Αντισώματα anti-RNP – Φιλικός Οδηγός

🧪 Τι είναι τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA);

Τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA) είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται εναντίον συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Εμφανίζονται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, ιδιαίτερα στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ).

🔍 Η εξέταση ANA είναι ανιχνευτική, δηλαδή αποτελεί σημείο εκκίνησης για τη διάγνωση νοσημάτων που σχετίζονται με διαταραχή του ανοσοποιητικού.

🧬 Πότε ζητείται η εξέταση ANA;

Η εξέταση ANA ζητείται σε ασθενείς με:

• 🦵 Πόνους σε αρθρώσεις / μυς

• 😴 Χρόνια κόπωση

• 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

• 🧏 Απώλεια μαλλιών

• ❄️ Φαινόμενο Raynaud (λευκά/μπλε δάχτυλα)

• 💢 Εξανθήματα, ιδιαίτερα στο πρόσωπο

🧪 Τι είναι τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA);

Τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA) είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται εναντίον συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Εμφανίζονται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, ιδιαίτερα στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ).

🔍 Η εξέταση ANA είναι ανιχνευτική, δηλαδή αποτελεί σημείο εκκίνησης για τη διάγνωση νοσημάτων που σχετίζονται με διαταραχή του ανοσοποιητικού.

🧬 Πότε ζητείται η εξέταση ANA;

Η εξέταση ANA ζητείται σε ασθενείς με:

• 🦵 Πόνους σε αρθρώσεις / μυς

• 😴 Χρόνια κόπωση

• 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

• 🧏 Απώλεια μαλλιών

• ❄️ Φαινόμενο Raynaud (λευκά/μπλε δάχτυλα)

• 💢 Εξανθήματα, ιδιαίτερα στο πρόσωπο

📊 ANA και Αυτοάνοσα Νοσήματα – Πίνακας

🧪 Τι είναι οι τίτλοι ANA (π.χ. 1:80, 1:160);

Ο τίτλος ANA εκφράζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στο αίμα και μετριέται με διαδοχικές αραιώσεις του ορού.

• 1:40 ➡️ Χαμηλός τίτλος – συνήθως αρνητικός

• 1:80 ➡️ Οριακά θετικό (συχνά σε υγιείς)

• 1:160 ή > ➡️ Κλινικά σημαντικό

📌 Όσο υψηλότερος ο τίτλος, τόσο ισχυρότερη η πιθανότητα υποκείμενου αυτοάνοσου νοσήματος.

🧬 Τύποι Φθορισμού ANA (IFA)

Η ανοσοφθορισμομετρική τεχνική (IFA) αποκαλύπτει μοτίβα φθορισμού που έχουν διαγνωστική αξία:

👶 ANA σε Παιδιά

Σε παιδιά, θετικό ANA δεν σημαίνει πάντα νόσο. Μπορεί να παρατηρηθεί:

• Σε ιογενείς λοιμώξεις

• Μετά από εμβολιασμούς

• Σε νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα (JIA)

📌 Η κλινική εικόνα και περαιτέρω αντισώματα (π.χ. ENA, anti-dsDNA) είναι απαραίτητα για διάγνωση.

👨 ANA στους Άνδρες

Αν και τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι πιο συχνά σε γυναίκες, η παρουσία ANA στους άνδρες συνδέεται με:

• Πιο σοβαρές μορφές νόσου

• Καθυστερημένη διάγνωση λόγω χαμηλότερης υποψίας

📍 Αν ένας άνδρας εμφανίσει θετικό ANA με αντίστοιχα συμπτώματα, απαιτείται άμεση ανοσολογική διερεύνηση.

