🔍 Τι είναι η Αιμοληψία;
Η αιμοληψία είναι η διαδικασία συλλογής δείγματος αίματος από τον οργανισμό για διαγνωστικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς. Αποτελεί μια από τις πιο συχνές ιατρικές πράξεις, απαραίτητη για:
Βιοχημικές και αιματολογικές εξετάσεις
Εντοπισμό λοιμώξεων
Παρακολούθηση χρόνιων νοσημάτων (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης)
Έλεγχο φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. INR σε ασθενείς με αντιπηκτικά)
👨⚕️ Προετοιμασία πριν την αιμοληψία
Για τον ασθενή:
Νηστεία: 8-12 ώρες εάν απαιτείται (π.χ. γλυκόζη, λιπίδια)
Ενυδάτωση: καλό επίπεδο υγρών βοηθά στην ευκολότερη φλεβοκέντηση
Ανάπαυση: ιδανικά 10-15 λεπτά πριν την αιμοληψία
Για τον επαγγελματία υγείας:
Πλύσιμο χεριών & χρήση αποστειρωμένων γαντιών
Επιλογή σωστού εξοπλισμού (σύριγγα, βελόνα, τουρνικέ, σωληνάριο)
Επαλήθευση στοιχείων ασθενούς και ετικέτα στο δείγμα
💉 Τεχνική Φλεβοκέντησης (Venipuncture)
Βήμα 1: Επιλογή φλέβας
Η μέση κυβιτική φλέβα είναι η πιο συχνή επιλογή λόγω σταθερότητας και μεγέθους.
Βήμα 2: Εφαρμογή τουρνικέ
Τοποθετείται 7–10 εκ. πάνω από το σημείο παρακέντησης. Προσοχή: όχι πάνω από 1 λεπτό.
Βήμα 3: Αντισηψία δέρματος
Με αλκοολούχο διάλυμα σε κυκλικές κινήσεις — τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα.
Βήμα 4: Διάνοιξη φλέβας
Η βελόνα εισάγεται υπό γωνία 15–30° με τη λοξή επιφάνεια προς τα πάνω (bevel up).
Βήμα 5: Συλλογή αίματος
Με σύστημα κενού (vacutainer) ή με σύριγγα, γεμίζοντας τα σωληνάρια με τη σωστή σειρά (δες παρακάτω).
Βήμα 6: Αφαίρεση και πίεση
Αφαιρείται η βελόνα και εφαρμόζεται άμεσα πίεση με βαμβάκι για 2–5 λεπτά.
🧪 Σωληνάρια – Τύποι και σειρά χρήσης
| Χρώμα Καπακιού | Πρόσθετο | Χρήση |
|---|---|---|
| Αιματηρό/κόκκινο | Κανένα | Βιοχημικός έλεγχος |
| Μπλε (citrate) | Αντιπηκτικό | INR, PT, PTT |
| Πράσινο (heparin) | Αντιπηκτικό | Ηλεκτρολύτες, αέρια |
| Μωβ (EDTA) | Αντιπηκτικό | CBC, αιματοκρίτης |
| Γκρι (fluoride) | Αναστολέας γλυκόλυσης | Γλυκόζη |
🚨 Επιπλοκές & Κίνδυνοι
Αιμάτωμα: από διάτρηση της φλέβας ή κακή πίεση μετά την αφαίρεση
Λιποθυμία: αγγειοκινητική αντίδραση, ιδίως σε φοβικούς ασθενείς
Φλεβίτιδα: τοπικός ερεθισμός φλέβας
Αιμόλυση δείγματος: κακή τεχνική (π.χ. ισχυρή αναρρόφηση ή ανακάτεμα)
👶 Αιμοληψία σε παιδιά & βρέφη
Πτέρνα (heel stick) για βρέφη <6 μηνών
Μικρές φλέβες: χρήση butterfly system
Χρήση αναλγητικής κρέμας (EMLA) 1 ώρα πριν
🤰 Αιμοληψία στην Εγκυμοσύνη
Συχνές εξετάσεις:
Γενική αίματος
Σίδηρος, φερριτίνη
Ομάδα αίματος & Rhesus
Εξετάσεις λοίμωξης (HBsAg, HIV, VDRL)
👉 Η φλεβοκέντηση γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή λόγω ορμονικών επιδράσεων στο αγγειακό δίκτυο.
🧾 Μεταφορά και Αποθήκευση
Άμεσα στο εργαστήριο (<2 ώρες)
Θερμοκρασία: ανάλογα την εξέταση (π.χ. ψυχρή αλυσίδα για γλυκόζη)
Μείξη με το πρόσθετο με ήπιες αναστροφές (όχι ανακίνηση)
❌ Συχνά Λάθη & Πώς να τα Αποφύγετε
| Λάθος | Λύση |
|---|---|
| Λανθασμένο τουρνικέ >1′ | Χρονισμός με ρολόι |
| Χρήση λάθος σωληναρίου | Προετοιμασία κατά σειρά |
| Μη αντισηψία | Τυπική εφαρμογή πριν τη βελόνα |
| Μη ετικετοποίηση | Ταυτοποίηση άμεσα μετά |
📋 Τυποποίηση & Πρωτόκολλα
ISO 15189 για ιατρικά εργαστήρια
Οδηγίες CLSI (Clinical Laboratory Standards Institute)
Πρωτόκολλα ΕΟΔΥ και ΕΣΥ για αιμοληψία & βιοασφάλεια
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🔹 Πονάει η αιμοληψία;
Η διαδικασία προκαλεί συνήθως ήπιο και στιγμιαίο πόνο ή “τσούξιμο”. Οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται απλώς μια μικρή ενόχληση που διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα.
