πού να κάνω τις εξετάσεις (CTA)
1️⃣0️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

1️⃣ Τι είναι και τι δείχνουν οι εξετάσεις;

Οι εξετάσεις Ασβεστίου (Ca), Φωσφόρου (P) και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP) αποτελούν βασικό τριπλό έλεγχο για τη λειτουργία των οστών, την ισορροπία ασβεστίου–φωσφόρου και την αξιολόγηση διαταραχών όπως οστεοπενία/οστεοπόρωση, υπερπαραθυρεοειδισμός, ηπατοπάθειες ή χολόσταση.

🧩 Τι μετράει η κάθε εξέταση;

Ασβέστιο (Ca): βασικό μεταλλικό στοιχείο για οστά, δόντια, νευρομυϊκή αγωγή και πήξη. Μετράται ως ολικό Ca και, όταν χρειάζεται, ως ιονισμένο Ca (πιο ακριβές σε διαταραχές λευκωμάτων).
Φώσφορος (P): συμμετέχει στη μεταλλοποίηση οστών και στην παραγωγή ενέργειας (ATP). Η ισορροπία με το ασβέστιο είναι κρίσιμη.
Αλκαλική Φωσφατάση (ALP): ένζυμο από ήπαρ και οστό. Το οστικό κλάσμα αυξάνεται σε ενεργό οστικό σχηματισμό ή οστεομαλακία· το ηπατικό αυξάνεται σε χολόσταση/ηπατοπάθεια.

🔎 Γιατί συχνά ζητούνται μαζί;

Δίνουν συνολική εικόνα του μεταβολισμού οστού όταν συνδυάζονται με βιταμίνη D και PTH.
Βοηθούν στη διαφορική διάγνωση μεταξύ υπερ/υποπαραθυρεοειδισμού, οστεομαλακίας, νεφρικής οστικής νόσου και ηπατοχολικής νόσου.
Αποτελούν αφετηρία για περαιτέρω έλεγχο (π.χ. ιονισμένο Ca, οστική ALP, CTX/PINP).

📌 Γρήγορες κλινικές σημειώσεις:

Το ολικό Ca επηρεάζεται από την αλβουμίνη. Ζητήστε διορθωμένο Ca ή ιονισμένο Ca όταν υπάρχουν διαταραχές λευκωμάτων.
Ο φώσφορος επηρεάζεται από δίαιτα, ινσουλίνη και νεφρική λειτουργία.
Η ALP χρειάζεται ερμηνεία μαζί με γ-GT ή/και κλάσματα για διάκριση ηπατικής από οστική προέλευση.

2️⃣ Γιατί γίνεται και πότε ζητείται;

Οι εξετάσεις Ασβεστίου, Φωσφόρου και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP) αποτελούν βασικό δείκτη για την υγεία των οστών, των νεφρών και του ήπατος. Ζητούνται τόσο σε προληπτικό έλεγχο όσο και στη διερεύνηση μεταβολικών ή ενδοκρινικών διαταραχών.

🩺 Ενδείξεις για έλεγχο:

Έλεγχος για οστεοπόρωση, οστεοπενία ή οστεομαλακία.
Αξιολόγηση παραθυρεοειδικής λειτουργίας (PTH) και βιταμίνης D.
Διερεύνηση νεφρικής ή ηπατικής δυσλειτουργίας.
Παρακολούθηση ασθενών σε αντιοστεοκλαστική ή αναβολική θεραπεία.
Εντοπισμός μεταβολικών διαταραχών ασβεστίου–φωσφόρου.
Έλεγχος παιδιών ή εφήβων με καθυστέρηση ανάπτυξης ή ραχίτιδα.

📆 Συνιστάται περιοδικός έλεγχος σε:

Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Άτομα με χρόνια νεφρική νόσο.
Ασθενείς που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή ή θυροξίνη.
Άτομα με ιστορικό κατάγματος ευθραυστότητας.
Ασθενείς με παρατεταμένη ακινησία ή δυσαπορρόφηση (π.χ. κοιλιοκάκη).

⚠️ Όταν παρατηρούνται συμπτώματα όπως:

Μυϊκοί σπασμοί ή κράμπες.
Μούδιασμα στα άκρα ή γύρω από το στόμα.
Κόπωση, ανορεξία, ναυτία ή οστικά άλγη.
Ανεξήγητες αυξήσεις τρανσαμινασών ή ALP στον τυπικό έλεγχο.

…ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει αυτές τις εξετάσεις για να ελέγξει την ορμονική, ηπατική και οστική λειτουργία.

📊 Συνδυασμός με άλλες εξετάσεις:

3️⃣ Πώς να προετοιμαστώ σωστά

Η σωστή προετοιμασία βοηθά στην αξιόπιστη μέτρηση των επιπέδων ασβεστίου, φωσφόρου και αλκαλικής φωσφατάσης (ALP). Ορισμένοι παράγοντες όπως η δίαιτα, η ώρα λήψης και τα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τα αποτελέσματα.

🕘 Πριν από την αιμοληψία:

Νηστεία 8–12 ωρών (μόνο νερό επιτρέπεται).
Αποφύγετε καφέ, αλκοόλ, αναψυκτικά και γάλα το πρωί της εξέτασης.
Πίνετε νερό για καλή ενυδάτωση.
Αποφύγετε έντονη άσκηση, στρες ή σφιχτά ρούχα πριν την αιμοληψία.

💊 Φάρμακα και συμπληρώματα που επηρεάζουν τα αποτελέσματα:

Ασβέστιο, βιταμίνη D και πολυβιταμινούχα – σταματούν για 24 ώρες πριν την αιμοληψία (εκτός αν ο γιατρός ορίσει αλλιώς).
Διουρητικά (θειαζιδικά, φουροσεμίδη), λίθιο, κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά.
Αν λαμβάνετε θυροξίνη ή αντιόξινα με ασβέστιο, ενημερώστε το εργαστήριο.

📍 Χρόνος αιμοληψίας και αποθήκευσης:

Ιδανική ώρα αιμοληψίας: 07:30–10:00.
Για μέτρηση ιονισμένου ασβεστίου, το δείγμα πρέπει να αναλυθεί εντός 2 ωρών και να διατηρηθεί κλειστό.
Σε εξετάσεις ALP, αποφεύγεται η ψύξη δείγματος γιατί μειώνει τη δραστικότητα του ενζύμου.

📄 Συνοπτικά:

⏰ Νηστεία 8–12 ώρες
🚫 Όχι καφές, γάλα ή αλκοόλ
💊 Διακοπή ασβεστίου και βιταμίνης D για 24 ώρες (αν επιτρέπεται)
🧘 Ήρεμη φυσική κατάσταση πριν την αιμοληψία
📦 Έγκαιρη μεταφορά δείγματος στο εργαστήριο

⚠️ Σημείωση:Η λήψη ασβεστίου ή βιταμίνης D λίγο πριν την εξέταση μπορεί να αυξήσει τεχνητά τις τιμές και να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Ακολουθήστε ακριβώς τις οδηγίες του γιατρού σας.

4️⃣ Τι μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα

Τα επίπεδα Ασβεστίου, Φωσφόρου και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP) επηρεάζονται από διάφορους βιολογικούς, διατροφικούς και φαρμακολογικούς παράγοντες. Η σωστή ερμηνεία απαιτεί να λαμβάνονται υπόψη όλοι αυτοί οι παράγοντες.

🧬 Φυσιολογικοί και βιολογικοί παράγοντες:

Ηλικία και φύλο — τα επίπεδα ALP είναι αυξημένα στα παιδιά λόγω ανάπτυξης.
Κύηση — αυξημένα επίπεδα ALP από τον πλακούντα.
Εμμηνόπαυση — μεταβολές στο ασβέστιο και τον φώσφορο λόγω ορμονικών αλλαγών.
Ωριαία διακύμανση — το ασβέστιο τείνει να είναι υψηλότερο το πρωί.

🥗 Διατροφή και τρόπος ζωής:

Υψηλή πρόσληψη γάλακτος ή συμπληρωμάτων Ca ανεβάζει προσωρινά το ασβέστιο.
Ανεπαρκής βιταμίνη D μειώνει την απορρόφηση Ca και P.
Πρωτεϊνούχες δίαιτες, αλκοόλ ή καφές αυξάνουν την απέκκριση Ca από τα ούρα.
Παρατεταμένη ακινησία ή καθιστική ζωή μειώνει τα επίπεδα οστικού μεταβολισμού.

💊 Φάρμακα που επηρεάζουν:

Αυξάνουν το ασβέστιο: θειαζιδικά διουρητικά, λίθιο, βιταμίνη D, οιστρογόνα.
Μειώνουν το ασβέστιο: κορτικοστεροειδή, φουροσεμίδη, φωσφορικά, αντιεπιληπτικά.
Αυξάνουν την ALP: αντιεπιληπτικά, αντισυλληπτικά, αλκοόλ, αντιβιοτικά (ερυθρομυκίνη).
Μειώνουν την ALP: υποθυρεοειδισμός ή σοβαρή ανεπάρκεια ψευδαργύρου.

🧫 Παθολογικές καταστάσεις που μεταβάλλουν τις τιμές:

Αυξημένο Ασβέστιο: υπερπαραθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, κακοήθειες, υπερβιταμίνωση D.
Μειωμένο Ασβέστιο: υποπαραθυρεοειδισμός, νεφρική ανεπάρκεια, ανεπάρκεια βιταμίνης D, παγκρεατίτιδα.
Αυξημένος Φώσφορος: νεφρική ανεπάρκεια, υποπαραθυρεοειδισμός.
Μειωμένος Φώσφορος: υπερπαραθυρεοειδισμός, κακή διατροφή, αλκοολισμός.
Αυξημένη ALP: νόσος Paget, ραχίτιδα, ηπατοπάθειες, χολόσταση, οστικά κατάγματα.
Μειωμένη ALP: υποθυρεοειδισμός, ανεπάρκεια ψευδαργύρου, αναιμία.

⚠️ Χρήσιμη υπενθύμιση:Πριν βγουν συμπεράσματα, οι τιμές πρέπει να συνεκτιμηθούν με άλλες εξετάσεις, όπως βιταμίνη D, PTH και κρεατινίνη.

5️⃣ Τι δείχνουν τα αποτελέσματα – Ερμηνεία

Η ερμηνεία των Ασβεστίου (Ca), Φωσφόρου (P) και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP) γίνεται πάντα σε συνδυασμό με αλβουμίνη, βιταμίνη D και PTH, καθώς και με το κλινικό ιστορικό.

🧮 Διορθωμένο ασβέστιο (όταν υπάρχει χαμηλή/υψηλή αλβουμίνη):

Ca(διορθ.) σε mg/dL = Ca(μετρούμενο) + 0.8 × (4.0 − Αλβουμίνη[g/dL])

Ca(διορθ.) σε mmol/L ≈ Ca(μετρούμενο) + 0.02 × (40 − Αλβουμίνη[g/L])

Σε σημαντικές διαταραχές λευκωμάτων προτιμήστε ιονισμένο Ca.

📊 Τυπικοί συνδυασμοί ευρημάτων:

Υπερπαραθυρεοειδισμός: ↑Ca, ↓/N P, ↑/N ALP, ↑PTH
Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (έλλειψη D): N/↓Ca, ↓P, ↑PTH, ↑ALP
Υποπαραθυρεοειδισμός: ↓Ca, ↑P, ↓PTH, N ALP
Οστεομαλακία/Ραχίτιδα: ↓Ca ή N, ↓P, ↑ALP, ↑PTH, ↓25(OH)D
Χολόσταση/ηπατοπάθεια: ↑ALP + ↑γ-GT, Ca/P συνήθως N
Νόσος Paget οστών: ↑↑ALP (οστικό κλάσμα), Ca/P συνήθως N
Χρόνια Νεφρική Νόσος (CKD-MBD): ↓/N Ca, ↑P, ↑PTH, ↑ALP
Υπερβιταμίνωση D / Κακοήθειες: ↑Ca, ↓PTH

🪜 Βήματα ερμηνείας (πρακτικός αλγόριθμος):

Ελέγξτε αλβουμίνη και υπολογίστε διορθωμένο Ca ή ζητήστε ιονισμένο Ca.
Συσχετίστε με PTH:
- ↑Ca με ↑PTH → πιθανός υπερπαραθυρεοειδισμός.
- ↑Ca με ↓PTH → μη-παραθυρεοειδική αιτία (π.χ. βιταμίνη D, κακοήθεια).
- ↓Ca με ↑PTH → δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (π.χ. έλλειψη D, CKD).
Κοιτάξτε φώσφορο για επιβεβαίωση προτύπου (π.χ. ↓P σε έλλειψη D, ↑P σε υποπαραθυρεοειδισμό).
Ελέγξτε ALP και, αν αυξημένη, γ-GT ή ALP κλάσματα για διάκριση οστικής vs ηπατικής προέλευσης.
Συμπληρώστε με 25(OH)D, κρεατινίνη/eGFR, ± οστικό ALP, CTX/PINP κατά περίπτωση.

📣 Πότε απαιτείται άμεση διερεύνηση/επικοινωνία με ιατρό:

Συμπτωματική υπερασβεστιαιμία (ναυτία, πολυουρία, σύγχυση) ή Ca > 12 mg/dL.
Συμπτωματική υποασβεστιαιμία (τετανία, παραισθησίες, σπασμοί).
ALP >3× ανώτερο όριο χωρίς εμφανή αιτία.
Συνδυασμός παθολογικών τιμών με οστικό άλγος, σπασμό ή ίκτερο.

👶 Ειδικοί πληθυσμοί:

Παιδιά/έφηβοι: ALP φυσιολογικά υψηλότερη λόγω ανάπτυξης· απαιτούνται ηλικιακά εύρη.
Κύηση: ήπια ↑ALP πλακουντιακής προέλευσης· Ca/P συνήθως φυσιολογικά.
Ηλικιωμένοι: συχνή ανεπάρκεια βιταμίνης D και πολυφαρμακία που αλλοιώνει το Ca/P.

Η τελική διάγνωση βασίζεται στη συνολική εικόνα: συμπτώματα, ιστορικό, φάρμακα, DEXA και πρόσθετους δείκτες.

6️⃣ Πίνακας ενδεικτικών τιμών και σχόλια

Οι φυσιολογικές τιμές διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο και τη μέθοδο μέτρησης. Ο παρακάτω πίνακας δίνει ενδεικτικά όρια αναφοράς για ενήλικες και βασικά σχόλια ερμηνείας.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Τιμές Αναφοράς	Σχόλια / Κλινική Ερμηνεία
Ασβέστιο (Ca)	8.5–10.5 mg/dL (2.12–2.62 mmol/L)	Χαμηλό σε υποπαραθυρεοειδισμό, ανεπάρκεια βιταμίνης D ή νεφρική ανεπάρκεια. Αυξημένο σε υπερπαραθυρεοειδισμό ή κακοήθεια.
Ασβέστιο (Ιονισμένο)	1.12–1.32 mmol/L	Ακριβέστερη μορφή μέτρησης. Επηρεάζεται από pH, αλβουμίνη και θερμοκρασία.
Φώσφορος (P)	2.5–4.5 mg/dL (0.81–1.45 mmol/L)	Χαμηλό σε υπερπαραθυρεοειδισμό ή έλλειψη βιταμίνης D. Αυξημένο σε νεφρική ανεπάρκεια ή υποπαραθυρεοειδισμό.
Αλκαλική Φωσφατάση (ALP)	40–130 U/L (ενήλικες)	Αυξημένη σε νόσο Paget, οστεομαλακία, ραχίτιδα, ηπατοπάθειες. Φυσιολογικά υψηλότερη σε ανάπτυξη ή κύηση.
ALP (οστικό κλάσμα)	Έως 50% της συνολικής ALP	Αύξηση δείχνει ενεργό οστικό μεταβολισμό (οστεομαλακία, ραχίτιδα, Paget).

Οι τιμές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με ηλικία, φύλο και μέθοδο ανάλυσης. Η τελική αξιολόγηση γίνεται πάντα από ιατρό.

📌 Συνδυαστική εκτίμηση:

Αύξηση ALP με φυσιολογικά AST/ALT υποδηλώνει οστική προέλευση.
Αύξηση ALP με ↑γ-GT και ↑χολερυθρίνη → χολόσταση ή ηπατική βλάβη.
Φυσιολογική ALP με χαμηλό Ca και P → πιθανή έλλειψη βιταμίνης D.

7️⃣ Συχνά λάθη και παγίδες

Παρακάτω συνοψίζονται τα πιο συχνά σφάλματα που οδηγούν σε λανθασμένες μετρήσεις ή παρερμηνείες των εξετάσεων Ασβεστίου, Φωσφόρου και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP).

⚠️ Συχνά τεχνικά και προαναλυτικά λάθη:

Αιμολυμένο δείγμα → ψευδώς αυξημένος φώσφορος και ALP.
Καθυστέρηση ανάλυσης δείγματος → μείωση ιονισμένου ασβεστίου και δραστικότητας ALP.
Ψύξη δείγματος για ALP → μείωση ενζυμικής δραστηριότητας.
Μη λήψη υπόψη της αλβουμίνης → λανθασμένη εκτίμηση Ca (διορθωμένο Ca).
Χρήση διαφορετικών μονάδων (mg/dL vs mmol/L) χωρίς μετατροπή.

🔬 Ερμηνευτικά λάθη:

Αξιολόγηση Ca χωρίς PTH ή βιταμίνη D.
Σύγκριση αποτελεσμάτων από διαφορετικά εργαστήρια ή μεθόδους.
Παράβλεψη φαρμάκων που επηρεάζουν (θειαζίδες, βιταμίνη D, λίθιο, κορτικοστεροειδή).
Απομόνωση μίας μόνο τιμής χωρίς συνδυασμό με κλινικά ευρήματα.

📈 Καλές πρακτικές:

Ζητήστε πάντα παράλληλα Αλβουμίνη για διόρθωση Ca.
Αν το αποτέλεσμα ALP είναι αυξημένο, ελέγξτε γ-GT για διάκριση ηπατικής προέλευσης.
Συγκρίνετε πάντα με παλαιότερες μετρήσεις του ίδιου εργαστηρίου.
Σε αμφίβολα αποτελέσματα, ζητήστε επιβεβαίωση με ιονισμένο Ca ή ALP ισοένζυμα.

💡 Συμβουλή:Πάντα να ενημερώνετε το εργαστήριο για φάρμακα, συμπληρώματα και παθήσεις που σχετίζονται με τον μεταβολισμό των οστών, του ήπατος ή των νεφρών. Έτσι εξασφαλίζεται ακριβής και ασφαλής αξιολόγηση.

7️⃣ Συχνά λάθη και παγίδες

⚠️ Συχνά τεχνικά και προαναλυτικά λάθη:

Αιμολυμένο δείγμα → ψευδώς αυξημένος φώσφορος και ALP.
Καθυστέρηση ανάλυσης δείγματος → μείωση ιονισμένου ασβεστίου και δραστικότητας ALP.
Ψύξη δείγματος για ALP → μείωση ενζυμικής δραστηριότητας.
Μη λήψη υπόψη της αλβουμίνης → λανθασμένη εκτίμηση Ca (διορθωμένο Ca).
Χρήση διαφορετικών μονάδων (mg/dL vs mmol/L) χωρίς μετατροπή.

