🩸 Εισαγωγή: Τι είναι ο σίδηρος;

Ο σίδηρος (Fe) είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη ζωή. Χωρίς αυτόν, ο οργανισμός δεν μπορεί να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς, ούτε να εκτελέσει πλήθος βιοχημικών αντιδράσεων. Παρά τη μικρή του ποσότητα στο σώμα, η σημασία του είναι τεράστια.

Ο σίδηρος συμμετέχει:

• Στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και μυοσφαιρίνης
• Στη λειτουργία ενζύμων οξειδοαναγωγής
• Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια
• Στη διαφοροποίηση και λειτουργία του ανοσοποιητικού

Το 70% του σιδήρου βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το υπόλοιπο αποθηκεύεται στη φερριτίνη, αιμοσιδηρίνη και σε κυτταρικά αποθέματα.

🔬 Φυσιολογία και λειτουργία του σιδήρου

Ο σίδηρος είναι θεμελιώδες στοιχείο για:

• Μεταφορά οξυγόνου: Μέσω της αιμοσφαιρίνης στους πνεύμονες και στους ιστούς.
• Αποθήκευση οξυγόνου: Η μυοσφαιρίνη στις μυϊκές ίνες λειτουργεί ως δεξαμενή.
• Σύνθεση DNA: Απαραίτητος για την ικανότητα των κυττάρων να διαιρούνται και να επιβιώνουν.
• Μεταβολισμό φαρμάκων και αποτοξίνωση μέσω ηπατικών ενζύμων.

 

🧪 Εργαστηριακές εξετάσεις

🧾 Ερμηνεία εργαστηριακών αποτελεσμάτων:

Η αξιολόγηση των επιπέδων σιδήρου απαιτεί πολυπαραγοντική προσέγγιση. Ενδεικτικά:

• Χαμηλός σίδηρος ορού + Χαμηλή φερριτίνη + Αυξημένο TIBC → ισχυρή ένδειξη σιδηροπενίας
• Φυσιολογική ή αυξημένη φερριτίνη + χαμηλός κορεσμός τρανσφερρίνης → πιθανή αναιμία χρονίας νόσου
• Υψηλός σίδηρος + Υψηλός κορεσμός + Αυξημένη φερριτίνη → υποψία αιμοχρωμάτωσης ή υπερσιδήρωσης
• Υψηλός sTfR → υποδηλώνει αυξημένη κυτταρική ανάγκη για σίδηρο, ακόμα και αν η φερριτίνη είναι φυσιολογική

📌 Ο συνδυασμός δεικτών και η συνεκτίμηση της φλεγμονώδους κατάστασης του ασθενούς είναι απαραίτητα για ακριβή διάγνωση.

🎯 Αξιοπιστία μέτρησης σιδήρου:

Η μέτρηση του σιδήρου ορού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, γι’ αυτό απαιτείται προσοχή στην ερμηνεία:

• Η αιμοληψία πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες, λόγω ημερήσιας διακύμανσης
• Προτιμάται νηστεία 8–12 ωρών για αποφυγή παρεμβολών από διατροφή
• Οξεία ή χρόνια φλεγμονή μπορεί να ανεβάσει τεχνητά τη φερριτίνη, αποκρύπτοντας υποκείμενη σιδηροπενία
• Σωματική καταπόνηση, έμμηνος ρύση ή αιμορραγία επηρεάζουν τα επίπεδα
• Συνιστάται συνδυασμός δεικτών (φερριτίνη, τρανσφερρίνη, κορεσμός, sTfR) για ακριβή αξιολόγηση

⏳ Ημερήσια διακύμανση σιδήρου:

Ο σίδηρος ορού εμφανίζει φυσιολογική ημερήσια διακύμανση, με:

• Μέγιστες τιμές το πρωί (06:00–10:00)
• Μειωμένα επίπεδα κατά τη διάρκεια της ημέρας (ιδίως το απόγευμα)

Αυτός είναι ο λόγος που η μέτρηση σιδήρου ορού πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες, ιδανικά μετά από 8–12 ώρες νηστείας, για μεγαλύτερη αξιοπιστία.

