20/Oct/2025

1) Τι είναι η ομοκυστεΐνη

Η ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ που παράγεται φυσιολογικά κατά τον μεταβολισμό της μεθειονίνης, ενός συστατικού των πρωτεϊνών της διατροφής. Κανονικά, μετατρέπεται σε μη τοξικές μορφές με τη βοήθεια των βιταμινών B12, B6 και φυλλικού οξέος (B9).

🔬 Βιοχημικά:
Η ομοκυστεΐνη ανήκει στα θειούχα αμινοξέα. Η περίσσεια της είναι τοξική για τα ενδοθηλιακά κύτταρα και αυξάνει την οξείδωση της LDL χοληστερόλης.

Όταν υπάρχει έλλειψη αυτών των βιταμινών, γενετικοί πολυμορφισμοί όπως MTHFR C677T, ή νοσήματα (π.χ. νεφρική ανεπάρκεια, υποθυρεοειδισμός), η ομοκυστεΐνη συσσωρεύεται στο αίμα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται υπερομοκυστεϊναιμία και συνδέεται με:

Αυξημένο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης
Επιπλοκές κύησης (αποβολές, προεκλαμψία)
Νευρολογικές διαταραχές σε ανεπάρκεια Β12
Αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης

📈 Κλινική σημασία:
Η αύξηση της ομοκυστεΐνης θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιοαγγειακά νοσήματα και εγκεφαλικά επεισόδια.

Η εξέταση ομοκυστεΐνης αίματος χρησιμοποιείται ως εργαλείο πρόληψης και διαγνωστικής διερεύνησης για έλλειψη βιταμινών Β, καρδιαγγειακό κίνδυνο και πιθανή θρομβοφιλία.

💡 Σύντομη σύνοψη:
• Παράγεται από τη μεθειονίνη
• Αυξάνεται με έλλειψη B6, B12, φυλλικού
• Συνδέεται με φλεγμονή και αγγειακή βλάβη
• Μετριέται στο αίμα για πρόληψη κινδύνων

2) Πότε ζητείται η εξέταση Ομοκυστεΐνης

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης αίματος ζητείται όταν υπάρχει υποψία μεταβολικών ή καρδιαγγειακών διαταραχών, καθώς και για την εκτίμηση της κατάστασης των βιταμινών B12, B6 και φυλλικού οξέος.

🧪 Εργαστηριακά:
Η ομοκυστεΐνη μπορεί να μετρηθεί σε ολικό αίμα ή πλάσμα, συνήθως σε δείγμα νηστείας. Το δείγμα πρέπει να ψυχθεί γρήγορα γιατί η ομοκυστεΐνη αυξάνεται τεχνητά αν μείνει σε θερμοκρασία δωματίου.

Συχνότερες ενδείξεις για έλεγχο ομοκυστεΐνης:

Διερεύνηση μακροκυτταρικής αναιμίας ή χαμηλής B12/φυλλικού.
Έλεγχος θρομβοφιλίας ή θρομβώσεων σε νεαρή ηλικία.
Εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό.
Παρακολούθηση γυναικών με αποβολές ή προεκλαμψία.
Έλεγχος ηλικιωμένων με γνωστική έκπτωση ή νευρολογικά συμπτώματα.
Αξιολόγηση μετά από θεραπεία με φολικό/B12 για έλεγχο ανταπόκρισης.

⚠️ Προσοχή:
Η ομοκυστεΐνη μπορεί να επηρεαστεί από φάρμακα όπως μετφορμίνη, μεθοτρεξάτη, φαινυτοΐνη ή από νεφρική δυσλειτουργία. Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με κλινικά δεδομένα και άλλες εξετάσεις.

Η εξέταση εντάσσεται συχνά σε προληπτικούς ελέγχους για καρδιαγγειακή υγεία, ιδίως όταν συνυπάρχουν αυξημένη LDL, υπέρταση ή διαβήτης.

💡 Χρήσιμη υπενθύμιση:
• Ιδανικά, η εξέταση γίνεται σε νηστεία 8–12 ωρών.
• Το δείγμα μεταφέρεται άμεσα στο εργαστήριο.
• Ο επανέλεγχος συνιστάται μετά από 6–12 εβδομάδες θεραπείας ή αλλαγών στη διατροφή.

3) Φυσιολογικές τιμές Ομοκυστεΐνης

Οι φυσιολογικές τιμές ομοκυστεΐνης στο αίμα εξαρτώνται από το φύλο, την ηλικία και τη μεθοδολογία του εργαστηρίου. Συνήθως εκφράζονται σε μmol/L.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Κατηγορία	Τιμή (μmol/L)	Ερμηνεία
Φυσιολογική	5 – 15	Εντός φυσιολογικού εύρους
Ήπια αύξηση	15 – 30	Διατροφική ανεπάρκεια ή ήπια νεφρική δυσλειτουργία
Μέτρια αύξηση	30 – 100	Πιθανή ανεπάρκεια B12/φολικού ή MTHFR πολυμορφισμός
Σοβαρή αύξηση	> 100	Σπάνια γενετικά σύνδρομα μεταβολισμού μεθειονίνης

📊 Ερμηνεία:
Οι χαμηλές τιμές (<5 μmol/L) δεν έχουν παθολογική σημασία. Οι αυξημένες απαιτούν διερεύνηση για βιταμίνες B12, B6 και φυλλικό.

Οι τιμές μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερες στους άνδρες και να αυξάνονται με την ηλικία. Επίσης, η νηστεία, η κατανάλωση καφέ ή η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσουν προσωρινά τη μέτρηση.

⚠️ Κλινική παρατήρηση:
Σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο, ακόμα και επίπεδα 10–12 μmol/L μπορεί να θεωρηθούν αυξημένα και να χρειάζονται παρέμβαση.

💡 Θυμηθείτε:
• Οι φυσιολογικές τιμές ποικίλλουν ανά εργαστήριο.
• Ελέγχετε ταυτόχρονα B12 και φυλλικό.
• Επανέλεγχος μετά από θεραπεία ή διατροφική βελτίωση προτείνεται.

4) Υψηλή Ομοκυστεΐνη – Συχνές Αιτίες

Η αυξημένη συγκέντρωση ομοκυστεΐνης στο αίμα (υπερομοκυστεϊναιμία) αποτελεί αποτέλεσμα ανεπάρκειας βιταμινών, μεταβολικών διαταραχών ή φαρμακευτικών επιδράσεων. Εμφανίζεται σε περίπου 5–10% του γενικού πληθυσμού.

🔬 Ορισμός:
Υπερομοκυστεϊναιμία θεωρείται συνήθως επίπεδο >15 μmol/L σε ενήλικες νηστείας. Τα αίτια διακρίνονται σε διατροφικά, γενετικά και δευτεροπαθή.

Διατροφικά αίτια

Ανεπάρκεια φυλλικού οξέος
Ανεπάρκεια βιταμίνης B12
Ανεπάρκεια βιταμίνης B6
Χορτοφαγική ή αυστηρά vegan διατροφή χωρίς εμπλουτισμένες τροφές

⚠️ Κίνδυνος:
Η παρατεταμένη ανεπάρκεια Β12 μπορεί να προκαλέσει νευρολογικές βλάβες και μακροκυτταρική αναιμία ακόμη και αν η ομοκυστεΐνη είναι μόνο ήπια αυξημένη.

Γενετικοί παράγοντες

MTHFR πολυμορφισμοί (π.χ. C677T, A1298C) μειώνουν τη μετατροπή φολικού στην ενεργή μορφή του.
Σπάνιες κληρονομικές διαταραχές του ενζύμου cystathionine β-synthase προκαλούν πολύ υψηλά επίπεδα (>100 μmol/L).

Δευτεροπαθή αίτια

Νεφρική ανεπάρκεια (μειωμένος καθαρισμός ομοκυστεΐνης)
Υποθυρεοειδισμός
Σακχαρώδης διαβήτης
Φάρμακα: μεθοτρεξάτη, φαινυτοΐνη, μετφορμίνη, καρβαμαζεπίνη, τοπιραμάτη
Υπερβολική κατανάλωση καφέ ή αλκοόλ
Κάπνισμα και καθιστική ζωή

💡 Κλινική Σημείωση:
• Στους περισσότερους ασθενείς η αιτία είναι ανεπάρκεια φολικού ή Β12.
• Η διόρθωση της ανεπάρκειας μειώνει τα επίπεδα μέσα σε 4–8 εβδομάδες.
• Η πολύ υψηλή ομοκυστεΐνη (>50 μmol/L) χρειάζεται πλήρη μεταβολικό έλεγχο.

Η διάγνωση βασίζεται στη συσχέτιση των εργαστηριακών ευρημάτων με το ιστορικό, τις διατροφικές συνήθειες και άλλες αιματολογικές παραμέτρους, όπως B12, φυλλικό, TSH, κρεατινίνη.

5) Ομοκυστεΐνη και Βιταμίνες B12 & Φολικό Οξύ

Η ομοκυστεΐνη μετατρέπεται σε μεθειονίνη μέσω μιας διαδικασίας που απαιτεί τις βιταμίνες B12 και φολικό οξύ (B9) ως συμπαράγοντες. Παράλληλα, η βιταμίνη B6 είναι απαραίτητη για την εναλλακτική οδό μετατροπής της σε κυσταθειονίνη. Η έλλειψη έστω μίας από αυτές τις βιταμίνες προκαλεί αύξηση της ομοκυστεΐνης στο αίμα.

🔬 Μεταβολικές Οδοί:

Ομοκυστεΐνη → Μεθειονίνη (με τη βοήθεια B12 & φολικού)
Ομοκυστεΐνη → Κυσταθειονίνη (με τη βοήθεια B6)

Η σωστή λειτουργία και των δύο οδών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων ομοκυστεΐνης.

Φολικό Οξύ (Βιταμίνη B9)

Το φολικό οξύ συμμετέχει στη μεθυλίωση DNA και στον σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων. Έλλειψή του οδηγεί σε μακροκυτταρική αναιμία και αύξηση ομοκυστεΐνης. Εντοπίζεται σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια και εμπλουτισμένα δημητριακά.

💚 Συμβουλή:
Η επαρκής πρόσληψη φολικού (≥400 mcg/ημέρα) πριν και κατά την εγκυμοσύνη προλαμβάνει δυσπλασίες του νευρικού σωλήνα και μειώνει τον κίνδυνο υπερομοκυστεϊναιμίας.

Βιταμίνη B12 (Κοβαλαμίνη)

Η B12 βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές (κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά). Ανεπάρκεια εμφανίζεται σε αυστηρούς χορτοφάγους, ηλικιωμένους ή ασθενείς με δυσαπορρόφηση (π.χ. γαστρίτιδα, νόσος Crohn, χρήση μετφορμίνης).

⚠️ Σημαντικό:
Η λήψη μόνο φολικού μπορεί να «κρύψει» την ανεπάρκεια B12. Η ομοκυστεΐνη ίσως μειωθεί, αλλά η νευρολογική βλάβη από έλλειψη B12 συνεχίζει να εξελίσσεται.

Βιταμίνη B6 (Πυριδοξίνη)

Η Β6 εμπλέκεται στην απομάκρυνση της ομοκυστεΐνης μέσω του ενζύμου cystathionine β-synthase. Η ανεπάρκειά της επιδεινώνει την αύξηση ομοκυστεΐνης, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει χαμηλό φολικό ή B12.

📘 Εργαστηριακός έλεγχος:
Κατά τη διερεύνηση υψηλής ομοκυστεΐνης, συνιστάται ο παράλληλος έλεγχος:

Ολικής Β12 (ή μεθυλμαλονικού οξέος για μεγαλύτερη ακρίβεια)
Φολικού οξέος στον ορό
Βιταμίνης B6 σε ειδικές περιπτώσεις

Η έγκαιρη αναπλήρωση των βιταμινών οδηγεί σε σημαντική μείωση της ομοκυστεΐνης μέσα σε λίγες εβδομάδες, ενώ η επίδραση είναι μεγαλύτερη όταν συνδυάζονται όλα τα απαραίτητα συστατικά.

6) Ομοκυστεΐνη και Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη έχει αναγνωριστεί ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για αθηροσκλήρωση, έμφραγμα μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο. Προκαλεί οξειδωτικό στρες και δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, οδηγώντας σε αγγειακή φλεγμονή και σχηματισμό πλακών.

🔬 Παθοφυσιολογία:
Η ομοκυστεΐνη προάγει:

Οξείδωση LDL χοληστερόλης
Μείωση παραγωγής μονοξειδίου του αζώτου (NO)
Αύξηση θρομβογόνων παραγόντων
Πάχυνση και αστάθεια των αθηρωματικών πλακών

Μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι κάθε αύξηση ομοκυστεΐνης κατά 5 μmol/L σχετίζεται με περίπου 20% υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου. Ωστόσο, η μείωση μέσω συμπληρωμάτων φολικού και Β12 δεν έχει πάντα αποδείξει αντίστοιχη μείωση συμβάντων.

⚠️ Κλινική Επισήμανση:
Η ομοκυστεΐνη αποτελεί δείκτη κινδύνου και όχι πάντα αιτία. Η θεραπευτική παρέμβαση επικεντρώνεται κυρίως στη διόρθωση των ανεπάρκειων βιταμινών, χωρίς να αντικαθιστά τα μέτρα πρόληψης (δίαιτα, άσκηση, διακοπή καπνίσματος).

Σχέση με άλλους βιοδείκτες

Η ομοκυστεΐνη συνδυάζεται με άλλους δείκτες φλεγμονής ή αγγειακού κινδύνου, όπως:

CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη) – δείκτης φλεγμονής
LDL χοληστερόλη – κύριος λιπιδαιμικός στόχος
Lp(a) – γενετικός δείκτης κινδύνου για στεφανιαία νόσο
Αρτηριακή πίεση και γλυκόζη νηστείας

💡 Κλινική Πρακτική:
• Η ομοκυστεΐνη χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικός δείκτης κινδύνου.
• Δεν αντικαθιστά τους κλασικούς δείκτες (χοληστερόλη, πίεση).
• Η μείωσή της με βιταμίνες μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση σε ασθενείς με χαμηλά επίπεδα φολικού ή Β12.
• Ο συνδυασμός υγιεινής διατροφής, άσκησης και ελέγχου λιπιδίων είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο.

Συνεπώς, η ομοκυστεΐνη αποτελεί χρήσιμο εργαστηριακό δείκτη για την εκτίμηση συνολικού αγγειακού κινδύνου, ειδικά όταν εξετάζεται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πρόληψης.

7) Ομοκυστεΐνη και Εγκυμοσύνη

Κατά την εγκυμοσύνη, τα επίπεδα ομοκυστεΐνης μειώνονται φυσιολογικά λόγω ορμονικών αλλαγών και αυξημένων αναγκών σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Παρόλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις η ομοκυστεΐνη μπορεί να παραμένει αυξημένη και να συνδέεται με επιπλοκές κύησης.

🔬 Φυσιολογικά επίπεδα στην κύηση:

1ο τρίμηνο: 3–8 μmol/L
2ο τρίμηνο: 2–6 μmol/L
3ο τρίμηνο: 3–7 μmol/L

Οι τιμές επανέρχονται στα προ της εγκυμοσύνης επίπεδα περίπου 2–3 μήνες μετά τον τοκετό.

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη στην εγκυμοσύνη έχει συσχετιστεί με:

Αυτόματες αποβολές
Προεκλαμψία και υπέρταση κύησης
Αποκόλληση πλακούντα
Καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης (IUGR)
Θρομβοφιλία κύησης

⚠️ Προειδοποίηση:
Οι υψηλές τιμές ομοκυστεΐνης (>10 μmol/L) σε εγκύους πρέπει να διερευνώνται. Συχνά συνυπάρχει ανεπάρκεια φυλλικού ή B12 και χρειάζεται έγκαιρη αναπλήρωση υπό ιατρική καθοδήγηση.