🔬 Ερμηνευτικά λάθη:

Αξιολόγηση Ca χωρίς PTH ή βιταμίνη D.
Σύγκριση αποτελεσμάτων από διαφορετικά εργαστήρια ή μεθόδους.
Παράβλεψη φαρμάκων που επηρεάζουν (θειαζίδες, βιταμίνη D, λίθιο, κορτικοστεροειδή).
Απομόνωση μίας μόνο τιμής χωρίς συνδυασμό με κλινικά ευρήματα.

📈 Καλές πρακτικές:

Ζητήστε πάντα παράλληλα Αλβουμίνη για διόρθωση Ca.
Αν το αποτέλεσμα ALP είναι αυξημένο, ελέγξτε γ-GT για διάκριση ηπατικής προέλευσης.
Συγκρίνετε πάντα με παλαιότερες μετρήσεις του ίδιου εργαστηρίου.
Σε αμφίβολα αποτελέσματα, ζητήστε επιβεβαίωση με ιονισμένο Ca ή ALP ισοένζυμα.

8️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Ακολουθούν απαντήσεις σε συχνά ερωτήματα σχετικά με τις εξετάσεις Ασβεστίου, Φωσφόρου και Αλκαλικής Φωσφατάσης (ALP).

❓ Χρειάζεται νηστεία πριν από την εξέταση;Ναι, συνιστάται 8–12 ώρες νηστεία για αξιόπιστα αποτελέσματα. Επιτρέπεται μόνο νερό.

❓ Πότε ενδείκνυται να κάνω τις εξετάσεις αυτές;Όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως μυϊκοί σπασμοί, οστικά άλγη, κόπωση ή σε προληπτικό έλεγχο οστικής υγείας, ειδικά σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και άτομα με νεφρική νόσο.

❓ Τι σημαίνει αν το ασβέστιο μου είναι χαμηλό;Χαμηλό ασβέστιο μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης D, υποπαραθυρεοειδισμό, νεφρική νόσο ή χαμηλή αλβουμίνη. Συζητήστε τα αποτελέσματα με τον γιατρό σας για εξατομικευμένη ερμηνεία.

❓ Η αυξημένη ALP σημαίνει πάντα πρόβλημα στα οστά;Όχι απαραίτητα. Η ALP μπορεί να αυξηθεί και σε ηπατικές παθήσεις ή κατά την κύηση. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει επιπλέον γ-GT ή ισοένζυμα ALP για διάκριση της προέλευσης.

❓ Μπορώ να πάρω τα συμπληρώματα ασβεστίου πριν από την εξέταση;Καλό είναι να τα διακόψετε 24 ώρες πριν, εκτός αν ο γιατρός σας δώσει διαφορετική οδηγία, γιατί μπορεί να προκαλέσουν ψευδώς αυξημένα επίπεδα.

❓ Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχω Ca–P–ALP;Σε υγιή άτομα αρκεί κάθε 1–2 χρόνια. Σε ασθενείς με οστεοπόρωση, νεφρική ανεπάρκεια ή θεραπεία βιταμίνης D/ασβεστίου, απαιτείται ανά 3–6 μήνες ή όπως ορίσει ο γιατρός.

❓ Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των φύλων;Ναι. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση παρουσιάζουν συχνά χαμηλότερο ασβέστιο και υψηλότερη ALP λόγω αυξημένου οστικού μεταβολισμού.

❓ Τι σημαίνει φυσιολογικό Ca και P αλλά αυξημένη ALP;Μπορεί να υποδεικνύει ενεργό οστικό σχηματισμό (π.χ. επούλωση κατάγματος, Paget) ή χολόσταση. Ελέγξτε συμπληρωματικά ηπατικά ένζυμα και οστικό ALP.

Οι απαντήσεις είναι ενημερωτικές και δεν αντικαθιστούν την ιατρική εκτίμηση. Για εξατομικευμένες οδηγίες, συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό ή επικοινωνήστε με το Μικροβιολογικό Λαμία.

9️⃣ Πού να κάνω τις εξετάσεις Ασβεστίου, Φωσφόρου και Αλκαλικής Φωσφατάσης;

Οι εξετάσεις αυτές πραγματοποιούνται σε σύγχρονα μικροβιολογικά εργαστήρια με αξιόπιστους αυτόματους αναλυτές.
Στο Μικροβιολογικό Λαμία εκτελούνται με υψηλή ακρίβεια, παρέχοντας πλήρη μεταβολικό και οστικό προφίλ που περιλαμβάνει:

🧪 Ολικό και Ιονισμένο Ασβέστιο
⚗️ Ανόργανος Φώσφορος (P)
🧬 Αλκαλική Φωσφατάση (ALP) & Οστικό Κλάσμα
🌞 Βιταμίνη D (25(OH)D)
🧠 Παραθορμόνη (PTH)
💧 Κρεατινίνη & eGFR (νεφρική λειτουργία)

Κλείστε εύκολα τις εξετάσεις ασβεστίου, φωσφόρου και ALP ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων

📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Για πλήρη ενημέρωση σχετικά με τις διαθέσιμες εξετάσεις και την προετοιμασία τους, δείτε τον
Κατάλογο Εξετάσεων ή προγραμματίστε εύκολα ραντεβού μέσω της σελίδας
Κλείστε Ραντεβού Τώρα.

1️⃣0️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

📘 Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες οδηγίες μεταβολισμού ασβεστίου/φωσφόρου και οστικών νοσημάτων: endo.gr
📗 Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία – CKD-MBD: nephrology.gr
📙 ΕΟΔΥ – Βασικές οδηγίες για αιμοληψία και προετοιμασία ασθενούς: eody.gov.gr
📕 International Osteoporosis Foundation (IOF) – Calcium & Vitamin D: osteoporosis.foundation
📘 UpToDate – “Overview of serum calcium, phosphorus and alkaline phosphatase testing”: uptodate.com
📗 KDIGO – CKD-MBD Clinical Practice Guideline (latest): kdigo.org
📙 Holick MF et al. Vitamin D deficiency. N Engl J Med 2007;357:266-281: nejm.org
📘 Μικροβιολογικό Λαμία – Εξετάσεις Ca, P, ALP, Βιταμίνη D, PTH: Κατάλογος Εξετάσεων

Οι πληροφορίες είναι ενημερωτικές και δεν αντικαθιστούν ιατρική γνωμάτευση.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

05/Nov/2025

🦴 Εξετάσεις Οστεοπόρωσης – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς

🖼️ Προτεινόμενη εικόνα (1200×628): Σκελετός με σπονδυλική στήλη + απεικόνιση DEXA.
Κάτω δεξιά κόκκινη υπογραφή “mikrobiologikolamia.gr” (να μην κόβεται).Alt: «Εξετάσεις Οστεοπόρωσης – DEXA, αιματολογικοί δείκτες και παρακολούθηση».

📑 Περιεχόμενα

1️⃣ Τι είναι η οστεοπόρωση και γιατί να εξεταστώ;
2️⃣ Κύριες εξετάσεις για διάγνωση και παρακολούθηση
3️⃣ DEXA (Οστική Πυκνομετρία): Ερμηνεία και Πρακτικές Οδηγίες
4️⃣ Αιματολογικές εξετάσεις για οστεοπόρωση
5️⃣ Πίνακας δεικτών και φυσιολογικών τιμών
6️⃣ Κίνδυνος κατάγματος: FRAX και κατάγματα ευθραυστότητας
7️⃣ Πότε πρέπει να κάνω έλεγχο για οστεοπόρωση
8️⃣ Πώς να προετοιμαστώ για τις εξετάσεις
9️⃣ Συχνά λάθη και παγίδες
🔟 Παρακολούθηση μετά τη διάγνωση ή τη θεραπεία
1️⃣1️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
1️⃣2️⃣ Πού να κάνω εξετάσεις για Οστεοπόρωση
1️⃣3️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

1️⃣ Τι είναι η οστεοπόρωση και γιατί να εξεταστώ;

Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια, προοδευτική πάθηση του σκελετού που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και αλλοίωση της μικροαρχιτεκτονικής των οστών. Τα οστά γίνονται εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα ευθραυστότητας, ακόμη και μετά από μικρές κακώσεις ή καθημερινές κινήσεις.

Η νόσος εξελίσσεται αθόρυβα, χωρίς συμπτώματα, έως ότου συμβεί κάταγμα — συχνότερα στη σπονδυλική στήλη, το ισχίο ή τον καρπό. Ο έγκαιρος έλεγχος είναι κρίσιμος για τη διάγνωση, την πρόληψη και τη θεραπεία.

🔍 Γιατί χρειάζονται εξετάσεις οστεοπόρωσης;

Για έγκαιρη διάγνωση πριν το πρώτο κάταγμα.
Για εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος μέσω DEXA και εργαλείων όπως FRAX.
Για εντοπισμό δευτεροπαθών αιτιών (π.χ. θυρεοειδικές, παραθυρεοειδικές, νεφρικές διαταραχές).
Για αξιολόγηση του μεταβολισμού ασβεστίου και βιταμίνης D.
Για παρακολούθηση θεραπείας με δείκτες οστικού μεταβολισμού (CTX, PINP).

Με σωστή πρόληψη και τακτικό έλεγχο, η οστεοπόρωση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Οι κατάλληλες εξετάσεις επιτρέπουν εξατομικευμένη θεραπεία και μείωση του κινδύνου κατάγματος έως και 70%.

📊 Στατιστικά στοιχεία:

1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστούν κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης.
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι πάνω από 600.000 άτομα πάσχουν από τη νόσο.
Η έγκαιρη ανίχνευση με DEXA μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.

👩‍⚕️ Ποιοι πρέπει να ελέγχονται για οστεοπόρωση;

Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Άνδρες ηλικίας άνω των 70 ετών.
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων.
Όσοι λαμβάνουν μακροχρόνια κορτικοστεροειδή ή άλλα φάρμακα που επηρεάζουν το οστό.
Άτομα με υπερθυρεοειδισμό, υπερπαραθυρεοειδισμό, υπογοναδισμό ή νεφρική ανεπάρκεια.
Άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος (BMI < 20) ή ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D.
Ασθενείς με κατάγματα χωρίς σημαντικό τραυματισμό.

2️⃣ Κύριες εξετάσεις για διάγνωση και παρακολούθηση

Η διερεύνηση της οστεοπόρωσης απαιτεί συνδυασμό απεικονιστικών και αιματολογικών εξετάσεων. Η αξιολόγηση γίνεται συνολικά, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το φύλο, τους παράγοντες κινδύνου και τυχόν συνοδά νοσήματα.

📡 Απεικονιστικές Εξετάσεις:

DEXA (Dual-energy X-ray absorptiometry): Η πιο αξιόπιστη μέθοδος μέτρησης της οστικής πυκνότητας.
Περιοχές μέτρησης: ισχίο, οσφυϊκή μοίρα και μερικές φορές αντιβράχιο.
Αποτελέσματα:
- T-score ≥ −1: Φυσιολογικό
- T-score −1 έως −2,5: Οστεοπενία
- T-score ≤ −2,5: Οστεοπόρωση
Z-score: δείχνει πιθανή δευτεροπαθή αιτία όταν < −2,0.
Πλεονεκτήματα: ανώδυνη, χαμηλή ακτινοβολία, διάρκεια μερικών λεπτών.
Συχνότητα επανάληψης: κάθε 1–2 χρόνια ή νωρίτερα αν αλλάξει η θεραπεία.

🧮 FRAX (Fracture Risk Assessment Tool):Το εργαλείο FRAX υπολογίζει τον 10ετή κίνδυνο κατάγματος βασισμένο σε κλινικούς παράγοντες με ή χωρίς DEXA.

Συνυπολογίζει ηλικία, φύλο, BMI, προηγούμενα κατάγματα, χρήση κορτικοστεροειδών, κάπνισμα, αλκοόλ και ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Διατίθεται δωρεάν online (Ελληνική έκδοση διαθέσιμη).
Χρήση: βοηθά στην απόφαση έναρξης ή αλλαγής θεραπείας.

🧪 Αιματολογικός Έλεγχος:Στόχος είναι να εντοπιστούν δευτεροπαθείς αιτίες και να αξιολογηθεί ο μεταβολισμός του οστού.

Ασβέστιο & Αλβουμίνη: για υπολογισμό διορθωμένου ασβεστίου.
Φώσφορος: αυξάνει σε υποπαραθυρεοειδισμό, μειώνεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης D.
25(OH)D (Βιταμίνη D): δείκτης αποθεμάτων βιταμίνης D.
PTH (Παραθορμόνη): για διάκριση υπερπαραθυρεοειδισμού ή αντίδρασης σε ανεπάρκεια D.
ALP: αυξημένη σε ενεργή οστική αναδόμηση.
Δείκτες οστικού μεταβολισμού:
- CTX (C-telopeptide): δείκτης οστικής απορρόφησης, μειώνεται με επιτυχή θεραπεία.
- PINP (Procollagen type I N-terminal propeptide): δείκτης σχηματογένεσης οστού.
Θυρεοειδής (TSH ± FT4): αυξημένος μεταβολισμός οδηγεί σε απώλεια οστού.
Νεφρική λειτουργία (Κρεατινίνη/eGFR): απαραίτητη για ασφαλή φαρμακευτική αγωγή.
Ορμόνες φύλου: οιστραδιόλη στις γυναίκες, τεστοστερόνη στους άνδρες.

📋 Επιπλέον Εξετάσεις κατά ένδειξη:

Ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης: για σιωπηλά κατάγματα.
Ορμόνες θυρεοειδούς, κορτιζόλη, προλακτίνη για ενδοκρινικές διαταραχές.
Αντισώματα κοιλιοκάκης (anti-tTG IgA) για δυσαπορρόφηση ασβεστίου.
Ουρικό ασβέστιο 24ώρου: σε ανεξήγητες μεταβολικές διαταραχές.

3️⃣ DEXA (Οστική Πυκνομετρία): Ερμηνεία και Πρακτικές Οδηγίες

Η εξέταση DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) είναι η πιο ακριβής, αξιόπιστη και διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδος μέτρησης της οστικής πυκνότητας (BMD – Bone Mineral Density). Παρέχει αποτελέσματα που συγκρίνονται με πληθυσμούς αναφοράς και επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης.

📍 Ποιες περιοχές εξετάζονται;

Οσφυϊκή μοίρα σπονδυλικής στήλης (L1–L4) – ευαίσθητη σε πρώιμες αλλαγές.
Ισχίο (συνήθως αυχένας μηριαίου ή ολικό ισχίο) – δείκτης κινδύνου κατάγματος ισχίου.
Περιφερική DEXA (αντιβράχιο) – σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η μέτρηση σπονδύλων ή ισχίου.

📊 Ερμηνεία αποτελεσμάτων:

T-score: σύγκριση της οστικής πυκνότητας του ατόμου με το μέσο όρο νέων υγιών ατόμων ίδιου φύλου.
Z-score: σύγκριση με συνομηλίκους. Εάν Z < −2,0, εξετάζεται δευτεροπαθής οστεοπόρωση.

Κατηγορία	Τιμή T-score	Ερμηνεία
Φυσιολογική οστική πυκνότητα	≥ −1,0	Καμία ένδειξη απώλειας οστού
Οστεοπενία	−1,0 έως −2,5	Μέτρια απώλεια οστού, προληπτικά μέτρα
Οστεοπόρωση	≤ −2,5	Αυξημένος κίνδυνος κατάγματος, απαιτείται θεραπεία
Βαριά Οστεοπόρωση	≤ −2,5 με κάταγμα	Υψηλότατος κίνδυνος, άμεση παρέμβαση

🕒 Πότε πρέπει να γίνεται η DEXA;

Σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση ή άνδρες ≥ 65 ετών.
Σε άτομα με χαμηλό βάρος, κάταγμα χωρίς κάκωση ή λήψη κορτικοστεροειδών.
Για επανέλεγχο μετά από 1–2 χρόνια θεραπείας ή όταν αλλάζει η φαρμακευτική αγωγή.

⚠️ Χρήσιμες πρακτικές οδηγίες πριν την εξέταση:

Αποφύγετε λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου 24 ώρες πριν.
Μην φοράτε ρούχα με μεταλλικά κουμπιά ή φερμουάρ.
Αν έχετε κάνει εξέταση με σκιαγραφικό ή ραδιοϊσότοπο (π.χ. σπινθηρογράφημα), περιμένετε τουλάχιστον 1 εβδομάδα πριν τη DEXA.
Ενημερώστε τον ιατρό εάν υπάρχει κύηση (αντένδειξη).

📈 Παρακολούθηση:Η DEXA επαναλαμβάνεται συνήθως κάθε 1–2 έτη. Η σύγκριση γίνεται με το προηγούμενο αποτέλεσμα (Least Significant Change – LSC), για να φανεί πραγματική μεταβολή της οστικής πυκνότητας.

4️⃣ Αιματολογικές εξετάσεις για οστεοπόρωση (εμπλουτισμένο)

Ο αιματολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος για τη διερεύνηση μεταβολικών, ορμονικών ή δευτεροπαθών αιτιών που συμβάλλουν στην απώλεια οστού. Οι εξετάσεις αυτές συμπληρώνουν τη DEXA και βοηθούν στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας και στη συνεχή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητάς της.

⚗️ Ομάδα 1: Μεταβολισμός Ασβεστίου και Φωσφόρου

Ασβέστιο (ολικό και ιονισμένο): αξιολογεί την ποσότητα ασβεστίου στο αίμα. Χαμηλές τιμές μπορεί να υποδηλώνουν ανεπάρκεια βιταμίνης D ή υποπαραθυρεοειδισμό.
Αλβουμίνη: απαραίτητη για τη διόρθωση του ολικού ασβεστίου (διορθωμένο Ca).
Φώσφορος (P): μειωμένος σε ανεπάρκεια βιταμίνης D ή αυξημένος σε υποπαραθυρεοειδισμό.
Μαγνήσιο: η ανεπάρκειά του μειώνει τη δράση της PTH και επιδεινώνει την απώλεια οστού.

🌞 Ομάδα 2: Βιταμίνη D και Παραθορμόνη (PTH)

25(OH)D (25-υδροξυβιταμίνη D): είναι ο καλύτερος δείκτης αποθηκών βιταμίνης D.Τιμές <20 ng/mL δείχνουν ανεπάρκεια, <12 ng/mL σοβαρή έλλειψη, ενώ στόχος είναι ≥30 ng/mL.
Παραθορμόνη (PTH): αυξάνεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης D (δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός) ή σε πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό.
Η ταυτόχρονη εκτίμηση Ca – P – PTH – 25(OH)D δίνει πλήρη εικόνα του μεταβολισμού του ασβεστίου.

🧬 Ομάδα 3: Δείκτες Οστικού ΜεταβολισμούΟι βιοχημικοί δείκτες οστικού μεταβολισμού αντικατοπτρίζουν τη δραστηριότητα απορρόφησης και σχηματογένεσης του οστού. Είναι πολύτιμοι για παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία.