1. Σίδηρος ορού (Serum Iron):
Μετρά τη συγκέντρωση σιδήρου στο πλάσμα. Αντικατοπτρίζει τον κυκλοφορούντα σίδηρο που δεσμεύεται κυρίως από την τρανσφερρίνη. Επηρεάζεται από την ώρα της ημέρας και τη διατροφή.

2. Φερριτίνη (Ferritin):
Η πιο αξιόπιστη εξέταση για αποθήκες σιδήρου. Χαμηλή τιμή αποτελεί πρώιμο δείκτη σιδηροπενίας. Είναι οξείας φάσης δείκτης και αυξάνεται σε φλεγμονές, λοίμωξη, καρκίνο.

3. Τρανσφερρίνη (Transferrin):
Πρωτεΐνη μεταφοράς του σιδήρου στο αίμα. Αυξάνεται σε σιδηροπενία, μειώνεται σε χρόνια φλεγμονή και ηπατική νόσο.

4. Κορεσμός τρανσφερρίνης (Transferrin Saturation):
Ποσοστό (%) της τρανσφερίνης που μεταφέρει σίδηρο. Φυσιολογικές τιμές: 20–50%. Τιμή <15% υποδηλώνει έλλειψη.

5. TIBC (Total Iron Binding Capacity):
Συνολική ικανότητα του αίματος να δεσμεύσει σίδηρο. Υψηλό TIBC → έλλειψη σιδήρου. Χαμηλό TIBC → φλεγμονώδεις καταστάσεις ή υπερσιδήρωση.

6. Διαλυτός Υποδοχέας Τρανσφερρίνης (sTfR):
Αντανακλά την ανάγκη των κυττάρων για σίδηρο. Δεν επηρεάζεται από φλεγμονή, χρήσιμος σε διάκριση μεταξύ σιδηροπενίας και αναιμίας χρονίας νόσου.

7. Αναλογία sTfR/λογ. Φερριτίνης (sTfR/log Ferritin):
Αυξημένη αναλογία ενισχύει τη διάγνωση καθαρής σιδηροπενίας.

---

 

🚨 Έλλειψη Σιδήρου (Σιδηροπενία)

Η σιδηροπενία είναι η πιο κοινή διατροφική ανεπάρκεια παγκοσμίως και συχνά οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμες για την αποτροπή σοβαρών συνεπειών, όπως μειωμένη απόδοση, διαταραχές ανάπτυξης και ευπάθεια σε λοιμώξεις.

🔎 Αίτια:

• Φτωχή πρόσληψη σιδήρου μέσω διατροφής, ειδικά σε φυτοφάγους ή άτομα με διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες
• Αυξημένες ανάγκες κατά την εγκυμοσύνη, την εφηβεία ή τον ταχύ ρυθμό ανάπτυξης στα παιδιά
• Χρόνια απώλεια αίματος: γυναικολογικά αίτια (έντονη έμμηνος ρύση), πεπτικά έλκη, καρκίνος παχέος εντέρου
• Μειωμένη απορρόφηση σε περιπτώσεις όπως κοιλιοκάκη, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, γαστρεκτομή
• Χρήση φαρμάκων (π.χ. PPI, αντιόξινα) που μειώνουν τη γαστρική οξύτητα

⚠️ Συμπτώματα:

Η εκδήλωση εξαρτάται από τη βαρύτητα και τη διάρκεια της έλλειψης:

• Γενικευμένη κόπωση, λήθαργος
• Μειωμένη αντοχή στην άσκηση
• Ταχυκαρδία, δύσπνοια κόπωσης
• Πονοκέφαλοι, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης
• Παγοφαγία (επιθυμία για κατανάλωση πάγου)
• Αλλοιώσεις στα νύχια (κοιλωνυχία), ξηρότητα δέρματος, τριχόπτωση

🧪 Διάγνωση:

• Χαμηλός σίδηρος ορού, χαμηλή φερριτίνη, υψηλό TIBC
• Κορεσμός τρανσφερίνης <15%
• Αυξημένος sTfR
• Περιφερική αιμοδοσία: μικροκυτταρική, υποχρωμική εικόνα