Ρόλος φολικού και βιταμινών στην κύηση

Η επάρκεια φολικού πριν τη σύλληψη και κατά το πρώτο τρίμηνο είναι κρίσιμη για την πρόληψη ανωμαλιών νευρικού σωλήνα στο έμβρυο. Η συνιστώμενη πρόσληψη είναι τουλάχιστον 400 mcg ημερησίως, ενώ σε γυναίκες με ιστορικό αποβολών ή προεκλαμψίας μπορεί να απαιτούνται υψηλότερες δόσεις.

💡 Κλινική Συμβουλή:
• Ο προληπτικός έλεγχος ομοκυστεΐνης είναι χρήσιμος σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές ή ιστορικό προεκλαμψίας.
• Η αναπλήρωση με φολικό και B12 συνήθως ομαλοποιεί τα επίπεδα.
• Η αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής καφεΐνης είναι σημαντική για τη ρύθμιση των επιπέδων.

Η παρακολούθηση της ομοκυστεΐνης αποτελεί μέρος της συνολικής φροντίδας στην κύηση, ειδικά σε περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου θρομβοφιλίας ή ανεξήγητων αποβολών.

8) Πώς Μειώνεται η Ομοκυστεΐνη

Η μείωση της ομοκυστεΐνης επιτυγχάνεται με στοχευμένες αλλαγές στη διατροφή, τη χορήγηση βιταμινών και τη βελτίωση συνηθειών που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των αμινοξέων. Στόχος είναι η ομαλοποίηση των επιπέδων κάτω από 12–15 μmol/L.

🔬 Κύριες παρεμβάσεις:

Επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος (B9)
Αναπλήρωση βιταμίνης B12 (ενδομυϊκά ή από το στόμα)
Χορήγηση βιταμίνης B6 όπου απαιτείται
Διόρθωση θυρεοειδικής ή νεφρικής δυσλειτουργίας

1️⃣ Διατροφή πλούσια σε φολικό & βιταμίνες Β

Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής με φυσικές πηγές φολικού και βιταμινών Β είναι το πρώτο βήμα για τη μείωση της ομοκυστεΐνης:

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλι)
Όσπρια (φακές, ρεβίθια, φασόλια)
Εσπεριδοειδή, αβοκάντο, μπανάνες
Συκώτι, αυγά, ψάρι, άπαχο κρέας (πηγές Β12)
Ξηροί καρποί και δημητριακά ολικής άλεσης (πηγές Β6)

💚 Διατροφική Συμβουλή:
Ο συνδυασμός φολικού και B12 έχει συνεργική δράση στη μείωση της ομοκυστεΐνης. Η έλλειψη έστω μιας από τις δύο περιορίζει την αποτελεσματικότητα της άλλης.

2️⃣ Συμπληρώματα βιταμινών

Σε περιπτώσεις που η διατροφή δεν επαρκεί, συνιστάται φαρμακευτική συμπλήρωση:

Φολικό οξύ: 400–800 mcg/ημέρα
Βιταμίνη B12: 250–1000 mcg/ημέρα (ή ενέσιμα ανάλογα με την απορρόφηση)
Βιταμίνη B6: 10–25 mg/ημέρα

Η διάρκεια θεραπείας εξαρτάται από την αιτία. Συνήθως παρατηρείται βελτίωση σε 4–8 εβδομάδες και επανέλεγχος σε 2–3 μήνες.

⚠️ Προσοχή:
Η αλόγιστη χρήση συμπληρωμάτων χωρίς έλεγχο μπορεί να οδηγήσει σε υπερβιταμίνωση ή να «καλύψει» σοβαρές παθολογικές αιτίες (π.χ. κακοήθεια, δυσαπορρόφηση).

3️⃣ Τρόπος ζωής

Διακοπή καπνίσματος
Περιορισμός καφεΐνης και αλκοόλ
Τακτική άσκηση (30΄ ημερησίως)
Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών

📘 Παρακολούθηση:
• Επανέλεγχος ομοκυστεΐνης μετά από 8–12 εβδομάδες.
• Αν επιμένει η αύξηση, απαιτείται διερεύνηση MTHFR, TSH και νεφρικής λειτουργίας.
• Η συντήρηση επιτυγχάνεται με ισορροπημένη διατροφή και περιοδικό έλεγχο.

Η συνδυαστική προσέγγιση με διατροφή, βιταμίνες και αλλαγή τρόπου ζωής προσφέρει μακροχρόνια σταθεροποίηση των τιμών και βελτίωση του αγγειακού προφίλ.

9) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

❓ Τι σημαίνει υψηλή ομοκυστεΐνη; Είναι επικίνδυνη;

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη (>15 μmol/L) σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό και θρομβωτικό κίνδυνο. Δεν αποτελεί νόσο από μόνη της, αλλά ένδειξη ότι υπάρχουν ελλείψεις βιταμινών ή μεταβολική δυσλειτουργία που πρέπει να διερευνηθεί.

🧪 Πρέπει να είμαι νηστικός πριν την εξέταση;

Ναι. Η ομοκυστεΐνη συνήθως μετριέται μετά από 8–12 ώρες νηστείας για να διασφαλιστεί ακρίβεια. Το δείγμα πρέπει να αποσταλεί άμεσα στο εργαστήριο για αποφυγή τεχνητής αύξησης.

💊 Μπορώ να πάρω φολικό χωρίς έλεγχο;

Όχι χωρίς ιατρική καθοδήγηση. Αν και το φολικό είναι ασφαλές, μπορεί να καλύψει ανεπάρκεια Β12 προκαλώντας νευρολογικές βλάβες χωρίς να εμφανίζεται αναιμία. Χρειάζεται πρώτα εργαστηριακή μέτρηση.

🧬 Τι σημαίνει “MTHFR μετάλλαξη”;

Είναι γενετική παραλλαγή που μειώνει τη δραστηριότητα του ενζύμου μεθυλενοτετραϋδροφολική ρεδουκτάση. Μπορεί να αυξήσει ήπια την ομοκυστεΐνη. Δεν απαιτεί πάντα θεραπεία, αλλά επαρκής πρόσληψη φολικού είναι σημαντική.

🩺 Μπορεί να προληφθεί η αύξηση της ομοκυστεΐνης;

Ναι. Με ισορροπημένη διατροφή, επαρκείς βιταμίνες του συμπλέγματος Β, διακοπή καπνίσματος και τακτική φυσική δραστηριότητα. Ο περιοδικός έλεγχος στο πλαίσιο προληπτικών εξετάσεων βοηθά στην έγκαιρη παρέμβαση.

📉 Πόσο γρήγορα πέφτει η ομοκυστεΐνη μετά τη θεραπεία;

Συνήθως μειώνεται μέσα σε 4–8 εβδομάδες μετά την έναρξη φολικού και βιταμινών Β12/B6. Επανέλεγχος προτείνεται στους 2–3 μήνες.

👩‍🍼 Έχει σημασία στην εγκυμοσύνη;

Ναι. Αυξημένη ομοκυστεΐνη μπορεί να προκαλέσει προεκλαμψία, αποβολές ή καθυστέρηση ανάπτυξης εμβρύου. Ο έλεγχος και η επάρκεια φολικού οξέος είναι βασικά προληπτικά μέτρα.

🧠 Υπάρχει σχέση με τη μνήμη ή τη διάθεση;

Ναι, έμμεσα. Αυξημένα επίπεδα σχετίζονται με γνωστική έκπτωση και κατάθλιψη, λόγω επιδράσεων στον μεταβολισμό του φολικού και της Β12 που συμμετέχουν στη σύνθεση νευροδιαβιβαστών.

📆 Κάθε πότε πρέπει να ελέγχω την ομοκυστεΐνη;

Συνήθως μία φορά ετησίως στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου ή κάθε 6–12 μήνες αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου (π.χ. ανεπάρκεια Β12, οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης).

💡 Συνοπτικά:
• Η ομοκυστεΐνη είναι δείκτης μεταβολισμού των βιταμινών Β.
• Αυξάνεται σε ελλείψεις ή φλεγμονές.
• Ελέγχεται απλά με αιμοληψία.
• Ρυθμίζεται εύκολα με σωστή διατροφή και συμπληρώματα.

10) ⏱️ Σε 30’’ – Τι να Θυμάστε

Η ομοκυστεΐνη είναι δείκτης μεταβολισμού της μεθειονίνης και εξαρτάται από τις βιταμίνες B6, B12 και φολικό οξύ.
Η υψηλή ομοκυστεΐνη αυξάνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης, θρόμβωσης και επιπλοκών κύησης.
Η συχνότερη αιτία είναι η ανεπάρκεια βιταμινών Β και διορθώνεται με διατροφή ή συμπληρώματα.
Η μείωση των τιμών επιτυγχάνεται σε 4–8 εβδομάδες με σωστή καθοδήγηση.
Η εξέταση είναι απλή αιμοληψία και ενδείκνυται σε καρδιαγγειακό κίνδυνο ή υπογονιμότητα/κύηση.

📊 Εργαστηριακή υπενθύμιση:

Φυσιολογικές τιμές: 5–15 μmol/L
Ιδανικά επίπεδα για πρόληψη: <12 μmol/L
Επανέλεγχος μετά τη θεραπεία: σε 2–3 μήνες

💡 Συμβουλή για τον ασθενή:
Τρώτε πράσινα λαχανικά και όσπρια καθημερινά, αποφύγετε το κάπνισμα, και συζητήστε με τον ιατρό σας αν χρειάζεστε συμπλήρωμα φολικού ή Β12.

⚠️ Να θυμάστε:
Η ομοκυστεΐνη δεν είναι νόσος, αλλά σήμα προειδοποίησης για την αγγειακή και μεταβολική υγεία. Η έγκαιρη παρέμβαση προλαμβάνει μακροχρόνιες επιπλοκές.

Κλείστε εύκολα εξέταση Ομοκυστεΐνη ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

11) 📚 Βιβλιογραφία & Πηγές

Refsum H, et al. Clinical implications of hyperhomocysteinemia. N Engl J Med. 1998;338:119–126. Πηγή
Homocysteine Studies Collaboration. Homocysteine and risk of ischemic heart disease and stroke. JAMA. 2002;288(16):2015–2022. Πηγή
Smith AD, Refsum H. Homocysteine, B Vitamins, and Cognitive Impairment. Annu Rev Nutr. 2016;36:211–239. PubMed
World Health Organization (WHO). Vitamin and mineral requirements in human nutrition. 2nd Edition. Geneva: WHO/FAO; 2004. Πηγή
Clarke R et al. Homocysteine and vascular disease: review of published results of the homocysteine-lowering trials. J Inherit Metab Dis. 2011;34(1):83–91. PubMed
van Guldener C, Stehouwer CD. Homocysteine metabolism in renal disease. Clin Chem Lab Med. 2003;41(11):1412–1417.
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ). Υλικό ενημέρωσης ασθενών – Πρόληψη καρδιαγγειακού κινδύνου. www.hcs.gr
Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης. Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Δυσλιπιδαιμία 2023. www.atherosclerosis.gr
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Διατροφικές συστάσεις και μικροθρεπτικά συστατικά. www.eody.gov.gr

Παντελής Αναγνωστόπουλος

14/Sep/2025

1. Τι είναι η ομοκυστεΐνη;

Η ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ που παράγεται φυσιολογικά στον οργανισμό μας κατά τον μεταβολισμό της μεθειονίνης, ενός συστατικού που προσλαμβάνουμε από την πρωτεΐνη της διατροφής. Δεν λαμβάνεται απευθείας από την τροφή, αλλά δημιουργείται μέσα στο σώμα. Υπό κανονικές συνθήκες, ο οργανισμός μετατρέπει την ομοκυστεΐνη σε άλλες ουσίες με τη βοήθεια βιταμινών όπως η φολικό οξύ, η Β6 και η Β12.

2. Γιατί είναι σημαντική;

Τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης στο αίμα έχουν συσχετιστεί με την καρδιαγγειακή υγεία. Όταν βρίσκονται αυξημένα, μπορεί να συμβάλλουν σε βλάβες στο ενδοθήλιο των αγγείων και να αυξήσουν τον κίνδυνο για:

Αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση αρτηριών)
Θρόμβωση
Εγκεφαλικό επεισόδιο
Έμφραγμα του μυοκαρδίου

Γι’ αυτό η εξέταση της ομοκυστεΐνης χρησιμοποιείται ως δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου.

3. Πώς γίνεται η εξέταση;

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης γίνεται με απλή εξέταση αίματος. Ο ασθενής συνήθως πρέπει να είναι νηστικός 8–12 ώρες. Το αίμα συλλέγεται σε σωληνάριο και αναλύεται στο εργαστήριο. Τα αποτελέσματα είναι συνήθως διαθέσιμα την ίδια ή την επόμενη ημέρα.

4. Φυσιολογικές τιμές

Οι τιμές αναφοράς της ομοκυστεΐνης μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο, αλλά γενικά:

Φυσιολογικό: 5 – 15 μmol/L
Οριακά αυξημένο: 15 – 30 μmol/L
Υψηλό: 30 – 100 μmol/L
Πολύ υψηλό: >100 μmol/L

5. Αίτια αυξημένης ομοκυστεΐνης

Η αύξηση της ομοκυστεΐνης μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:

Έλλειψη βιταμινών Β6, Β12 και φυλλικού οξέος
Κληρονομικοί γενετικοί παράγοντες (π.χ. μετάλλαξη MTHFR)
Νεφρική ανεπάρκεια
Κάπνισμα και αλκοόλ
Κακή διατροφή
Ορισμένα φάρμακα (μεθοτρεξάτη, αντιεπιληπτικά)

6. Συμπτώματα & Κίνδυνοι

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη δεν προκαλεί συνήθως άμεσα συμπτώματα. Ωστόσο, οι επιπτώσεις της μπορεί να φανούν με την πάροδο του χρόνου, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για:

Καρδιοπάθειες
Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
Θρόμβωση
Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη

7. Διατροφή & τρόπος ζωής

Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση των επιπέδων της ομοκυστεΐνης. Προτείνεται:

Κατανάλωση πράσινων λαχανικών (σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλι)
Πηγές φυλλικού οξέος όπως όσπρια
Τροφές πλούσιες σε Β12 (κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά)
Πηγές Β6 (μπανάνες, ξηροί καρποί, πουλερικά)
Μείωση καπνίσματος και αλκοόλ
Τακτική σωματική άσκηση

8. Θεραπευτικές παρεμβάσεις

Σε περιπτώσεις που τα επίπεδα είναι αυξημένα, ο γιατρός μπορεί να προτείνει:

Συμπληρώματα φυλλικού οξέος
Συμπληρώματα βιταμινών Β6 και Β12
Τροποποίηση τρόπου ζωής

Η παρακολούθηση γίνεται με επαναληπτικές εξετάσεις.

9. Ομοκυστεΐνη & εγκυμοσύνη

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη στην εγκυμοσύνη μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο:

Αποβολής
Προεκλαμψίας
Ενδομήτριας καθυστέρησης ανάπτυξης
Πρόωρου τοκετού

Για τον λόγο αυτόν, συστήνεται προληπτικός έλεγχος και συμπληρώματα φυλλικού οξέος πριν και κατά τη διάρκεια της κύησης.

10. Συμπέρασμα

Η εξέταση ομοκυστεΐνης είναι μια απλή αλλά χρήσιμη εξέταση που μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την καρδιαγγειακή υγεία και την εγκυμοσύνη. Με σωστή διατροφή, υγιεινό τρόπο ζωής και, όπου χρειάζεται, συμπληρώματα βιταμινών, τα επίπεδα μπορούν να παραμείνουν σε φυσιολογικά όρια.