CTX (C-telopeptide): δείκτης οστικής απορρόφησης, μειώνεται με επιτυχή αντιοστεοκλαστική θεραπεία.
PINP (Procollagen type I N-terminal propeptide): δείκτης οστικής σχηματογένεσης, αυξάνεται σε φάσεις αναδόμησης.
Osteocalcin: ορμόνη του οστού που αντικατοπτρίζει το ρυθμό σχηματογένεσης.
TRACP-5b: ειδικός δείκτης οστικής απορρόφησης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Αλκαλική φωσφατάση (ALP): ειδικά το οστικό κλάσμα (Bone ALP) αυξάνεται σε ενεργό οστικό σχηματισμό.

Οι δείκτες CTX και PINP πρέπει να μετρώνται πρωινές ώρες, νηστείας 8–12 ωρών, λόγω ημερήσιων διακυμάνσεων.

🧠 Ομάδα 4: Ορμονικός Έλεγχος

TSH και FT4: αυξημένος θυρεοειδικός μεταβολισμός οδηγεί σε απώλεια οστού.
FSH, LH και Οιστραδιόλη (E2): στις γυναίκες για εκτίμηση εμμηνόπαυσης και ορμονικής ανεπάρκειας.
Τεστοστερόνη, SHBG και Προλακτίνη: στους άνδρες για πιθανό υπογοναδισμό.
Κορτιζόλη ή Δοκιμασία Dexamethasone Suppression: ελέγχει υπερκορτιζολισμό (σύνδρομο Cushing).

💧 Ομάδα 5: Νεφρική και Μεταβολική Λειτουργία

Κρεατινίνη και eGFR: εκτιμούν τη νεφρική λειτουργία, σημαντική για επιλογή φαρμακευτικής αγωγής.
Ασβέστιο ούρων 24ώρου: σε περιπτώσεις υπερασβεστιουρίας ή ανεξήγητης απώλειας οστού.
Ηπατικά ένζυμα (SGOT, SGPT, γ-GT): ελέγχουν για δευτεροπαθείς αιτίες ή ηπατική νόσο που επηρεάζει τον μεταβολισμό βιταμίνης D.

📋 Πρακτικές οδηγίες για αιμοληψία:

Προτιμάται η λήψη αίματος πρωινές ώρες (07:30–10:00).
Για CTX/PINP συνιστάται νηστεία 8–12 ωρών.
Αποφύγετε συμπληρώματα βιταμίνης D ή ασβεστίου την προηγούμενη ημέρα.
Η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται πάντα στο ίδιο εργαστήριο για συγκρισιμότητα.

5️⃣ Πίνακας βασικών δεικτών και ενδεικτικών φυσιολογικών τιμών

Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τους κυριότερους βιοχημικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται στη διερεύνηση και παρακολούθηση της οστεοπόρωσης. Οι τιμές είναι ενδεικτικές και ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με τη μέθοδο και το εργαστήριο.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Δείκτης	Ενδεικτικές Τιμές Αναφοράς	Φυσιολογικός Ρόλος / Σχόλιο
Ασβέστιο (Ca)	8.5–10.5 mg/dL	Βασικό στοιχείο για ανόργανη φάση οστού. Διορθώνεται για αλβουμίνη.
Ασβέστιο (Ιονισμένο)	1.12–1.32 mmol/L	Ακριβέστερη μορφή μέτρησης ασβεστίου, ανεξάρτητη από αλβουμίνη.
Φώσφορος (P)	2.5–4.5 mg/dL	Σε συνδυασμό με Ca ρυθμίζει την ανόργανη οστική ισορροπία.
25(OH)D (Βιταμίνη D)	Επιδιωκόμενο ≥ 30 ng/mL	Ρυθμίζει απορρόφηση ασβεστίου και μεταλλοποίηση οστού. Κάτω από 20 ng/mL = ανεπάρκεια.
PTH (Παραθορμόνη)	15–65 pg/mL*	Υψηλή σε ανεπάρκεια D ή υπερπαραθυρεοειδισμό. Χαμηλή σε υποπαραθυρεοειδισμό.
ALP (Αλκαλική Φωσφατάση)	Εξαρτάται από ηλικία/φύλο	Αυξημένη σε ενεργό οστικό σχηματισμό ή παθήσεις ήπατος.
CTX (C-telopeptide)	0.1–0.6 ng/mL (ενδεικτικά)	Δείκτης οστικής απορρόφησης. Υψηλός = αυξημένος καταβολισμός.
PINP (Procollagen Type I N-Terminal Propeptide)	15–70 μg/L (ενδεικτικά)	Δείκτης οστικής σχηματογένεσης. Αυξάνεται σε θεραπεία με αναβολικούς παράγοντες.
Osteocalcin	11–43 ng/mL	Παράγεται από οστεοβλάστες. Αντικατοπτρίζει οστικό μεταβολισμό.
TSH	0.4–4.5 μIU/mL	Χαμηλή σε υπερθυρεοειδισμό → αυξημένη απώλεια οστού.
Τεστοστερόνη (άνδρες)	2.5–8.4 ng/mL	Η ανεπάρκεια σχετίζεται με απώλεια οστικής μάζας και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.

*Οι τιμές αναφοράς ποικίλλουν ανάλογα με το εργαστήριο και τη μέθοδο ανάλυσης. Η τελική αξιολόγηση γίνεται πάντα από ιατρό.

📌 Χρήσιμες παρατηρήσεις:

Οι δείκτες CTX και PINP πρέπει να ελέγχονται στο ίδιο εργαστήριο και την ίδια ώρα κάθε φορά.
Η επάρκεια βιταμίνης D είναι θεμελιώδης για την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε θεραπείας οστεοπόρωσης.
Η συσχέτιση των εργαστηριακών ευρημάτων με τη DEXA δίνει ολοκληρωμένη εικόνα της οστικής υγείας.

6️⃣ Κίνδυνος κατάγματος: FRAX και κατάγματα ευθραυστότητας

Το εργαλείο FRAX (Fracture Risk Assessment Tool) είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα εκτίμησης του 10ετούς κινδύνου κατάγματος. Δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και βοηθά στην απόφαση αν απαιτείται φαρμακευτική αγωγή ή περαιτέρω έλεγχος.

🧮 Τι υπολογίζει το FRAX:

Την πιθανότητα κύριου οστεοπορωτικού κατάγματος (ισχίο, σπονδύλους, αντιβράχιο, ώμο) σε 10 χρόνια.
Την πιθανότητα κατάγματος ισχίου σε 10 χρόνια.
Η εκτίμηση μπορεί να γίνει με ή χωρίς εισαγωγή τιμής DEXA (T-score ισχίου).

📊 Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη:

Ηλικία και φύλο
Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI)
Προηγούμενο κάταγμα ευθραυστότητας
Γονέας με κάταγμα ισχίου
Κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ
Χρήση κορτικοστεροειδών
Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή δευτεροπαθής οστεοπόρωση
T-score ισχίου (αν διαθέσιμο από DEXA)

💻 Πώς να χρησιμοποιήσετε το FRAX:

Επισκεφθείτε τον επίσημο ιστότοπο: FRAX Ελλάδα
Εισάγετε τα δημογραφικά στοιχεία, παράγοντες κινδύνου και προαιρετικά το T-score ισχίου.
Πατήστε “Υπολογισμός” για να δείτε τα αποτελέσματα.

Η εκτίμηση FRAX είναι χρήσιμη κυρίως για άτομα με T-score μεταξύ −1,0 και −2,5 (οστεοπενία), όπου χρειάζεται να αποφασιστεί εάν απαιτείται θεραπεία.

📈 Πώς ερμηνεύεται το αποτέλεσμα FRAX:

Κύριο οστεοπορωτικό κάταγμα ≥ 20% → υψηλός κίνδυνος.
Κάταγμα ισχίου ≥ 3% → υψηλός κίνδυνος (σύμφωνα με διεθνείς οδηγίες).
Τιμές κάτω από αυτά τα όρια θεωρούνται χαμηλού έως μέτριου κινδύνου.

Η τελική απόφαση για θεραπεία δεν βασίζεται μόνο στο FRAX, αλλά και σε άλλους παράγοντες όπως ηλικία, ιστορικό καταγμάτων και τιμές δεικτών.

🦴 Κατάγματα Ευθραυστότητας:Ονομάζονται τα κατάγματα που συμβαίνουν με ελάχιστη κάκωση (π.χ. πτώση από όρθια στάση). Τα πιο συχνά είναι:

Σπονδυλικά (κυρίως θωρακικά και οσφυϊκά σώματα)
Ισχιακά
Καρπού (Colles)
Βραχιονίου και πλευρών

Η παρουσία ενός τέτοιου κατάγματος θεωρείται ήδη τεκμηριωμένη οστεοπόρωση, ανεξάρτητα από την τιμή DEXA.

⚠️ Κλινική Συμβουλή:Η χρήση FRAX πρέπει να γίνεται σε συνδυασμό με την DEXA και όχι ως υποκατάστατο. Εργαλεία όπως το QFracture ή το Garvan calculator μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά για ειδικούς πληθυσμούς.

7️⃣ Πότε πρέπει να κάνω έλεγχο για οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση μπορεί να παραμείνει «σιωπηλή» για χρόνια, χωρίς συμπτώματα. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται προληπτικά σε ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς και θεραπευτικά για την παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν αγωγή.

👩‍🦰 Γυναίκες:

Όλες οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση (ιδίως αν υπάρχει πρώιμη εμμηνόπαυση <45 ετών).
Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή καταγμάτων ισχίου.
Χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών (>3 μήνες).
Χαμηλό σωματικό βάρος (BMI < 20 kg/m²) ή απότομη απώλεια βάρους.
Αμηνόρροια ή υπογοναδισμός.

👨 Άνδρες:

Άνδρες ηλικίας άνω των 70 ετών.
Νεότεροι άνδρες (>50 ετών) με παράγοντες κινδύνου:
- Χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών ή αντιεπιληπτικών.
- Χρόνια νόσος ήπατος, νεφρών ή ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. υπογοναδισμός).
- Καθιστικός τρόπος ζωής, κάπνισμα ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

🧓 Ηλικιωμένοι και ασθενείς με συνοδά νοσήματα:

Άτομα με προηγούμενο κάταγμα ευθραυστότητας.
Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή άλλες φλεγμονώδεις παθήσεις.
Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ή 2.
Χρόνια νόσος του εντέρου (π.χ. κοιλιοκάκη, Crohn, ελκώδης κολίτιδα).

📅 Συχνότητα επανελέγχου:

Κάθε 2 χρόνια σε σταθερούς ασθενείς χωρίς σημαντική αλλαγή στη θεραπεία.
Κάθε 12 μήνες όταν υπάρχει ενεργή θεραπεία ή ταχεία απώλεια οστού.
Κάθε 6 μήνες για δείκτες οστικού μεταβολισμού (CTX, PINP) σε παρακολούθηση θεραπείας.

⚠️ Σημαντικό:Η απόφαση για το πότε θα γίνει η πρώτη ή επαναληπτική εξέταση λαμβάνεται πάντα από τον θεράποντα ιατρό, ανάλογα με το ιστορικό, τα φάρμακα και τα ευρήματα της DEXA.

8️⃣ Πώς να προετοιμαστώ για τις εξετάσεις

Η σωστή προετοιμασία αυξάνει την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων και μειώνει τα λάθη ερμηνείας. Ακολουθούν πρακτικές οδηγίες για DEXA και αιματολογικές εξετάσεις (25(OH)D, PTH, Ca, P, ALP, CTX, PINP κ.ά.).

🖨️ Προετοιμασία για DEXA:

Αποφύγετε συμπληρώματα ασβεστίου για 24 ώρες πριν.
Φορέστε ρούχα χωρίς μέταλλα (κουμπιά, φερμουάρ, ζώνες). Αφαιρέστε κοσμήματα.
Αν κάνατε πρόσφατα εξέταση με σκιαγραφικό/βάριο/ραδιοϊσότοπα, προγραμματίστε DEXA μετά από ≥ 7 ημέρες.
Ενημερώστε τον ιατρό εάν υπάρχει κύηση ή πιθανότητα κύησης.
Φέρτε προηγούμενα αποτελέσματα για σύγκριση LSC στο ίδιο μηχάνημα όπου γίνεται.

🧪 Γενικοί κανόνες για αιματολογικές εξετάσεις:

Ιδανική ώρα δειγματοληψίας: 07:30–10:00.
Πίνετε νερό. Ενυδάτωση βελτιώνει τη φλεβική πρόσβαση.
Αποφύγετε έντονη άσκηση και αλκοόλ την προηγούμενη ημέρα.
Αποφύγετε κάπνισμα και καφέ το πρωί της εξέτασης, ειδικά για CTX.
Δηλώστε όλα τα φάρμακα/συμπληρώματα που λαμβάνετε (θυροξίνη, κορτικοστεροειδή, βιταμίνη D, ασβέστιο κ.ά.).
Για συγκρισιμότητα αποτελεσμάτων, προτιμήστε ίδιο εργαστήριο και ίδια ώρα σε επαναληπτικές μετρήσεις.

📈 Δείκτες οστικού μεταβολισμού (CTX, PINP):

Νηστεία 8–12 ωρών και πρωινή αιμοληψία.
Τήρηση σταθερής ώρας σε κάθε επανάληψη λόγω κιρκάδιου ρυθμού.
Αποφύγετε καφέ/κάπνισμα/έντονη άσκηση πριν τη λήψη.
Σε θεραπεία αντιοστεοκλαστική ή αναβολική, ελέγξτε CTX/PINP σε 3–6 μήνες για απόκριση.

🧩 25(OH)D – PTH – Ca/Alb: ειδικές οδηγίες

25(OH)D: δεν απαιτεί νηστεία· αποφύγετε λήψη υψηλής δόσης βιταμίνης D την προηγούμενη 24ωρη περίοδο αν ζητείται «βασικό» επίπεδο.
PTH: προτιμήστε πρωινή λήψη· κρατήστε τον σωλήνα ψυχόμενο όταν απαιτείται από τη μέθοδο.
Ασβέστιο + Αλβουμίνη: ζητήστε υπολογισμό διορθωμένου Ca. Σε υποψία διαταραχής λευκωμάτων προτιμήστε ιονισμένο Ca.

🧠 Ορμόνες & φάρμακα που επηρεάζουν:

Θυροξίνη, γλυκοκορτικοειδή, αντιεπιληπτικά επηρεάζουν τον οστικό μεταβολισμό. Μην αλλάζετε αγωγή χωρίς ιατρική οδηγία.
Σε τεστοστερόνη ή οιστρογόνα ακολουθήστε το χρονοδιάγραμμα που έδωσε ο ιατρός για τη λήψη αίματος.

✅ Γρήγορη λίστα ελέγχου

DEXA αύριο; Όχι ασβέστιο 24h, ρούχα χωρίς μέταλλα, φέρνω παλιά αποτελέσματα.
CTX/PINP; Νηστεία 8–12h, πρωί, χωρίς καφέ/κάπνισμα.
25(OH)D/PTH/Ca; πρωινή λήψη, ενημερώνω για συμπληρώματα και φάρμακα.
Επαναληπτικός έλεγχος; Ίδιο εργαστήριο και ίδια ώρα.

9️⃣ Συχνά λάθη και παγίδες

Χρήση μόνο της σπονδυλικής DEXA σε ασθενείς με εκφυλιστικές αλλοιώσεις· προτιμήστε και ισχίο, και ελέγξτε artefacts.
Σύγκριση μετρήσεων από διαφορετικά μηχανήματα ή διαφορετικές περιοχές· κρατήστε σταθερό πρωτόκολλο και ίδιο εξοπλισμό.
Παράλειψη διόρθωσης ασβεστίου ως προς αλβουμίνη· εξετάστε ιονισμένο Ca όταν υπάρχουν διαταραχές λευκωμάτων.
Δειγματοληψία CTX/PINP σε μη σταθερή ώρα ή χωρίς νηστεία· οδηγεί σε ψευδείς μεταβολές.
Παράβλεψη δευτεροπαθών αιτιών όταν Z-score < −2,0 ή όταν τα εργαστηριακά δεν συμβαδίζουν με DEXA.
Απομόνωση ενός δείκτη χωρίς κλινική συσχέτιση· η εκτίμηση είναι πολυπαραγοντική.
Υπερερμηνεία μικρών μεταβολών BMD κάτω από το LSC του μηχανήματος· μπορεί να είναι μεταβλητότητα.
Παράλειψη ελέγχου βιταμίνης D πριν ή κατά τη διάρκεια θεραπείας· επηρεάζει την ανταπόκριση.

🔁 Καλές πρακτικές:

Σταθερό εργαστήριο και σταθερή ώρα για δείκτες οστού.
Ίδιο DEXA μηχάνημα σε επανέλεγχους, όπου είναι εφικτό.
Συνδυασμός DEXA + FRAX + αιματολογικός έλεγχος για απόφαση θεραπείας.

🔟 Παρακολούθηση μετά τη διάγνωση ή τη θεραπεία

Η παρακολούθηση στοχεύει στη μείωση του κινδύνου κατάγματος, στη βελτιστοποίηση της συμμόρφωσης και στην έγκαιρη προσαρμογή της αγωγής.

📈 Χρονοδιάγραμμα επανελέγχων:

DEXA: κάθε 1–2 έτη. Νωρίτερα εάν υπάρξει νέο κάταγμα ή αλλαγή αγωγής.
CTX/PINP: στους 3–6 μήνες μετά την έναρξη/αλλαγή θεραπείας και κατόπιν ανά 6–12 μήνες.
25(OH)D, Ca, PTH: περιοδικός έλεγχος για διατήρηση στόχων και αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών.

🎯 Στόχοι παρακολούθησης:

Σταθεροποίηση ή αύξηση BMD πάνω από το Least Significant Change (LSC).
Μείωση CTX σε αντιοστεοκλαστική θεραπεία και κατάλληλη μεταβολή PINP σε αναβολικούς παράγοντες.
Διατήρηση 25(OH)D ≥30 ng/mL και φυσιολογικού διορθωμένου Ca.
Απουσία νέων καταγμάτων ευθραυστότητας.

💊 Όταν δεν υπάρχει επαρκής ανταπόκριση:

Επαναξιολογήστε συμμόρφωση, απορρόφηση βιταμίνης D/ασβεστίου και δόσεις.
Ελέγξτε για δευτεροπαθείς αιτίες (θυρεοειδής, υπερπαραθυρεοειδισμός, κοιλιοκάκη, φάρμακα).
Συζητήστε τροποποίηση θεραπείας ή εναλλαγή κατηγορίας αγωγής.

📝 Υπενθύμιση:

Κρατήστε αντίγραφα DEXA με λεπτομέρειες μηχανήματος και LSC.
Χρησιμοποιήστε το ίδιο εργαστήριο για δείκτες οστού για καλύτερη σύγκριση.
Συζητήστε εξατομικευμένους στόχους με τον θεράποντα ιατρό σας.

1️⃣1️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Χρειάζεται νηστεία για τις εξετάσεις οστεοπόρωσης;Όχι για όλες. Οι περισσότερες αιματολογικές εξετάσεις (Ca, βιταμίνη D, PTH) δεν απαιτούν νηστεία. Μόνο οι δείκτες οστικού μεταβολισμού (CTX, PINP) πρέπει να μετρώνται πρωινές ώρες, νηστικός/ή για 8–12 ώρες.