🩺 Σιδηροπενική Αναιμία:

• Η πιο κοινή αιτία αναιμίας παγκοσμίως
• Σε προχωρημένες μορφές οδηγεί σε λειτουργική ανικανότητα
• Μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκείμενης σοβαρής νόσου (π.χ. γαστρεντερική αιμορραγία, κακοήθεια)

👩‍⚕️ Αντιμετώπιση:

• Διαιτητική ενίσχυση με πλούσια σε σίδηρο τρόφιμα
• Χορήγηση σιδηρούχων σκευασμάτων από το στόμα ή ενδοφλεβίως
• Αντιμετώπιση αιτίας (διακοπή αιμορραγίας, αντιμετώπιση απορρόφησης)

 

📈 Υπερφόρτωση Σιδήρου (Υπερσιδήρωση)

🧬 Αιμοχρωμάτωση:

Κληρονομική πάθηση με αυξημένη απορρόφηση σιδήρου.

• Εναπόθεση σε ήπαρ, καρδιά, πάγκρεας → ηπατική κίρρωση, καρδιοπάθεια, διαβήτης

🩸 Δευτεροπαθής υπερσιδήρωση:

• Μεταγγίσεις, χρόνια αιμόλυση, μακροχρόνια λήψη σιδήρου

• 🥦 Διατροφή και Σίδηρος

  Η διατροφή αποτελεί θεμέλιο της πρόληψης και αντιμετώπισης της σιδηροπενίας. Η επιλογή τροφών πλούσιων σε σίδηρο και ο συνδυασμός τους με ουσίες που ενισχύουν την απορρόφηση παίζει κρίσιμο ρόλο.

  🍖 Αιμικός σίδηρος:

  Απορροφάται με ρυθμό 15–35%. Βρίσκεται μόνο σε ζωικές τροφές:

  • Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, αρνί)
  • Συκώτι, καρδιά, σπλήνας
  • Ψάρια (σαρδέλες, τόνος)
  • Πουλερικά (γαλοπούλα, κοτόπουλο)

  🥬 Μη αιμικός σίδηρος:

  Απορροφάται δυσκολότερα (2–20%) αλλά είναι σημαντικός στις φυτικές δίαιτες:

  • Όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια)
  • Σπανάκι, μπρόκολο, λαχανίδα
  • Ξηροί καρποί (ηλιόσποροι, αμύγδαλα)
  • Εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού
  • Ταχίνι και χαρουπόμελο

  🧃 Παράγοντες που αυξάνουν την απορρόφηση:

  • Βιταμίνη C (π.χ. πορτοκάλι, ακτινίδιο, πιπεριές)
  • Οργανικά οξέα (κιτρικό, γλυκονικό)
  • Κρέας (το «Meat Factor» ενισχύει απορρόφηση μη αιμικού σιδήρου)

  🚫 Παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση:

  • Φυτικά οξέα σε δημητριακά ολικής άλεσης
  • Τανίνες σε τσάι και καφέ
  • Ασβέστιο (ανταγωνιστική απορρόφηση από γαλακτοκομικά)
  • Πολυφαινόλες σε σοκολάτα, κόκκινο κρασί

  🍽️ Χρήσιμες διατροφικές συμβουλές:

  • Συνδυάστε σπανακόρυζο με λεμόνι ή φακές με ντομάτα
  • Αποφύγετε καφέ/τσάι 1 ώρα πριν & μετά από γεύματα πλούσια σε σίδηρο
  • Μην καταναλώνετε σίδηρο ταυτόχρονα με γαλακτοκομικά
  • Μαγειρέψτε σε σκεύη από χυτοσίδηρο – ενισχύει το σίδηρο των τροφών!

  💊 Συμπληρώματα και Θεραπεία

  Η θεραπεία με σίδηρο στοχεύει στην αναπλήρωση των αποθεμάτων, την αποκατάσταση της φυσιολογικής αιμοποίησης και την εξάλειψη της υποκείμενης αιτίας.