🤰 ANA και Εγκυμοσύνη

Τα ANA μπορούν να παραμείνουν θετικά σε γυναίκες με ιστορικό:

• ΣΕΛ

• Σύνδρομο Sjögren

• Θρομβοφιλία/Αντισώματα αντιφωσφολιπιδίων

Κίνδυνοι στην κύηση:

• Αποβολές 1ου τριμήνου

• Προεκλαμψία

• Νεογνικός λύκος (εάν υπάρχουν anti-Ro/La)

📌 Απαιτείται στενή παρακολούθηση από ρευματολόγο & γυναικολόγο.

🧪 ANA και Συνδυασμός με anti-dsDNA & ENA

Το θετικό ANA πρέπει να συμπληρώνεται με πιο ειδικές εξετάσεις:

🔹 anti-dsDNA

• Υψηλή ειδικότητα για ΣΕΛ

• Ανιχνεύει ενεργότητα και νεφρική προσβολή

🔹 anti-ENA (Extractable Nuclear Antigens)

Περιλαμβάνει:

⚠️ Ψευδώς Θετικό ANA

ANA μπορεί να είναι θετικό χωρίς αυτοάνοσο νόσημα:

• Λοιμώξεις (ιλαρά, EBV, CMV)

• Φάρμακα (υδραλαζίνη, ισονιαζίδη)

• Ηλικιωμένοι

• Στρες και άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις

📍 Η ερμηνεία γίνεται πάντα σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα και εξειδικευμένα αντισώματα.

🧠 ANA και Θυρεοειδίτιδα Hashimoto

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια αυτοάνοση πάθηση του θυρεοειδούς όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον ίδιο τον αδένα. Η πιο χαρακτηριστική ανοσολογική εικόνα είναι:

• 📌 Θετικά αντισώματα αντιθυρεοειδικής περοξειδάσης (anti-TPO)

• 📌 Θετικά αντισώματα θυρεοσφαιρίνης (anti-Tg)

🔬 Συσχέτιση με ANA

Ένα ποσοστό 20–30% των ασθενών με Hashimoto εμφανίζει επίσης θετικά ANA, κυρίως σε χαμηλό ή μέτριο τίτλο (π.χ. 1:80 ή 1:160). Η παρουσία ANA δεν σημαίνει απαραίτητα λύκο, αλλά:

• 👉 Δηλώνει αυτοάνοσο υπόστρωμα

• 👉 Υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για άλλα αυτοάνοσα

• 👉 Μπορεί να παρατηρηθεί και σε σύνδρομα πολυαδενικής αυτοανοσίας

❗ Πότε απαιτείται περαιτέρω έλεγχος;

Αν κάποιος με Hashimoto και ANA (+) παρουσιάζει:

• 🦵 Πόνο στις αρθρώσεις

• 😴 Κόπωση

• 🧏 Εξάνθημα ή φωτοευαισθησία

• 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

➡️ Τότε, απαιτείται έλεγχος anti-dsDNA, ENA, C3/C4 και παραπομπή σε ρευματολόγο.📌 Συμπερασματικά:
Η παρουσία θετικού ANA στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto δεν είναι ασυνήθιστη, αλλά η κλινική εικόνα είναι αυτή που καθορίζει την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση.

🧬 Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα (APS-1 & APS-2) και ANA

Τα Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα (Autoimmune Polyendocrine Syndromes – APS) είναι σπάνιες καταστάσεις στις οποίες προσβάλλονται πολλαπλοί ενδοκρινικοί αδένες λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού.

🔹 APS-1 (Autoimmune Polyendocrinopathy-Candidiasis-Ectodermal Dystrophy – APECED)

• Κληρονομικό (μονογονιδιακή νόσος – μετάλλαξη στο γονίδιο AIRE)

• Εμφάνιση στην παιδική ηλικία

• Κληρονομείται αυτοσωμικά υπολειπόμενα

📌 Κλινική Τριάδα:

1. Χρόνια βλεννογονοδερματική καντιντίαση

2. Υποπαραθυρεοειδισμός

3. Νόσος του Addison

🧪 ANA μπορεί να είναι θετικά σε ~30% των περιπτώσεων, χωρίς ειδικό φθορισμό.