❓ Πόσο συχνά πρέπει να κάνω DEXA;Κάθε 1–2 χρόνια, ανάλογα με το αρχικό αποτέλεσμα και τη θεραπεία. Εάν υπάρξει νέο κάταγμα ή αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής, μπορεί να χρειαστεί νωρίτερα.

❓ Ποιο είναι το φυσιολογικό επίπεδο βιταμίνης D;Το επιθυμητό επίπεδο είναι ≥30 ng/mL. Τιμές κάτω από 20 ng/mL δηλώνουν ανεπάρκεια, ενώ κάτω από 12 ng/mL σοβαρή έλλειψη.

❓ Ποια φάρμακα επηρεάζουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων;Κορτικοστεροειδή, θυροξίνη, αντιεπιληπτικά και ορισμένα διουρητικά μπορεί να επηρεάσουν τον μεταβολισμό ασβεστίου ή οστού. Ενημερώστε πάντα τον ιατρό σας για τη φαρμακευτική αγωγή.

❓ Μπορώ να έχω οστεοπόρωση χωρίς συμπτώματα;Ναι. Η νόσος είναι συνήθως ασυμπτωματική έως ότου συμβεί κάταγμα. Η πρόληψη μέσω DEXA και αιματολογικού ελέγχου είναι ζωτικής σημασίας.

❓ Τι σημαίνει εάν η DEXA δείξει “οστεοπενία”;Η οστεοπενία (T-score μεταξύ −1,0 και −2,5) δείχνει μέτρια απώλεια οστικής μάζας. Συνιστάται πρόληψη με βιταμίνη D, ασβέστιο και υγιεινή ζωή, και παρακολούθηση με FRAX ή DEXA ανά 1–2 χρόνια.

❓ Πώς μπορώ να προλάβω την οστεοπόρωση φυσικά;

Επαρκής πρόσληψη ασβεστίου (1.000–1.200 mg/ημέρα) μέσω διατροφής.
Συμπλήρωση βιταμίνης D εάν τα επίπεδα είναι χαμηλά.
Τακτική άσκηση με βάρη και αποφυγή καθιστικής ζωής.
Διακοπή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ.

❓ Η οστεοπόρωση θεραπεύεται;Δεν “θεραπεύεται” πλήρως, αλλά μπορεί να ελεγχθεί και σταθεροποιηθεί. Με σωστή αγωγή, διατροφή και παρακολούθηση, η απώλεια οστού μειώνεται σημαντικά και προλαμβάνονται τα κατάγματα.

1️⃣2️⃣ Πού να κάνω εξετάσεις για Οστεοπόρωση;

Οι εξετάσεις οστεοπόρωσης πραγματοποιούνται σε μικροβιολογικά και απεικονιστικά εργαστήρια που διαθέτουν εξοπλισμό DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) και δυνατότητα μέτρησης δεικτών οστικού μεταβολισμού. Στο Μικροβιολογικό Λαμία παρέχουμε πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο για οστεοπόρωση, σύμφωνα με τις διεθνείς και ελληνικές κατευθυντήριες οδηγίες.

🔬 Στο Μικροβιολογικό Λαμία μπορείτε να πραγματοποιήσετε:

Κλείστε εύκολα εξέταση οστεοπόρωσης ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων

📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες εξετάσεις, επισκεφθείτε τον πλήρη
Κατάλογο Εξετάσεων ή προγραμματίστε ραντεβού μέσω της σελίδας
Κλείστε Ραντεβού Τώρα.

1️⃣3️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

📘 FRAX Greece – Εργαλείο Υπολογισμού Κινδύνου Κατάγματος (University of Sheffield).
📗 Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες οδηγίες για οστεοπόρωση, θυρεοειδή και μεταβολικά νοσήματα των οστών.
📙 International Osteoporosis Foundation (IOF) – Παγκόσμιες οδηγίες για πρόληψη και θεραπεία οστεοπόρωσης.
📕 Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία – Συστάσεις για διάγνωση και θεραπεία οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και άνδρες.
📗 UpToDate – “Clinical assessment and management of osteoporosis”, τελευταία ενημέρωση 2025.
📘 Kanis JA et al., “Diagnosis of osteoporosis and assessment of fracture risk”, Osteoporosis International, WHO Technical Report, 2019.
Διαθέσιμο μέσω SpringerLink.
📙 Holick MF et al., “Vitamin D deficiency: diagnosis, treatment, and prevention”, New England Journal of Medicine, 2007;357:266–281.
Πρόσβαση στο άρθρο.
📗 Μικροβιολογικό Λαμία – Πληροφορίες για αιματολογικές εξετάσεις, βιταμίνη D, παραθορμόνη και δείκτες οστικού μεταβολισμού.

Οι παραπάνω πηγές προέρχονται από επίσημες ιατρικές εταιρείες και επιστημονικές δημοσιεύσεις. Οι πληροφορίες παρέχονται για ενημερωτικούς σκοπούς και
δεν αντικαθιστούν την ιατρική γνωμάτευση. Για εξατομικευμένη αξιολόγηση, συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας ή
επισκεφθείτε το Μικροβιολογικό Λαμία.

εξετάσεις-αιματος-για-παχυσαρκία-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

29/Oct/2025

🩸 Εξετάσεις Αίματος για Παχυσαρκία – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς

📑 Περιεχόμενα

1️⃣ Τι είναι η Παχυσαρκία;
2️⃣ Γιατί χρειάζονται εξετάσεις αίματος;
3️⃣ Βασικές Εξετάσεις για όλους
4️⃣ Ορμονικός έλεγχος
5️⃣ Έλεγχος Θυρεοειδούς
6️⃣ Ινσουλίνη, Αντίσταση & Σάκχαρο
7️⃣ Λιπιδαιμικό προφίλ & ήπαρ
8️⃣ Βιταμίνες & ιχνοστοιχεία
9️⃣ Παχυσαρκία στα παιδιά – Τι να ελέγξετε
🔟 Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα
11️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
12️⃣ Κλείστε Εξέταση
13️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

1️⃣ Τι είναι η Παχυσαρκία;

Η παχυσαρκία είναι χρόνια και πολυπαραγοντική νόσος που χαρακτηρίζεται από υπερβολική εναπόθεση λίπους στο σώμα, η οποία επηρεάζει αρνητικά την υγεία και το προσδόκιμο ζωής.
Δεν πρόκειται απλώς για αισθητικό θέμα, αλλά για μεταβολική διαταραχή που σχετίζεται με σημαντικές επιπλοκές.

ℹ️ Ορισμός κατά Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ):
Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ≥ 30 kg/m² ορίζεται ως παχυσαρκία.
Τιμές 25–29.9 kg/m² χαρακτηρίζονται ως υπέρβαροι.
Ο ΔΜΣ υπολογίζεται ως βάρος (kg) / ύψος² (m²).

Η παχυσαρκία επηρεάζει σχεδόν κάθε σύστημα του οργανισμού. Αυξάνει τον κίνδυνο για:

σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
υπέρταση και καρδιοπάθεια
λιπώδη διήθηση ήπατος
ορμονικές διαταραχές (π.χ. σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών)
αποφρακτική άπνοια ύπνου και αρθρίτιδα

⚠️ Ιατρική σημασία: Η παχυσαρκία θεωρείται πλέον χρόνιο νόσημα και όχι αποτέλεσμα έλλειψης θέλησης.
Η διάγνωση και η αντιμετώπιση της απαιτούν ιατρική αξιολόγηση, διατροφική καθοδήγηση και εργαστηριακό έλεγχο.

Ο εντοπισμός των αιτιών γίνεται με συνδυασμό εξετάσεων αίματος που ελέγχουν τον θυρεοειδή, τις ορμόνες, τον μεταβολισμό και τις βιταμίνες.
Μέσω αυτών εντοπίζονται παράγοντες που επιβραδύνουν τον μεταβολισμό και καθιστούν δύσκολη την απώλεια βάρους.

💬 Παράδειγμα: Ένα άτομο με υψηλή ινσουλίνη και φυσιολογικό σάκχαρο μπορεί να έχει ήδη ινσουλινοαντίσταση – στάδιο πριν από τον διαβήτη, που δυσκολεύει την απώλεια λίπους.

Η σωστή εργαστηριακή διερεύνηση επιτρέπει την εξατομίκευση της θεραπείας: επιλογή κατάλληλης διατροφής, φαρμακευτικής αγωγής ή ορμονικής ρύθμισης, με στόχο τη βελτίωση της υγείας και όχι απλώς της εμφάνισης.

2️⃣ Γιατί Χρειάζονται Εξετάσεις Αίματος στην Παχυσαρκία;

Η παχυσαρκία δεν είναι πάντα αποτέλεσμα μόνο υπερφαγίας. Πίσω της μπορεί να κρύβονται ορμονικές, μεταβολικές ή γενετικές διαταραχές που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί την ενέργεια.
Οι εξετάσεις αίματος βοηθούν να εντοπιστούν αυτές οι αιτίες και να επιλεγεί η κατάλληλη αντιμετώπιση.

📋 Σκοπός του αιματολογικού ελέγχου:
Να αξιολογηθεί η συνολική μεταβολική και ορμονική κατάσταση, να ανιχνευθούν έγκαιρα επιπλοκές και να καθοδηγηθεί η θεραπεία απώλειας βάρους με ασφάλεια.

🔹 Τι μπορεί να αποκαλύψουν οι εξετάσεις

Ορμονικές διαταραχές (π.χ. υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing)
Διαταραχή σακχάρου (ινσουλινοαντίσταση, προδιαβήτης)
Δυσλιπιδαιμία (αυξημένα τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL)
Φλεγμονή ή λιπώδης διήθηση ήπατος
Ανεπάρκεια βιταμινών, σιδήρου ή ιχνοστοιχείων

🔹 Πότε πρέπει να γίνονται

Σε κάθε άτομο με ΔΜΣ ≥ 30 ή με αυξημένη περίμετρο μέσης (>102 cm για άνδρες, >88 cm για γυναίκες)
Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, υπέρτασης ή καρδιοπάθειας
Όταν υπάρχει κόπωση, υπνηλία, αδικαιολόγητη αύξηση βάρους ή δυσκολία απώλειας κιλών

💡 Παράδειγμα: Ένα άτομο με φυσιολογικό σάκχαρο αλλά υψηλή ινσουλίνη μπορεί να έχει ινσουλινοαντίσταση.
Η ανίχνευση αυτού του σταδίου προλαμβάνει την εμφάνιση διαβήτη και διευκολύνει την απώλεια βάρους.

Οι εξετάσεις αίματος δεν είναι μόνο διαγνωστικές αλλά και εργαλείο παρακολούθησης.
Μετά από απώλεια βάρους, αλλαγή διατροφής ή θεραπεία, δείχνουν αν ο μεταβολισμός και οι ορμόνες επανέρχονται σε ισορροπία.

⚕️ Συνοπτικά:
Ο αιματολογικός έλεγχος στην παχυσαρκία βοηθά:

Στην αναγνώριση μεταβολικών ανωμαλιών
Στην εξατομίκευση της θεραπευτικής προσέγγισης
Στην πρόληψη επιπλοκών όπως διαβήτης, υπέρταση και λιπώδες ήπαρ

3️⃣ Βασικές Εξετάσεις για Όλους

Ο αρχικός αιματολογικός έλεγχος στην παχυσαρκία στοχεύει στη συνολική αξιολόγηση της υγείας και του μεταβολισμού.
Οι παρακάτω εξετάσεις αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία οικοδομείται κάθε περαιτέρω διερεύνηση.

📋 Τι ελέγχουν οι βασικές εξετάσεις:
Την αιματολογική κατάσταση, τη λειτουργία των νεφρών και του ήπατος, τα επίπεδα σακχάρου και λιπιδίων, καθώς και την παρουσία φλεγμονής.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Τι Ελέγχει	Σημασία στην Παχυσαρκία
Γενική αίματος	Αιμοσφαιρίνη, αιματοκρίτης, λευκά, αιμοπετάλια	Αποκλείει αναιμία, λοίμωξη ή φλεγμονή
Γλυκόζη νηστείας	Επίπεδα σακχάρου μετά από 8–10 ώρες νηστείας	Εντοπίζει προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2
Ουρία – Κρεατινίνη	Δείκτες νεφρικής λειτουργίας	Η παχυσαρκία επιβαρύνει τους νεφρούς και αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιας νόσου
SGOT (AST), SGPT (ALT)	Ηπατικά ένζυμα	Αύξηση μπορεί να δείχνει λιπώδη διήθηση ήπατος (NAFLD)
Ουρικό οξύ	Προϊόν διάσπασης πουρινών	Αυξημένο σε παχυσαρκία, σχετίζεται με ουρική αρθρίτιδα και υπέρταση
Χοληστερόλη, LDL, HDL, Τριγλυκερίδια	Λιπιδαιμικό προφίλ	Αξιολόγηση καρδιομεταβολικού κινδύνου
ΤΚΕ ή CRP	Δείκτες φλεγμονής	Η χρόνια φλεγμονή συνοδεύει την παχυσαρκία και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας

⚠️ Σημαντικό: Αν διαπιστωθούν παθολογικές τιμές σε γλυκόζη, ηπατικά ένζυμα ή λιπίδια, απαιτείται περαιτέρω ορμονικός και μεταβολικός έλεγχος.

Οι παραπάνω εξετάσεις είναι το πρώτο και ουσιαστικό βήμα για τη χαρτογράφηση της μεταβολικής κατάστασης κάθε ατόμου με αυξημένο βάρος.

4️⃣ Ορμονικός Έλεγχος στην Παχυσαρκία

Οι ορμόνες ελέγχουν τον ρυθμό μεταβολισμού, την πείνα και την αποθήκευση λίπους.
Ακόμη και μικρές αποκλίσεις μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους ή να δυσκολέψουν την απώλειά του.
Ο ορμονικός έλεγχος εντοπίζει δυσλειτουργίες που ευθύνονται για την παχυσαρκία ή συνυπάρχουν με αυτήν.

📌 Ενδεικτικές ορμόνες που πρέπει να αξιολογούνται:
Κορτιζόλη, Ινσουλίνη, Λεπτίνη, Θυρεοειδικές Ορμόνες, DHEA-S, Οιστρογόνα, Προγεστερόνη, Τεστοστερόνη.

🔹 Κορτιζόλη

Η κορτιζόλη είναι η ορμόνη του στρες. Αυξημένες τιμές προκαλούν συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, αυξημένη όρεξη και αυξημένο σάκχαρο.
Η μέτρηση γίνεται σε αίμα, σάλιο ή ούρα 24ώρου. Αν είναι υψηλή, μπορεί να υποδεικνύει σύνδρομο Cushing.

🔹 Ινσουλίνη

Η ινσουλίνη ελέγχει τη μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα.
Σε παχυσαρκία μπορεί να είναι αυξημένη, προκαλώντας ινσουλινοαντίσταση και δυσκολία απώλειας βάρους.
Η μέτρηση ινσουλίνης νηστείας και ο υπολογισμός του HOMA-IR είναι καθοριστικά.

🔹 Λεπτίνη και Γκρελίνη

Η λεπτίνη παράγεται από τα λιποκύτταρα και ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι έχει επέλθει κορεσμός.
Σε χρόνια παχυσαρκία υπάρχει αντίσταση στη λεπτίνη, με αποτέλεσμα επίμονη πείνα.
Η γκρελίνη, αντίθετα, διεγείρει την όρεξη. Οι τιμές της συχνά αυξάνονται μετά από δίαιτες και οδηγούν σε επαναπρόσληψη βάρους.

🔹 Φύλο και ορμόνες αναπαραγωγής

Γυναίκες: Ανδρογόνα, DHEA-S, Οιστραδιόλη, Προγεστερόνη – χρήσιμες για διάγνωση συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).
Άνδρες: Τεστοστερόνη και SHBG – η χαμηλή τεστοστερόνη σχετίζεται με αυξημένο λίπος και μειωμένη ενέργεια.

🔹 Θυρεοειδικές ορμόνες

Η TSH και η FT4 δείχνουν αν υπάρχει υποθυρεοειδισμός, που επιβραδύνει τον μεταβολισμό.
Ακόμη και ήπιες αυξήσεις της TSH μπορεί να σχετίζονται με δυσκολία στη ρύθμιση του βάρους.

💡 Συνοπτικά: Ο ορμονικός έλεγχος είναι απαραίτητος όταν υπάρχει:

Ανεξήγητη αύξηση βάρους ή κοιλιακού λίπους
Κόπωση, υπνηλία ή διαταραχή περιόδου
Ανεπιτυχής απώλεια κιλών παρά σωστή δίαιτα

Η διόρθωση ορμονικών διαταραχών (π.χ. θυροξίνη για υποθυρεοειδισμό ή μετφορμίνη για PCOS) μπορεί να επαναφέρει τον μεταβολισμό σε φυσιολογικά επίπεδα και να διευκολύνει την απώλεια βάρους.

5️⃣ Έλεγχος Θυρεοειδούς

Ο θυρεοειδής αδένας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Η μειωμένη του λειτουργία (υποθυρεοειδισμός) οδηγεί σε βραδύ μεταβολισμό, κατακράτηση υγρών και αύξηση βάρους.
Γι’ αυτό ο έλεγχος του θυρεοειδούς είναι από τα πρώτα βήματα σε κάθε διερεύνηση παχυσαρκίας.

⚕️ Τι προκαλεί ο υποθυρεοειδισμός:
Αύξηση βάρους, κόπωση, ψυχρότητα, ξηρό δέρμα, πτώση μαλλιών, υπνηλία και βραδυκαρδία.

🔹 Κύριες εξετάσεις θυρεοειδούς

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Τι Ελέγχει	Σημασία στην Παχυσαρκία
TSH	Ρυθμιστική ορμόνη υπόφυσης	Αυξημένες τιμές → υποθυρεοειδισμός (αργός μεταβολισμός)
FT4	Ελεύθερη θυροξίνη	Μειωμένη σε υποθυρεοειδισμό, αυξημένη σε υπερθυρεοειδισμό
FT3	Ενεργή μορφή θυρεοειδικής ορμόνης	Αξιολογεί τη μετατροπή Τ4 σε Τ3
Anti-TPO & Anti-TG	Αντισώματα θυρεοειδούς	Εντοπίζουν αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα (Hashimoto)

💡 Ερμηνεία:
Αυξημένη TSH με χαμηλό FT4 → υποθυρεοειδισμός.
Χαμηλή TSH με υψηλό FT4 → υπερθυρεοειδισμός.
Φυσιολογικά FT4, FT3 αλλά οριακά αυξημένη TSH → υποκλινικός υποθυρεοειδισμός.

Η θεραπεία γίνεται με θυροξίνη (T4) και παρακολούθηση ανά 2–3 μήνες έως σταθεροποίησης.
Με την ορμονική ρύθμιση βελτιώνεται σταδιακά ο μεταβολισμός, η ενέργεια και μειώνεται η κατακράτηση υγρών.

✅ Συμβουλή: Ο έλεγχος του θυρεοειδούς πρέπει να επαναλαμβάνεται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, ακόμη κι αν οι τιμές ήταν φυσιολογικές στο παρελθόν.

