CK (Κρεατινική Φωσφοκινάση): Τι είναι, πότε αυξάνεται και τι σημαίνει

🔬 Τι είναι η CPK;

Η CPK (ή CK – Creatine Kinase) είναι ένζυμο που παίζει καθοριστικό ρόλο στη μυϊκή ενέργεια, ειδικά στη μετατροπή της φωσφοκρεατίνης σε ATP, την κύρια πηγή ενέργειας για τις μυϊκές συσπάσεις. Παράγεται κυρίως στους:

• Σκελετικούς μύες
• Καρδιακό μυ
• Εγκέφαλο

🧬 Τύποι της CK

Η CPK διακρίνεται σε 3 ισομορφές:

• CPK-MM: Κυρίως στους σκελετικούς μύες
• CPK-MB: Ειδική στον καρδιακό μυ (δείκτης εμφράγματος)
• CPK-BB: Σπανιότερη, βρίσκεται στον εγκέφαλο και σε νευρικούς ιστούς

📈 Πότε αυξάνεται η CK;

Η CPK αυξάνεται όταν καταστρέφεται ιστός που την περιέχει ή όταν οι μύες καταπονούνται υπερβολικά. Η αύξηση μπορεί να είναι:

• Ήπια (έως 3x ULN): μετά από έντονη άσκηση, ενδομυϊκές ενέσεις, μικρού βαθμού τραύμα
• Μέτρια (3–10x ULN): σε μυοσίτιδα, στατινο-επαγόμενη μυοπάθεια, επιληπτικές κρίσεις
• Σοβαρή (>10x ULN): ραβδομυόλυση, εκτεταμένα εγκαύματα, σύνδρομο καταπλάκωσης

Συχνότερες αιτίες:

• Έμφραγμα μυοκαρδίου (CPK-MB)
• Ραβδομυόλυση (εκτεταμένη μυϊκή καταστροφή)
• Μυοσίτιδα / Μυϊκές δυστροφίες
• Έντονη άσκηση ή τραύμα
• Επιληπτικές κρίσεις / Εγκεφαλικό (CPK-BB)
• Φάρμακα (π.χ. στατίνες, κοκαΐνη)
• Υποθερμία ή υπερθερμία
• Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών
• Έμφραγμα μυοκαρδίου (CPK-MB)
• Ραβδομυόλυση (εκτεταμένη μυϊκή καταστροφή)
• Μυοσίτιδα / Μυϊκές δυστροφίες
• Έντονη άσκηση ή τραύμα
• Επιληπτικές κρίσεις / Εγκεφαλικό (CPK-BB)
• Φάρμακα (π.χ. στατίνες, κοκαΐνη)

 

🧪 Πότε ζητείται η εξέταση CK;

Η μέτρηση της CPK χρησιμοποιείται για:

• Διάγνωση εμφράγματος (παλιότερα, πλέον με τροπονίνη)
• Ανίχνευση μυοπαθειών (π.χ. Duchenne)
• Παρακολούθηση στατινο-επαγόμενης μυοπάθειας
• Εκτίμηση ραβδομυόλυσης σε εγκαύματα, συνθλιπτικά τραύματα, παρατεταμένη ακινησία

📊 Φυσιολογικές Τιμές Αναφοράς

Τύπος CPK	Φυσιολογικές Τιμές
CK (ολική)	30 – 200 U/L
CK-MB	< 25 U/L ή < 5%
CK-BB	Δεν μετράται συνήθως ρουτίνας

Οι τιμές επηρεάζονται από φύλο, ηλικία και μυϊκή μάζα.

⚠️ Τι μπορεί να επηρεάσει την CK;

Η τιμή της CPK μπορεί να επηρεαστεί από ποικίλους παράγοντες, τόσο παθολογικούς όσο και φυσιολογικούς. Σημαντικό είναι να εκτιμάται η τιμή σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα και το ιστορικό του ασθενούς.