  📌 Πότε χορηγούνται:

  • Σε διαγνωσμένη σιδηροπενία ή σιδηροπενική αναιμία
  • Προληπτικά σε εγκύους, βρέφη, δότες αίματος, φυτοφάγους
  • Σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (μαζί με EPO)

  💊 Μορφές σιδήρου:

  • Θειικός σίδηρος (ferrous sulfate): φθηνός, αλλά συχνά προκαλεί ΓΕΣ παρενέργειες
  • Φουμαρικός σίδηρος (ferrous fumarate): υψηλότερη περιεκτικότητα σε Fe ανά mg
  • Γλυκονικός σίδηρος (ferrous gluconate): πιο ήπιος, λιγότερες παρενέργειες
  • Πολυσακχαριδικός σίδηρος: καλύτερα ανεκτός, ιδανικός σε χρόνιες παθήσεις

  🕒 Χρονισμός & τρόπος λήψης:

  • Λήψη 1 ώρα πριν ή 2 ώρες μετά τα γεύματα για βέλτιστη απορρόφηση
  • Μαζί με πορτοκαλάδα ή πηγή βιταμίνης C
  • Αποφυγή καφέ/γαλακτοκομικών για 1–2 ώρες γύρω από τη δόση

  ⏳ Δοσολογία & διάρκεια:

  • Τυπική δόση: 100–200 mg στοιχειακού Fe/ημέρα σε ενήλικες
  • Διάρκεια θεραπείας:
    • Αρχικό στάδιο (διόρθωση αναιμίας): 1–2 μήνες
    • Φάση αναπλήρωσης αποθηκών: 2–4 επιπλέον μήνες
    • Συνολικά 3–6 μήνες, ανάλογα με τη βαρύτητα και την αιτία
  • Παρακολούθηση αιμοσφαιρίνης κάθε 2–4 εβδομάδες στην αρχή
  • Φερριτίνη και τρανσφερρίνη επανεκτιμώνται μετά από 2–3 μήνες
  • Σε επίμονη χαμηλή φερριτίνη παρά φυσιολογική Hgb → παράταση αγωγής
  • Τυπική δόση: 100–200 mg στοιχειακού Fe/ημέρα σε ενήλικες
  • Διάρκεια: 3–6 μήνες μετά την ομαλοποίηση της αιμοσφαιρίνης για πλήρη αναπλήρωση

  💉 Ενδοφλέβια θεραπεία:

  Ενδείκνυται σε:

  • Σοβαρή αναιμία, γρήγορη ανάγκη αναπλήρωσης
  • Δυσαπορρόφηση (π.χ. ΙΦΝΕ, βαριατρικές επεμβάσεις)
  • Μη συμμόρφωση/ανεπιθύμητες ενέργειες από του στόματος μορφών
  • Έγκυες με χαμηλή φερριτίνη και δυσανεξία στην per os αγωγή

  Φάρμακα: Iron sucrose, ferric carboxymaltose, iron isomaltoside

  ⚠️ Παρενέργειες:

  • Πεπτικά: ναυτία, μεταλλική γεύση, κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα
  • Χρωματισμός κοπράνων (μαύρα κόπρανα): φυσιολογικό εύρημα
  • Ενδοφλέβια: υπόταση, εξάνθημα, σπάνια αναφυλαξία (κυρίως με παλαιότερες μορφές όπως iron dextran)

  ---

  🤰 Σίδηρος στην Εγκυμοσύνη

   

  

• Η εγκυμοσύνη αποτελεί περίοδο με σημαντικά αυξημένες ανάγκες για σίδηρο λόγω:
  • Της αυξανόμενης μάζας αίματος της μητέρας
  • Της ανάπτυξης του πλακούντα
  • Των απαιτήσεων του εμβρύου για φυσιολογική αιμοποίηση και ανάπτυξη

  🧮 Ανάγκες ανά τρίμηνο:

  • 1ο τρίμηνο: ~9-10 mg/ημέρα
  • 2ο τρίμηνο: έως 18 mg/ημέρα
  • 3ο τρίμηνο: 27 mg/ημέρα (μέγιστη ζήτηση)