6️⃣ Ινσουλίνη, Αντίσταση & Σάκχαρο

Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που ρυθμίζει τη μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα.
Στην παχυσαρκία παρατηρείται συχνά ινσουλινοαντίσταση, δηλαδή μειωμένη ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη.
Το αποτέλεσμα είναι αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και σιγά σιγά αυξημένο σάκχαρο αίματος.

⚠️ Τι συμβαίνει στην ινσουλινοαντίσταση:
Το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να ρυθμίσει το σάκχαρο, αλλά το σώμα αντιδρά λιγότερο.
Αυτό προκαλεί πείνα, κόπωση και αποθήκευση λίπους – κυρίως στην κοιλιά.

🔹 Εξετάσεις για εκτίμηση μεταβολισμού γλυκόζης

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Τι Μετρά	Ερμηνεία
Γλυκόζη νηστείας	Επίπεδα σακχάρου μετά από 8–10 ώρες νηστείας	100–125 mg/dL → προδιαβήτης, ≥126 mg/dL → διαβήτης
Ινσουλίνη νηστείας	Επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα	Αυξημένη σε ινσουλινοαντίσταση ή υπερινσουλιναιμία
HOMA-IR	Δείκτης ινσουλινοαντίστασης	>2.5–3 υποδηλώνει ινσουλινοαντίσταση
Καμπύλη γλυκόζης 2ώρου (OGTT)	Αντίδραση μετά από λήψη 75 g γλυκόζης	Αποκαλύπτει προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2
HbA1c	Μέσος όρος σακχάρου τελευταίου 3μήνου	5.7–6.4% → προδιαβήτης, ≥6.5% → διαβήτης

📈 Πότε χρειάζεται έλεγχος ινσουλίνης

Όταν υπάρχει κοιλιακή παχυσαρκία, υπνηλία μετά το φαγητό ή δυσκολία απώλειας κιλών
Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
Όταν υπάρχουν αυξημένα τριγλυκερίδια ή χαμηλή HDL

💡 Τι μπορείτε να κάνετε:
Η ινσουλινοαντίσταση βελτιώνεται με απώλεια βάρους, διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, άσκηση και –όπου χρειάζεται– φαρμακευτική αγωγή (μετφορμίνη ή αγωνιστές GLP-1).

Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της ινσουλινοαντίστασης προλαμβάνει την εμφάνιση διαβήτη και διευκολύνει την απώλεια λίπους.

7️⃣ Λιπιδαιμικό Προφίλ & Ήπαρ

Η παχυσαρκία επηρεάζει άμεσα το μεταβολισμό των λιπιδίων και τη λειτουργία του ήπατος.
Η συσσώρευση λίπους στο ήπαρ οδηγεί σε μη αλκοολική λιπώδη διήθηση (NAFLD), ενώ οι διαταραχές των λιπιδίων αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

📌 Μεταβολικό σύνδρομο:
Συνδυασμός αυξημένης γλυκόζης, τριγλυκεριδίων, κοιλιακής παχυσαρκίας, χαμηλής HDL και υψηλής πίεσης.
Αποτελεί προάγγελο διαβήτη και στεφανιαίας νόσου.

🔹 Έλεγχος λιπιδίων

Ο τακτικός έλεγχος λιπιδαιμικού προφίλ είναι απαραίτητος για όλους τους υπέρβαρους και παχύσαρκους ενήλικες.
Ακόμη και αν οι τιμές φαίνονται φυσιολογικές, μικρές αποκλίσεις στη σχέση LDL/HDL μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Φυσιολογικές Τιμές	Ερμηνεία
Ολική Χοληστερόλη	< 200 mg/dL	Αύξηση → υπερλιπιδαιμία ή διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λίπη
LDL (“Κακή”)	< 130 mg/dL (ιδανικά <100)	Υψηλή LDL σχετίζεται με αθηρωμάτωση
HDL (“Καλή”)	> 40 mg/dL (άνδρες), > 50 mg/dL (γυναίκες)	Χαμηλή HDL συνδέεται με καθιστική ζωή και αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας
Τριγλυκερίδια	< 150 mg/dL	Αυξημένα σε υπερκατανάλωση υδατανθράκων, αλκοόλ ή ινσουλινοαντίσταση

🔹 Έλεγχος ηπατικής λειτουργίας

Η λιπώδης διήθηση ήπατος είναι η πιο συχνή ηπατική πάθηση σε παχύσαρκα άτομα.
Η ανίχνευσή της γίνεται μέσω αυξημένων τρανσαμινασών (SGOT, SGPT), ενώ μπορεί να επιβεβαιωθεί με υπέρηχο ήπατος.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Τι Ελέγχει	Ερμηνεία
SGOT (AST), SGPT (ALT)	Ηπατικά ένζυμα	Ήπια αύξηση → πιθανή λιπώδης διήθηση ήπατος (NAFLD)
γ-GT	Χοληφόρα οδός και αποτοξίνωση	Αυξημένη σε ηπατική συμφόρηση ή υπερβολικό αλκοόλ
Αλκαλική φωσφατάση (ALP)	Ηπατικά και οστικά ένζυμα	Αύξηση σε χολόσταση ή φλεγμονή των χοληφόρων
Χολερυθρίνη	Απέκκριση χολής	Αύξηση σε προχωρημένη ηπατική βλάβη

✅ Τι να θυμάστε:
Η απώλεια βάρους 7–10%, η μείωση υδατανθράκων και η αποφυγή αλκοόλ μπορούν να αντιστρέψουν τη λιπώδη διήθηση ήπατος.
Ο επανέλεγχος τρανσαμινασών κάθε 6 μήνες είναι απαραίτητος.

8️⃣ Βιταμίνες & Ιχνοστοιχεία

Η παχυσαρκία συχνά συνοδεύεται από ανεπάρκειες βιταμινών και ιχνοστοιχείων, παρότι υπάρχει αυξημένη πρόσληψη θερμίδων.
Οι ελλείψεις αυτές επηρεάζουν τον μεταβολισμό, την ενέργεια και τη σωστή λειτουργία των ορμονών.

📋 Γιατί συμβαίνει:
Η διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και φτωχή σε φρέσκα τρόφιμα οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα βασικών μικροθρεπτικών συστατικών.
Επιπλέον, το λίπος δεσμεύει ορισμένες λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E, K).

🔹 Κύριες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που πρέπει να ελέγχονται

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Εξέταση	Ρόλος στον Οργανισμό	Σχέση με την Παχυσαρκία
Βιταμίνη D (25-OH)	Ρυθμίζει ασβέστιο, ανοσία και μεταβολισμό	Συχνά χαμηλή σε παχύσαρκα άτομα. Η ανεπάρκεια συνδέεται με ινσουλινοαντίσταση
Βιταμίνη Β12	Απαραίτητη για ενέργεια και νευρικό σύστημα	Μειώνεται σε περιοριστικές δίαιτες και σε λήψη μετφορμίνης
Φυλλικό Οξύ (Β9)	Συμμετέχει στη σύνθεση DNA και αιμοποίηση	Χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με κόπωση και διαταραχή διάθεσης
Φερριτίνη	Δείκτης αποθηκών σιδήρου	Μπορεί να είναι χαμηλή (αναιμία) ή ψευδώς υψηλή λόγω φλεγμονής
Μαγνήσιο	Συμμετέχει σε πάνω από 300 ενζυμικές αντιδράσεις	Η έλλειψη αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη και υπέρτασης
Ψευδάργυρος & Σελήνιο	Ρυθμίζουν ανοσία και λειτουργία θυρεοειδούς	Χαμηλά επίπεδα συνδέονται με φλεγμονή και μειωμένη αντιοξειδωτική άμυνα

⚠️ Σημαντικό: Μην λαμβάνετε συμπληρώματα χωρίς εργαστηριακή τεκμηρίωση.
Η υπερδοσολογία βιταμίνης D ή σιδήρου μπορεί να είναι τοξική.

Ο περιοδικός έλεγχος βιταμινών και ιχνοστοιχείων είναι απαραίτητος ιδίως σε άτομα που κάνουν δίαιτα, ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή ή έχουν υποβληθεί σε βαριατρική χειρουργική.

💡 Συνοψίζοντας: Η επαρκής πρόσληψη βιταμινών βοηθά στη ρύθμιση ορμονών, μειώνει την κόπωση και υποστηρίζει τον μεταβολισμό του λίπους.

9️⃣ Παχυσαρκία στα Παιδιά – Τι να Ελέγξετε

Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί αυξανόμενο φαινόμενο στην Ελλάδα και σχετίζεται με πρώιμη εμφάνιση διαβήτη τύπου 2, υπέρτασης και δυσλιπιδαιμίας.
Η έγκαιρη διάγνωση μέσω αιματολογικού και ορμονικού ελέγχου είναι κρίσιμη για την πρόληψη μακροχρόνιων επιπλοκών.

📊 Δεδομένα: Πάνω από το 25% των παιδιών σχολικής ηλικίας στην Ελλάδα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Η πρώιμη παρέμβαση βελτιώνει σημαντικά τις πιθανότητες διατήρησης φυσιολογικού βάρους στην ενήλικη ζωή.

🔹 Βασικός Εργαστηριακός Έλεγχος

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Κατηγορία	Εξέταση	Σκοπός
Μεταβολισμός	Γλυκόζη, Ινσουλίνη, HOMA-IR, HbA1c	Ανίχνευση προδιαβήτη και ινσουλινοαντίστασης
Λιπίδια	Χοληστερόλη, LDL, HDL, Τριγλυκερίδια	Εκτίμηση δυσλιπιδαιμίας
Ήπαρ	SGOT, SGPT, γ-GT	Ανίχνευση λιπώδους διήθησης ήπατος
Θυρεοειδής	TSH, FT4	Έλεγχος για υποθυρεοειδισμό
Ορμόνες εφηβείας	LH, FSH, Οιστραδιόλη ή Τεστοστερόνη	Αξιολόγηση πρόωρης ή καθυστερημένης εφηβείας
Βιταμίνες	Βιταμίνη D, Β12, Φυλλικό οξύ	Έλεγχος θρέψης και ανάπτυξης

🔹 Παιδοενδοκρινολογικός Έλεγχος

Αν το παιδί παρουσιάζει ταχεία αύξηση βάρους, καθυστέρηση ανάπτυξης ή διαταραχές περιόδου, απαιτείται περαιτέρω έλεγχος για ενδοκρινικά αίτια (π.χ. υποφυσιακή ή επινεφριδική δυσλειτουργία).

💡 Συμβουλή για γονείς:
Η παιδική παχυσαρκία αντιμετωπίζεται με οικογενειακή προσέγγιση: σωστή διατροφή, τακτική φυσική δραστηριότητα και περιορισμό οθονών.
Οι εξετάσεις αποτελούν οδηγό, όχι ενοχή ή τιμωρία.

Ο παιδίατρος ή ενδοκρινολόγος καθορίζει τη συχνότητα επανελέγχου, ανάλογα με την ηλικία και το ΔΜΣ του παιδιού.

🔟 Πώς Ερμηνεύονται τα Αποτελέσματα

Η αξιολόγηση των εργαστηριακών εξετάσεων στην παχυσαρκία πρέπει να γίνεται συνολικά.
Κάθε δείκτης προσφέρει ένα κομμάτι του «παζλ» του μεταβολισμού. Ο γιατρός συνδυάζει τα αποτελέσματα για να εντοπίσει τα αίτια αύξησης βάρους και τους πιθανούς κινδύνους υγείας.

🔹 Πώς συνδέονται τα ευρήματα

Αυξημένη TSH + χαμηλό FT4 → υποθυρεοειδισμός (χαμηλός μεταβολισμός).
Υψηλή ινσουλίνη + φυσιολογική γλυκόζη → ινσουλινοαντίσταση.
Αυξημένα τριγλυκερίδια + χαμηλή HDL → μεταβολικό σύνδρομο.
Αυξημένες τρανσαμινάσες → πιθανή λιπώδης διήθηση ήπατος (NAFLD).
Χαμηλή βιταμίνη D → αυξημένη φλεγμονή και αντίσταση στην ινσουλίνη.

💡 Ενδεικτικά όρια:
Γλυκόζη νηστείας <100 mg/dL φυσιολογική, 100–125 mg/dL προδιαβήτης.
Τριγλυκερίδια <150 mg/dL, HDL >40/50 mg/dL.
TSH 0.4–4.0 mIU/L (ιδανικά γύρω στο 2.0).

🔹 Πότε χρειάζεται επανέλεγχος

3–6 μήνες μετά από απώλεια βάρους ή αλλαγή διατροφής.
2–3 μήνες μετά την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής (θυροξίνη, στατίνες, μετφορμίνη).
Άμεσα, αν υπάρχουν συμπτώματα κόπωσης, υπνηλίας ή ταχείας αύξησης βάρους.

🔹 Πώς να προετοιμαστείτε

Νηστεία 8–12 ώρες (μόνο νερό).
Αποφύγετε έντονη άσκηση και αλκοόλ 24 ώρες πριν.
Ενημερώστε για φάρμακα που επηρεάζουν τα αποτελέσματα (θυροξίνη, κορτιζόνη, αντισυλληπτικά).

✅ Στόχος:
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων καθοδηγεί την ιατρική παρέμβαση: διατροφικό πρόγραμμα, ορμονική ρύθμιση ή φαρμακευτική αγωγή.
Η τακτική παρακολούθηση οδηγεί σε βελτίωση υγείας και σταθερή απώλεια βάρους.

Τα αποτελέσματα πρέπει πάντα να αξιολογούνται από γιατρό ή ειδικό μικροβιολόγο, ώστε να αποφευχθούν παρερμηνείες και περιττό άγχος.

11️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Μπορεί η παχυσαρκία να οφείλεται αποκλειστικά σε ορμόνες;

Όχι πάντα. Οι ορμονικές διαταραχές (θυρεοειδής, κορτιζόλη, PCOS) ευθύνονται για μικρό ποσοστό περιπτώσεων.
Στις περισσότερες, η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα ενεργειακής ανισορροπίας – περισσότερες θερμίδες από όσες καταναλώνονται.

❓ Πόσο συχνά πρέπει να κάνω εξετάσεις αίματος;

Ετήσιος έλεγχος είναι επαρκής για τους περισσότερους.
Αν υπάρχει ινσουλινοαντίσταση, διαβήτης, ήπαρ ή ορμονική διαταραχή, οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται ανά 3–6 μήνες.

❓ Αν χάσω βάρος, θα βελτιωθούν οι τιμές μου;

Ναι. Ακόμη και απώλεια 5–10% του βάρους μειώνει σακχάρο, τριγλυκερίδια, πίεση και φλεγμονώδεις δείκτες.
Η βελτίωση παρατηρείται ήδη μέσα στους πρώτους 2–3 μήνες.

❓ Υπάρχει «τεστ παχυσαρκίας» που τα δείχνει όλα;

Όχι. Η αξιολόγηση γίνεται μέσω συνδυασμού αιματολογικών, βιοχημικών και ορμονικών εξετάσεων, ανάλογα με την κλινική εικόνα.

❓ Πρέπει να νηστέψω πριν τις εξετάσεις;

Ναι. Οι περισσότερες εξετάσεις (γλυκόζη, ινσουλίνη, λιπίδια) απαιτούν 8–12 ώρες νηστείας.
Νερό επιτρέπεται, αλλά όχι καφές, αναψυκτικά ή φαγητό.

❓ Μπορεί ένα παιδί να έχει μεταβολικό σύνδρομο;

Ναι, δυστυχώς όλο και πιο συχνά. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από παιδοενδοκρινολόγο, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ή παχυσαρκίας.

❓ Τι ρόλο παίζει η βιταμίνη D;

Η βιταμίνη D επηρεάζει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και την ορμονική ισορροπία.
Η διόρθωση χαμηλών επιπέδων βοηθά στον μεταβολισμό και στη ρύθμιση βάρους.

💬 Εν συντομία: Ο τακτικός αιματολογικός έλεγχος δεν είναι πολυτέλεια· είναι προληπτική ιατρική που βοηθά να εντοπιστούν νωρίς οι μεταβολικές ανισορροπίες της παχυσαρκίας.

12️⃣ Κλείστε Εξέταση

Θέλετε να προγραμματίσετε εξέταση αίματος για παχυσαρκία ή να δείτε όλες τις διαθέσιμες εξετάσεις;

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

13️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) – Obesity and Overweight – Key Facts
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον Έλεγχο Παχυσαρκίας
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) – Προγράμματα πρόληψης μεταβολικών νοσημάτων
American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes 2025. Diabetes Care.
European Society of Endocrinology – Hormonal and Metabolic Health
National Institute of Health (NIH). Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults.
Hellenic Atherosclerosis Society – Οδηγίες για τη Δυσλιπιδαιμία και την Παχυσαρκία
Harvard T.H. Chan School of Public Health – The Nutrition Source: Obesity

Το περιεχόμενο του άρθρου είναι ενημερωτικό και δεν υποκαθιστά την ιατρική διάγνωση ή θεραπεία.
Για εξατομικευμένη αξιολόγηση, απευθυνθείτε στον θεράποντα ιατρό σας.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

22/Oct/2025

1️⃣ Τι είναι η ΣΚΠ;
2️⃣ Συχνά συμπτώματα
3️⃣ Μορφές/Τύποι ΣΚΠ
4️⃣ Διάγνωση και εξετάσεις
5️⃣ Θεραπευτικές επιλογές
6️⃣ Οξείες εξάρσεις & διαχείριση
7️⃣ Συμπτωματική αντιμετώπιση
8️⃣ Τρόπος ζωής, άσκηση, διατροφή
9️⃣ Εγκυμοσύνη & εμβολιασμοί
🔟 Πρόγνωση & παρακολούθηση
1️⃣1️⃣ Πότε να απευθυνθώ άμεσα σε ιατρό
1️⃣2️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
1️⃣3️⃣ 📌 Σε 60’’ – Τι να θυμάστε
1️⃣4️⃣ Αιματολογικές & Εργαστηριακές Εξετάσεις
1️⃣5️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

1) Τι είναι η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ);

Η ΣΚΠ είναι χρόνια αυτοάνοση νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Το ανοσοποιητικό επιτίθεται στη μυελίνη των νευρικών ινών, προκαλώντας απομυελίνωση και βλάβη των νευραξόνων. Αυτό διακόπτει τη μετάδοση των νευρικών ώσεων και οδηγεί σε ποικίλα νευρολογικά συμπτώματα.

Με απλά λόγια:
Τα «μονωτικά καλώδια» των νεύρων φθείρονται. Τα σήματα καθυστερούν ή μπλοκάρουν, γι’ αυτό τα συμπτώματα έρχονται σε «εξάρσεις» ή εξελίσσονται σταδιακά.

Ποιον αφορά: συχνότερη σε γυναίκες 20–40 ετών.
Αιτιολογία: πολυπαραγοντική· γενετική προδιάθεση, περιβάλλον, βιταμίνη D, κάπνισμα.
Πορεία: υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ή προϊούσα, ανάλογα με τον τύπο.

2) Συχνά συμπτώματα της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το σημείο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που επηρεάζεται. Μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή αιφνίδια, να διαρκέσουν μέρες ή εβδομάδες και να υποχωρήσουν μερικώς ή πλήρως.