• Έντονη άσκηση: Ιδιαίτερα σε μη εξοικειωμένα άτομα ή μετά από bodybuilding, crossfit ή μαραθώνιο.
• Ενδομυϊκές ενέσεις (IM): Προκαλούν τραυματισμό μυϊκών ινών.
• Χειρουργικές επεμβάσεις: Ιδιαίτερα σε μεγάλες επεμβάσεις που περιλαμβάνουν μυϊκή καταστροφή.
• Τραυματισμοί και κατάγματα: Οξύ μυϊκό stress αυξάνει τις τιμές.
• Φαρμακευτική αγωγή:
  • Στατίνες (π.χ. atorvastatin, rosuvastatin)
  • Αντιψυχωσικά (π.χ. haloperidol)
  • Αντιϊκά/αντιβιοτικά (π.χ. daptomycin, zidovudine)
  • Αναβολικά στεροειδή
• Αλκοόλ: Ιδιαίτερα η χρόνια κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει μυοτοξικότητα.
• Λοιμώξεις: Ιογενούς αιτιολογίας μυοσίτιδα (π.χ. γρίπη, COVID-19, HIV).
• Υπερθερμία / Υποθερμία: Ακραίες θερμοκρασίες προκαλούν μυϊκή βλάβη.
• Θυρεοειδοπάθειες: Υποθυρεοειδισμός μπορεί να σχετίζεται με μυοπάθεια και αύξηση CK.
• Ηλεκτρολυτικές διαταραχές: Υποκαλιαιμία, υποφωσφαταιμία
• Νευρομυϊκές νόσοι: π.χ. ALS, πολυνευροπάθειες
• Ηλικία, φύλο, μυϊκή μάζα: Οι άνδρες και τα άτομα με περισσότερη μυϊκή μάζα έχουν υψηλότερες φυσιολογικές τιμές.

Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται εκτίμηση από ιατρό πριν την αξιολόγηση του αποτελέσματος.- Άσκηση (μέχρι και 10x αύξηση σε αθλητές)

 

🧠 Κλινικές Χρήσεις της CK

1. Έμφραγμα μυοκαρδίου

• Χρήσιμη η CK-MB
• Αυξάνεται 3–6 ώρες μετά το έμφραγμα, κορυφώνεται σε 12–24 ώρες και επανέρχεται σε 2–3 ημέρες
• Μπορεί να συνδυαστεί με τροπονίνη και μυοσφαιρίνη για πλήρη εκτίμηση

2. Ραβδομυόλυση

• Συνοδεύεται από μυαλγίες, σκούρα ούρα (μυοσφαιρινουρία), αύξηση κρεατινίνης
• CPK μπορεί να φτάσει >10.000 U/L
• Απαραίτητη η χορήγηση υγρών για πρόληψη οξείας νεφρικής ανεπάρκειας

3. Μυϊκές παθήσεις

• Duchenne, Becker (κληρονομικές δυστροφίες)
• Μυοσίτιδες (π.χ. πολυμυοσίτιδα, δερματομυοσίτιδα)
• Παρακολούθηση προόδου και ανταπόκρισης στη θεραπεία

4. Στατίνες και CPK

• Σε περίπτωση μυαλγιών, συνιστάται μέτρηση CPK
• Διακοπή στατίνης αν η CPK είναι >10x ULN (άνω φυσιολογικού)
• Επανεκκίνηση με άλλη στατίνη ή χαμηλότερη δόση μετά από σταθεροποίηση

5. Νευρολογικές καταστάσεις

• Επιληπτικές κρίσεις, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εγκεφαλικά επεισόδια μπορούν να αυξήσουν την CPK-BB
• Χρήσιμη σε διαφορική διάγνωση μεταβολικής ή τραυματικής μυοπάθειας

6. Εργοφυσιολογία και αθλητική ιατρική

• Η CPK χρησιμοποιείται σε επαγγελματίες αθλητές για παρακολούθηση κόπωσης
• Βοηθά στον σχεδιασμό προγράμματος αποκατάστασης ή αποφυγή υπερπροπόνησης

 

 

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Είναι επικίνδυνη η αυξημένη CK;

Όχι πάντα. Μπορεί να αυξηθεί παροδικά μετά από άσκηση. Ωστόσο, πολύ υψηλές τιμές (>5000–10000 U/L) απαιτούν διερεύνηση για πιθανή μυϊκή βλάβη ή ραβδομυόλυση.