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη προκαλεί πάντα συμπτώματα;

Όχι. Στις περισσότερες περιπτώσεις η υψηλή ομοκυστεΐνη δεν προκαλεί άμεσα συμπτώματα. Είναι ένας “σιωπηλός” δείκτης που όμως αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, θρόμβωση και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

Μπορεί η διατροφή να μειώσει την ομοκυστεΐνη;

Ναι. Τροφές πλούσιες σε φυλλικό οξύ (πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια), βιταμίνη Β6 (μπανάνες, κοτόπουλο, ξηροί καρποί) και βιταμίνη Β12 (ψάρια, κρέας, γαλακτοκομικά) μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ομοκυστεΐνης.

Πρέπει όλοι να κάνουν εξέταση ομοκυστεΐνης;

Δεν χρειάζεται σε όλους. Συνιστάται σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρδιοπαθειών, σε ασθενείς με ανεξήγητες θρομβώσεις, σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές και σε περιπτώσεις ανεξήγητης αναιμίας.

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη επηρεάζει την εγκυμοσύνη;

Ναι. Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολής, προεκλαμψίας, καθυστέρησης ανάπτυξης του εμβρύου και πρόωρου τοκετού. Για τον λόγο αυτόν, πολλές γυναίκες λαμβάνουν φυλλικό οξύ και συμπληρώματα βιταμινών πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί δείκτες ομοκυστεΐνης;

Οι φυσιολογικές τιμές είναι περίπου 5–15 μmol/L. Τιμές από 15–30 θεωρούνται οριακά αυξημένες, ενώ πάνω από 30 χαρακτηρίζονται υψηλές. Πολύ υψηλά επίπεδα (>100 μmol/L) συνήθως σχετίζονται με σοβαρές μεταβολικές ή γενετικές διαταραχές.

Μπορεί το κάπνισμα να επηρεάσει την ομοκυστεΐνη;

Ναι. Το κάπνισμα αλλά και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης και επιβαρύνουν την καρδιαγγειακή υγεία. Η διακοπή τους συμβάλλει σε καλύτερη ρύθμιση.

Πόσο συχνά πρέπει να κάνω την εξέταση;

Εξαρτάται από την κλινική εικόνα. Σε άτομα υψηλού κινδύνου μπορεί να χρειάζεται παρακολούθηση κάθε 6–12 μήνες. Σε άλλες περιπτώσεις, μόνο αν υπάρχει σχετική ιατρική ένδειξη.

📌 Χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες;

Στο Μικροβιολογικό Λαμία είμαστε εδώ για να σας καθοδηγήσουμε σε κάθε εξέταση αίματος.

🔬 Δείτε τον πλήρη Κατάλογο Εξετάσεων

📞 Κλείστε εύκολα Ραντεβού Online

☎ Τηλέφωνο: 22310 66841

⏰ Ωράριο: Δευτέρα – Παρασκευή, 07:00–13:30

ℹ️ Περισσότερες πληροφορίες: Μάθετε αναλυτικά για την εξέταση ομοκυστεΐνης και τις τιμές της στο άρθρο μας:
Ομοκυστεΐνη – Τι πρέπει να ξέρετε

Φυλλικό-Οξύ-Βιταμίνη-B9-Πλήρης-Οδηγός-2025-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

03/Sep/2025

Περιεχόμενα

Τι είναι το Φυλλικό Οξύ;
Λειτουργίες στον Οργανισμό
Πηγές – Τροφές πλούσιες σε Φυλλικό Οξύ
Ημερήσιες Ανάγκες & Συστάσεις
Έλλειψη Φυλλικού Οξέος
Συμπτώματα Έλλειψης
Φυλλικό Οξύ & Εγκυμοσύνη
Συμπληρώματα Φυλλικού Οξέος
Υπερδοσολογία – Κίνδυνοι
Εξετάσεις Φυλλικού Οξέος
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Βιβλιογραφία

1) Τι είναι το Φυλλικό Οξύ (Βιταμίνη B9);

Το φυλλικό οξύ είναι η συνθετική, σταθερή μορφή της βιταμίνης B9 που βρίσκουμε σε
συμπληρώματα και εμπλουτισμένα τρόφιμα. Στη φύση, η B9 απαντάται ως φυλλικά
(folate) μέσα στις τροφές (π.χ. πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια). Και οι δύο όροι ανήκουν στην ίδια
οικογένεια θρεπτικών συστατικών, αλλά έχουν διαφορετική σταθερότητα και βιοδιαθεσιμότητα.

Γρήγορη σύνοψη

Η Β9 συμμετέχει στον κύκλο του ενός άνθρακα (methylation) για σύνθεση DNA/RNA και μεθειονίνης.
Είναι κρίσιμη για ταχεία κυτταρική διαίρεση (αιμοποίηση, εμβρυϊκή ανάπτυξη).
Η έλλειψη οδηγεί σε μεγαλοβλαστική αναιμία και αυξημένη ομοκυστεΐνη.
Στην κύηση, επαρκή επίπεδα Β9 μειώνουν τον κίνδυνο ανωμαλιών νευρικού σωλήνα.

Πώς λειτουργεί βιοχημικά;

Το φυλλικό οξύ μετατρέπεται στο ήπαρ μέσω του ενζύμου διυδροφυλλική αναγωγάση (DHFR) σε
τετραϋδροφυλλικό (THF) και παράγωγα (π.χ. 5,10-μεθυλενο-THF, 5-μεθυλ-THF). Αυτοί οι «φορείς
ενός άνθρακα» είναι απαραίτητοι για σύνθεση πουρινών, θυμιδυλικού οξέος (dTMP) και για
τη μετατροπή ομοκυστεΐνης → μεθειονίνη (σε συνεργασία με τη Β12). Έτσι, η Β9 στηρίζει την
αιμοποίηση, την αναγέννηση ιστών και την εμβρυϊκή νευροανάπτυξη.

Σημαντικό: Υψηλές δόσεις φυλλικού οξέος μπορούν να «καλύψουν» την αναιμία από
ανεπάρκεια Β12 χωρίς να διορθώνουν τη νευρολογική βλάβη. Σε ύποπτα συμπτώματα ή σε ομάδες κινδύνου,
ελέγχουμε και Β12 μαζί με Β9.

Ορολογία & μονάδες (DFE)

Η πρόσληψη συχνά εκφράζεται σε Dietary Folate Equivalents (DFE) για να ληφθεί υπόψη η μεγαλύτερη
βιοδιαθεσιμότητα του συνθετικού φυλλικού οξέος:

1 μg DFE = 1 μg φυσικών φυλλικών (από τροφή)
1 μg DFE = 0,6 μg φυλλικού οξέος (με τροφή) → ή 0,5 μg (νηστεία)
Άρα: μg DFE = μg φυλλικών τροφής + 1,7 × μg φυλλικού οξέος με τροφή ή 2 × μg φυλλικού οξέος νηστείας.

Σταθερότητα & βιοδιαθεσιμότητα

Τα φυσικά φυλλικά είναι ευαίσθητα σε θερμότητα, φως και οξείδωση, οπότε η μαγειρική μπορεί να
μειώσει την περιεκτικότητα στα τρόφιμα. Το συνθετικό φυλλικό οξύ είναι σταθερότερο και
παρουσιάζει υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα, κάτι που εξηγεί τη χρήση του σε συμπληρώματα/εμπλουτισμό.

Στις επόμενες ενότητες θα δούμε λειτουργίες, τροφές, ημερήσιες ανάγκες,
έλλειψη & συμπτώματα, κύηση, συμπληρώματα, υπερδοσολογία και
εξετάσεις για πρακτική κλινική χρήση.

2) Λειτουργίες του Φυλλικού Οξέος στον Οργανισμό

Το φυλλικό οξύ (Β9) δρα ως φορέας «μορίων ενός άνθρακα» (one-carbon metabolism) μετά τη μετατροπή του σε
τετραϋδροφυλλικό (THF) και παράγωγα (π.χ. 5-μεθυλ-THF, 5,10-μεθυλενο-THF).
Μέσα από αυτό το δίκτυο αντιδράσεων στηρίζει σύνθεση DNA/RNA, μεθυλιώσεις και
μεταβολισμό αμινοξέων, με άμεσες επιδράσεις στην αιμοποίηση, την ανάπτυξη εμβρύου, το νευρικό και
το καρδιαγγειακό σύστημα.

Key points

DNA/RNA: Σύνθεση πουρινών και dTMP (θυμιδίνη) για αντιγραφή & επιδιόρθωση DNA.
Μεθυλίωση: Παραγωγή S-adenosylmethionine (SAM), κύριου δότη μεθυλομάδων για DNA/ιστόνες/νευροδιαβιβαστές.
Ομοκυστεΐνη: Επαναμεθυλίωση ομοκυστεΐνης → μεθειονίνη (σε συνεργασία με Β12), ρυθμίζοντας τα επίπεδα ομοκυστεΐνης.
Αιμοποίηση & ανάπτυξη: Ταχεία κυτταρική διαίρεση (μυελός, κύηση), πρόληψη ανωμαλιών νευρικού σωλήνα.

2.1 Σύνθεση νουκλεϊκών οξέων (DNA/RNA)

Το 5,10-μεθυλενο-THF παρέχει ομάδες για τη σύνθεση dTMP (θυμιδίνη) από dUMP
(θυμιδυλική συνθετάση), ενώ το THF συμμετέχει στις αντιδράσεις πουρινών. Ελλιπής διαθεσιμότητα Β9
οδηγεί σε διαταραχή της αντιγραφής DNA και εμφάνιση μεγαλοβλαστικής αιμοποίησης.

2.2 Μεθυλίωση & επιγενετική ρύθμιση

Το 5-μεθυλ-THF τροφοδοτεί τον κύκλο μεθειονίνης παράγοντας SAM, τον βασικό δότη
μεθυλομάδων για DNA/ιστονική μεθυλίωση, φωσφολιπίδια, νευροδιαβιβαστές και αποτοξίνωση. Η επάρκεια Β9
συμβάλλει στη φυσιολογική γονιδιακή έκφραση και στη νευροανάπτυξη.

2.3 Μεταβολισμός ομοκυστεΐνης & καρδιαγγειακό

Η Β9 (μαζί με Β12 και Β6) συμμετέχει στην επαναμεθυλίωση της ομοκυστεΐνης
σε μεθειονίνη (ένζυμο μεθειονίνη συνθάση). Η επάρκεια συμβάλλει στη διατήρηση
χαμηλότερων επιπέδων ομοκυστεΐνης, βιοδείκτη που σχετίζεται με καρδιαγγειακό κίνδυνο.

2.4 Αιμοποίηση & ταχείως διαιρούμενοι ιστοί

Η φυσιολογική ερυθροποίηση απαιτεί συνεχή σύνθεση DNA. Η ανεπάρκεια Β9 προκαλεί
μεγαλοβλαστική αναιμία (μακροκυττάρωση, υπερτμηνόμενα ουδετερόφιλα). Ταχεία αναγέννηση ιστών
(βλεννογόνοι, δέρμα) επίσης εξαρτάται από επαρκή πρόσληψη.

2.5 Νευρικό σύστημα, κύηση & νευρικός σωλήνας

Η Β9 είναι κρίσιμη στην οργανογένεση και ειδικά στη σύγκλειση του νευρικού σωλήνα
(εβδομάδες 3–4 κύησης). Επαρκής προ-συλληπτική και πρώιμη κύηση πρόσληψη μειώνει τον κίνδυνο
ανωμαλιών νευρικού σωλήνα. Επιπλέον, μέσω SAM επηρεάζει σύνθεση νευροδιαβιβαστών.

Κλινικά χρήσιμα:

Πάντα αξιολογούμε Β12 μαζί με Β9 σε αναιμία ή νευρολογικά συμπτώματα.
Συν-παράγοντες: Β12 (MTR), Β6 (CBS), ριβοφλαβίνη/Β2 (MTHFR).
Γενετικές παραλλαγές (π.χ. MTHFR) επηρεάζουν τον μεταβολισμό, αλλά η κλινική σημασία τους
εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (δίαιτα, συνοδές ελλείψεις).

Κύρια λειτουργία	Συμμετέχοντα μορφή/ένζυμο	Συν-παράγοντες	Κλινική σημασία
Σύνθεση dTMP & πουρινών	5,10-μεθυλενο-THF → dTMP (θυμιδυλική συνθετάση)	—	Αιμοποίηση, επιδιόρθωση DNA, πρόληψη μεγαλοβλαστικής αναιμίας
Επαναμεθυλίωση ομοκυστεΐνης	5-μεθυλ-THF (ένζυμο MTR)	Β12 (κοβαλαμίνη)	Ρύθμιση ομοκυστεΐνης, καρδιαγγειακός κίνδυνος
Παραγωγή SAM (μεθυλίωση)	Μεθειονίνη → SAM	Β12, Β2 (MTHFR), χολίνη/βηταΐνη*	Επιγενετική ρύθμιση, νευροδιαβιβαστές, ηπατική μεθυλίωση
Ταχεία κυτταρική διαίρεση	THF-παράγωγα	—	Μυελός οστών, βλεννογόνοι, εμβρυϊκή ανάπτυξη/Νευρικός σωλήνας

* Εναλλακτικές οδοί δότη μεθυλομάδων (χολίνη/βηταΐνη) συνεισφέρουν στη μεθυλίωση.

Για επαγγελματίες υγείας

Η ριβοφλαβίνη (Β2) βελτιώνει τη δραστικότητα του MTHFR ως συν-παράγοντας FAD.
Η Β6 απαιτείται για την transsulfuration (CBS) της ομοκυστεΐνης προς κυστεΐνη/θειικά.
Η κλινική εικόνα ελλείψεων Β9/Β12 μπορεί να αλληλοκαλύπτεται. Η Β9 μπορεί να «διορθώσει» την αναιμία,
όχι όμως τις νευρολογικές βλάβες της Β12.

3) Πηγές – Τροφές πλούσιες σε Φυλλικό Οξύ

Τα φυλλικά (φυσική μορφή της Β9) βρίσκονται κυρίως σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά,
όσπρια, φρούτα και ξηρούς καρπούς. Επιπλέον, πολλά δημητριακά
εμπλουτίζονται με συνθετικό φυλλικό οξύ για να αυξηθεί η πρόσληψη.

Tips για μέγιστη πρόσληψη

Προτιμήστε ωμή ή ελαφρά μαγειρεμένη κατανάλωση (βράσιμο >10′ μειώνει τα φυλλικά).
Στον ατμό ή σοτάρισμα μικρής διάρκειας → καλύτερη διατήρηση βιταμινών.
Κόψτε/ετοιμάστε τα λαχανικά κοντά στην ώρα κατανάλωσης (ευαισθησία σε φως/οξείδωση).
Συνδυάστε ποικιλία πηγών (λαχανικά + όσπρια + φρούτα + εμπλουτισμένα δημητριακά).