Οπτική νευρίτιδα: θάμβος όρασης, πόνος στην κίνηση του οφθαλμού, μείωση οπτικής οξύτητας.
Αισθητικά συμπτώματα: αιμωδίες, μουδιάσματα, «βελονιές», απώλεια αίσθησης θερμού ή ψυχρού.
Κινητικά συμπτώματα: αδυναμία άκρων, σπαστικότητα, τρόμος, δυσκολία βάδισης ή ισορροπίας.
Κόπωση: έντονη, δυσανάλογη με τη δραστηριότητα, συχνή και επιβαρυντική.
Διαταραχές ούρησης/αφόδευσης: συχνουρία, επιτακτική ούρηση, ακράτεια ή δυσκοιλιότητα.
Γνωστικές και συναισθηματικές μεταβολές: δυσκολία συγκέντρωσης, μνήμης, καταθλιπτική διάθεση.
Φαινόμενο Uhthoff: παροδική επιδείνωση συμπτωμάτων με ζέστη ή πυρετό.

💡 Σημείωση: Κανένας ασθενής δεν έχει όλα τα συμπτώματα. Η ΣΚΠ εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο.

3) Μορφές και τύποι της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Η ΣΚΠ δεν είναι ίδια για όλους. Διακρίνεται σε διαφορετικούς τύπους ανάλογα με την πορεία και τη συχνότητα των εξάρσεων.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Τύπος ΣΚΠ	Πορεία της νόσου	Χαρακτηριστικά
Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα (RRMS)	Περίοδοι εξάρσεων και υφέσεων	Η πιο συχνή μορφή (≈85% στην έναρξη). Εξάρσεις με νέα συμπτώματα και βελτίωση στο μεσοδιάστημα.
Δευτεροπαθώς Προϊούσα (SPMS)	Προοδευτική επιδείνωση μετά από αρχική RRMS	Η αναπηρία αυξάνεται σταδιακά, με ή χωρίς εξάρσεις.
Πρωτοπαθώς Προϊούσα (PPMS)	Σταδιακή επιδείνωση από την αρχή	Χωρίς διακριτές εξάρσεις. Συχνότερη σε μεγαλύτερη ηλικία, ίση κατανομή φύλου.

ℹ️ Πληροφορία: Η έγκαιρη διάγνωση του τύπου της ΣΚΠ βοηθά στον σωστό σχεδιασμό θεραπείας και παρακολούθησης.

4) Διάγνωση και Εξετάσεις για Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Η διάγνωση γίνεται από νευρολόγο βάσει κλινικής εικόνας, μαγνητικής τομογραφίας (MRI) και εργαστηριακών εξετάσεων. Απαιτείται απόδειξη «διασποράς στον χώρο και στον χρόνο» των βλαβών.

Κλινική εκτίμηση: Ανάλυση νευρολογικών συμπτωμάτων, ιστορικό εξάρσεων και υφέσεων.
MRI εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού: Ανίχνευση απομυελινωτικών πλακών σε χαρακτηριστικές περιοχές (περι-κοιλιακά, υποφλοιώδη, νωτιαία).
Οσφυονωτιαία παρακέντηση (ΕΝΥ): Εντοπισμός ολιγοκλωνικών ζωνών IgG, δείκτης ανοσολογικής δραστηριότητας.
Διεγερμένα δυναμικά: Έλεγχος καθυστέρησης αγωγής νευρικών ώσεων (οπτικά, ακουστικά, σωματοαισθητικά).
Εργαστηριακός αποκλεισμός: Βιταμίνη Β12, TSH, λοίμωξη, αγγειίτιδες, νευρομυελίτιδα οπτική (NMO), MOGAD.

🧪 Ενδεικτικές εξετάσεις στο εργαστήριο:
Ολιγοκλωνικές ζώνες στο ΕΝΥ, βιταμίνη D, αυτοαντισώματα (ANA, ENA, MOG, AQP4), έλεγχος θυρεοειδούς και λοιμώξεων.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με βάση τα διεθνή κριτήρια McDonald και την αποκλειστική ευθύνη ειδικού νευρολόγου.

5) Θεραπευτικές επιλογές

Στόχοι: μείωση εξάρσεων, πρόληψη νέων βλαβών/MRI, επιβράδυνση αναπηρίας, βελτίωση ποιότητας ζωής.

Θεραπείες τροποποίησης νόσου (DMTs)

Ενέσιμα: ιντερφερόνες βήτα, οξική γλατιραμέρη.
Από του στόματος: τεριφλουνομίδη, διμεθυλο-φουμαρικό/μον. εστερας, φινγκολιμόδη/σιπονιμόδη/οζανιμόδη, κλαδριβίνη.
Ενδοφλέβια μονοκλωνικά: ναταλιζουμάμπη, οκρελιζουμάμπη, οφατουμουμάμπη (SC), αλεμτουζουμάμπη.

Επιλογή βάσει τύπου/ενεργότητας, προφίλ ασφάλειας, συννοσηροτήτων, οικογενειακού προγραμματισμού.

Οξείες εξάρσεις

Μεθυλπρεδνιζολόνη υψηλής δόσης βραχείας διάρκειας.
Πλασμαφαίρεση όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση.

Παρακολούθηση & ασφάλεια

Κλινική/MRI: τακτικός έλεγχος για NEDA στόχο.
Εργαστηριακά: γενική αίματος, ηπατικά/νεφρικά, ανοσοσφαιρίνες κατά περίπτωση.
Κίνδυνοι ειδικοί: PML με ναταλιζουμάμπη (έλεγχος JCV), λοιμώξεις με anti-CD20, θυρεοειδίτιδα με αλεμτουζουμάμπη.
Εμβολιασμοί: απενεργοποιημένα επιτρέπονται· αποφύγετε ζωντανά κατά/μετά ανοσοκαταστολή.

Σημείο-κλειδί: Πρώιμη έναρξη κατάλληλης DMT και συνεπής παρακολούθηση βελτιώνουν την έκβαση.

6) Οξείες εξάρσεις και διαχείριση

Οι εξάρσεις είναι νέα ή επιδεινούμενα νευρολογικά συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες χωρίς πυρετό ή λοίμωξη. Αντιμετωπίζονται άμεσα για να περιοριστεί η φλεγμονή και να προληφθεί μόνιμη βλάβη.

Αντιμετώπιση

Κορτικοστεροειδή: Ενδοφλέβια μεθυλπρεδνιζολόνη 1g/ημέρα για 3–5 ημέρες, με ή χωρίς από του στόματος μείωση.
Πλασμαφαίρεση: Εναλλακτικά σε ανθεκτικές ή σοβαρές εξάρσεις.
Ανάπαυση και υγρά: Βοηθούν στη βραχύτερη αποκατάσταση.

Αποφυγή εκλυτικών παραγόντων

Αντιμετώπιση πυρετού και λοιμώξεων (συχνός παράγοντας ψευδο-εξάρσεων).
Αποφυγή υπερβολικής ζέστης ή σωματικής κόπωσης (φαινόμενο Uhthoff).
Επαρκής ύπνος και διαχείριση στρες.

💡 Συμβουλή: Μην ξεκινάτε μόνοι σας κορτιζόνη χωρίς ιατρική καθοδήγηση. Η συχνή χρήση χωρίς παρακολούθηση μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες.

7) Συμπτωματική αντιμετώπιση

Στόχος: έλεγχος συμπτωμάτων, λειτουργική ανεξαρτησία, ποιότητα ζωής. Εξατομίκευση με νευρολόγο, φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ψυχολόγο, ουρολόγο.

Κινητικότητα & ισορροπία

Φυσικοθεραπεία/εργοθεραπεία: ενδυνάμωση, διατάσεις, εκπαίδευση βάδισης, βοηθήματα (μπαστούνι, νάρθηκες).
Σπαστικότητα: διατάσεις, τοπική τοξίνη βοτουλινικής ανά μυ, φάρμακα κατ’ ένδειξη.
Τρόμος/αταξία: εργοθεραπευτικές τεχνικές, σταθμισμένα βοηθήματα.

Κόπωση

Υγιεινή ύπνου, εξοικονόμηση ενέργειας, κατανομή δραστηριοτήτων.
Έλεγχος πόνου, διάθεσης, θυρεοειδούς, αναιμίας.

Πόνος & αισθητικές διαταραχές

Νευροπαθητικός πόνος: κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή κατ’ ένδειξη.
Δυσαισθησίες/παραισθησίες: τοπικές τεχνικές απευαισθητοποίησης.

Ουροποιογεννητικό & έντερο

Εκπαίδευση κύστης, προγραμματισμένη ούρηση, αξιολόγηση υπολείμματος.
Αντιμετώπιση υπερδραστήριας κύστης ή κατακράτησης σε συνεργασία με ουρολόγο.
Δυσκοιλιότητα: υγρά, φυτικές ίνες, ρουτίνα τουαλέτας.
Σεξουαλική λειτουργία: συμβουλευτική και θεραπευτικές επιλογές.

Γνώση, διάθεση, μνήμη

Νευροψυχολογική εκτίμηση, ασκήσεις γνωστικής ενδυνάμωσης.
Διαχείριση άγχους/κατάθλιψης με κατάλληλη ψυχοθεραπεία.

Πρακτικό: Καταγράψτε τα 3 πιο ενοχλητικά συμπτώματα. Θέστε μετρήσιμους στόχους με την ομάδα φροντίδας και επανεκτιμήστε ανά 8–12 εβδομάδες.

8) Τρόπος ζωής, άσκηση και διατροφή

Ο σωστός τρόπος ζωής συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της κόπωσης, στην καλύτερη λειτουργικότητα και στη σταθεροποίηση της νόσου.

Άσκηση

Ήπια έως μέτρια φυσική δραστηριότητα (περπάτημα, ποδήλατο, κολύμβηση).
Αποφυγή υπερθέρμανσης· προτίμηση σε δροσερό περιβάλλον.
Προγράμματα φυσικοθεραπείας με στόχο ισορροπία και ενδυνάμωση.

Διατροφή

Μεσογειακού τύπου διατροφή με έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια, ελαιόλαδο.
Μείωση κορεσμένων λιπών και επεξεργασμένων τροφών.
Επαρκής ενυδάτωση και πρόσληψη φυτικών ινών.
Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους.

Βιταμίνη D και συμπληρώματα

Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με αυξημένη ενεργότητα νόσου.
Η συμπλήρωση γίνεται μόνο υπό ιατρική παρακολούθηση με τακτικές μετρήσεις.
Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για άλλα συμπληρώματα (π.χ. Ω-3, βιταμίνη Β12).

Ψυχολογική υποστήριξη

Συμβουλευτική, ομάδες υποστήριξης και ψυχοθεραπεία μειώνουν το στρες και τη συναισθηματική επιβάρυνση.
Η ενημέρωση του περιβάλλοντος βοηθά στην αποδοχή και στην προσαρμογή.

💡 Χρήσιμη υπενθύμιση: Η συνέπεια στην άσκηση και στις καλές συνήθειες έχει θετική επίδραση στην πορεία της ΣΚΠ και στη διάθεση του ασθενούς.

9) Εγκυμοσύνη και Εμβολιασμοί στη ΣΚΠ

Η εγκυμοσύνη είναι εφικτή για τις περισσότερες γυναίκες με ΣΚΠ, αλλά χρειάζεται προσεκτικό σχεδιασμό και παρακολούθηση από νευρολόγο και μαιευτήρα.

Εγκυμοσύνη

Η ενεργότητα της ΣΚΠ συνήθως μειώνεται κατά την εγκυμοσύνη και μπορεί να αυξηθεί τους πρώτους 3 μήνες μετά τον τοκετό.
Πολλά φάρμακα (DMTs) πρέπει να διακοπούν πριν τη σύλληψη λόγω πιθανού κινδύνου για το έμβρυο.
Η απόφαση για διακοπή ή συνέχιση θεραπείας γίνεται εξατομικευμένα, ανάλογα με τη δραστηριότητα της νόσου.
Ο θηλασμός είναι γενικά επιτρεπτός, εκτός αν απαιτείται άμεση επανέναρξη θεραπείας.

Εμβολιασμοί

Τα απενεργοποιημένα εμβόλια (π.χ. γρίπης, COVID-19, ηπατίτιδας Β) είναι ασφαλή και συνιστώνται.
Τα ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια αποφεύγονται σε ασθενείς υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή ή για λίγους μήνες μετά τη διακοπή της.
Συνιστάται πλήρης εμβολιασμός πριν από την έναρξη DMTs, όπου είναι δυνατόν.

📋 Συμβουλή: Ενημερώστε έγκαιρα τον νευρολόγο πριν από εγκυμοσύνη, ώστε να προσαρμοστεί ασφαλώς η θεραπεία και η παρακολούθηση.

10) Πρόγνωση και Παρακολούθηση

Η πορεία της ΣΚΠ διαφέρει από άτομο σε άτομο. Πολλοί ασθενείς διατηρούν καλή λειτουργικότητα για δεκαετίες, ειδικά όταν η θεραπεία ξεκινήσει νωρίς.

Παράγοντες καλής πρόγνωσης

Γυναικείο φύλο, νεαρή ηλικία έναρξης, οπτική ή αισθητική έναρξη.
Πλήρης ύφεση μετά την πρώτη έξαρση.
Μικρός αριθμός βλαβών στην αρχική MRI.
Πρώιμη έναρξη θεραπείας τροποποίησης νόσου (DMT).

Παράγοντες επιβαρυντικής πρόγνωσης

Συχνές εξάρσεις τα πρώτα χρόνια.
Ατελής ανάρρωση μετά από εξάρσεις.
Νωρίς κινητική ή σφιγκτηριακή προσβολή.
Μεγάλος αριθμός ή εκτεταμένες βλάβες στη μαγνητική.

Παρακολούθηση

Κλινική εκτίμηση: κάθε 3–6 μήνες ή ανάλογα με την πορεία.
MRI εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού: ετησίως ή νωρίτερα εάν υπάρχουν νέα συμπτώματα.
Εργαστηριακός έλεγχος: ανάλογα με τη θεραπεία (ηπατικά, αιματολογικά, ανοσολογικά).

🎯 Στόχος: NEDA (No Evidence of Disease Activity) — δηλαδή χωρίς νέες εξάρσεις, MRI βλάβες ή αναπηρία.

11) Πότε να απευθυνθώ άμεσα σε ιατρό

Η έγκαιρη αξιολόγηση από τον νευρολόγο είναι κρίσιμη για τη σωστή αντιμετώπιση και αποφυγή μόνιμων νευρολογικών βλαβών.

Νέα νευρολογικά συμπτώματα που διαρκούν πάνω από 24–48 ώρες (μούδιασμα, αδυναμία, διαταραχή όρασης).
Ταχεία επιδείνωση κινητικότητας, ισορροπίας ή όρασης.
Απώλεια ελέγχου ούρησης ή αφόδευσης.
Πυρετός, βήχας, ή άλλα σημεία λοίμωξης κατά τη λήψη ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων.
Ανεξήγητη κόπωση, ζάλη ή σύγχυση μετά από αλλαγή θεραπείας.

⚠️ Προειδοποίηση: Μην παραβλέπετε νέα ή έντονα συμπτώματα. Η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη βλάβη.

📞 Χρήσιμη ενέργεια: Καλέστε το θεράποντα νευρολόγο σας ή το πλησιέστερο νευρολογικό τμήμα για άμεση καθοδήγηση.

12) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

🔹 Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας θεραπεύεται οριστικά;

Προς το παρόν δεν υπάρχει οριστική ίαση. Ωστόσο, οι σύγχρονες θεραπείες μειώνουν σημαντικά τη συχνότητα των εξάρσεων, τις νέες MRI βλάβες και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.

🔹 Θα χρειαστεί να λαμβάνω θεραπεία για όλη μου τη ζωή;

Η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται εξατομικευμένα. Γίνεται τακτική επανεκτίμηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας από τον νευρολόγο.

🔹 Μπορώ να αθλούμαι κανονικά;

Ναι, η άσκηση είναι ωφέλιμη. Προτιμώνται ήπιες δραστηριότητες σε δροσερό περιβάλλον για αποφυγή υπερθέρμανσης. Συνεργασία με φυσικοθεραπευτή συνιστάται.

🔹 Τι ρόλο έχει η βιταμίνη D στη ΣΚΠ;

Η χαμηλή βιταμίνη D συνδέεται με αυξημένη ενεργότητα νόσου. Η συμπλήρωση γίνεται μόνο με ιατρική καθοδήγηση και τακτικό έλεγχο αίματος.

🔹 Είναι μεταδοτική ή κληρονομική η ΣΚΠ;

Όχι, η νόσος δεν είναι μεταδοτική. Υπάρχει μικρή γενετική προδιάθεση, αλλά δεν κληρονομείται άμεσα.

🔹 Μπορώ να κάνω εμβόλια ενώ λαμβάνω θεραπεία;

Τα περισσότερα απενεργοποιημένα εμβόλια είναι ασφαλή. Τα ζωντανά αποφεύγονται εάν λαμβάνετε ανοσοκατασταλτικά. Συμβουλευτείτε πάντα τον νευρολόγο σας πριν τον εμβολιασμό.

🔹 Επηρεάζει η ΣΚΠ τη γονιμότητα;

Όχι, η νόσος δεν μειώνει τη γονιμότητα. Ορισμένα φάρμακα όμως απαιτούν διακοπή πριν τη σύλληψη, γι’ αυτό χρειάζεται προγραμματισμός με τον ιατρό.

🔹 Ποια είναι η διαφορά ΣΚΠ – NMO – MOGAD;

Η NMO και η MOGAD είναι άλλες απομυελινωτικές παθήσεις με διαφορετικά αντισώματα και θεραπεία. Ο έλεγχος αντισωμάτων AQP4 και MOG βοηθά στη διάκριση από τη ΣΚΠ.

🔹 Πώς μπορώ να υποστηρίξω κάποιον με ΣΚΠ;

Με ενημέρωση, κατανόηση και σταθερή παρουσία. Η ψυχολογική υποστήριξη και η ενθάρρυνση για συνέπεια στη θεραπεία είναι καθοριστικές.

💬 Υπενθύμιση: Κάθε περίπτωση ΣΚΠ είναι μοναδική. Για ακριβή καθοδήγηση, απευθυνθείτε πάντα στον θεράποντα νευρολόγο.

13) 📌 Σε 60’’ – Τι να θυμάστε

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι χρόνια αλλά διαχειρίσιμη πάθηση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη θεραπείας τροποποίησης νόσου (DMT) βελτιώνει την πρόγνωση.
Η τακτική παρακολούθηση με MRI και κλινικό έλεγχο είναι ουσιώδης.
Η άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή και η επαρκής βιταμίνη D βοηθούν στη σταθερότητα της νόσου.
Η διακοπή καπνίσματος και η αποφυγή υπερθέρμανσης μειώνουν εξάρσεις.
Η συνεργασία με εξειδικευμένο νευρολόγο εξασφαλίζει έλεγχο συμπτωμάτων και καλύτερη ποιότητα ζωής.

✅ Σύνοψη: Με σωστή θεραπεία και παρακολούθηση, πολλοί ασθενείς ζουν ενεργά, εργάζονται και διατηρούν υψηλή ποιότητα ζωής.