Η CK αντικαταστάθηκε από την τροπονίνη;

Στη διάγνωση εμφράγματος, η τροπονίνη είναι πλέον ο κύριος βιοδείκτης. Ωστόσο, η CPK εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε μυοπάθειες, ραβδομυόλυση και παρακολούθηση μυϊκής βλάβης.

Πόσο συχνά πρέπει να μετρώ την CK;

Η μέτρηση γίνεται μόνο όταν υπάρχει κλινική ένδειξη: μυαλγίες, τραύμα, χρήση στατινών ή υποψία μυοπάθειας. Δεν είναι εξέταση ρουτίνας.

Μπορεί να μειωθεί φυσικά η CK;

Ναι, με ανάπαυση, διακοπή προκλητικών παραγόντων (όπως η έντονη άσκηση ή ορισμένα φάρμακα), καλή ενυδάτωση και αποφυγή αλκοόλ.

Είναι φυσιολογικό να αυξάνεται μετά από άσκηση;

Ναι. Μετά από έντονη ή ασυνήθιστη άσκηση, η CPK μπορεί να αυξηθεί ακόμη και 10 φορές. Επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα εντός 2–3 ημερών.

Μπορεί κάποιος να έχει υψηλή CK χωρίς συμπτώματα;

Ναι. Η ασυμπτωματική υπερκινασαιμία είναι σπάνια αλλά μπορεί να παρατηρηθεί, συνήθως σε αθλητές ή άτομα με αυξημένη μυϊκή μάζα. Χρειάζεται όμως διερεύνηση για αποκλεισμό υποκείμενης παθολογίας.

Ποια φάρμακα σχετίζονται με αύξηση της CK;

Στατίνες, αναβολικά, αντιψυχωσικά, αντιβιοτικά όπως η δαπτομυκίνη και αντιρετροϊκά μπορούν να προκαλέσουν μυοτοξικότητα και αύξηση CPK.

Ποια είναι η κλινική σημασία της CK-BB;

Η CK-BB αυξάνεται σε νευρολογικές καταστάσεις όπως κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εγκεφαλικό επεισόδιο και εγκεφαλίτιδα. Δεν χρησιμοποιείται συχνά στην καθημερινή κλινική πράξη.

Σε ποιες παθήσεις παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση της CK;

Στη ραβδομυόλυση, σε εκτεταμένα εγκαύματα, στο σύνδρομο καταπλάκωσης, στη νόσο Duchenne και σε μυϊκές φλεγμονές η CPK μπορεί να φτάσει και >50.000 U/L.

Πώς σχετίζεται η CK με τις στατίνες;

Οι στατίνες μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της CK λόγω μυοπάθειας. Αν η τιμή είναι >10x ULN ή υπάρχουν συμπτώματα, απαιτείται διακοπή και αξιολόγηση από ιατρό.

📚 Βιβλιογραφία

• American Heart Association. Biomarkers in Acute Coronary Syndrome. Circulation. 2021.
• UpToDate: “Creatine kinase – Clinical relevance in muscle disorders and cardiac injury”
• European Society of Cardiology. ESC Guidelines for the management of acute myocardial infarction. 2023.
• EMA. Statin-Associated Muscle Symptoms. 2020.
• Teixeira, R. et al. “CPK elevation and rhabdomyolysis: A practical approach”. Rev Bras Terapia Intensiva. 2022.
• Mayo Clinic Laboratories – CK (Creatine Kinase) testing guidelines.
• Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία – Οδηγίες για έμφραγμα και βιοδείκτες.
• Bashir, M. et al. “Interpretation of Elevated CK in Muscle Diseases”. Curr Opin Rheumatol. 2022.
• Gonzalez, D. et al. “Statin-induced myopathies: mechanisms and clinical relevance”. Pharmacol Ther. 2021.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/