Τρόφιμο	Μερίδα	Εκτ. φυλλικά (μg DFE)	Σχόλιο
Σπανάκι (ωμό)	1 φλ. (30–40 g)	~60–65	Πλούσιο σε φυλλικά, βιταμίνη Κ
Σπανάκι (βραστό/ατμού)	½ φλ. μαγειρεμένο	~120–130	Η μερίδα «συμπυκνώνεται», αλλά το παρατεταμένο βράσιμο χάνει βιταμίνες
Μαρούλι/Ρόκα	1 φλ. σαλάτα	~50–60	Ωμά: καλύτερη διατήρηση φυλλικών
Μπρόκολο (ατμού)	½ φλ. μπουκετάκια	~50–55	Στον ατμό > καλύτερη διατήρηση
Σπαράγγια (βραστά/ατμού)	4–6 τεμ. (~90 g)	~85–90	Πολύ καλή πηγή
Φακές (μαγειρεμένες)	½ φλ. (120 g)	~170–180	Πρωτεΐνη + σίδηρος + φυλλικά
Ρεβίθια (μαγειρεμένα)	½ φλ.	~140–150	Καλή φυτική πηγή Β9
Μαυρομάτικα/Φασόλια (μαγειρεμένα)	½ φλ.	~110–150	Ποικίλει ανά είδος/ποικιλία
Αβοκάντο	½ μέτριο (~70 g)	~60–70	+ μονοακόρεστα λιπαρά
Εσπεριδοειδή (π.χ. πορτοκάλι)	1 μέτριο φρούτο	~40–50	+ βιταμίνη C
Μπανάνα	1 μέτρια	~20–25	Εύκολο σνακ
Ηλιόσποροι/Φυστίκια (ανάλατα)	30 g (~1 μικρή χούφτα)	~60–80	Σνακ πλούσιο σε μικροθρεπτικά
Δημητριακά πρωινού (εμπλουτισμένα)	30–45 g (1 μερίδα)	~100–200*	*Ανάλογα με το brand/εμπλουτισμό

Σημείωση για DFE: Τα Dietary Folate Equivalents (DFE) λαμβάνουν υπόψη την υψηλότερη
βιοδιαθεσιμότητα του συνθετικού φυλλικού οξέος σε σχέση με τα φυσικά φυλλικά. Οι τιμές στον πίνακα είναι
ενδεικτικές και διαφέρουν ανάλογα με ποικιλία, εποχή, τρόπο αποθήκευσης και μαγειρέματος.

Πρακτικοί συνδυασμοί γευμάτων

Σαλάτα σπανάκι–ρόκα με ρεβίθια, λεμόνι και ελαιόλαδο.
Φακές με μπρόκολο στον ατμό και ψωμί ολικής (εμπλουτισμένο).
Γιαούρτι με δημητριακά εμπλουτισμένα και φέτες μπανάνας.
Τοστ ολικής με αβοκάντο και σπόρους ηλίανθου.

Για εγκυμοσύνη/προσχεδιασμό κύησης

Η διατροφή πλούσια σε φυλλικά είναι σημαντική, αλλά συχνά δεν επαρκεί μόνη της για την
κάλυψη των αυξημένων αναγκών στην πρώιμη κύηση. Θα δούμε δοσολογίες και επιλογές συμπληρωμάτων
στη σχετική ενότητα.

4) Ημερήσιες Ανάγκες & Συστάσεις (DFE)

Οι συστάσεις δίνονται σε Dietary Folate Equivalents (DFE), ώστε να λαμβάνεται υπόψη η μεγαλύτερη
βιοδιαθεσιμότητα του συνθετικού φυλλικού οξέος (σε συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα) έναντι των
φυσικών φυλλικών της τροφής.

Ηλικιακή ομάδα	Σύσταση	Πρόσληψη (μg DFE/ημ.)	Σχόλιο
Βρέφη 0–6 μηνών	AI (Επαρκής πρόσληψη)	~65	Αποκλειστικός θηλασμός/φόρμουλα
Βρέφη 7–12 μηνών	AI	~80	Με εισαγωγή στερεών
Παιδιά 1–3 ετών	RDA	150	Ισορροπημένη διατροφή
Παιδιά 4–8 ετών	RDA	200	—
Έφηβοι 9–13 ετών	RDA	300	—
Έφηβοι 14–18 ετών	RDA	400	Ισχύει και για αγόρια/κορίτσια
Ενήλικες ≥19 ετών	RDA	400	Άνδρες & γυναίκες
Κύηση (όλο το τρίμηνο)	RDA	600	Ιδανικά από πριν τη σύλληψη
Γαλουχία	RDA	500	Αυξημένες ανάγκες

Προ-συλληπτική συμβουλή (γενικός πληθυσμός):

400 μg/ημέρα φυλλικό οξύ (ή ισοδύναμο L-5-μεθυλ-φολικό) για ≥1 μήνα πριν τη σύλληψη και στο 1ο τρίμηνο.
Διατροφή πλούσια σε φυλλικά + συμπλήρωμα για επαρκή κάλυψη.

Υψηλός κίνδυνος ανωμαλιών νευρικού σωλήνα (κατόπιν ιατρικής οδηγίας):

Ιστορικό προηγούμενου νεογνού με NTD, αντιεπιληπτικά (π.χ. βαλπροϊκό, καρβαμαζεπίνη), σακχαρώδης διαβήτης, σοβαρή παχυσαρκία.
Συχνά προτείνεται 4–5 mg/ημέρα φυλλικό οξύ πριν τη σύλληψη και στο 1ο τρίμηνο (μόνο με ιατρική καθοδήγηση).

Ανώτατο ανεκτό όριο (UL) για συνθετικό φυλλικό οξύ*

Ηλικία	UL (μg/ημ.)	Σχόλιο
1–3 ετών	300	Από συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα
4–8 ετών	400	—
9–13 ετών	600	—
14–18 ετών	800	—
≥19 ετών	1.000 (1 mg)	Δεν ισχύει για τα φυσικά φυλλικά τροφών

* Το UL αφορά συνθετικό φυλλικό οξύ από συμπληρώματα ή εμπλουτισμένα τρόφιμα, όχι τα φυσικά φυλλικά της διατροφής.

Φυλλικό οξύ vs L-μεθυλ-φολικό (5-MTHF)

Και τα δύο μπορούν να αυξήσουν το RBC folate και να μειώσουν την ομοκυστεΐνη.
Το L-5-μεθυλ-φολικό είναι η βιοενεργή μορφή (παρακάμπτει DHFR/MTHFR), χρήσιμη σε ορισμένα άτομα.
Τα δεδομένα για υπεροχή στην κλινική πράξη είναι μεικτά· δώστε προτεραιότητα στην συμμόρφωση και την επαρκή δόση.

Αλληλεπιδράσεις/ιδιαιτερότητες

Ανταγωνιστές φυλλικού: μεθοτρεξάτη, τριμεθοπρίμη, πυριμεθαμίνη, σουλφασαλαζίνη.
Αντιεπιληπτικά: φαινυτοΐνη, φαινοβαρβιτάλη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό → μπορεί να μειώνουν επίπεδα Β9.
Αλκοόλ: επηρεάζει απορρόφηση/μεταβολισμό.
Β12: πάντα ελέγχετε/συμπληρώνετε επαρκώς σε ύποπτη ανεπάρκεια Β12, ώστε να μη «καλυφθεί» η μακροκυττάρωση.

Κλινική πρακτική: Για τους περισσότερους ενήλικες, ένα συμπλήρωμα 400 μg/ημ. φυλλικού οξέος
(ή ισοδύναμο 5-MTHF) μαζί με διατροφή πλούσια σε φυλλικά επαρκεί. Στην κύηση: 600 μg DFE/ημ.
(συνήθως 400 μg συμπλήρωμα + διατροφή), εκτός αν υπάρχει υψηλός κίνδυνος, οπότε ακολουθείται ιατρική οδηγία.

5) Έλλειψη Φυλλικού Οξέος (Αιτίες, Ομάδες Κινδύνου, Συμπτώματα)

Η έλλειψη φυλλικού οξέος οδηγεί σε μακροκυτταρική/μεγαλοβλαστική αναιμία,
υπερομοκυστεϊναιμία και κλινικά συμπτώματα από το αιμοποιητικό και τους βλεννογόνους.
Είναι συχνή σε καταστάσεις με ανεπαρκή πρόσληψη, μειωμένη απορρόφηση,
αυξημένες ανάγκες ή φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.

Γρήγορα:

Κλειδί: Πριν από οποιαδήποτε χορήγηση υψηλών δόσεων Β9, αποκλείστε έλλειψη Β12 (κίνδυνος μόνιμης νευρολογικής βλάβης).
Δείκτες: ↑MCV, υπερτμηνόμενα ουδετερόφιλα, χαμηλό ορού ή RBC folate, ↑ομοκυστεΐνη, φυσιολογικό MMA.
Συμπτώματα: κόπωση, ωχρότητα, δύσπνοια κόπωσης, γλωσσίτιδα, στοματίτιδα, ευερεθιστότητα.

5.1 Αίτια & μηχανισμοί

Κατηγορία	Παραδείγματα	Σχόλια/Μηχανισμός
Μειωμένη πρόσληψη	Μονοδιάστατη δίαιτα, ηλικιωμένοι, διατροφικές διαταραχές, αλκοολισμός	Χαμηλή κατανάλωση λαχανικών/οσπρίων· το αλκοόλ μειώνει απορρόφηση/ηπατική αποθήκευση
Μειωμένη απορρόφηση	Κοιλιοκάκη, IBD, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, γαστρεκτομή/βαριατρική	Βλάβη βλεννογόνου/μείωση επιφάνειας απορρόφησης στο εγγύς λεπτό έντερο
Αυξημένες ανάγκες	Κύηση/γαλουχία, εφηβεία, αιμολυτικές αναιμίες, κακοήθειες, ψωρίαση, εγκαύματα	Ταχεία κυτταρική διαίρεση/αυξημένη ερυθροποίηση αυξάνουν κατανάλωση Β9
Φάρμακα (ανταγωνιστές/αναστολείς)	Μεθοτρεξάτη, τριμεθοπρίμη, πυριμεθαμίνη, σουλφασαλαζίνη, φαινυτοΐνη, φαινοβαρβιτάλη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό	Αναστέλλουν σύνθεση/ανακύκλωση φυλλικού ή αυξάνουν καταβολισμό του
Άλλοι παράγοντες	Ηπατική νόσος, χρόνια νεφρική νόσος/αιμοκάθαρση, κακή αποθήκευση τροφίμων & υπερβράσιμο	Μειωμένα αποθέματα/απώλειες υδατοδιαλυτών βιταμινών

5.2 Ποιοι ανήκουν σε υψηλό κίνδυνο;

Γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, προ-σύλληψη & 1ο τρίμηνο κύησης.
Άτομα με δυσαπορρόφηση (κοιλιοκάκη, IBD, βαριατρική χειρουργική).
Άτομα με αιμολυτικές καταστάσεις ή ταχεία αναπλήρωση ιστών (π.χ. ψωρίαση).
Χρόνια κατανάλωση αλκοόλ ή ηπατοπάθεια.
Χρήστες ανταγωνιστών φυλλικού ή ορισμένων αντιεπιληπτικών.
Ηλικιωμένοι με φτωχή δίαιτα ή πολυφαρμακία.

Red flags (ζητούν έλεγχο):

Μακροκυττάρωση/μεγαλοβλαστικά στοιχεία στην αιμοδιάγραμμα/επίχρισμα.
Γλωσσίτιδα, στοματίτιδα, διάρροια/δυσαπορρόφηση.
Αιμολυτικά επεισόδια, εγκυμοσύνη χωρίς προληπτικό συμπλήρωμα.

5.3 Κλινική εικόνα – Συμπτώματα/σημεία

Αιμοποιητικό: κόπωση, ωχρότητα, αδυναμία, δύσπνοια κόπωσης, ζάλη, ταχυκαρδία.
Βλεννογόνοι/δέρμα: γλωσσίτιδα (ερυθρή, λεία γλώσσα), στοματίτιδα, χειλίτιδα, εύθραυστα νύχια/τριχόπτωση.
Γαστρεντερικό: ανορεξία, απώλεια βάρους, διάρροια.
Νευροψυχιακά: ευερεθιστότητα, χαμηλή διάθεση, δυσκολία συγκέντρωσης
(χωρίς τυπική μυελινοπάθεια της Β12).
Κύηση: ανεπαρκής πρόσληψη σχετίζεται με ↑κίνδυνο ανωμαλιών νευρικού σωλήνα στο έμβρυο.

5.4 Εργαστηριακά ευρήματα (snapshot)

Δείκτης	Έλλειψη Φυλλικού (Β9)	Έλλειψη Βιταμίνης Β12	Σχόλιο
MCV	↑ (μακροκυττάρωση)	↑ (μακροκυττάρωση)	Κοινό εύρημα στις μεγαλοβλαστικές
Ουδετερόφιλα	Υπερτμηνόμενα	Υπερτμηνόμενα	Μη ειδικό
Ομοκυστεΐνη	↑	↑	Αυξάνει και στις δύο ελλείψεις
Μεθυλμαλονικό οξύ (MMA)	Φυσιολογικό	↑	Διαχωρίζει Β12 από Β9
Σερ. φυλλικό / RBC folate	Χαμηλό / Χαμηλό*	Συνήθως φυσιολογικό	*RBC folate = δείκτης αποθεμάτων τελευταίων μηνών
Νευρολογικά ευρήματα	Συνήθως όχι απομυελινωτικά	Συχνά παρόντα (αισθητικοαταξία, παραισθησίες)	Μη «καλύπτετε» Β12 με υψηλές δόσεις Β9

Κλινική προσέγγιση (πρακτικά βήματα):

Αιμοδιάγραμμα + επίχρισμα (MCV, υπερτμηνόμενα ουδετερόφιλα).
Ορολογικοί δείκτες: σερ. φυλλικό, Β12, ομοκυστεΐνη, ± MMA.
Εάν υπάρχει υποψία δυσαπορρόφησης: έλεγχος για κοιλιοκάκη κ.ά.
Εντοπισμός φαρμάκων/αλκοόλ που επηρεάζουν Β9.
Έναρξη θεραπείας (διατροφή + συμπλήρωμα) αφού αποκλειστεί έλλειψη Β12.

Προσοχή: Η χορήγηση υψηλών δόσεων φυλλικού οξέος μπορεί να διορθώσει την αναιμία από Β12
και να καθυστερήσει τη διάγνωση, ενώ η νευρολογική βλάβη της Β12 μπορεί να προχωρά.

6) Συμπτώματα Έλλειψης Φυλλικού Οξέος (Β9)

Η ανεπάρκεια Β9 εκδηλώνεται κυρίως με μεγαλοβλαστική/μακροκυτταρική αναιμία και βλάβες βλεννογόνων.
Τα συμπτώματα συχνά εξελίσσονται αργά και μπορεί να είναι μη ειδικά. Πάντα αξιολογούμε παράλληλα
Β12 (κίνδυνος «κάλυψης» αναιμίας από υψηλές δόσεις Β9).

📋 Checklist βασικών συμπτωμάτων (ενδεικτική)

Αιμοποιητικό: κόπωση, ωχρότητα, αδυναμία, δύσπνοια στην κόπωση, ταχυκαρδία.
Βλεννογόνοι/στόμα: γλωσσίτιδα (ερυθρή, λεία γλώσσα), στοματίτιδα, χειλίτιδα, έλκη.
Δέρμα/τρίχες/νύχια: ξηροδερμία, εύθραυστα νύχια, τριχόπτωση.
Γαστρεντερικό: ανορεξία, απώλεια βάρους, διάρροια.
Νευροψυχικά: ευερεθιστότητα, ήπια γνωστική επιβάρυνση, χαμηλή διάθεση
(χωρίς τη χαρακτηριστική μυελινοπάθεια της Β12).
Κύηση: ανεπαρκής πρόσληψη σχετίζεται με ↑κίνδυνο ανωμαλιών νευρικού σωλήνα εμβρύου.

Σύμπτωμα/εύρημα	Πιθανός μηχανισμός	Τι να ελεγχθεί
Κόπωση, ωχρότητα, δύσπνοια κόπωσης	Μακροκυτταρική/μεγαλοβλαστική αναιμία	Αιμοδιάγραμμα (MCV), επίχρισμα, σερ. φυλλικό, Β12, ομοκυστεΐνη, ± MMA
Γλωσσίτιδα, στοματίτιδα	Ταχεία ανανέωση βλεννογόνου χωρίς επάρκεια Β9	Β9, Β12, σίδηρος/φερριτίνη, έλεγχος δυσαπορρόφησης
Νευρολογικά (παραισθησίες/αταξία)	Συχνότερα Β12 > Β9	Ιδιαίτερη προσοχή σε Β12 (MMA ↑), μην καλύπτετε με Β9
Διάρροια/απώλεια βάρους	Δυσαπορρόφηση/νοσήματα λεπτού εντέρου	Κοιλιοκάκη (ορολογία), IBD, ιστορικό βαριατρικής, φάρμακα

Red flags (ζητούν άμεση εκτίμηση):

Σημαντική μακροκυττάρωση με συμπτώματα αναιμίας ή αιμολυτικά σημεία.
Νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησίες, αταξία) → πρώτα αποκλείστε Β12.
Κύηση χωρίς συμπλήρωμα ή ιστορικό NTD στο έμβρυο.