14) Αιματολογικές και Εργαστηριακές Εξετάσεις που σχετίζονται με τη ΣΚΠ

Αν και η ΣΚΠ δεν διαγιγνώσκεται αποκλειστικά με αιματολογικές εξετάσεις, ο εργαστηριακός έλεγχος είναι απαραίτητος για:

τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα,
την παρακολούθηση των θεραπειών τροποποίησης νόσου (DMTs),
και τη γενική αξιολόγηση της υγείας του ασθενούς.

🔬 Ενδεικτικές εξετάσεις πριν ή κατά τη διάγνωση

Βιταμίνη Β12 & Φυλλικό οξύ: χαμηλά επίπεδα προκαλούν παρόμοια νευρολογικά συμπτώματα.
TSH & θυρεοειδικές ορμόνες: αποκλεισμός θυρεοειδοπάθειας.
ANA, ENA, ANCA: έλεγχος για αυτοάνοσα νοσήματα που μιμούνται ΣΚΠ.
Αντισώματα AQP4 και MOG: διάκριση από NMO και MOGAD.
Βιταμίνη D (25-OH): χαμηλά επίπεδα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εξάρσεων.
Έλεγχος λοιμώξεων: HIV, σύφιλη, HBV, HCV, Lyme, εφόσον υπάρχει υποψία.

🧪 Εξετάσεις παρακολούθησης κατά τη θεραπεία

Γενική αίματος και τύπος λευκών: κάθε 3–6 μήνες.
Ηπατικά ένζυμα (SGOT, SGPT, γ-GT): κυρίως για τεριφλουνομίδη, φουμαρικά, ιντερφερόνες.
Νεφρική λειτουργία (ουρία, κρεατινίνη): για παρακολούθηση φαρμακευτικής τοξικότητας.
Ανοσοσφαιρίνες & λεμφοκύτταρα: για anti-CD20 θεραπείες (π.χ. οκρελιζουμάμπη, οφατουμουμάμπη).
JCV αντισώματα: προληπτικός έλεγχος για κίνδυνο PML σε θεραπεία με ναταλιζουμάμπη.

💡 Χρήσιμο: Η τακτική αιματολογική παρακολούθηση επιτρέπει έγκαιρη ανίχνευση ανεπιθύμητων ενεργειών και προσαρμογή της θεραπείας.

Κλείστε εύκολα εξέταση MRI/ΟΝΠ (ολιγοκλωνικές), Βιταμίνη D ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

15) Βιβλιογραφία & Πηγές

1. National Multiple Sclerosis Society. Treatments and Research Updates.
nationalmssociety.org
2. European Academy of Neurology (EAN). Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Multiple Sclerosis.
ean.org
3. MS Society UK. Information for People with Multiple Sclerosis.
mssociety.org.uk
4. NHS. Multiple Sclerosis – Overview.
nhs.uk
5. UpToDate. Disease-Modifying Therapies for Multiple Sclerosis. (πρόσβαση με συνδρομή)
6. Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες οδηγίες για τη ΣΚΠ (2023).
ene.gr
7. Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νευρολογική Κλινική. Ανοσολογικοί Μηχανισμοί στη ΣΚΠ.

Prolia-Denosumab-Φιλικός-Οδηγός-για-Ασθενείς-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

10/Oct/2025

Θέλετε να προγραμματίσετε παρακολούθηση μετρήσεων (ασβέστιο, φωσφόρο, βιταμίνη D) για θεραπεία με Prolia ή να δείτε όλες τις διαθέσιμες εξετάσεις;

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Prolia® (denosumab) – Φιλικός Οδηγός Ασθενών

Ασφαλής χρήση, παρακολούθηση και συχνές ερωτήσεις για ασθενείς που ξεκινούν ή συνεχίζουν Prolia.

1) Τι είναι το Prolia

Το Prolia® (denosumab) είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει ειδικά τον παράγοντα RANKL, μια πρωτεΐνη-κλειδί που ρυθμίζει τη δραστηριότητα των οστεοκλαστών, δηλαδή των κυττάρων που διασπούν το οστό.
Με την αναστολή του RANKL, το Prolia μειώνει τη φυσιολογική φθορά των οστών και βοηθά στην αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ απορρόφησης και δημιουργίας νέου οστού.

Η θεραπεία με Prolia δεν είναι αναβολική (δεν “χτίζει” απευθείας νέο οστό), αλλά επιβραδύνει τη φθορά και επιτρέπει στον οργανισμό να αυξήσει σταδιακά την οστική πυκνότητα.
Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις οστεοπόρωσης ή οστικής απώλειας που σχετίζεται με θεραπείες ορμονικής στέρησης ή άλλα νοσήματα.

🔍 Εν συντομία:

Μορφή: Ενέσιμο διάλυμα (60 mg/ml) σε προγεμισμένη σύριγγα.
Τρόπος δράσης: Αναστολή RANKL → μείωση οστικής απορρόφησης.
Διάρκεια δράσης: Περίπου 6 μήνες ανά ένεση.
Κατηγορία: Αντιοστεοκλαστικός παράγοντας.

Το Prolia δεν περιέχει ορμόνες ή κορτικοστεροειδή και δεν επηρεάζει το ασβέστιο μέσω του πεπτικού, αλλά μέσω του μεταβολισμού των οστών.
Για τον λόγο αυτό, είναι κρίσιμη η επάρκεια ασβεστίου και βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

2) Σε ποιους ενδείκνυται

Το Prolia® χρησιμοποιείται σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων, όπου η φυσιολογική αναδόμηση των οστών είναι μειωμένη. Η απόφαση για έναρξη θεραπείας λαμβάνεται από ιατρό, συνήθως μετά από μέτρηση οστικής πυκνότητας (DEXA) και αξιολόγηση του συνολικού κινδύνου κατάγματος.

📋 Κύριες ενδείξεις:

Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση: Πρόληψη καταγμάτων σπονδυλικής στήλης, ισχίου και άλλων περιοχών.
Άνδρες με οστεοπόρωση υψηλού κινδύνου: Ιστορικό κατάγματος ή χαμηλή οστική πυκνότητα (T-score ≤ –2,5).
Απώλεια οστικής μάζας από θεραπείες ορμονικής αποστέρησης:
- Σε άνδρες με καρκίνο προστάτη που λαμβάνουν αντιανδρογονική αγωγή.
- Σε γυναίκες με καρκίνο μαστού που λαμβάνουν αναστολείς αρωματάσης.
Οστεοπενία με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου: όπως ηλικία >65 ετών, χαμηλό σωματικό βάρος, κάπνισμα, κορτικοστεροειδή.

⚠️ Δεν ενδείκνυται για ήπια οστεοπενία χωρίς κίνδυνο καταγμάτων ή για προληπτική χρήση χωρίς ιατρική αξιολόγηση.
Δεν αποτελεί πρώτη επιλογή για όλους τους ασθενείς∙ συνήθως επιλέγεται όταν τα διφωσφονικά δεν είναι ανεκτά ή αντενδείκνυνται.

✅ Ενδείκνυται συνήθως όταν:

Υπάρχει ιστορικό καταγμάτων από οστεοπόρωση.
Το T-score στη DEXA είναι ≤ –2,5.
Υπάρχει αποτυχία ή δυσανεξία σε άλλη αντιοστεοπορωτική θεραπεία.
Υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου και μειωμένη νεφρική λειτουργία, όπου τα διφωσφονικά αντενδείκνυνται.

Η θεραπεία με Prolia συνήθως είναι μακροχρόνια (πολλά έτη) και απαιτεί τακτική παρακολούθηση των τιμών ασβεστίου, βιταμίνης D και της οστικής πυκνότητας για εκτίμηση της αποτελεσματικότητας.

3) Πώς δρα

Το denosumab δεσμεύει εκλεκτικά τον RANKL. Εμποδίζει την πρόσδεσή του στον υποδοχέα RANK πάνω στους προ-οστεοκλάστες.
Έτσι αναστέλλεται η ωρίμανση και η επιβίωση των οστεοκλαστών → μειώνεται η οστική απορρόφηση.

🧩 Άξονας RANK/RANKL/OPG

RANKL: σήμα “ενεργοποίησης” οστεοκλαστών.
RANK: υποδοχέας στους προ-οστεοκλάστες.
OPG: φυσικός “παγιδευτής” RANKL. Το denosumab μιμείται τη δράση του.

⏱ Κινητική επίδρασης

Γρήγορη πτώση δεικτών οστικής απορρόφησης εντός εβδομάδων.
Σταδιακή άνοδος BMD (οστικής πυκνότητας) σε σπονδύλους/ισχίο με συνεχή θεραπεία.
Η δράση είναι αναστρέψιμη όταν περάσουν οι 6 μήνες.

📉 Τι κερδίζει ο ασθενής

Μείωση κινδύνου σπονδυλικών καταγμάτων.
Μείωση κινδύνου μη-σπονδυλικών καταγμάτων σε επιλεγμένους ασθενείς.
Βελτίωση BMD όταν τηρούνται οι δόσεις και η συμπλήρωση ασβεστίου/βιταμίνης D.

Η ισχύς της αναστολής φθίνει καθώς πλησιάζει ο 6ος μήνας. Ακρίβεια στο χρονοδιάγραμμα μειώνει τον κίνδυνο απώλειας οφέλους.

4) Δοσολογία & χορήγηση

💉 Τυπική δόση: 60 mg υποδόρια κάθε 6 μήνες.
Η ένεση χορηγείται από ιατρό ή νοσηλευτή, συνήθως σε βραχίονα, μηρό ή κοιλιά.

Η θεραπεία δεν πρέπει να διακόπτεται αυθαίρετα, καθώς η επίδραση του denosumab σταματά μόλις περάσουν οι 6 μήνες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος “rebound” απώλειας οστού και καταγμάτων.
Για αυτό, η συνέπεια στα ραντεβού είναι κρίσιμη.

📆 Εάν ξεχαστεί η δόση:

Κάνε την ένεση το συντομότερο δυνατόν.
Οι επόμενες δόσεις δίνονται κάθε 6 μήνες από τη νέα ημερομηνία.
Μην περιμένεις την “επόμενη” προγραμματισμένη ημέρα∙ η καθυστέρηση αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων.

⚙️ Τεχνικά στοιχεία χορήγησης:

Η σύριγγα φυλάσσεται στο ψυγείο (2–8°C).
Αφήνεται σε θερμοκρασία δωματίου για ~15–30 λεπτά πριν τη χρήση.
Δεν ανακινούμε το διάλυμα.
Χορηγείται αργά υποδόρια (όχι ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά).

⚠️ Προσοχή:

Απαραίτητη η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Αν έχεις υπασβεστιαιμία, πρέπει να διορθωθεί πριν από τη χορήγηση.
Ενημέρωσε τον ιατρό αν έχεις ιστορικό νεφρικής ανεπάρκειας ή παραθυρεοειδοπάθειας.

Η δόση είναι ίδια για γυναίκες και άνδρες. Δεν χρειάζεται προσαρμογή ανάλογα με την ηλικία ή το σωματικό βάρος, εκτός αν υπάρχουν σοβαρές μεταβολικές διαταραχές.

5) Πριν ξεκινήσεις

Πριν από την πρώτη ένεση Prolia®, είναι σημαντικό να γίνει πλήρης προετοιμασία ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι ανεπιθύμητων ενεργειών, ειδικά της υπασβεστιαιμίας και των στοματικών επιπλοκών.

✅ Βήματα πριν από την έναρξη:

Έλεγχος ασβεστίου, φωσφόρου, μαγνησίου και βιταμίνης D ορού.
Αν υπάρχουν χαμηλές τιμές, γίνεται διόρθωση με συμπληρώματα πριν από τη χορήγηση.
Προτείνεται οδοντιατρικός έλεγχος για αποφυγή προβλημάτων στη γνάθο (οστεονέκρωση).
Αξιολόγηση νεφρικής λειτουργίας (ουρία, κρεατινίνη, eGFR), κυρίως σε ηλικιωμένους ή ΧΝΝ.
Ανασκόπηση φαρμάκων που επηρεάζουν ασβέστιο ή οστά (διουρητικά αγκύλης, αντιεπιληπτικά, κορτικοστεροειδή).

💊 Συμπληρώματα που συχνά απαιτούνται:

Ασβέστιο: 1.000–1.200 mg ημερησίως (από διατροφή ή/και δισκία).
Βιταμίνη D: 800–1.000 IU ημερησίως (ή μεγαλύτερη δόση αν υπάρχει έλλειψη).
Ο ιατρός μπορεί να προτείνει σκεύασμα που περιέχει και τα δύο.

🦷 Οδοντιατρική πρόληψη:
Οδοντικά προβλήματα (φλεγμονές, εξαγωγές, κακή υγιεινή) πρέπει να αντιμετωπίζονται πριν την έναρξη.
Η θεραπεία με Prolia σχετίζεται σπάνια με οστεονέκρωση γνάθου – η πρόληψη μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο.

⚠️ Αντενδείξεις:

Υπασβεστιαιμία που δεν έχει διορθωθεί.
Υπερευαισθησία στο denosumab ή στα έκδοχα.
Ενεργή λοίμωξη στα οστά ή στο στόμα.
Σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια χωρίς δυνατότητα παρακολούθησης ασβεστίου.

Η σωστή προετοιμασία εξασφαλίζει ότι η θεραπεία με Prolia θα ξεκινήσει με ασφάλεια και μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Ο ιατρός συνήθως συνδυάζει τη φαρμακευτική αγωγή με άσκηση, επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης και αποφυγή πτώσεων.

6) Παρακολούθηση εργαστηριακών

Η θεραπεία με Prolia® απαιτεί τακτική παρακολούθηση μέσω εξετάσεων αίματος για την ασφάλεια και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας.
Οι έλεγχοι βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση υπασβεστιαιμίας ή ανεπαρκούς βιταμίνης D.

🧪 Προτεινόμενοι έλεγχοι πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας:

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα σε κινητό.

Δείκτης	Πότε	Στόχος/Σχόλιο
Ασβέστιο ορού (Ca)	Πριν από κάθε δόση και 1–2 εβδομάδες μετά σε ασθενείς υψηλού κινδύνου	Αποφυγή υπασβεστιαιμίας
25-OH Βιταμίνη D	Πριν από την έναρξη και κάθε 6–12 μήνες	Στόχος ≥30 ng/mL
Φώσφορος (P), Μαγνήσιο (Mg)	Όποτε υπάρχουν συμπτώματα ή υποψία διαταραχής	Έλεγχος ηλεκτρολυτικής ισορροπίας
Ουρία, Κρεατινίνη, eGFR	Πριν από την έναρξη και περιοδικά σε ΧΝΝ	Αξιολόγηση νεφρικής λειτουργίας
Οστική Πυκνότητα (DEXA)	Ανά 12–24 μήνες	Αξιολόγηση ανταπόκρισης στη θεραπεία

📍 Ερμηνεία τιμών:

Η φυσιολογική τιμή ασβεστίου είναι περίπου 8.5–10.2 mg/dL.
Τιμές <8.5 mg/dL απαιτούν αναβολή της ένεσης και διόρθωση.
Επίπεδα βιταμίνης D <20 ng/mL υποδεικνύουν ανεπάρκεια που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

⚠️ Προειδοποίηση:
Αν εμφανιστούν μυρμηκιάσεις, κράμπες, αδυναμία ή σύγχυση μετά την ένεση, ενδέχεται να υπάρχει υπασβεστιαιμία και πρέπει να γίνει άμεσος έλεγχος.

Η σωστή παρακολούθηση εξασφαλίζει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του Prolia, ειδικά σε μακροχρόνια θεραπεία. Οι τιμές πρέπει να αξιολογούνται πάντα από ιατρό.

7) Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες

Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Prolia® είναι ήπιες έως μέτριες και υποχωρούν χωρίς διακοπή της θεραπείας.
Παρόλα αυτά, η τακτική ενημέρωση του ιατρού είναι σημαντική για τη σωστή διαχείριση.

💊 Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες:

Μυοσκελετικός πόνος: πόνος στην πλάτη, αρθρώσεις ή πόδια (πολύ συχνός, >1/10).
Πόνος στα άκρα ή στους μυς: ήπιος, συχνά παροδικός.
Εξάνθημα, εκζεματώδεις αντιδράσεις: ήπιες δερματικές εκδηλώσεις.
Κεφαλαλγία και κόπωση μετά την ένεση (σπάνια διαρκεί >2 ημέρες).
Ήπιες λοιμώξεις: ρινοφαρυγγίτιδα, ουρολοίμωξη, δερματίτιδα.

🧠 Μεταβολικές επιδράσεις:

Υπασβεστιαιμία: κυρίως σε ασθενείς με ΧΝΝ ή ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Συνήθως εκδηλώνεται με μυρμηκίαση, κράμπες, παραισθησίες ή αδυναμία.
Αν παρατηρηθούν, χρειάζεται άμεση μέτρηση ασβεστίου ορού.

🩺 Αντιμετώπιση ήπιων συμπτωμάτων:

Αναλγητικά (παρακεταμόλη ή ΜΣΑΦ) για μυαλγίες/αρθραλγίες.
Τοπική φροντίδα δέρματος για ερεθισμούς.
Πρόσληψη επαρκούς υγρών και διατήρηση σωστής διατροφής.
Τα συμπτώματα υποχωρούν συνήθως σε 2–3 ημέρες.

⚠️ Επικοινώνησε άμεσα με ιατρό αν εμφανιστούν:

Έντονος ή παρατεταμένος μυϊκός πόνος ή κράμπες.
Μούδιασμα στα χείλη ή στα δάχτυλα.
Σημάδια λοίμωξης (πυρετός, ρίγη, ερυθρότητα ή πρήξιμο).
Οίδημα ή πόνος στη γνάθο.

Η συχνότητα των ήπιων αντιδράσεων μειώνεται μετά τις πρώτες δόσεις.
Οι περισσότεροι ασθενείς συνεχίζουν απρόσκοπτα τη θεραπεία, εφόσον τηρούνται οι οδηγίες για ασβέστιο και βιταμίνη D.

8) Σοβαρές αλλά σπάνιες επιπλοκές

Οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες του Prolia® είναι πολύ σπάνιες (λιγότερο από 1% των ασθενών), αλλά χρειάζονται έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση.
Η πρόληψη και η σωστή ενημέρωση μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο.

⚠️ 1. Οστεονέκρωση της γνάθου (ONJ)

Σπάνια επιπλοκή που αφορά κυρίως άτομα με κακή στοματική υγιεινή ή μετά από εξαγωγές.
Συμπτώματα: πόνος, οίδημα, έκθεση οστού ή καθυστέρηση επούλωσης.
Πρόληψη: οδοντιατρικός έλεγχος πριν τη θεραπεία, καλή στοματική φροντίδα, αποφυγή εξαγωγών κοντά στην ένεση.
Αν εμφανιστεί, διακόπτεται προσωρινά η θεραπεία και γίνεται συνεργασία ιατρού-οδοντιάτρου.

⚠️ 2. Άτυπα κατάγματα μηριαίου οστού

Πολύ σπάνια, κυρίως μετά από μακροχρόνια (>5 έτη) χρήση.
Πρόδρομο σύμπτωμα: πόνος στον μηρό ή στη βουβωνική περιοχή εβδομάδες ή μήνες πριν το κάταγμα.
Απαιτείται ακτινολογικός έλεγχος αν εμφανιστεί ανεξήγητος πόνος.