🔹 APS-2 (Σύνδρομο Schmidt)

• Εμφάνιση σε ενήλικες, πιο συχνά σε γυναίκες

• Δεν είναι μονογονιδιακή νόσος, έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία

📌 Τυπική Τριάδα:

1. Νόσος Addison

2. Αυτοάνοση Θυρεοειδίτιδα (Hashimoto ή Graves)

3. Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

📌 Πιθανά επιπλέον:

• Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια

• Κοιλιοκάκη

• Ανεπάρκεια B12 (από γαστρίτιδα τύπου Α)

🔬 ANA και APS

• ANA μπορεί να είναι θετικά σε χαμηλούς τίτλους

• Συχνά συνοδεύονται από αντισώματα για κάθε εμπλεκόμενο όργανο:

  • Anti-TPO (θυρεοειδής)

  • Anti-21-hydroxylase (επινεφρίδια)

  • Anti-GAD65 (πάγκρεας)

🧠 Κλινική Σημασία

• Η παρουσία ANA σε συνδυασμό με πολυενδοκρινική δυσλειτουργία πρέπει να θέτει υψηλό δείκτη υποψίας για APS

• Οι ασθενείς χρειάζονται πολυεπιστημονική παρακολούθηση (ενδοκρινολόγος, ρευματολόγος, γαστρεντερολόγος)

📌 Συμπέρασμα:
Τα Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα είναι πολύπλοκες καταστάσεις με πιθανή παρουσία ANA, αλλά κυρίως με πολλαπλά όργανα-στόχους. Η πρώιμη αναγνώριση είναι κρίσιμη για την πρόληψη κρίσεων Addison και ορμονικών ανεπαρκειών.

📊 Συγκριτικός Πίνακας – Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα APS-1 vs APS-2

❓FAQ – Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA)

🔹 Τι είναι τα ANA και γιατί τα ελέγχουμε;

Τα ANA είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται κατά συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Ο έλεγχός τους είναι σημαντικός για τη διάγνωση αυτοάνοσων ρευματολογικών νοσημάτων.

🔹 Είναι επικίνδυνο να έχω θετικό ANA;

Όχι απαραίτητα. Η θετικότητα ANA μπορεί να εμφανίζεται σε υγιή άτομα, ιδιαίτερα με τίτλους 1:80 ή μικρότερους. Ωστόσο, όταν συνοδεύεται από κλινικά συμπτώματα, πρέπει να διερευνάται περαιτέρω.

🔹 Τι σημαίνει τίτλος ANA 1:160 ή 1:320;

• Τίτλοι ≥1:160 θεωρούνται κλινικά σημαντικοί, ιδίως αν υπάρχουν συμβατά συμπτώματα (αρθραλγίες, εξανθήματα, κόπωση).

• Όσο υψηλότερος ο τίτλος, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα.

🔹 Είναι η εξέταση ANA διαγνωστική από μόνη της;

Όχι. Είναι ευαίσθητη αλλά όχι ειδική. Δηλαδή μπορεί να είναι θετική σε πολλά νοσήματα, αλλά και σε υγιή άτομα. Συμπληρώνεται πάντα με anti-dsDNA, ENA, RF, anti-CCP κ.ά.

🔹 Τι σημαίνουν οι διαφορετικοί τύποι φθορισμού;

Ο τύπος φθορισμού δίνει πληροφορίες για τα αντιγόνα-στόχους των αντισωμάτων. Π.χ.:

• Ομοιογενές ➡️ ΣΕΛ

• Στικτό ➡️ Sjögren ή MCTD

• Νουκλεολικός ➡️ Σκληρόδερμα

🔹 ANA και εγκυμοσύνη: Υπάρχει κίνδυνος;

Ναι, ιδίως αν υπάρχουν anti-Ro/SSA ή anti-La/SSB. Σχετίζονται με νεογνικό λύκο ή καρδιακά προβλήματα στο έμβρυο. Οι γυναίκες αυτές χρειάζονται στενή παρακολούθηση.