  🩸 Κίνδυνοι από έλλειψη σιδήρου στην κύηση:

  • Αυξημένος κίνδυνος πρόωρου τοκετού
  • Χαμηλό βάρος γέννησης
  • Αναιμία στη μητέρα και μεταγεννητική κόπωση
  • Μειωμένα αποθέματα σιδήρου στο νεογνό

  🧪 Παρακολούθηση:

  ---

  👶 Σίδηρος στα Παιδιά

  Η παιδική ηλικία είναι περίοδος αυξημένων αναγκών σε σίδηρο λόγω ταχέως ρυθμού ανάπτυξης, αύξησης της αιμοποίησης και γνωστικής εξέλιξης. Η επαρκής πρόσληψη είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική υγεία.

  📌 Ανάγκες ανά ηλικία (RDA):

  • 0–6 μηνών: 0.27 mg/ημέρα (μέσω αποθηκών/μητρικού γάλακτος)
  • 7–12 μηνών: 11 mg/ημέρα
  • 1–3 ετών: 7 mg/ημέρα
  • 4–8 ετών: 10 mg/ημέρα
  • 9–13 ετών: 8 mg/ημέρα
  • 14–18 ετών: 11 mg (αγόρια), 15 mg (κορίτσια)
    

    👶 Νεογνά και Βρέφη:

    • Οι αποθήκες σιδήρου επαρκούν για ~6 μήνες
    • Τα πρόωρα, δίδυμα ή με χαμηλό βάρος γέννησης έχουν μικρότερα αποθέματα και χρειάζονται νωρίτερη συμπλήρωση

    🍼 Βρεφική διατροφή:

    • Ο μητρικός θηλασμός καλύπτει πλήρως τις ανάγκες ως 4–6 μηνών
    • Από 6 μηνών απαιτείται εισαγωγή εμπλουτισμένων δημητριακών, κρέατος ή συμπληρωμάτων

    🚨 Σημεία έλλειψης σιδήρου:

    • Μειωμένη όρεξη, ατονία, υπνηλία
    • Καθυστερημένη κινητική/γνωστική ανάπτυξη
    • Ευπάθεια σε λοιμώξεις

    💊 Πότε απαιτούνται συμπληρώματα:

    • Πρόωρα βρέφη (1–2 mg/kg/ημέρα από 1ου μήνα)
    • Βρέφη με ανεπαρκή πρόσληψη από διατροφή
    • Παιδιά με ειδικά διατροφικά μοτίβα (π.χ. vegan)

    🍽️ Διατροφικές στρατηγικές:

    • Δημητριακά και τροφές εμπλουτισμένες σε σίδηρο
    • Συνδυασμός με βιταμίνη C (χυμός πορτοκαλιού, πιπεριές)
    • Μείωση πρόσληψης γάλακτος >500 ml/ημέρα που ανταγωνίζεται την απορρόφηση

    🧠 Επιδράσεις στη γνωστική ανάπτυξη:

    Η χρόνια σιδηροπενία έχει συσχετιστεί με:

    • Μειωμένη προσοχή και μνήμη
    • Καθυστερημένη σχολική επίδοση
    • Δυσκολίες στη μάθηση

  ---

  📊 Φυσιολογικές Τιμές (σε scrollable πίνακα για mobile)

  Παράμετρος	Εύρος	Σημειώσεις
  Σίδηρος ορού	60–170 μg/dL	Νηστεία 8 ωρών
  Φερριτίνη	20–500 ng/mL (άνδρες), 10–200 (γυναίκες)	Χαμηλή = έλλειψη
  Τρασφερρίνη	200–360 mg/dL	Αυξάνεται σε σιδηροπενία
  TIBC	240–450 μg/dL	Υψηλό = έλλειψη
  Κορεσμός τρανσφερρίνης	20–50%	Κάτω από 15% = σιδηροπενία

❓ FAQ

Τι προκαλεί χαμηλό σίδηρο στο αίμα;

Η χαμηλή τιμή σιδήρου στο αίμα μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη, χρόνια απώλεια αίματος (π.χ. από έμμηνο ρύση ή έλκη), διαταραχές απορρόφησης όπως κοιλιοκάκη, ή αυξημένες απαιτήσεις (εγκυμοσύνη, εφηβεία).