⚠️ 3. Σοβαρή υπασβεστιαιμία

Μπορεί να προκύψει κυρίως σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια ή ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Συμπτώματα: μυρμηκίαση, κράμπες, τετανία, αίσθημα “ηλεκτρισμού” στα άκρα, αδυναμία.
Αντιμετώπιση: άμεση μέτρηση Ca, χορήγηση ασβεστίου/βιταμίνης D, παρακολούθηση.
Πρόληψη: διόρθωση βιταμίνης D και ασβεστίου πριν από κάθε δόση.

💡 Λιγότερο συχνές ανεπιθύμητες:

Σοβαρές λοιμώξεις (δέρματος, ουροποιητικού, αυτιού) – χρειάζονται ιατρική εκτίμηση.
Αλλεργική αντίδραση ή αναφυλαξία (εξαιρετικά σπάνια).

Οι επιπλοκές αυτές είναι διαχειρίσιμες όταν ανιχνεύονται έγκαιρα.
Ο ιατρός θα καθορίσει το κατάλληλο πρωτόκολλο παρακολούθησης και εναλλακτικές επιλογές εάν χρειαστεί.

9) Διακοπή & “Rebound” Οστεοπόρωσης

Η θεραπεία με Prolia® πρέπει να είναι συνεχής. Η απότομη διακοπή μπορεί να προκαλέσει ταχεία απώλεια του οφέλους και σημαντικό κίνδυνο για νέα κατάγματα, ιδιαίτερα στη σπονδυλική στήλη.

⚠️ Τι είναι το “rebound” φαινόμενο:

Μετά τη διακοπή του denosumab, ο RANKL ενεργοποιείται ξανά και οι οστεοκλάστες “υπεραντιδρούν”.
Αυτό οδηγεί σε απότομη αύξηση της οστικής απορρόφησης μέσα σε 3–6 μήνες.
Συνέπεια: πολλαπλά σπονδυλικά κατάγματα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ειδικά σε γυναίκες με προηγούμενη οστεοπόρωση.

🩺 Πρόληψη rebound:

Ποτέ μην σταματάς το Prolia χωρίς ιατρικό σχέδιο αντικατάστασης.
Ο ιατρός συνήθως προγραμματίζει μετάβαση σε διφωσφονικό (όπως ζολενδρονικό οξύ ή αλενδρονάτη).
Η μετάβαση γίνεται την ημέρα που θα έπρεπε να γίνει η επόμενη δόση Prolia.
Η αγωγή με διφωσφονικό συνεχίζεται για τουλάχιστον 12 μήνες για σταθεροποίηση της οστικής μάζας.

📅 Ενδεικτικό πλάνο μετάβασης (υπό ιατρική καθοδήγηση):

6 μήνες μετά την τελευταία δόση Prolia → Έναρξη διφωσφονικού (π.χ. ζολενδρονικό 5 mg IV).
Έλεγχος Ca, βιταμίνης D και BMD στους 6–12 μήνες.
Αξιολόγηση αν χρειάζεται δεύτερη έγχυση διφωσφονικού.

💡 Σημαντικό:

Η καθυστέρηση έστω και λίγων μηνών στη δόση του Prolia αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων.
Σε γυναίκες με ιστορικό σπονδυλικών καταγμάτων, η διακοπή χωρίς αντικατάσταση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Η παρακολούθηση της BMD και των δεικτών οστικού μεταβολισμού βοηθά στον έλεγχο της ανταπόκρισης μετά τη μετάβαση.

Η διακοπή του Prolia απαιτεί συντονισμένη στρατηγική με τον θεράποντα ιατρό.
Ο στόχος είναι να αποφευχθεί η απότομη απώλεια οστικής μάζας και να διατηρηθεί το θεραπευτικό όφελος μακροπρόθεσμα.

10) Οδοντιατρική Φροντίδα & Προληπτικά Μέτρα

Η στοματική υγεία αποτελεί κρίσιμο στοιχείο κατά τη διάρκεια της θεραπείας με Prolia®, διότι, αν και σπάνια, μπορεί να εμφανιστεί οστεονέκρωση της γνάθου (ONJ).
Με τη σωστή πρόληψη, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σχεδόν στο μηδέν.

🦷 Πριν από την έναρξη:

Πραγματοποίησε πλήρη οδοντιατρικό έλεγχο πριν από την πρώτη δόση.
Αν υπάρχουν τερηδόνες, ουλίτιδα ή εξαγωγές που πρέπει να γίνουν, εκτέλεσέ τις πριν την έναρξη.
Η καλή στοματική υγιεινή (βούρτσισμα 2x/ημέρα, οδοντικό νήμα, αντισηπτικά διαλύματα) είναι υποχρεωτική.

🪥 Κατά τη διάρκεια της θεραπείας:

Συνέχισε τακτικούς ελέγχους κάθε 6 μήνες στον οδοντίατρο.
Απόφυγε μη επείγουσες επεμβάσεις κοντά στην ημερομηνία της ένεσης (±2 μήνες).
Αν απαιτείται εξαγωγή, ενημέρωσε τον οδοντίατρο ότι λαμβάνεις denosumab.
Προτίμησε συντηρητική θεραπεία (ενδοδοντική, περιοδοντική) αντί για εξαγωγή, αν είναι εφικτό.

🔍 Σημεία που χρειάζονται άμεση εκτίμηση:

Πόνος ή οίδημα στα ούλα ή στη γνάθο.
Έκθεση οστού μέσα στο στόμα.
Αίσθημα “βαριάς γνάθου” ή δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος.
Αργή επούλωση μετά από εξαγωγή.

⚠️ Ενημέρωσε πάντα:

Τον οδοντίατρο σου πριν από κάθε οδοντιατρική πράξη.
Τον θεράποντα ιατρό σε περίπτωση πόνου ή φλεγμονής στο στόμα.

💡 Συνοπτικά:

Η ONJ είναι σπάνια (λιγότερο από 1/10.000 περιστατικά).
Η σωστή πρόληψη και η καλή στοματική υγιεινή την καθιστούν εξαιρετικά απίθανη.
Η έγκαιρη ενημέρωση του ιατρού αποτρέπει σοβαρές επιπλοκές.

Η στενή συνεργασία μεταξύ ιατρού, οδοντιάτρου και ασθενούς εξασφαλίζει τη μέγιστη ασφάλεια της θεραπείας με Prolia και τη διατήρηση της οστικής υγείας μακροπρόθεσμα.

11) Ειδικοί Πληθυσμοί

Η χρήση του Prolia® απαιτεί προσαρμοσμένη παρακολούθηση σε ορισμένες ομάδες ασθενών, όπου οι μεταβολές του ασβεστίου και η νεφρική λειτουργία επηρεάζουν τη φαρμακοδυναμική του denosumab.

👵 Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες:

Αποτελούν την κύρια ομάδα θεραπείας.
Η μακροχρόνια χρήση είναι ασφαλής με τακτική παρακολούθηση BMD και Ca.
Σε περίπτωση διακοπής, απαιτείται μετάβαση σε διφωσφονικό.

🧔 Άνδρες με οστεοπόρωση ή καρκίνο προστάτη:

Ασθενείς υπό ανδρογονo-αποστέρηση εμφανίζουν ταχεία απώλεια οστικής μάζας.
Το Prolia μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καταγμάτων σε αυτήν την ομάδα.
Απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος βιταμίνης D και Ca.

🧬 Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ):

Αυξημένος κίνδυνος σοβαρής υπασβεστιαιμίας μετά την ένεση.
Απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση Ca, P, βιταμίνης D πριν και μετά τη δόση.
Σε στάδιο ΧΝΝ 4–5, συνιστάται νοσοκομειακή ή ιατρικά επιτηρούμενη χορήγηση.

🤰 Κύηση και Θηλασμός:

Το Prolia αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη (κατηγορία D – πιθανός κίνδυνος για το έμβρυο).
Δεν συνιστάται κατά τον θηλασμό – η απέκκριση στο μητρικό γάλα είναι άγνωστη.
Απαιτείται αντισύλληψη κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για τουλάχιστον 5 μήνες μετά τη διακοπή.

⚕️ Άλλες ομάδες που χρειάζονται προσοχή:

Υποπαραθυρεοειδισμός: αυξημένος κίνδυνος υπασβεστιαιμίας∙ χρειάζεται προληπτική ρύθμιση Ca και D.
Δυσαπορρόφηση (π.χ. κοιλιοκάκη, γαστρική παράκαμψη): απαιτείται διόρθωση θρεπτικών ελλείψεων πριν τη θεραπεία.
Ανοσοκατεσταλμένοι: ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων∙ απαιτείται αυξημένη επαγρύπνηση.

Σε όλους τους ειδικούς πληθυσμούς, η παρακολούθηση των ηλεκτρολυτών και της βιταμίνης D αποτελεί το κλειδί για την ασφαλή συνέχιση της θεραπείας με Prolia.

12) Αποθήκευση & Μεταφορά του Prolia

Η σωστή αποθήκευση του Prolia® εξασφαλίζει τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητά του.
Το φάρμακο περιέχει πρωτεΐνη (denosumab), η οποία είναι ευαίσθητη στη θερμοκρασία και στις δονήσεις.

📦 Βασικοί κανόνες αποθήκευσης:

Φυλάσσεται σε ψυγείο 2–8°C.
Μην καταψύχετε το προϊόν.
Κρατήστε το στη πρωτότυπη συσκευασία για προστασία από το φως.
Μην τοποθετείτε τη σύριγγα κοντά σε ψυκτικά στοιχεία ή στο πίσω μέρος του ψυγείου (κίνδυνος παγώματος).

🌡 Μεταφορά:

Χρησιμοποιήστε ισοθερμική θήκη ή φορητό ψυγείο κατά τη μεταφορά.
Αποφύγετε την απευθείας έκθεση σε ήλιο ή θερμό περιβάλλον.
Εάν χρειαστεί να παραμείνει εκτός ψυγείου, μπορεί να διατηρηθεί έως 30°C για 30 ημέρες (μία φορά μόνο).
Αν δεν χρησιμοποιηθεί μέσα σε αυτό το διάστημα, πρέπει να απορριφθεί.

💉 Πριν τη χρήση:

Αφήστε τη σύριγγα σε θερμοκρασία δωματίου (15–25°C) για 15–30 λεπτά πριν τη χορήγηση.
Μην ανακινείτε τη σύριγγα.
Ελέγξτε οπτικά: το διάλυμα πρέπει να είναι διαυγές, άχρωμο ή ελαφρά κιτρινωπό, χωρίς σωματίδια.

⚠️ Μην χρησιμοποιείτε το προϊόν αν:

Έχει παραμείνει εκτός ψυγείου >30 ημέρες.
Το διάλυμα είναι θολό ή περιέχει σωματίδια.
Η σύριγγα έχει χτυπηθεί ή καταψυχθεί.

♻️ Απόρριψη:

Οι χρησιμοποιημένες σύριγγες απορρίπτονται σε ειδικό δοχείο αιχμηρών αντικειμένων.
Μην πετάτε το προϊόν στα κοινά απορρίμματα ή στην αποχέτευση.
Ρωτήστε το φαρμακοποιό σας για ασφαλή διάθεση.

Η σωστή αποθήκευση διασφαλίζει ότι το Prolia παραμένει βιολογικά ενεργό και ασφαλές καθ’ όλη τη διάρκεια της χρήσης του.
Η ευαισθησία του denosumab στη θερμότητα το καθιστά φάρμακο που πρέπει να χειρίζεται πάντα με προσοχή.

Κλείστε εύκολα έλεγχο ασβεστίου, φωσφόρου και βιταμίνης D ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

13) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Οι παρακάτω ερωτήσεις συγκεντρώνουν τις πιο συχνές απορίες ασθενών που λαμβάνουν Prolia®.
Οι απαντήσεις βασίζονται σε ιατρικές οδηγίες και κλινική εμπειρία, ωστόσο δεν αντικαθιστούν την εξατομικευμένη συμβουλή του θεράποντος ιατρού.

🦴 Πόσο γρήγορα δρα το Prolia;

Οι δείκτες οστικής απορρόφησης μειώνονται μέσα σε μερικές εβδομάδες από την πρώτη δόση.
Η αύξηση της οστικής πυκνότητας (BMD) είναι ορατή συνήθως μετά από 6–12 μήνες συνεχούς θεραπείας.

💊 Χρειάζομαι πάντα ασβέστιο και βιταμίνη D;

Ναι. Το Prolia μπορεί να προκαλέσει πτώση του ασβεστίου εάν δεν υπάρχει επάρκεια.
Η καθημερινή λήψη ασβεστίου (1000–1200 mg) και βιταμίνης D (800–1000 IU) είναι ουσιώδης για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

⏰ Τι να κάνω αν καθυστερήσω τη δόση;

Εάν περάσουν πάνω από 6 μήνες από την τελευταία ένεση, προγραμμάτισε άμεσα ραντεβού.
Μην περιμένεις τον “επόμενο κύκλο”. Οι δόσεις συνεχίζονται ανά 6 μήνες από τη νέα ημερομηνία.

⚡ Νιώθω μυρμηκίαση ή κράμπες μετά την ένεση. Είναι φυσιολογικό;

Ήπιες παραισθησίες ή κράμπες μπορεί να υποδηλώνουν ήπια υπασβεστιαιμία.
Επικοινώνησε με τον ιατρό σου και κάνε μέτρηση ασβεστίου ορού. Συνήθως διορθώνεται με συμπληρώματα Ca/D.

🦷 Μπορώ να κάνω εξαγωγή δοντιού ενώ λαμβάνω Prolia;

Ναι, αλλά με προσοχή.
Ιδανικά, οι επεμβάσεις να γίνονται μακριά από την ημερομηνία της ένεσης (τουλάχιστον 2 μήνες πριν ή μετά).
Ενημέρωσε πάντα τον οδοντίατρο και ακολούθησε πιστά τις οδηγίες του ιατρού για την πρόληψη οστεονέκρωσης γνάθου.

🧪 Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνω κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Τουλάχιστον:

Ασβέστιο και φωσφόρο ορού πριν και μετά την ένεση.
Βιταμίνη D κάθε 6–12 μήνες.
DEXA (οστική πυκνότητα) κάθε 1–2 χρόνια.

Αν υπάρχει νεφρική νόσος ή άλλα προβλήματα, οι έλεγχοι γίνονται συχνότερα.

💉 Μπορώ να κάνω το Prolia μόνος/η μου στο σπίτι;

Όχι. Η ένεση πρέπει να γίνεται από επαγγελματία υγείας με εμπειρία στη χορήγηση υποδορίων βιολογικών φαρμάκων.
Εσφαλμένη τεχνική μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό ή μη αποτελεσματική δόση.

🔄 Τι συμβαίνει αν σταματήσω το Prolia;

Η διακοπή προκαλεί “rebound” απώλεια οστού και κίνδυνο πολλαπλών καταγμάτων μέσα σε λίγους μήνες.
Ο ιατρός πρέπει να σε μεταβιβάσει σε διφωσφονικό για να αποφευχθεί αυτό το φαινόμενο.

🚺 Είναι ασφαλές για μακροχρόνια χρήση;

Ναι, με τακτική παρακολούθηση. Μελέτες δείχνουν διατήρηση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας έως και 10 χρόνια,
υπό την προϋπόθεση ότι ελέγχονται τα επίπεδα ασβεστίου και βιταμίνης D.

🌞 Μπορώ να συνδυάσω το Prolia με άλλες θεραπείες οστεοπόρωσης;

Συνήθως όχι ταυτόχρονα με άλλα αντιοστεοκλαστικά φάρμακα.
Ωστόσο, μπορεί να προηγηθεί ή να ακολουθήσει μετάβαση (π.χ. από ή προς διφωσφονικά) σύμφωνα με ιατρικό πρωτόκολλο.

🏋️‍♀️ Πρέπει να ασκούμαι ενώ παίρνω Prolia;

Ναι. Η άσκηση με βάρος και η μυϊκή ενδυνάμωση βοηθούν στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας,
βελτιώνουν την ισορροπία και μειώνουν τον κίνδυνο πτώσεων.

📆 Πόσο καιρό θα χρειαστεί να συνεχίσω τη θεραπεία;

Η διάρκεια εξαρτάται από το προφίλ κινδύνου σου.
Συνήθως χρειάζεται τουλάχιστον 3–5 έτη συνεχούς θεραπείας, με επανεκτίμηση κάθε 1–2 χρόνια.
Σε κάποιους ασθενείς, η θεραπεία συνεχίζεται μακροχρόνια υπό παρακολούθηση.

Η συνεργασία με τον ιατρό και ο τακτικός εργαστηριακός έλεγχος εξασφαλίζουν ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία με Prolia.
Η ενημέρωση του ασθενούς είναι καθοριστική για την αποφυγή λαθών, καθυστερήσεων ή επιπλοκών.

14) Βιβλιογραφία & Πηγές

Η ακόλουθη βιβλιογραφία περιλαμβάνει αξιόπιστες διεθνείς και ελληνικές πηγές σχετικά με το denosumab (Prolia®), την οστεοπόρωση και τη διαχείριση ασθενών υπό θεραπεία.

1. Cummings SR, San Martin J, McClung MR, et al.
Denosumab for prevention of fractures in postmenopausal women with osteoporosis.
New England Journal of Medicine, 2009;361:756–765.
2. Bone HG, et al.
Ten years of denosumab treatment in postmenopausal women with osteoporosis: results from the FREEDOM Extension trial.
Journal of Bone and Mineral Research, 2017.
3. Eastell R, et al.
Management of hypocalcemia during denosumab therapy for osteoporosis.
Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2016.
4. Tsourdi E, Zillikens MC, et al.
Fracture risk and management after discontinuation of denosumab: a systematic review and position statement by ECTS.
Bone, 2019.
5. European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis (ESCEO) –
Practical guidance for long-term management of osteoporosis with denosumab.
Aging Clinical and Experimental Research, 2022.
6. Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία –
Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διάγνωση και Θεραπεία της Μετεμμηνοπαυσιακής Οστεοπόρωσης.
Διαθέσιμο στο www.endo.gr.
7. ΕΟΦ (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων) –
Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος (ΠΧΠ) Prolia® 60 mg/ml.
Διαθέσιμο στο www.eof.gr.
8. ΕΕΜΜΟ (Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών) –
Συστάσεις για τη διακοπή του denosumab και το φαινόμενο rebound.
Διαθέσιμο στο www.eemmo.gr.

📘 Για περαιτέρω ανάγνωση:

International Osteoporosis Foundation (IOF) – Εκπαίδευση για ασθενείς και επαγγελματίες.
The Endocrine Society – Κατευθυντήριες οδηγίες για οστεοπόρωση και βιολογικούς παράγοντες.
Υπουργείο Υγείας – Πληροφορίες για την κάλυψη φαρμάκων οστεοπόρωσης στην Ελλάδα.

📄 Το περιεχόμενο είναι ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά την ιατρική γνωμάτευση.
Για εξατομικευμένες οδηγίες, συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό ή ενδοκρινολόγο σας.

Older Posts

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…