🔹 Πότε πρέπει να γίνει έλεγχος ANA σε παιδιά;

Όταν υπάρχει:

• Ανεξήγητος πυρετός

• Πόνος σε αρθρώσεις ή εξάνθημα

• Υποψία νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας (JIA)

📌 Σε παιδιά, τα ANA μπορεί να είναι θετικά χωρίς παθολογία, γι’ αυτό η ερμηνεία απαιτεί προσοχή.

🔹 Τι σημαίνει αρνητικό ANA;

Ένα αρνητικό ANA μειώνει την πιθανότητα αυτοάνοσου νοσήματος, αλλά δεν το αποκλείει απόλυτα, ειδικά αν τα συμπτώματα είναι έντονα ή αν υπάρχουν άλλα θετικά αυτοαντισώματα.

🔹 Μπορεί η λήψη φαρμάκων να προκαλέσει ψευδώς θετικό ANA;

Ναι. Φάρμακα που σχετίζονται με φάρμακο-επαγόμενο λύκο περιλαμβάνουν:

• Προκαϊναμίδη

• Υδραλαζίνη

• Ισονιαζίδη

• Μινοκυκλίνη

🔹 Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση ANA;

Η εξέταση δεν παρακολουθεί την πορεία της νόσου. Επαναλαμβάνεται μόνο αν υπάρχει αλλαγή συμπτωμάτων ή ανάγκη επαναξιολόγησης.

🔹 Υπάρχει σχέση ANA με καρκίνο;

Γενικά, όχι άμεσα. Σπάνια, σε ορισμένους παρανεοπλασματικούς συνδρόμους μπορεί να εμφανιστούν αυτοαντισώματα. Όμως, το ANA δεν χρησιμοποιείται για έλεγχο καρκίνου.

🔹 Πόσο γρήγορα παίρνω αποτελέσματα ANA;

Μέσα σε 1–3 εργάσιμες ημέρες, ανάλογα με το εργαστήριο.

📚 Βιβλιογραφία

1. Tan EM et al. (1982). Range of antinuclear antibodies in healthy individuals. Arthritis & Rheumatism, 25(3), 241–245.

2. Mahler M, Fritzler MJ. (2010). Epitope specificity and significance in systemic autoimmune diseases. Annals of the New York Academy of Sciences, 1183, 267–287.

3. Petri M. (2002). ANA testing – what’s new? Lupus, 11(6), 343–346.

4. Pisetsky DS. (2017). Antinuclear antibodies in healthy people: the tip of the autoimmunity iceberg? Arthritis Research & Therapy, 19(1), 1–3.

5. Mayo Clinic Laboratories. ANA by IFA, reflex to ENA. Retrieved from: https://www.mayocliniclabs.com

6. UpToDate. (2024). Clinical manifestations and diagnosis of systemic lupus erythematosus in adults.

7. American College of Rheumatology (ACR). (2023). Guidelines for ANA, anti-dsDNA and ENA testing in clinical practice.

8. Mariz HA et al. (2011). ANA in healthy individuals and patients with autoimmune diseases: prevalence and patterns. Journal of Clinical Rheumatology, 17(3), 121–125.

9. Kakumanu P, et al. (2012). ANA and autoimmune thyroiditis: clinical implications. Autoimmunity Reviews, 11(9), 664–667.

10. Ferre EMN et al. (2019). APECED/APS-1: Pathogenesis, Diagnosis, and Therapy. Frontiers in Immunology, 10, 437.

11. Betterle C, Zanchetta R. (2003). Autoimmune polyglandular syndrome type 2: the tip of an autoimmune iceberg? Clinical & Experimental Immunology, 132(3), 251–257.

12. Sjöström L. et al. (2018). ANA and pregnancy: risk assessment and management. Rheumatology International, 38(7), 1231–1240.

13. Weetman AP. (2004). Autoimmune thyroid disease. Autoimmunity, 37(4), 337–340.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/