Τι είναι η σιδηροπενική αναιμία;

Πρόκειται για αναιμία που προκαλείται από έλλειψη σιδήρου. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρότερα και λιγότερο χρωματισμένα από το φυσιολογικό, οδηγώντας σε μειωμένη ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου.

Ποια είναι η διαφορά αιμικού και μη αιμικού σιδήρου;

Ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται σε ζωικές τροφές και απορροφάται εύκολα από το έντερο. Ο μη αιμικός είναι φυτικής προέλευσης και έχει μικρότερη απορροφησιμότητα, αλλά ενισχύεται με βιταμίνη C.

Πότε χορηγείται ενδοφλέβιος σίδηρος;

Σε περιπτώσεις σοβαρής αναιμίας, δυσαπορρόφησης, φλεγμονωδών νοσημάτων ή όταν τα από του στόματος σκευάσματα προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες ή δεν είναι αποτελεσματικά.

Πώς επηρεάζουν τα φάρμακα τα επίπεδα σιδήρου;

Αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων, ασβέστιο και τετρακυκλίνες μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Χρειάζεται προσοχή στο συνδυασμό τους με σιδηρούχα σκευάσματα.

Τι είναι ο κορεσμός τρανσφερρίνης;

Δείχνει το ποσοστό της τρανσφερρίνης που μεταφέρει σίδηρο. Χαμηλός κορεσμός υποδηλώνει έλλειψη, ενώ υψηλός μπορεί να δείχνει υπερσιδήρωση ή αιμοχρωμάτωση.

Ποια η σημασία της φερριτίνης;

Η φερριτίνη είναι η βασική αποθήκη σιδήρου. Χαμηλή φερριτίνη σχεδόν πάντα σημαίνει έλλειψη σιδήρου, ενώ υψηλή μπορεί να παρατηρείται σε φλεγμονές, ηπατικά νοσήματα ή υπερφόρτωση.

Μπορεί ο σίδηρος να είναι αυξημένος χωρίς αιμοχρωμάτωση;

Ναι. Υπερσιδήρωση παρατηρείται και σε συχνές μεταγγίσεις, χρόνιες ηπατοπάθειες, και σε φλεγμονώδη σύνδρομα. Η αιμοχρωμάτωση είναι κληρονομική και συνοδεύεται από γονιδιακή μετάλλαξη (π.χ. HFE).

Πώς σχετίζεται ο σίδηρος με τον καρκίνο;

Η χρόνια σιδηροπενία μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκείμενης κακοήθειας, ειδικά στον γαστρεντερικό σωλήνα. Αντίστοιχα, αυξημένα επίπεδα σιδήρου μπορεί να ευνοούν το οξειδωτικό στρες και τη μετάλλαξη κυττάρων.

Μπορούν οι φυτοφάγοι να καλύψουν τις ανάγκες τους σε σίδηρο;

Ναι, με προσεκτικό σχεδιασμό διατροφής. Πρέπει να συνδυάζουν τροφές πλούσιες σε μη αιμικό σίδηρο με πηγές βιταμίνης C και να αποφεύγουν ανασταλτικούς παράγοντες.

Τι είναι η διαλυτότητα τρανσφερρίνης (sTfR);

Ο sTfR αντανακλά την ανάγκη των κυττάρων για σίδηρο. Αυξάνεται σε σιδηροπενία και είναι λιγότερο επηρεασμένος από φλεγμονή σε σχέση με τη φερριτίνη.

Μπορεί η υπερφόρτωση σιδήρου να προκαλέσει βλάβες;

Ναι, η περίσσεια σιδήρου εναποτίθεται σε όργανα όπως ήπαρ, καρδιά και πάγκρεας, οδηγώντας σε κίρρωση, καρδιοπάθειες και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Επηρεάζει η άσκηση τα επίπεδα σιδήρου;

Ναι. Η έντονη άσκηση αυξάνει τις ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο, λόγω απώλειας μέσω ιδρώτα, μικροαιμορραγιών ή αυξημένης αιμόλυσης.