🧭 Mini-αλγόριθμος υποψίας έλλειψης Β9 (mobile-friendly)

CBC & επίχρισμα: MCV, υπερτμηνόμενα ουδετερόφιλα.
Σερ. φυλλικό & Β12 μαζί (μην καθυστερείτε τη Β12).
Ομοκυστεΐνη (↑ και σε Β9 & Β12) και MMA (↑ κυρίως σε Β12) για διάκριση.
RBC folate (εφόσον διαθέσιμο) για αποθέματα τελευταίων μηνών.
Αίτια: έλεγχος δυσαπορρόφησης (κοιλιοκάκη κ.ά.), φάρμακα (αντιεπιληπτικά, μεθοτρεξάτη), αλκοόλ.
Θεραπεία: διατροφή + συμπλήρωμα Β9 αφού αποκλειστεί/αντιμετωπιστεί έλλειψη Β12.

Πρακτική συμβουλή: Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου (π.χ. αντιεπιληπτικά/αλκοόλ/δυσαπορρόφηση) προτιμήστε
συνδυασμένο έλεγχο Β9 + Β12 και αξιολογήστε την ανάγκη για μακροχρόνια υποστήριξη.

Οι παραπάνω πληροφορίες είναι γενικής ενημέρωσης και δεν υποκαθιστούν την εξατομικευμένη ιατρική εκτίμηση.

7) Φυλλικό Οξύ & Εγκυμοσύνη

Η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος (Β9) πριν και κατά το 1ο τρίμηνο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο
ανωμαλιών νευρικού σωλήνα (NTDs) στο έμβρυο. Η σύγκλειση του νευρικού σωλήνα συμβαίνει πολύ νωρίς
(περίπου από την 3η έως την 4η εβδομάδα κύησης), συχνά πριν η γυναίκα αντιληφθεί ότι είναι έγκυος·
γι’ αυτό η λήψη πρέπει να ξεκινά προ-συλληπτικά.

TL;DR για ασθενείς

Γενικός πληθυσμός: 400 μg/ημέρα φυλλικό οξύ για ≥1 μήνα πριν τη σύλληψη και σε όλο το 1ο τρίμηνο.
Κατά την κύηση: συνολική πρόσληψη ~600 μg DFE/ημ. (προγεννητικό συμπλήρωμα + διατροφή).
Υψηλός κίνδυνος NTD: 4–5 mg/ημ. μόνο με ιατρική καθοδήγηση, προ-συλληπτικά έως 12η εβδομάδα.
Πάντα ελέγχουμε/εξασφαλίζουμε και Β12 (μην «καλύπτετε» ανεπάρκεια Β12 με μεγάλες δόσεις Β9).

7.1 Γιατί είναι κρίσιμο;

Η Β9 στηρίζει τη σύνθεση DNA & τη μεθυλίωση σε ταχέως διαιρούμενους ιστούς του εμβρύου.
Επαρκής πρόσληψη προ-συλληπτικά/νωρίς στο 1ο τρίμηνο συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο NTD (π.χ. δισχιδής ράχη).
Στόχος αποθεμάτων: υψηλότερα επίπεδα RBC folate σχετίζονται με μικρότερο κίνδυνο NTD.

Κατηγορία	Πότε αρχίζει	Δόση (ημερήσια)	Διάρκεια	Σχόλια
Γενικός πληθυσμός	≥1 μήνα πριν τη σύλληψη	400 μg φυλλικό οξύ (ή ισοδ. 5-MTHF)	Μέχρι το τέλος 1ου τριμήνου	Συνεχίζεται με προγεννητικό πολυβιταμινούχο
Κύηση (συνέχεια)	2ο–3ο τρίμηνο	Συνολικά ~600 μg DFE/ημ.	Έως τον τοκετό	Συνδυασμός διατροφής + συμπληρώματος
Υψηλός κίνδυνος NTD	Ιδανικά 3 μήνες πριν τη σύλληψη	4–5 mg φυλλικό οξύ*	Μέχρι 12η εβδομάδα	Μόνο με ιατρική καθοδήγηση· μετά 12η εβδομάδα συνήθως μείωση
Γαλουχία	Μετά τον τοκετό	500 μg DFE/ημ.	Καθ’ όλη τη γαλουχία	Αυξημένες ανάγκες

* Παραδείγματα υψηλού κινδύνου: προηγούμενο νεογνό με NTD, χρήση αντιεπιληπτικών (π.χ. βαλπροϊκό, καρβαμαζεπίνη), σακχαρώδης διαβήτης, σοβαρή παχυσαρκία, σύνδρομα δυσαπορρόφησης/βαριατρική, οικογενειακό ιστορικό NTD.

7.2 Ποιοι θεωρούνται υψηλού κινδύνου;

Ιστορικό NTD σε προηγούμενη κύηση ή ισχυρό οικογενειακό ιστορικό.
Λήψη αντιεπιληπτικών (βαλπροϊκό, καρβαμαζεπίνη, φαινυτοΐνη κ.ά.).
Σακχαρώδης διαβήτης προϋπάρχων, σοβαρή παχυσαρκία (BMI ≥30).
Δυσαπορρόφηση (κοιλιοκάκη, IBD), βαριατρική χειρουργική.
Αλκοολισμός, κακή δίαιτα, πολυφαρμακία/ανταγωνιστές φυλλικού.

Σημαντικό: Οι δόσεις 4–5 mg/ημ. υπερβαίνουν το UL (1 mg) και συνταγογραφούνται
θεραπευτικά μόνο από ιατρό για σαφείς ενδείξεις/χρονικό ορίζοντα (συνήθως έως 12η εβδομάδα).

7.3 Φυλλικό οξύ vs L-5-μεθυλ-φολικό (5-MTHF)

Και τα δύο βελτιώνουν RBC folate και μειώνουν την ομοκυστεΐνη.
Το 5-MTHF είναι η ενεργή μορφή (παρακάμπτει DHFR/MTHFR) και μπορεί να είναι χρήσιμο σε
άτομα με δυσαπορρόφηση ή όταν υπάρχει δυσανεξία στο συνθετικό φυλλικό οξύ.
Οι κατευθυντήριες συστάσεις παραδοσιακά χρησιμοποιούν φυλλικό οξύ 400 μg προ-συλληπτικά·
κλινική υπεροχή του 5-MTHF δεν έχει τεκμηριωθεί ομόφωνα.

Θέμα	Πρακτική οδηγία
Πότε να το παίρνω;	Καθημερινά, ίδια ώρα. Ανυπόφορη ναυτία; Προτιμήστε βράδυ/μετά το φαγητό.
Με τι να το συνδυάσω;	Προγεννητικό συμπλήρωμα με σίδηρο, ιωδίο, Β12, βιταμίνη D, ω-3 κατά περίπτωση.
Αλληλεπιδράσεις	Ρωτήστε τον ιατρό αν λαμβάνετε αντιεπιληπτικά ή φάρμακα ανταγωνιστές φυλλικού.
Β12 & «κάλυψη»	Μεγάλες δόσεις Β9 μπορούν να «κρύψουν» την αναιμία από ανεπάρκεια Β12. Ελέγχετε Β12, ειδικά σε vegetarian/βαριατρική/δυσαπορρόφηση.

Mini-αλγόριθμος προ-συλληπτικής φροντίδας

Αξιολόγηση κινδύνου για NTD (ιστορικό, φάρμακα, νοσήματα).
Έναρξη 400 μg/ημ. (ή 5-MTHF ισοδύναμο) ≥1 μήνα πριν τη σύλληψη.
Υψηλός κίνδυνος; Εξατομίκευση σε 4–5 mg/ημ. με ιατρό, έως 12η εβδομάδα.
Παράλληλη διατροφή πλούσια σε φυλλικά, έλεγχος Β12.
Συνέχιση με προγεννητικό συμπλήρωμα (στόχος ~600 μg DFE/ημ. στην κύηση).

Προσοχή/Ασφάλεια: Το UL = 1 mg/ημ. αφορά το συνθετικό φυλλικό οξύ και όχι τα
φυσικά φυλλικά τροφών. Θεραπευτικές δόσεις >1 mg χρησιμοποιούνται μόνο με ιατρική επίβλεψη και συγκεκριμένη ένδειξη.

Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν υποκαθιστούν ιατρική συμβουλή. Εξατομίκευση με βάση το ιστορικό, τα φάρμακα
και τα εργαστηριακά ευρήματα.

8) Συμπληρώματα Φυλλικού Οξέος: μορφές, δοσολογίες, επιλογή

Τα συμπληρώματα της βιταμίνης B9 διατίθενται σε διαφορετικές χημικές μορφές και δοσολογίες.
Η επιλογή εξαρτάται από τον στόχο (πρόληψη, κύηση, θεραπεία έλλειψης), τις αλληλεπιδράσεις και
τη συμμόρφωση. Πάντα λαμβάνουμε υπόψη και τη Β12.

Μορφή	Τι είναι	Συνήθεις χρήσεις	Σχόλια
Φυλλικό οξύ (pteroylmonoglutamic acid)	Συνθετική, σταθερή μορφή B9 με υψηλή βιοδιαθεσιμότητα	Γενική πρόληψη (400 μg/ημ.), κύηση/γαλουχία, θεραπεία έλλειψης	Τυπική πρώτη επιλογή· προσοχή να μη «καλυφθεί» έλλειψη Β12
L-5-μεθυλ-φολικό (5-MTHF)	Βιοενεργή μορφή (παρακάμπτει DHFR/MTHFR)	Εναλλακτική όταν υπάρχει δυσανεξία/προτιμήσεις· συχνά σε προγεννητικά	Ίσης αποτελεσματικότητας σε πολλούς· η κλινική υπεροχή παραμένει αμφιλεγόμενη
Φολινικό οξύ (leucovorin, 5-formyl-THF)	Παράγωγο THF, «rescue» σε MTX υψηλής δόσης/ορισμένες ενδείξεις	Ογκολογία (διάσωση μετά μεθοτρεξάτη), ορισμένα σχήματα λοιμωξιολογίας	Χρήση μόνο υπό ιατρική καθοδήγηση· όχι για καθημερινή πρόληψη

Decoding labels (DFE & ισοδυναμίες)

1 μg DFE = 1 μg φυλλικών τροφής = 0,6 μg φυλλικού οξέος με τροφή = 0,5 μg νηστείας.
Παράδειγμα: δισκίο 400 μg φυλλικού οξέος ≈ 680 μg DFE όταν λαμβάνεται με τροφή.
Σε ετικέτες 5-MTHF: «calcium L-5-methyltetrahydrofolate» ή «glucosamine salt L-5-MTHF» (ισοδύναμες δραστικές μορφές).

8.1 Ενδεικτικές δοσολογίες ανά στόχο

Σενάριο	Δόση & μορφή (τυπικές)	Διάρκεια	Σχόλια/προσοχές
Γενική πρόληψη ενηλίκων	Φυλλικό οξύ 400 μγ (ή 5-MTHF ισοδ.) ημερησίως	Συνεχόμενη	Μαζί με δίαιτα πλούσια σε φυλλικά· έλεγχος Β12 σε ομάδες κινδύνου
Προ-σύλληψη/1ο τρίμηνο	400 μγ/ημ. (φυλλικό οξύ ή 5-MTHF)	≥1 μήνα πριν + έως 12η εβδομάδα	Συνέχεια στην κύηση με στόχο ~600 μγ DFE/ημ.
Κύηση (2ο–3ο τρίμηνο)	Προγεννητικό ώστε σύνολο ~600 μγ DFE/ημ.	Έως τον τοκετό	Έλεγχος Β12/σιδήρου κατά περίπτωση
Γαλουχία	Συνολικά ~500 μγ DFE/ημ.	Καθ’ όλη τη γαλουχία	Αυξημένες ανάγκες
Θεραπεία έλλειψης Β9 (μετά αποκλεισμό Β12)	1 mg/ημ. φυλλικό οξύ από το στόμα	Συνήθως 1–4 μήνες ή έως ομαλοποίηση δεικτών	Παρακολούθηση CBC/RBC folate· διερεύνηση αιτίας
Υψηλός κίνδυνος NTD (μόνο με ιατρό)	4–5 mg/ημ. φυλλικό οξύ	Από πριν τη σύλληψη έως 12η εβδομάδα	Υπέρ UL (1 mg)· ιατρική επίβλεψη & μετέπειτα μείωση

UL (Ανώτατο ανεκτό): 1.000 μγ/ημ. για συνθετικό φυλλικό οξύ (συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα).
Δεν ισχύει για τα φυσικά φυλλικά της τροφής.

8.2 Πότε να προτιμήσω 5-MTHF;

Αν υπάρχει δυσανεξία ή προτιμήσεις έναντι του συνθετικού φυλλικού οξέος.
Σε δυσαπορρόφηση ή πολυφαρμακία όπου η άμεση βιοενεργή μορφή είναι πρακτική επιλογή.
Αν υπάρχει εμμονή με «ενεργές μορφές» για καλύτερη συμμόρφωση· η συνολική δόση & συνέπεια έχουν μεγαλύτερη σημασία.

Mini-αλγόριθμος επιλογής συμπληρώματος

Ορίστε στόχο: πρόληψη, κύηση, θεραπεία έλλειψης.
Ελέγξτε Β12 (ιδίως σε vegetarian/ηλικιωμένους/βαριατρική/μετρονιδαζόλη-μετφορμίνη).
Επιλέξτε φυλλικό οξύ 400 μγ (γενική πρόληψη/κύηση) ή 5-MTHF ισοδ.
Για έλλειψη: 1 mg/ημ. (με ιατρική καθοδήγηση & παρακολούθηση).
Υψηλός κίνδυνος NTD: 4–5 mg μόνο με ιατρό έως 12η εβδομάδα.

8.3 Αλληλεπιδράσεις & ειδικές καταστάσεις

Παράγοντας	Επίδραση	Συνήθης πρακτική/Σχόλιο
Μεθοτρεξάτη (χαμηλές δόσεις, ρευματολογία)	Ανταγωνιστής φυλλικού· ανεπιθ. από ΓΕΣ/ήπαρ/αιμοποίηση	Συχνά χορηγείται φυλλικό οξύ 1 mg/ημ. ή 5 mg/εβδ. όχι την ίδια ημέρα με MTX (απόφαση ιατρού)
Μεθοτρεξάτη (ογκολογία – υψηλές δόσεις)	Αναστολή DHFR με έντονη τοξικότητα	Φολινικό οξύ (leucovorin) «rescue» κατά πρωτόκολλο (αυστηρά εξειδικευμένο)
Τριμεθοπρίμη/Πυριμεθαμίνη	Αναστολή φυλλικού	Ενίοτε συγχορήγηση φολινικού/φυλλικού μετά από ιατρική οδηγία
Αντιεπιληπτικά (φαινυτοΐνη, φαινοβαρβιτάλη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό)	Μείωση επιπέδων Β9/αλληλεπιδράσεις	Συχνά χρειάζεται συμπλήρωμα· υποχρεωτικά ιατρική καθοδήγηση σε κύηση
Αλκοόλ / Δυσαπορρόφηση (IBD, κοιλιοκάκη, βαριατρική)	Μειωμένη απορρόφηση/αποθήκευση	Υψηλότερες ανάγκες/παρακολούθηση· έλεγχος συμμόρφωσης και διατροφής

8.4 Τρόπος λήψης & συμβουλές συμμόρφωσης

Χρόνος: καθημερινά, ίδια ώρα. Σε ναυτία, προτιμήστε βράδυ ή μετά το φαγητό.
Συνδυασμοί: προγεννητικό συμπλήρωμα με Β12, σίδηρο, ιώδιο, D κ.ά., ανά ανάγκη.
Ποιότητα: προτιμήστε προϊόντα με ορθή σήμανση, παρτίδα/ημερομηνία, οδηγίες ΕΟΦ· ιδανικά τρίτου φορέα έλεγχος.
Ασφάλεια: μην υπερβαίνετε 1 mg/ημ. χωρίς ιατρική ένδειξη· ελέγχετε Β12 όταν υπάρχουν συμπτώματα/κίνδυνος.