🔹 Πόσο αίμα συλλέγεται στην αιμοληψία;
Ανάλογα με τις εξετάσεις, συνήθως συλλέγονται 5–15 ml αίματος. Σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. αιμοδοσία ή καλλιέργειες), απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα.
🔹 Πρέπει να είμαι νηστικός/ή πριν την αιμοληψία;
Ναι, για συγκεκριμένες εξετάσεις όπως το σάκχαρο, τα λιπίδια, ο σίδηρος και η ινσουλίνη, απαιτείται νηστεία 8–12 ωρών. Για άλλες εξετάσεις, όπως γενική αίματος, δεν είναι απαραίτητη.
🔹 Τι μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα;
Παράγοντες όπως η κακή τεχνική (αιμόλυση), λανθασμένος χρόνος εφαρμογής τουρνικέ, πρόσφατη άσκηση, λήψη τροφής ή φαρμάκων μπορεί να αλλοιώσουν τα αποτελέσματα.
🔹 Υπάρχουν κίνδυνοι από την αιμοληψία;
Ναι, αν και σπάνια. Περιλαμβάνουν αιμάτωμα, φλεβίτιδα, αιμόλυση δείγματος, ζάλη ή λιποθυμία. Όταν η διαδικασία γίνεται σωστά, ο κίνδυνος είναι ελάχιστος.
🔹 Μπορεί να γίνει αιμοληψία σε παιδιά;
Ναι. Σε βρέφη γίνεται συχνά με “τσίμπημα” στη φτέρνα. Σε μεγαλύτερα παιδιά χρησιμοποιούνται ειδικές μικρές βελόνες και butterfly συστήματα. Ηρεμία και συνεργασία είναι σημαντικές.
🔹 Υπάρχουν ειδικές οδηγίες για εγκύους;
Η αιμοληψία στην εγκυμοσύνη είναι ασφαλής και πολύ συχνή. Πραγματοποιείται για έλεγχο αναιμίας, Rhesus, λοιμώξεων κ.ά. Χρειάζεται προσοχή στην επιλογή φλέβας λόγω ευθραυστότητας.
🔹 Τι είναι η αιμόλυση και πώς αποφεύγεται;
Αιμόλυση είναι η καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο δείγμα. Συμβαίνει από υπερβολική πίεση, λάθος αναρρόφηση ή ανακίνηση. Αποφεύγεται με ήπια τεχνική και σωστή μεταχείριση.
🔹 Τι γίνεται αν το δείγμα πήξει;
Το δείγμα είναι άχρηστο για τις περισσότερες εξετάσεις. Χρειάζεται νέα αιμοληψία, συνήθως με νέο σωληνάριο με σωστό αντιπηκτικό.
🔹 Πώς μπορώ να αποφύγω τη λιποθυμία;
Ενημερώστε το προσωπικό εάν έχετε ιστορικό λιποθυμίας. Ξαπλώστε κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και παραμείνετε ενυδατωμένοι. Ηρεμία και βαθιές αναπνοές βοηθούν.
🔹 Πονάει η αιμοληψία;
Η ενόχληση είναι συνήθως ελάχιστη και διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα.
🔹 Πόσο αίμα συλλέγεται;
Συνήθως 5–15 mL, ανάλογα τις εξετάσεις.
🔹 Πρέπει να είμαι νηστικός/ή;
Ναι για γλυκόζη, λιπίδια, σίδηρο – όχι για γενική αίματος.
🔹 Τι να προσέξω μετά την αιμοληψία;
Αποφύγετε έντονη άσκηση για 1 ώρα και κρατήστε την περιοχή καθαρή.
🔹 Τι σημαίνει “αιμόλυση δείγματος”;
Καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σωληνάριο — καθιστά το δείγμα άκυρο.
📚 Εκτεταμένη Βιβλιογραφία
| # | Πηγή | Σύνδεσμος |
|---|---|---|
| 1 | WHO – Best Practices in Phlebotomy (2010) | WHO Link |
| 2 | CLSI GP41-A7 – Venipuncture Guidelines | CLSI Link |
| 3 | Phlebotomy Essentials – McCall, Tankersley (2020) | – |
| 4 | Tietz Textbook of Clinical Chemistry (2017) | – |
| 5 | Henry’s Clinical Diagnosis (2022) | – |
| 6 | ISO 15189:2012 – Medical Laboratory Standards | ISO Link |
| 7 | ΕΟΔΥ – Κατευθυντήριες Οδηγίες Αιμοληψίας | ΕΟΔΥ |
| 8 | Ελληνική Εταιρεία Αιματολογίας – Πρωτόκολλα | ΕΕΑ |
| 9 | Υπουργείο Υγείας – Βιοασφάλεια | – |
| 10 | ΕΕΝΕΠ – Θεωρία & Πράξη Αιμοληψίας | ΕΕΝΕΠ |
| 11 | Παπαγεωργίου Ι. – Μοριακή Διαγνωστική (2021) | – |
| 12 | Νοσηλευτική Επιθεώρηση – Αιμοληψία (2021) | – |
| 13 | ΕΚΠΑ – Εκπαίδευση Αιμοληψίας | ΕΚΠΑ |
| 14 | Ιατρική Σχολή Κρήτης – Πρωτόκολλα | UOC |