Μπορώ να λάβω σίδηρο προληπτικά χωρίς εξετάσεις;

Δεν συνιστάται. Η χορήγηση σιδήρου χωρίς ένδειξη μπορεί να προκαλέσει υπερφόρτωση. Απαιτείται έλεγχος φερριτίνης και αιμοσφαιρίνης πριν από κάθε θεραπεία.

📚 Ελληνική Βιβλιογραφία – Πηγές για τον Σίδηρο

1. ΕΟΔΥ – Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας
   📎 https://eody.gov.gr
   Άρθρα για αναιμία, σιδηροπενία, διατροφικές ελλείψεις & παιδική διατροφή.

2. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού – Τμήμα Διατροφής
   📎 http://www.ich.gr
   Οδηγίες για διατροφή βρεφών και παιδιών, πρόληψη σιδηροπενικής αναιμίας.

3. Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες Οδηγίες
   📎 https://www.hema.gr
   Οδηγίες για διαχείριση σιδηροπενικής αναιμίας και χορήγηση σιδήρου.

4. Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία
   📎 https://www.diatrofi.gr
   Ενημερωτικά άρθρα για τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο, απορρόφηση και ρόλο βιταμινών.

5. Γενικό Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» – Παιδιατρική Κλινική
   📎 Έρευνες για σιδηροπενία σε βρέφη, πρόωρα, εφήβους.

6. Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Ενήλικες / Παιδιά / Εγκύους
   📎 https://www.diatrofikoiodigoi.gr
   Αναλυτικοί οδηγοί από το Ινστιτούτο Πρόληψης (ΙΠΕΤ) – Υπουργείο Υγείας.

7. Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία
   📎 https://ene.gr
   Διαχείριση σιδηροπενίας σε χρόνια νεφρική νόσο – οδηγίες για φερριτίνη, τρανσφερρίνη και ESA.

   🌍 Διεθνής Βιβλιογραφία – Πηγές για τον Σίδηρο

   1. 1. World Health Organization (WHO)
         📎 Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention and Control
         https://www.who.int/publications/i/item/WHO-NHD-01.3
         👉 Κατευθυντήριες οδηγίες για την παγκόσμια αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας.

      2. NIH – Office of Dietary Supplements (ODS)
         📎 Iron – Fact Sheet for Health Professionals
         https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional
         👉 Αναλυτικός οδηγός για τη διατροφή, ανάγκες και συμπληρώματα σιδήρου.

      3. Mayo Clinic
         📎 Iron Tests – Why it’s done and how to prepare
         https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/iron-test/about/pac-20385005
         👉 Κλινική καθοδήγηση για εξετάσεις σιδήρου και τιμές αναφοράς.

      4. Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
         📎 Iron Deficiency in Women and Children
         https://www.cdc.gov/nutrition/infantandtoddlernutrition/iron-deficiency.html
         👉 Πληροφορίες για την πρόληψη σιδηροπενίας στις ΗΠΑ.

      5. National Institute for Health and Care Excellence (NICE, UK)
         📎 Anaemia – Iron deficiency
         https://cks.nice.org.uk/topics/anaemia-iron-deficiency
         👉 Βρετανικές κατευθυντήριες οδηγίες για διάγνωση & θεραπεία.

      6. PubMed / NCBI
         📎 Iron metabolism & disorders – Peer-reviewed literature
         https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=iron+deficiency+anemia
         👉 Επιστημονικές δημοσιεύσεις για τον σίδηρο, φερριτίνη, αναιμία.

      7. UpToDate®
         📎 Iron Deficiency Anemia in Adults and Children – Clinical Management
         https://www.uptodate.com/contents/iron-deficiency-anemia-in-adults
         👉 Κλινικά άρθρα με βάση τις τελευταίες αποδείξεις (με συνδρομή).

      8. European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN)
         📎 Θέσεις και οδηγίες για σίδηρο στην παιδική διατροφή (συστάσεις απογαλακτισμού)

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/

---