Συχνό λάθος: Έναρξη μεγάλων δόσεων Β9 χωρίς έλεγχο Β12. Η αναιμία μπορεί να «διορθωθεί», αλλά
η νευρολογική βλάβη της Β12 να εξελίσσεται σιωπηρά.

Συνοπτικό take-home: Επιλέξτε τη μορφή που εξασφαλίζει συμμόρφωση στη σωστή δόση.
Για τους περισσότερους, το κλασικό φυλλικό οξύ 400 μγ (ή 5-MTHF ισοδ.) είναι επαρκές για πρόληψη. Θεραπευτικές δόσεις
και σενάρια υψηλού κινδύνου απαιτούν ιατρική καθοδήγηση.

Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν υποκαθιστούν ιατρική συμβουλή. Η δοσολογία εξατομικεύεται.

9) Υπερδοσολογία – Κίνδυνοι & Ασφάλεια του Φυλλικού Οξέος

Η βιταμίνη B9 είναι υδατοδιαλυτή και η τοξικότητα θεωρείται χαμηλή. Ωστόσο,
οι υψηλές δόσεις συνθετικού φυλλικού οξέος (από συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα) μπορούν να
προκαλέσουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα και να «καλύψουν» ανεπάρκεια Β12. Το UL (ανώτατο ανεκτό)
για ενήλικες είναι 1.000 μg/ημέρα και αφορά μόνο το συνθετικό φυλλικό οξύ – όχι τα φυσικά φυλλικά της τροφής.

Σύνοψη ασφαλείας

UL (≥19 ετών): 1.000 μg/ημ. συνθετικού φυλλικού οξέος.
Φυσικά φυλλικά τροφών: δεν έχουν καθορισμένο UL.
Κύηση/γαλουχία: τηρείτε τις δοσολογίες που δόθηκαν (βλ. Ενότητα 7).

Θέμα/Κίνδυνος	Τι γνωρίζουμε	Πρακτική διαχείριση
Κάλυψη έλλειψης Β12	Υψηλές δόσεις Β9 διορθώνουν την αναιμία αλλά όχι τη νευρολογική βλάβη της Β12.	Ελέγξτε Β12 πριν/κατά τη χορήγηση υψηλών δόσεων Β9. Σε ύποπτα συμπτώματα, μετρήστε και MMA.
Μη-μεταβολισμένο φυλλικό οξύ (UMFA)	Μεγάλες εφάπαξ/χρόνιες δόσεις μπορεί να υπερκορέσουν το DHFR → ανίχνευση UMFA στο αίμα· η κλινική σημασία είναι ασαφής.	Αποφύγετε περιττά υψηλές δόσεις· προτιμήστε καθημερινές μικρές δόσεις αντί «φορτίων».
Νευρολογικά/ΓΕΣ συμπτώματα (σπάνια)	Αναφέρονται σporικά: ναυτία, φούσκωμα, διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα/πονοκέφαλος σε υψηλές δόσεις.	Μείωση δόσης ή διακοπή· αξιολόγηση για συγχορηγούμενα (π.χ. Β12).
Επιδράσεις σε αντιεπιληπτικά	Η Β9 μπορεί να επηρεάσει επίπεδα φαινυτοΐνης/άλλων αντιεπιληπτικών (αμφίδροχες αλληλεπιδράσεις).	Ιατρική καθοδήγηση· πιθανή ρύθμιση δόσεων/στενή παρακολούθηση κρίσεων.
Νεοπλασματικός κίνδυνος (συζήτηση)	Τα στοιχεία είναι μεικτά. Σε γενικό πληθυσμό με επάρκεια, η υπερπρόσληψη δεν έχει σαφώς τεκμηριωθεί ότι αυξάνει κίνδυνο· ειδικοί πληθυσμοί με προϋπάρχουσες βλάβες χρειάζονται προσοχή.	Αποφύγετε χρόνια υπέρβαση του UL χωρίς ένδειξη· εξατομίκευση σε ιστορικό νεοπλασίας σύμφωνα με τον θεράποντα.

9.1 Πότε μιλάμε για «υπερβολή» στην πράξη;

Συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα που αθροίζονται > 1.000 μg/ημ. για εβδομάδες/μήνες χωρίς ιατρική ένδειξη.
Λήψη υψηλών δόσεων παράλληλα με μη διερευνημένη μακροκυττάρωση ή νευρολογικά συμπτώματα (κίνδυνος «κάλυψης» Β12).
Μεγάλα «φορτία» (bolus) που επαναλαμβάνονται, ειδικά αν συνυπάρχει πολυφαρμακία.

🧭 Mini-αλγόριθμος όταν η πρόσληψη ξεπερνά το UL

Καταγράψτε όλες τις πηγές Β9 (πολυβιταμίνες, προγεννητικά, «ενεργά» σκευάσματα, εμπλουτισμένα τρόφιμα).
Μειώστε τη δόση ώστε η συνολική πρόσληψη να ≤ 1.000 μg/ημ. (εκτός θεραπευτικής ένδειξης).
Ελέγξτε Β12 ± MMA και CBC αν υπάρχουν συμπτώματα/μακροκυττάρωση.
Διαίρεση δόσης (αντί bolus) για μείωση UMFA· προτεραιότητα στη συνέπεια.
Επαναξιολόγηση με τον θεράποντα σε επιληψία, μεθοτρεξάτη, ογκολογικό ιστορικό.

Μύθοι & Αλήθειες

«Όσο περισσότερο τόσο καλύτερα» – Λάθος. Υπάρχει UL 1.000 μg για το συνθετικό φυλλικό οξύ.
«Η Β9 δεν έχει παρενέργειες» – Όχι απόλυτα. Σε υψηλές δόσεις, σπάνια προκαλούνται ΓΕΣ/νευρολογικά συμπτώματα και UMFA.
«Η Β9 θεραπεύει τη Β12» – Λάθος. Μπορεί να κρύψει την αναιμία της Β12 αφήνοντας τη νευρολογική βλάβη να εξελίσσεται.

Ζητήστε άμεσα ιατρική συμβουλή αν:

Έχετε νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησίες, αταξία, διαταραχές βάδισης).
Εμφανίζετε σοβαρή μακροκυττάρωση ή επιδείνωση αιματολογικών δεικτών.
Λαμβάνετε αντιεπιληπτικά ή μεθοτρεξάτη και σκοπεύετε να αλλάξετε τη δόση Β9.

Οι παραπάνω πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές/γενικές. Η τελική απόφαση δοσολογίας λαμβάνεται με τον θεράποντα,
βάσει ιστορικού, φαρμάκων και εργαστηριακών ευρημάτων.

10) Εξετάσεις Φυλλικού Οξέος: δείκτες, ερμηνεία & πρακτικά

Η αξιολόγηση του μεταβολισμού φυλλικού οξέος (Β9) βασίζεται σε συνδυασμό αιματολογικών και βιοχημικών δεικτών.
Η ερμηνεία γίνεται πάντα ολιστικά (κλινική εικόνα, φάρμακα, διατροφή, συνοδές ανεπάρκειες όπως Β12).

Δείκτης	Τι μετρά	Χρήση/Ισχύ	Περιορισμοί
Σερ. φυλλικό (Serum folate)	Επίπεδα Β9 στον ορό τη στιγμή της αιμοληψίας	Εύκολο, ευρέως διαθέσιμο· καλό για έλεγχο ανεπάρκειας	Επηρεάζεται από πρόσφατο γεύμα & αιμόλυση (ψευδώς ↑)
RBC folate (ερυθροκυττάρων)	Περιεκτικότητα Β9 μέσα στα ερυθρά (αντανακλά μήνες)	Δείκτης αποθηκών· λιγότερο επηρεασμένος από το γεύμα	Προ-αναλυτικά απαιτητικό· μέθοδος/υπολογισμός· αιμόλυση επηρεάζει
Ομοκυστεΐνη (plasma)	Λειτουργικός δείκτης 1-C κύκλου (↑ σε Β9/Β12/Β6 ανεπ.)	Ευαίσθητος σε ανεπάρκεια Β9, χρήσιμος ως λειτουργικός δείκτης	Μη ειδικός: ↑ σε νεφρική ανεπ., υποθυρεοειδ., φάρμακα, Β6 ανεπάρκεια
MMA (Μεθυλμαλονικό οξύ)	Λειτουργικός δείκτης Β12	Φυσιολογικό σε Β9 ανεπάρκεια· ↑ σε Β12 ανεπάρκεια → διαχωρίζει Β12 από Β9	↑ και σε νεφρική ανεπάρκεια· προσοχή στην ερμηνεία
Βιταμίνη Β12 ορού ± holotranscobalamin	Κατάσταση Β12 (ολική/βιοδιαθέσιμη)	Συνεκτίμηση πάντα με Β9 για αποφυγή «κάλυψης» ανεπάρκειας Β12	Borderline τιμές → επιβεβαίωση με MMA ± ομοκυστεΐνη

Πότε ζητώ τι;

1ο βήμα: CBC/MCV + Β12 + σερ. φυλλικό (± ομοκυστεΐνη).
Αμφίβολα/μεταβλητά ευρήματα: σκεφτείτε RBC folate ή επαναληπτικό σε νηστεία.
Διαχωρισμός Β12 vs Β9: προσθέστε MMA (↑ σε Β12, φυσιολογικό σε Β9).

10.1 Προ-αναλυτικά & ποιότητα δείγματος

Νηστεία: επιθυμητή για σερ. φυλλικό (αποφυγή πρόσφατης αύξησης μετά γεύμα).
Αιμόλυση: αποφεύγεται (μπορεί να δώσει ψευδώς ↑ σερ. φυλλικό).
Φως/θερμοκρασία: προστασία από φως· γρήγορη μεταφορά/διαχωρισμός ορού.
Βιοτίνη υψηλής δόσης: διακόψτε 48–72 ώρες πριν (πιθανή παρέμβαση σε ανοσοδοκιμασίες).
RBC folate: απαιτεί σωστή προετοιμασία αιμολύματος & διόρθωση για Hct ανά μέθοδο· ακολουθείτε οδηγίες εργαστηρίου.

Σενάριο	Ευρήματα	Ερμηνεία/Επόμενα βήματα
Ύποπτη μεγαλοβλαστική αναιμία	MCV ↑, υπερτμηνόμενα ουδετερόφιλα, σερ. φυλλικό ↓, Β12 φυσιολ., ομοκυστεΐνη ↑, MMA φυσιολ.	Έλλειψη Β9 πιθανή → αναζήτηση αιτίας, θεραπεία Β9 αφού βεβαιωθεί Β12
Οριακή/φυσιολογική Β12	Ομοκυστεΐνη ↑, MMA ↑	Λειτουργική έλλειψη Β12 → μην ξεκινάτε μεγάλες δόσεις Β9 προ θεραπείας Β12
Πρόσφατη δίαιτα/συμπλήρωμα	Σερ. φυλλικό φυσιολ./↑, RBC folate ↓	Πιθανή πρόσφατη λήψη χωρίς επαρκή αποθήκευση → επανάληψη/παρακολούθηση, έλεγχος συμμόρφωσης
Κύηση/εμπλουτισμός πληθυσμού	RBC folate υψηλότερο	Στόχος πληθυσμιακά υψηλότερα επίπεδα· διεθνώς χρησιμοποιείται ενδεικτικό όριο ~906 nmol/L για χαμηλότερο κίνδυνο NTD (σε επίπεδο πληθυσμού)

🧭 Mini-αλγόριθμος εργαστηριακής προσέγγισης

CBC/MCV + επίχρισμα → αν μακροκυττάρωση/μεγαλοβλαστικά στοιχεία, προχώρα.
Β12 + σερ. φυλλικό (σε νηστεία αν γίνεται) ± ομοκυστεΐνη.
Αν Β12 οριακή → πρόσθεσε MMA για επιβεβαίωση.
Αν σερ. φυλλικό ασταθές ή πρόσφατη δίαιτα/συμπλήρωμα → σκέψου RBC folate.
Αν επιβεβαιωθεί Β9 ανεπάρκεια → θεραπεία + διερεύνηση αιτίας (δυσαπορρ., φάρμακα, αλκοόλ).
Επανάληψη δεικτών μετά 4–8 εβδομάδες ή κατά οδηγία (CBC, ± ομοκυστεΐνη, ± RBC folate).

10.2 Πότε να επαναλάβω τις εξετάσεις;

Μετά την έναρξη θεραπείας: CBC σε 2–4 εβδομάδες (αναμενόμενη ↑ δικτυοερυθροκυττάρων ~7–10 ημέρες).
Λειτουργικοί δείκτες: ομοκυστεΐνη μειώνεται σε εβδομάδες αν διορθωθεί Β9/Β12.
RBC folate: επανεκτίμηση σε 1–3 μήνες όταν έχει νόημα (αποθήκες).

Σημείωση για «τιμές αναφοράς»: Διαφέρουν ανά εργαστήριο/μέθοδο. Χρησιμοποιείτε πάντα τα
τοπικά reference intervals του μικροβιολογικού σας και τις μονάδες αναφοράς (ng/mL, nmol/L).

Η ενότητα αυτή είναι εκπαιδευτική. Η τελική ερμηνεία γίνεται από επαγγελματία υγείας, με βάση το ιστορικό, τα φάρμακα και την κλινική εικόνα.

11) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για το Φυλλικό Οξύ

Εμπλουτισμένο FAQ με πρακτικές, mobile-friendly απαντήσεις. Χρησιμοποιούνται στοιχεία
<details>/<summary> ώστε να «διπλώνουν» σε κινητά.

1) Ποια η διαφορά μεταξύ φυλλικού οξέος και φυλλικών;

Τα φυλλικά είναι η φυσική μορφή της Β9 στις τροφές, ενώ το φυλλικό οξύ είναι η
συνθετική, σταθερή μορφή που υπάρχει σε συμπληρώματα/εμπλουτισμένα τρόφιμα. Το φυλλικό οξύ έχει συνήθως
μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα.

2) Πόσο χρειάζομαι καθημερινά;

Ενήλικες: 400 μg DFE/ημ. · Κύηση: 600 μg DFE/ημ. · Γαλουχία:
500 μg DFE/ημ. (δες αναλυτικό πίνακα στην Ενότητα 4).

DFE = μονάδα που λαμβάνει υπόψη τη μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα του συνθετικού φυλλικού.

3) Ποια είναι η καλύτερη ώρα να πάρω το συμπλήρωμα;

Καθημερινά την ίδια ώρα. Με ή μετά το φαγητό αν έχεις στομάχι ευαίσθητο. Σε ναυτία, προτίμησε βράδυ.

4) Είμαι σε προσχεδιασμό κύησης. Τι δόση;

400 μg/ημ. για ≥1 μήνα πριν τη σύλληψη και σε όλο το 1ο τρίμηνο. Στόχος στην κύηση ~600 μg DFE/ημ.

