Εξέταση Αλδοστερόνης: Τι Είναι, Τιμές, Παθήσεις & Συμβουλές
Η αλδοστερόνη είναι μια βασική ορμόνη του σώματος που ρυθμίζει την ισορροπία νατρίου, καλίου και την αρτηριακή πίεση. Παράγεται από τον φλοιό των επινεφριδίων και αποτελεί βασικό συστατικό του συστήματος ρενίνης–αγγειοτενσίνης–αλδοστερόνης (RAAS).
Η μέτρηση της αλδοστερόνης στο αίμα ή στα ούρα μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την αιτία υπέρτασης, υποκαλιαιμίας, καρδιακής ανεπάρκειας, πρωτοπαθούς υπεραλδοστερονισμού (Conn) ή ανεπάρκειας επινεφριδίων (Addison).
🔍 Τι είναι η Αλδοστερόνη;
Η αλδοστερόνη είναι μια ορμόνη με ορυκτοκορτικοειδή δράση, υπεύθυνη για:
την κατακράτηση νατρίου,
την απέκκριση καλίου από τους νεφρούς,
και την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Ενεργοποιείται όταν:
υπάρχει χαμηλή πίεση,
υπονατριαιμία,
ή υψηλή ρενίνη.
🧪 Πότε Πραγματοποιείται η Εξέταση;
Η εξέταση αλδοστερόνης γίνεται όταν υπάρχει υποψία για:
Πρωτοπαθή υπεραλδοστερονισμό (σύνδρομο Conn): αυξημένη αρτηριακή πίεση με υποκαλιαιμία
Δευτεροπαθή υπεραλδοστερονισμό: π.χ. σε νεφρική στένωση
Νόσο του Addison: χαμηλή αλδοστερόνη και ρενίνη
Υποκαλιαιμία χωρίς προφανή αιτία
Ανθεκτική υπέρταση (δεν ανταποκρίνεται σε φαρμακευτική αγωγή)
Παρακολούθηση θεραπείας με φάρμακα RAAS blockers (π.χ. ACEi, ARBs, MRA)
📊 Φυσιολογικές Τιμές Αλδοστερόνης
Οι τιμές της αλδοστερόνης διαφέρουν ανάλογα με:
το δείγμα (αίμα ή ούρα),
τη στάση σώματος,
την πρόσληψη αλατιού,
και τη χρήση φαρμάκων.
Ενδεικτικές τιμές αίματος:
Ξαπλωμένος: 3 – 16 ng/dL
Όρθιος/κινητοποιημένος: 7 – 30 ng/dL
Ούρα 24ώρου: 2 – 35 μg/24h (αναλόγως του εργαστηρίου)
📈 Αυξημένες Τιμές Αλδοστερόνης – Πιθανές Αιτίες
Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn)
Υπερπλασία επινεφριδίων
Νεφραγγειακή υπέρταση (στένωση νεφρικής αρτηρίας)
Καρδιακή ανεπάρκεια
Κίρρωση ήπατος με ασκίτη
Χρόνια υποκαλιαιμία
Φάρμακα όπως διουρητικά, καθαρτικά, βαρβιτουρικά
📉 Χαμηλές Τιμές Αλδοστερόνης – Πιθανές Αιτίες
Νόσος του Addison (πρωτοπαθής ανεπάρκεια επινεφριδίων)
Υποπλασία επινεφριδίων
Σύνδρομο υποπαραγωγής αλατιού (Salt-Wasting)
Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
Αναστολείς του συστήματος RAAS (π.χ. σπιρονολακτόνη, ACEi)
Φαρμακευτική καταστολή (π.χ. κορτικοστεροειδή)
💊 Φάρμακα που Επηρεάζουν την Αλδοστερόνη
Ορισμένα φάρμακα τροποποιούν σημαντικά τα επίπεδα αλδοστερόνης και πρέπει να διακόπτονται (ή να αναφέρονται) πριν την εξέταση:
Διουρητικά (θειαζιδικά, αγκύλης) – ↑ αλδοστερόνη
Σπιρονολακτόνη / Επλερενόνη – ↓ αλδοστερόνη
ACEi / ARBs / Aliskiren – ↓ αλδοστερόνη
Βαρβιτουρικά, Κορτικοστεροειδή – ↓ αλδοστερόνη
Αντισυλληπτικά / Οιστρογόνα – ↑ αλδοστερόνη
🔄 Αλδοστερόνη και Ρενίνη – Δείκτης ARR
Η αναλογία αλδοστερόνης προς ρενίνη (ARR) είναι κρίσιμη για τη διάγνωση:
Αν αλδοστερόνη ↑ και ρενίνη ↓ → σύνδρομο Conn
Αν και οι δύο ↑ → δευτεροπαθής υπεραλδοστερονισμός
Αν και οι δύο ↓ → νόσος Addison ή φαρμακευτική καταστολή
✅ Οδηγίες για Σωστή Προετοιμασία πριν την Εξέταση Αλδοστερόνης
Η ακριβής μέτρηση της αλδοστερόνης απαιτεί προσεκτική προετοιμασία, καθώς πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδά της — όπως η στάση σώματος, η δίαιτα, αλλά και η φαρμακευτική αγωγή.