5) Ανήκω σε υψηλό κίνδυνο για ανωμαλίες νευρικού σωλήνα (NTD). Τι κάνω;

Με ιατρική καθοδήγηση χρησιμοποιούνται 4–5 mg/ημ. από πριν τη σύλληψη έως ~12η εβδομάδα,
έπειτα συνήθως μείωση. Παραδείγματα υψηλού κινδύνου: προηγούμενο νεογνό με NTD, αντιεπιληπτικά, διαβήτης,
σοβαρή παχυσαρκία, δυσαπορρόφηση.

6) Να προτιμήσω 5-MTHF (L-μεθυλ-φολικό) αντί για φυλλικό οξύ;

Και τα δύο είναι αποτελεσματικά. Το 5-MTHF είναι η ενεργή μορφή (παρακάμπτει DHFR/MTHFR) και
είναι επιλογή όταν υπάρχει προτίμηση ή ειδικές καταστάσεις· δεν έχει αποδειχθεί σταθερή κλινική
υπεροχή στον γενικό πληθυσμό. Το σημαντικότερο είναι η σωστή δόση και η συνέπεια.

7) Χρειάζεται να κάνω τεστ MTHFR;

Στον γενικό πληθυσμό δεν συνιστάται ρουτίνα έλεγχος MTHFR. Η διατροφική επάρκεια Β9
και η τήρηση των δοσολογιών είναι πιο σημαντικές για την πρόληψη NTD.

8) Είμαι vegetarian/vegan. Τι να προσέξω;

Η δίαιτα φυτικής προέλευσης συνήθως έχει άφθονα φυλλικά, αλλά υπάρχει κίνδυνος έλλειψης Β12.
Εξέτασε συμπλήρωμα Β12 και εργαστηριακό έλεγχο ανά διαστήματα.

9) Ποιες είναι οι κύριες αλληλεπιδράσεις φαρμάκων;

Ανταγωνιστές φυλλικού: μεθοτρεξάτη, τριμεθοπρίμη, πυριμεθαμίνη, σουλφασαλαζίνη.

Αντιεπιληπτικά: φαινυτοΐνη, φαινοβαρβιτάλη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις: ιατρική καθοδήγηση για δοσολογία/χρονοδιάγραμμα.

10) Μπορεί το φυλλικό οξύ να «κρύψει» έλλειψη Β12;

Ναι. Μεγάλες δόσεις Β9 διορθώνουν την αναιμία χωρίς να διορθώνουν τη νευρολογική
βλάβη της Β12. Ελέγξε Β12 (± MMA) πριν από υψηλές δόσεις.

11) Υπάρχουν παρενέργειες; Ποιο είναι το UL;

Το UL για ενήλικες = 1.000 μg/ημ. (για συνθετικό φυλλικό). Σπάνια, υψηλές δόσεις
σχετίζονται με γαστρεντερική δυσφορία, πονοκέφαλο ή ανίχνευση μη-μεταβολισμένου φυλλικού (UMFA). Απόφυγε
άσκοπη υπέρβαση του UL.

12) Ποιες τροφές είναι καλές πηγές;

Σπανάκι, μαρούλι/ρόκα, μπρόκολο/σπαράγγια, όσπρια (φακές, ρεβίθια), αβοκάντο, εσπεριδοειδή, σπόροι/ξ.καρποί,
και εμπλουτισμένα δημητριακά. Προτίμησε ωμά ή ελαφρύ μαγείρεμα (ατμός).

13) Πώς διαβάζω τις ετικέτες (DFE/μικρογραμμάρια);

1 μg DFE = 1 μg φυλλικών τροφής = 0,6 μg φυλλικού οξέος με τροφή.
Παράδειγμα: δισκίο 400 μg φυλλικού ≈ 680 μg DFE όταν λαμβάνεται με φαγητό.

14) Στις εξετάσεις: να κάνω σερ. φυλλικό ή RBC folate; Χρειάζεται νηστεία;

Για αρχικό έλεγχο: σερ. φυλλικό + Β12 (ιδανικά σε νηστεία). Αν υπάρχει
αστάθεια/αμφιβολία, μπορεί να προστεθεί RBC folate για εκτίμηση αποθηκών. Για διάκριση Β12 vs Β9,
χρήσιμο είναι το MMA (↑ στη Β12 ανεπάρκεια).

15) Έχω υψηλή ομοκυστεΐνη. Αρκεί το φυλλικό;

Όχι πάντα. Η ομοκυστεΐνη επηρεάζεται από Β9, Β12, Β6, νεφρική
λειτουργία, θυρεοειδή και φάρμακα. Συζητήστε ολιστικό έλεγχο με τον ιατρό.

16) Παίρνω μεθοτρεξάτη. Να πάρω και φυλλικό;

Στη ρευματολογία συνήθως χορηγείται φυλλικό (π.χ. 1 mg/ημ. ή 5 mg/εβδ.) όχι την ίδια ημέρα με τη
μεθοτρεξάτη — μόνο κατά ιατρική οδηγία. Στην ογκολογία χρησιμοποιείται φολινικό (leucovorin)
βάσει πρωτοκόλλου.

17) Πόσο γρήγορα βελτιώνεται η αναιμία από έλλειψη Β9;

Συνήθως εμφανίζεται δικτυοκυττάρωση σε 7–10 ημέρες και βελτίωση αιματοκρίτη μέσα σε
2–4 εβδομάδες. Πλήρης ομαλοποίηση μπορεί να πάρει 1–2 μήνες, ανά αίτιο/συμμόρφωση.

18) Μπορούν τα παιδιά να πάρουν συμπλήρωμα;

Ναι, αλλά με βάση τις ηλικιακές RDA και UL (βλ. Ενότητα 4) και πάντα με καθοδήγηση
παιδιάτρου, ειδικά αν υπάρχει υποψία δυσαπορρόφησης ή φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.

🩺 Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν αντικαθιστούν ιατρική συμβουλή.

12) Βιβλιογραφία & Αξιόπιστες Πηγές

Επιλεγμένες, επίσημες πηγές για περαιτέρω διάβασμα. Κατάλληλες για άμεση επικόλληση σε WordPress.

Κατευθυντήριες οδηγίες & επίσημοι φορείς

NIH ODS – Folate (Health Professional Fact Sheet) — RDA/UL, DFE, αλληλεπιδράσεις, UMFA, κύηση.
CDC – About Folic Acid — σύσταση 400 μg/ημ. για άτομα που μπορούν να μείνουν έγκυες· υψηλός κίνδυνος NTD: 4.000 μγ/ημ. με ιατρική επίβλεψη.
USPSTF (2023) – Σύσταση Α για φυλλικό οξύ — 400–800 μγ/ημ. στην περι-σύλληψη για πρόληψη NTD.
WHO (2015) – Optimal Serum & RBC Folate — πληθυσμιακός στόχος RBC folate ≥ 906 nmol/L (400 ng/mL) για μείωση NTD.
FDA – Folate & Folic Acid on Nutrition/Supplement Facts — τιμές DV & επισήμανση (DFE).

Διαιτολογικές τιμές (RDA/DFE/UL)

National Academies – DRIs (πίνακες) — ορισμός DFE: 1 μg DFE = 0,6 μg φυλλικού οξέος με τροφή = 0,5 μg νηστείας.
EFSA (2014) – Dietary Reference Values for folate — ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς.
EFSA (2023) – Tolerable Upper Intake Level (UL) for folate — διατήρηση UL ενηλίκων στα 1.000 μγ/ημ., νέο UL βρεφών 4–11 μ.: 200 μγ/ημ.
EFSA – DRVs overview — σύνοψη UL/DRVs (συμπεριλαμβάνει folate).

Κύηση, NTD & πληθυσμιακοί στόχοι

CDC – Folic Acid: Facts for Clinicians — κλινική σύνοψη για πρόληψη NTD.
CDC MMWR (2015) — RBC folate & κίνδυνος NTD (όριο 906 nmol/L).
JAMA (2023) – USPSTF Evidence Report — σύνοψη νεότερων στοιχείων για συμπλήρωμα φυλλικού.

Εργαστηριακοί δείκτες & ερμηνεία

NIH ODS – Folate (HP Fact Sheet) — σερ. φυλλικό vs RBC folate, προ-αναλυτικά, UMFA.
WHO (2015) – Guideline για RBC folate — ορισμός στόχου & μέτρηση σε πληθυσμούς.

Αλληλεπιδράσεις & μεθοτρεξάτη

Cochrane Review (2013): Folic/Folinic acid με MTX στη ΡΑ — μείωση ανεπιθύμητων χωρίς μείωση αποτελεσματικότητας.
NHS SPS (2023): Folic acid με methotrexate — πρακτικές δοσολογίας (1 mg/ημ. ή 5 mg/εβδ.· όχι την ίδια μέρα).
BSR/BHPR Guideline (2017): DMARDs — σύσταση συγχορήγησης φυλλικού σε MTX.

5-MTHF έναντι φυλλικού οξέος

Venn et al., Am J Clin Nutr (2003) — RCT: 5-MTHF ≥ αποτελεσματικό από FA στη μείωση ομοκυστεΐνης (παρόμοια αύξηση δεικτών folate).
Samaniego-Vaesken et al., Nutrients (2024) — narrative review: περιορισμένα κλινικά δεδομένα για 5-MTHF σε πρόληψη NTD· FA παραμένει στάνταρ.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/

Παντελής Αναγνωστόπουλος

02/Sep/2025

📑 Πίνακας Περιεχομένων

Εισαγωγή – Τι είναι η Βιταμίνη Β12
Χημική Δομή & Μορφές
Φυσιολογικός Ρόλος στον Οργανισμό
Απορρόφηση & Μεταβολισμός
Ημερήσιες Ανάγκες & Συνιστώμενες Δόσεις
Πηγές Βιταμίνης Β12
Έλλειψη Βιταμίνης Β12
Διάγνωση Έλλειψης
Βιταμίνη Β12 και Ειδικές Καταστάσεις
Θεραπεία & Συμπληρώματα
Υπερδοσολογία & Τοξικότητα
Αλληλεπιδράσεις με Φάρμακα
Προληπτικός Έλεγχος & Οδηγίες
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Βιβλιογραφία

Εισαγωγή – Τι είναι η Βιταμίνη Β12 (Κοβαλαμίνη)

Η Βιταμίνη Β12, γνωστή και ως κοβαλαμίνη, είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη με κεντρικό άτομο κοβαλτίου στον πυρήνα της (κορινικό δακτύλιο).
Λειτουργεί ως συνένζυμο σε κρίσιμες βιοχημικές αντιδράσεις που αφορούν τη σύνθεση DNA, την αιμοποίηση και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Παρά την υδατοδιαλυτότητά της, η Β12 αποθηκεύεται αποτελεσματικά στο ήπαρ και οι αποθήκες επαρκούν συνήθως για μήνες έως χρόνια.

🔎 Βασικά σημεία με μια ματιά

Κρίσιμη για DNA, ερυθροποίηση και μυελίνη (νευρικό σύστημα).
Βρίσκεται κυρίως σε ζωικά τρόφιμα και σε ενισχυμένα φυτικά προϊόντα.
Η απορρόφηση εξαρτάται από τον ενδογενή παράγοντα (στομάχι) και τον ειλεό.
Η έλλειψη μπορεί να είναι «σιωπηλή» στην αρχή και να εκδηλωθεί με αναιμία ή/και νευρολογικά συμπτώματα.
Ο έλεγχος περιλαμβάνει Β12 ορού, ομοκυστεΐνη και μεθυλομαλονικό οξύ (MMA) για οριακές περιπτώσεις.

Γιατί είναι τόσο σημαντική;

Η Β12 είναι απαραίτητη για δύο θεμελιώδη ένζυμα:

Μεθειονίνη-συνθάση (μεθυλ-Β12): ανακυκλώνει τη ομοκυστεΐνη σε μεθειονίνη, υποστηρίζοντας τη μεθυλίωση DNA/πρωτεϊνών και την παραγωγή S-αδενοσυλ-μεθειονίνης (SAMe).
Μεθυλμαλονυλο-CoA μουτάση (αδενοσυλ-Β12): μετατρέπει το μεθυλμαλονυλο-CoA σε ημιθανάρω-συνένζυμο, κρίσιμο βήμα στον μεταβολισμό λιπαρών οξέων με περιττό αριθμό ατόμων άνθρακα και αμινοξέων με τη διακλάδωση.

Όταν η Β12 λείπει, διαταράσσεται η αιμοποίηση (μακροκυτταρική/μεγαλοβλαστική αναιμία) και η συντήρηση της μυελίνης, οδηγώντας σε αιματολογικές και νευρολογικές εκδηλώσεις αντίστοιχα.

Πού τη βρίσκουμε;

Η φυσική Β12 συντίθεται από βακτήρια και εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα κυρίως μέσω ζωικών προϊόντων (κρέας, ψάρια/θαλασσινά, γαλακτοκομικά, αυγά).
Τα φυτά γενικά δεν περιέχουν επαρκή ποσά· γι’ αυτό οι vegan διατροφές βασίζονται σε ενισχυμένα τρόφιμα (π.χ. φυτικά γάλατα/δημητριακά) ή συμπληρώματα.

🧪 Κλινικό «hint»

Αν και η Β12 είναι υδατοδιαλυτή, το σώμα διαθέτει σημαντικές αποθήκες (κυρίως ηπατικές).
Έτσι, η διατροφική έλλειψη μπορεί να εκδηλωθεί αργά (μετά από μήνες/χρόνια),
ενώ οι διαταραχές απορρόφησης (π.χ. ατροφική γαστρίτιδα, γαστρεκτομή, νόσος Crohn, κοιλιοκάκη) μπορεί να οδηγήσουν σε ταχύτερη εκδήλωση.

Ποιες μορφές κυκλοφορούν;

Θα συναντήσεις τη Β12 με διάφορες χημικές μορφές/φορείς:

Κυανοκοβαλαμίνη: σταθερή, συνηθισμένη σε δισκία/πολυβιταμινούχα.
Μεθυλκοβαλαμίνη: «ενεργή» μορφή για τη μεθειονίνη-συνθάση, συχνή σε υπογλώσσια σκευάσματα.
Αδενοσυλκοβαλαμίνη: «ενεργή» μιτοχονδριακή μορφή για τη μουτάση.
Υδροξυκοβαλαμίνη: συχνά σε ενέσιμα, με καλή ενδογενή μετατροπή σε ενεργές μορφές.

Πώς απορροφάται;

Η απορρόφηση είναι πολυβήματη και απαιτεί άθικτο στομάχι (HCl & πεψίνη για απελευθέρωση από πρωτεΐνες τροφής),
ενδογενή παράγοντα (IF) από τα τοιχωματικά κύτταρα, και ειλεό για την πρόσληψη του συμπλέγματος Β12–IF.
Υπάρχει και παθητική διάχυση (~1%) σε πολύ υψηλές από του στόματος δόσεις, χρήσιμη θεραπευτικά όταν η οδός IF/ειλεού είναι δυσλειτουργική.

💡 Σύνοψη

Η Β12 είναι θεμελιώδης για αίμα, νευρικό, DNA.
Κύριες πηγές: ζωικά τρόφιμα ή ενισχυμένα προϊόντα/συμπληρώματα.
Η απορρόφηση απαιτεί ενδογενή παράγοντα και ειλεό.
Η έλλειψη μπορεί να είναι ύπουλη· έγκαιρος εργαστηριακός έλεγχος αποτρέπει επιπλοκές.

Σημείωση: Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν αντικαθιστούν εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή.
Για συμπτώματα ή θεραπεία, απευθύνσου στον γιατρό σου.