📌 Τι να Προσέξετε:
| Παράμετρος | Οδηγία |
|---|---|
| Ώρα εξέτασης | Πρωινές ώρες (08:00–10:00), κατά προτίμηση |
| Στάση σώματος | Καθορισμένη: 2 ώρες όρθιος ή 1 ώρα ξαπλωμένος – ενημερώστε το εργαστήριο |
| Φάρμακα | Διακοπή διουρητικών, RAAS blockers, βήτα-αναστολέων για 2–4 εβδομάδες (μόνο με ιατρική οδηγία) |
| Αλάτι στη διατροφή | Σταθερή πρόσληψη για 3–5 ημέρες πριν την εξέταση |
| Αλκοόλ & καφεΐνη | Αποφυγή 24 ώρες πριν |
| Φυσική δραστηριότητα | Όχι έντονη άσκηση το προηγούμενο 24ωρο |
| Στρες | Αποφύγετε άγχος πριν την αιμοληψία – επηρεάζει τα επίπεδα |
| Κάπνισμα | Αποφυγή τουλάχιστον 2 ώρες πριν |
🧪 Τεχνικές Σημειώσεις (για τον κλινικό/εργαστήριο)
Η στάση του σώματος πρέπει να τεκμηριώνεται στην αναφορά: “μετά από 2 ώρες όρθιας στάσης”, ή “σε ύπτια θέση”.
Σε ύποπτα ή αμφίβολα αποτελέσματα, επαναλαμβάνεται ή συνδυάζεται με προκλητικές δοκιμασίες (π.χ. φορτίο άλατος, fludrocortisone suppression test).
Η συλλογή ούρων 24ώρου απαιτεί ειδικό δοχείο – ο ασθενής δεν πρέπει να χάνει ούρα καθ’ όλη τη διάρκεια.
💡 Extra Tips για Καλύτερη Ακρίβεια
Προγραμματίστε την εξέταση όταν δεν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή RAAS (αν είναι ασφαλές).
Αν δεν γίνεται να διακοπούν φάρμακα, καταγράψτε αναλυτικά ό,τι λαμβάνετε στο εργαστήριο.
Επαναλάβετε την εξέταση αν το αποτέλεσμα δεν ταιριάζει με τα κλινικά δεδομένα.
❗ Προσοχή: Ποτέ μην διακόπτετε φαρμακευτική αγωγή χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας.
Η σωστή προετοιμασία δεν σημαίνει από μόνο της διακοπή φαρμάκων, αλλά ιατρική καθοδήγηση.
🩺 Παθήσεις που Σχετίζονται με την Αλδοστερόνη
| Κατάσταση | Αλδοστερόνη | Ρενίνη | ARR |
|---|---|---|---|
| Σύνδρομο Conn (Πρωτοπαθής Υπεραλδοστερονισμός) | ⬆ Υψηλή | ⬇ Χαμηλή | ⬆ Αυξημένη |
| Νόσος του Addison | ⬇ Χαμηλή | ⬆ Υψηλή | ⬇ Χαμηλή |
| Υπερπλασία Επινεφριδίων | ⬆ Αυξημένη | ⬇ ή ↔ Φυσιολογική | ⬆ Αυξημένη |
| Νεφραγγειακή Υπέρταση | ⬆ Αυξημένη | ⬆ Αυξημένη | ↔ ή ελαφρώς ⬆ |
| Φαρμακευτική Καταστολή (π.χ. με RAAS blockers) | ⬇ Χαμηλή | ⬇ Χαμηλή | ⬇ Χαμηλή |
❤️ Αλδοστερόνη και Καρδιά: Μια Υπόγεια Απειλή
Η αλδοστερόνη δεν είναι απλώς μια ορμόνη ρύθμισης των ηλεκτρολυτών. Όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, ιδίως χρόνια, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την καρδιά και τα αγγεία.
📌 Πώς η Αλδοστερόνη Βλάπτει το Καρδιοαγγειακό Σύστημα:
| Μηχανισμός | Περιγραφή |
|---|---|
| Ινώδης μετατροπή του μυοκαρδίου | Διεγείρει την παραγωγή κολλαγόνου και προκαλεί ίνωση του καρδιακού ιστού |
| Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας | Η αυξημένη μεταφόρτιση οδηγεί σε πάχυνση του καρδιακού μυός |
| Αρρυθμιογόνος δράση | Προκαλεί ηλεκτρολυτικές διαταραχές, αυξάνοντας τον κίνδυνο αρρυθμιών |
| Αγγειακή φλεγμονή και δυσλειτουργία | Προάγει την αγγειοσύσπαση και την οξειδωτική καταπόνηση |
| Αύξηση αρτηριακής πίεσης | Ενισχύει την κατακράτηση νατρίου και υγρών, ανεβάζοντας την πίεση |
| Επιδείνωση καρδιακής ανεπάρκειας | Σχετίζεται με αυξημένες νοσηλείες και χειρότερη πρόγνωση |
💊 Στόχευση της Αλδοστερόνης στην Καρδιολογία
Οι ανταγωνιστές αλδοστερόνης, όπως η σπιρονολακτόνη και η επλερενόνη, έχουν αποδειχθεί σωτήριοι για την καρδιά:
📉 Μειώνουν την θνησιμότητα σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια
🧬 Μειώνουν την ινώδη αναδιαμόρφωση του μυοκαρδίου
⚡ Μειώνουν τον κίνδυνο αιφνίδιου καρδιακού θανάτου
📊 Χρησιμοποιούνται σε κατευθυντήριες οδηγίες (ESC, ACC/AHA)
📚 Μελέτες που Ενισχύουν την Καρδιοπροστασία
RALES Trial: Η σπιρονολακτόνη μείωσε τη θνησιμότητα κατά 30% σε ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια.
EPHESUS Trial: Η επλερενόνη ωφέλησε ασθενείς μετά από έμφραγμα με μειωμένο κλάσμα εξώθησης.
PATHWAY-2: Η αλδοστερόνη φαίνεται να είναι κεντρικός παθοφυσιολογικός παράγοντας στην ανθεκτική υπέρταση.
🫀 Σε Ποιους Ασθενείς Πρέπει να Εξεταστεί;
Εξέταση αλδοστερόνης κρίνεται σκόπιμη σε:
Ανθεκτική υπέρταση παρά τριπλή φαρμακευτική αγωγή
Καρδιακή ανεπάρκεια με διατήρηση ή μη του κλάσματος εξώθησης
Υπερτροφία αριστερής κοιλίας σε υπερτασικούς
Υποκαλιαιμία ή υποψία υπεραλδοστερονισμού
📌 Συμπέρασμα: Η αλδοστερόνη είναι “σιωπηλή απειλή” για την καρδιά όταν δεν ελέγχεται. Η σωστή διάγνωση και φαρμακευτική αναστολή της δράσης της μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
🔎 Τι δείχνει η εξέταση αλδοστερόνης;
Η εξέταση μετρά τα επίπεδα της ορμόνης αλδοστερόνης στο αίμα ή στα ούρα. Βοηθά στη διάγνωση καταστάσεων όπως το σύνδρομο Conn, η νόσος Addison, η ανθεκτική υπέρταση ή η διαταραχή των ηλεκτρολυτών (νάτριο, κάλιο).
📈 Ποια είναι τα φυσιολογικά όρια της αλδοστερόνης;
Εξαρτάται από τη θέση του σώματος (ξαπλωμένος ή όρθιος) και από το εργαστήριο. Ενδεικτικά, σε ξαπλωμένη θέση: 3–16 ng/dL, σε όρθια θέση: 7–30 ng/dL. Στα ούρα: 2–35 μg/24h.
💊 Πρέπει να σταματήσω φάρμακα πριν την εξέταση;
Ναι, κατά προτίμηση διακόπτονται φάρμακα όπως σπιρονολακτόνη, διουρητικά, ACEi και ARBs για 2–4 εβδομάδες πριν την εξέταση, με οδηγία από τον γιατρό σας.
🧂 Πρέπει να αλλάξω τη διατροφή μου πριν την εξέταση;
Συνιστάται **σταθερή πρόσληψη αλατιού** τις 3–5 ημέρες πριν την εξέταση. Η υπονατριαιμία ή η υπερβολική δίαιτα επηρεάζει τα αποτελέσματα.
🧪 Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αλδοστερόνης και ρενίνης;
Η ρενίνη είναι ένζυμο που ξεκινά την ενεργοποίηση του RAAS, ενώ η αλδοστερόνη είναι η τελική ορμόνη που δρα στους νεφρούς. Ο λόγος αλδοστερόνης προς ρενίνη (ARR) είναι διαγνωστικά πολύτιμος.
📉 Τι σημαίνει χαμηλή αλδοστερόνη;
Μπορεί να οφείλεται σε νόσο Addison, χρήση φαρμάκων (π.χ. RAAS blockers), ή σε νεφρική ανεπάρκεια. Πάντα αξιολογείται σε συνδυασμό με ρενίνη και ηλεκτρολύτες.
🧾 Πώς γίνεται η εξέταση;
Γίνεται με αιμοληψία πρωινές ώρες, με τον ασθενή σε καθορισμένη στάση (ξαπλωμένος ή όρθιος για 2 ώρες). Υπάρχει και δυνατότητα μέτρησης σε 24ωρα ούρα.
👩⚕️ Πότε ζητείται η εξέταση αλδοστερόνης;
Όταν υπάρχει υποψία υπεραλδοστερονισμού, ανθεκτικής υπέρτασης, υποκαλιαιμίας ή ανεξήγητης κατακράτησης υγρών. Επίσης, σε υποψία νόσου Addison ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια.
⚠️ Ποιες παθήσεις σχετίζονται με την αλδοστερόνη;
Οι σημαντικότερες είναι: – Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn) – Δευτεροπαθής υπεραλδοστερονισμός (π.χ. νεφραγγειακή υπέρταση) – Νόσος του Addison – Καρδιακή ανεπάρκεια – Χρόνια υποκαλιαιμία
🫀 Ποια είναι η σχέση της αλδοστερόνης με την καρδιά;
Η αλδοστερόνη προκαλεί ίνωση, υπερτροφία αριστερής κοιλίας, κατακράτηση νατρίου και επιδείνωση καρδιακής λειτουργίας. Οι ανταγωνιστές της (MRA) μειώνουν τη θνησιμότητα σε καρδιοπαθείς.
📚 Βιβλιογραφία
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία.
👉 https://www.endo.gr
Κατευθυντήριες οδηγίες για τις ενδοκρινικές διαταραχές και την υπερπαραγωγή αλδοστερόνης.Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία – Υπέρταση και Καρδιά.
👉 https://www.hcs.gr
Η αλδοστερόνη στη ρύθμιση της πίεσης και η εμπλοκή της στην καρδιοπάθεια.UpToDate – “Evaluation and diagnosis of primary aldosteronism”.
👉 https://www.uptodate.com
Διαγνωστική προσέγγιση για τον υπεραλδοστερονισμό (σύνδρομο Conn).Mayo Clinic Laboratories – Aldosterone, Serum & Urine.
👉 https://www.mayocliniclabs.com
Εξετάσεις αλδοστερόνης και αξιολόγηση του RAAS.American Heart Association – “Aldosterone and cardiovascular risk”.
👉 https://www.heart.org
Η ορμονική επίδραση της αλδοστερόνης στην καρδιακή υγεία.Funder JW et al. (2016). The PATHWAY-2 Trial.
“Treatment-resistant hypertension and the role of aldosterone.”
Journal: Lancet, 387(10022), 219–229.
👉 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673615610193Pitt B. et al. (1999). RALES Trial.
“Efficacy of spironolactone in severe heart failure.”
New England Journal of Medicine.
👉 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199909023411001Bertocchio JP et al. (2011).
“Physiology of aldosterone: roles in kidney and beyond.”
Archives of Cardiovascular Diseases, 104(2), 98–106.Medscape – “Aldosterone Test”.
👉 https://emedicine.medscape.com/article/2083836-overviewNIH – National Institutes of Health.
👉 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278944/
Περιεκτική ενότητα για το σύστημα RAAS και τις ορμόνες.