Χημική Δομή & Μορφές της Βιταμίνης Β12

Η κοβαλαμίνη είναι μια πολύπλοκη μακροκυκλική ένωση με κορινικό δακτύλιο που περικλείει ένα
άτομο κοβαλτίου (Co). Το κοβάλτιο συνδέεται αξονικά με δύο «λιγάνδες»:
ο κάτω αξονικός λιγάνδης είναι συνήθως μια βάση 5,6-διμεθυλοβενζιμιδαζόλης (DMBI) μέσω «νουκλεοτιδικής ουράς»,
ενώ ο πάνω αξονικός λιγάνδης (R-ομάδα) καθορίζει και τη μορφή της Β12 (π.χ. CN–, OH–, CH₃–, 5′-δεοξυαδενοσυλ–).

🔬 Βιοχημική «ματιά»

Καταστάσεις οξείδωσης κοβαλτίου: Co(I), Co(II), Co(III) — κρίσιμες για την καταλυτική δράση.
Η μεθυλκοβαλαμίνη (CH₃–B12) δρα στη μεθειονίνη-συνθάση.
Η αδενοσυλκοβαλαμίνη (Ado–B12) δρα στη μεθυλμαλονυλο-CoA μουτάση.

Δομικά Χαρακτηριστικά & Σταθερότητα

Κορινικός δακτύλιος: παρόμοιος με πορφυρίνη αλλά «πιο ανοιχτός», προσδίδοντας μοναδικές ιδιότητες.
Ευαισθησία: ευαίσθητη σε φως (ιδίως UV) και υψηλές θερμοκρασίες· ακραία pH μειώνουν τη σταθερότητα.
Δεσμεύσεις στο πλάσμα με τρανσκοβαλαμίνη (TC) και απτοκορρίνη (HC) — καθορίζουν τη βιοδιαθεσιμότητα.

Κύριες Μορφές Βιταμίνης Β12 & που συναντώνται

Οι μορφές διαφέρουν ως προς τη σταθερότητα, τη βιοδιαθεσιμότητα και τη θεραπευτική χρήση:

Μορφή	Χημικός λιγάνδης (R)	Κύρια χρήση	Σταθερότητα	Συνήθης οδός	Σχόλιο
Κυανοκοβαλαμίνη	CN–	Συμπληρώματα/πολυβιταμινούχα	Υψηλή (πολύ σταθερή)	Από του στόματος	Φθηνή· απαιτεί μετατροπή σε ενεργές μορφές.
Υδροξυκοβαλαμίνη	OH–	Ενέσιμη θεραπεία	Καλή	Ενδομυϊκά/υποδόρια	Μεγάλη παραμονή· μετατρέπεται εύκολα σε ενεργές.
Μεθυλκοβαλαμίνη	CH₃–	Συμπληρώματα (υπογλώσσια κ.ά.)	Μέτρια–Καλή	Από του στόματος/υπογλώσσια	Ενεργή για μεθυλίωση· δημοφιλής σε νευρολογικά σχήματα.
Αδενοσυλκοβαλαμίνη (διβενκοζίδη)	5′-δεοξυαδενοσυλ–	Συμπληρώματα/συνδυασμοί	Μέτρια	Από του στόματος	Ενεργή μιτοχονδριακή μορφή για τη μουτάση.

Ποια μορφή να προτιμήσω σε συμπλήρωμα;

Για γενική συμπλήρωση: Κυανοκοβαλαμίνη (σταθερή, οικονομική) ή Μεθυλκοβαλαμίνη (δημοφιλής, «ενεργή»).
Για ενέσιμα πρωτόκολλα: Υδροξυκοβαλαμίνη συχνά προτιμάται λόγω καλύτερης παραμονής.
Σε ειδικά σχήματα: Συνδυασμός Μεθυλ- και Αδενοσυλ- για κάλυψη και των δύο ενζυμικών οδών.

🧠 Κλινικό hint

Η συνολική δόση και η συμμόρφωση είναι συνήθως πιο κρίσιμες από την «ιδανική» μορφή.
Σε διαταραχή απορρόφησης (π.χ. έλλειψη ενδογενούς παράγοντα), εξετάζονται ενέσιμες μορφές
ή υψηλές από του στόματος δόσεις για παθητική διάχυση.

🧾 Σύνοψη

Η Β12 αποτελείται από κορινικό δακτύλιο με κεντρικό Co· ο πάνω λιγάνδης ορίζει τη μορφή.
Μεθυλ– και Αδενοσυλ– είναι οι κύριες «ενεργές» συνενζυμικές μορφές.
Κυανοκοβαλαμίνη: σταθερή & οικονομική· Υδροξυκοβαλαμίνη: καλή παραμονή, ιδανική για ενέσιμα.
Η επιλογή μορφής προσαρμόζεται στον στόχο (πρόληψη vs θεραπεία, από του στόματος vs ενέσιμα, συμμόρφωση).

Σημείωση: Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν αντικαθιστούν ιατρική συμβουλή.
Για εξατομίκευση, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.

Φυσιολογικός Ρόλος της Βιταμίνης Β12

Η Βιταμίνη Β12 λειτουργεί ως συνένζυμο σε δύο καίρια ενζυμικά συστήματα που επηρεάζουν
τη σύνθεση DNA, την αιμοποίηση και τη νευρομυελίνωση.
Η επάρκειά της είναι προϋπόθεση για φυσιολογικό ρυθμό κυτταρικού πολλαπλασιασμού και ακεραιότητα νευρικού ιστού.

3.1 Σύνθεση DNA (μεθυλίωση & κύκλος φολικού)

Η Β12 ως μεθυλκοβαλαμίνη είναι συμπαράγοντας της μεθειονίνη-συνθάσης,
η οποία ανακυκλώνει την ομοκυστεΐνη σε μεθειονίνη. Η μεθειονίνη μετατρέπεται σε S-αδενοσυλ-μεθειονίνη (SAMe),
τον κύριο δότη μεθυλομάδων στο κύτταρο. Έτσι, η Β12 υποστηρίζει:

Τη μεθυλίωση DNA και ρύθμιση γονιδιακής έκφρασης.
Την αναγέννηση του τετραϋδροφυλλικού (THF) από 5-μεθυλ-THF (σύνδεση με φολικό οξύ).
Την ομαλή σύνθεση πουρινών/πυριμιδινών και κατ’ επέκταση τη μιτωτική ομαλότητα.

3.2 Αιμοποίηση

Η ανεπαρκής Β12 οδηγεί σε διαταραχή σύνθεσης DNA των προγονικών κυττάρων στον μυελό,
με αποτέλεσμα μεγαλοβλαστική αιμοποίηση και μακροκυττάρωση.
Κλινικά, αυτό εκδηλώνεται με μακροκυτταρική/μεγαλοβλαστική αναιμία (MCV↑), λεμφοπενία/ουδετεροπενία σε βαριές περιπτώσεις
και υπερτμηματοποιημένα ουδετερόφιλα στο επίχρισμα.

3.3 Νευρικό Σύστημα

Ως αδενοσυλκοβαλαμίνη, η Β12 είναι απαραίτητη για τη μεθυλμαλονυλο-CoA μουτάση στα μιτοχόνδρια.
Η ανεπάρκεια αυξάνει το μεθυλμαλονικό οξύ (MMA) και διαταράσσει τον μεταβολισμό λιπαρών οξέων στη μυελίνη.
Κλινικά, εμφανίζονται παραισθησίες, αισθητική αταξία, υποξεία συνδυασμένη εκφύλιση νωτιαίου μυελού,
διαταραχές μνήμης/διάθεσης και περιφερική νευροπάθεια.

🧾 Σύνοψη

Η Β12 στηρίζει μεθυλίωση και σύνθεση DNA → ομαλή αιμοποίηση.
Είναι κρίσιμη για μυελίνη → πρόληψη νευρολογικής βλάβης.
Ανεπάρκεια: μακροκυττάρωση, αναιμία, νευροπάθεια/γνωσιακά.

Απορρόφηση & Μεταβολισμός της Βιταμίνης Β12

Στόμαχος: Η Β12 απελευθερώνεται από τις πρωτεΐνες της τροφής με HCl/πεψίνη και αρχικά δεσμεύεται σε απτοκορρίνη (R-πρωτεΐνη).
Δωδεκαδάκτυλο: Παγκρεατικά ένζυμα διασπούν την απτοκορρίνη· η Β12 μεταφέρεται στον ενδογενή παράγοντα (IF) από τα τοιχωματικά κύτταρα.
Τελικός ειλεός: Το σύμπλοκο Β12–IF δεσμεύεται στον υποδοχέα cubam και απορροφάται ενεργητικά.
Μεταφορά στο αίμα: Συνδέεται κυρίως με τρανσκοβαλαμίνη II (TCII) και διανέμεται στους ιστούς.
Αποθήκευση: Κυρίως στο ήπαρ· αποθέματα επαρκούν για μήνες/χρόνια.

Σε υψηλές από του στόματος δόσεις (≥ 1000 μg), ~1% μπορεί να απορροφηθεί με παθητική διάχυση,
χρήσιμο σε ασθενείς με έλλειψη IF ή νόσο ειλεού.

🚩 Παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση

Ατροφική γαστρίτιδα, λοίμωξη H. pylori, μετεγχειρητική γαστρεκτομή/βαριατρική.
Νόσος Crohn ή εκτομή τελικού ειλεού.
Φάρμακα: μετφορμίνη, PPIs, H₂-ανταγωνιστές, οξείδωση νιτρωδών.
Παγκρεατική ανεπάρκεια.

🧠 Κλινικό hint

Η διατροφική έλλειψη εκδηλώνεται αργά λόγω αποθηκών. Αντίθετα, οι διαταραχές IF/ειλεού
οδηγούν σε ταχύτερη πτώση και συχνά απαιτούν ενέσιμη θεραπεία.

🧾 Σύνοψη

Απορρόφηση: HCl/πεψίνη → IF → ειλεός → TCII → ήπαρ.
Παθητική διάχυση ~1% σε πολύ υψηλές δόσεις.
PPIs/μετφορμίνη, ειλεϊκές νόσοι και γαστρικές βλάβες μειώνουν την απορρόφηση.

Ημερήσιες Ανάγκες & Συνιστώμενες Δόσεις (RDA/AI)

Ηλικιακή ομάδα/Κατάσταση	Συνιστώμενη πρόσληψη (μg/ημέρα)	Σχόλια
Βρέφη 0–6 μ.	0,4	Επάρκεια μέσω μητρικού γάλακτος/φόρμουλας.
Βρέφη 7–12 μ.	0,5	—
Παιδιά 1–3 ετ.	0,9	—
Παιδιά 4–8 ετ.	1,2	—
Παιδιά 9–13 ετ.	1,8	—
Έφηβοι/Ενήλικες ≥14 ετ.	2,4	Τυπικός στόχος πρόσληψης.
Έγκυες	2,6	Αυξημένες ανάγκες για εμβρυϊκή ανάπτυξη/νευρολογία.
Θηλάζουσες	2,8	Κάλυψη νεογνού μέσω μητρικού γάλακτος.

Σημείωση: Σε ηλικιωμένους, η απορρόφηση από τροφή μπορεί να είναι μειωμένη· συχνά προτείνεται συμπλήρωμα χαμηλής δόσης σε καθημερινή βάση.

🧾 Σύνοψη

Ενήλικες: 2,4 μg/ημ., εγκυμοσύνη 2,6, θηλασμός 2,8.
Ηλικιωμένοι: συχνά χρειάζονται συμπλήρωμα λόγω υποαχλωρυδρίας/IF↓.

Πηγές Βιταμίνης Β12

6.1 Ζωικά προϊόντα

Η Β12 προέρχεται από βακτηριακή σύνθεση και συσσωρεύεται σε ιστούς ζώων. Υψηλές συγκεντρώσεις βρίσκονται σε:

Συκώτι, νεφρά, κόκκινο κρέας, πουλερικά.
Ψάρια (π.χ. σαρδέλα, σκουμπρί, τόνος), θαλασσινά (στρείδια, μύδια).
Γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί) και αυγά.

6.2 Ενισχυμένα τρόφιμα

Για όσους ακολουθούν vegan διατροφή, η πρόσληψη βασίζεται σε ενισχυμένα προϊόντα: φυτικά γάλατα,
δημητριακά πρωινού, διατροφική μαγιά με ενισχυμένη Β12 κ.ά. Η περιεκτικότητα διαφέρει ανά μάρκα, άρα απαιτείται έλεγχος ετικέτας.

6.3 Συμπληρώματα

Κυκλοφορούν από του στόματος (δισκία/σταγόνες/υπογλώσσια), ρινικά σπρέι και ενέσιμα.
Μορφές: κυανο-, υδροξυ-, μεθυλ- και αδενοσυλκοβαλαμίνη (βλ. Section 2).

🧾 Σύνοψη

Κύριες φυσικές πηγές: ζωικά τρόφιμα.
Οι vegan χρειάζονται ενισχυμένα προϊόντα και/ή συμπληρώματα.

Έλλειψη Βιταμίνης Β12: Αίτια, Συμπτώματα, Ομάδες Κινδύνου

⚠️

Σημαντικό:

Νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησίες, αταξία, διαταραχές μνήμης) μπορεί να εμφανιστούν χωρίς αναιμία.
Εγκυμοσύνη/θηλασμός: η ανεπαρκής Β12 επηρεάζει την νευροανάπτυξη του νεογνού.
Μετφορμίνη & PPIs/H₂-blockers αυξάνουν τον κίνδυνο σε μακροχρόνια χρήση.
Σε υποψία έλλειψης, προτίμησε έλεγχο με MMA ± Holo-TC πέρα από τη Β12 ορού.

7.1 Αίτια

Διατροφικά

Vegan/vegetarian χωρίς ενισχυμένα τρόφιμα/συμπλήρωμα.
Υποσιτισμός, αλκοολισμός, διαταραχές πρόσληψης τροφής.

Γαστρικά/Εντερικά

Ατροφική γαστρίτιδα, H. pylori, έλλειψη ενδογενούς παράγοντα (κακοήθης αναιμία).
Βαριατρική χειρουργική, νόσος Crohn, εκτομή τελικού ειλεού.
Παγκρεατική ανεπάρκεια.

Φάρμακα/Άλλοι παράγοντες

Μετφορμίνη (ειλεϊκή απορρόφηση ↓), PPIs/H₂ (απελευθέρωση από τροφή ↓).
Νιτρώδες οξείδιο (N₂O) → αδρανοποίηση μεθυλ-Β12.
Ηλικία >65 (υποαχλωρυδρία), βιοτίνη υψηλή (παρεμβολές μετρήσεων).

7.2 Στάδια και Εξέλιξη της Έλλειψης

Πρόωρα βιοχημικά σημεία: Holo-TC ↓, MMA/Hcy μπορεί ↑ — συχνά πριν εμφανιστεί αναιμία.
Αιματολογική φάση: μακροκυττάρωση (MCV↑), μεγαλοβλαστική μορφολογία, κόπωση/ωχρότητα.
Νευρολογική φάση: παραισθησίες, διαταραχές βάδισης/ισορροπίας, γνωσιακές μεταβολές· ενδέχεται να είναι μη αναστρέψιμες αν καθυστερήσει η θεραπεία.

7.3 Συμπτώματα (κατά σύστημα)

Αιματολογικά

Κόπωση, δύσπνοια κόπωσης, ωχρότητα.
Μακροκυτταρική/μεγαλοβλαστική αναιμία, υπερτμηματοποιημένα ουδετερόφιλα.

Νευρολογικά/Ψυχιατρικά

Παραισθησίες (καρφίτσες-βελόνες), αιμωδίες, αισθητική αταξία.
Διαταραχές μνήμης/συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, καταθλιπτικό συναίσθημα.
Υποξεία συνδυασμένη εκφύλιση νωτιαίου μυελού (σε παρατεταμένη έλλειψη).

Γαστρεντερικά/Δέρμα

Γλωσσίτιδα, στοματίτιδα, «καύσος» γλώσσας.
Απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους (σε προχωρημένες καταστάσεις).
Ωχρότητα/ήπιος ίκτερος (LDH/χολερυθρίνη ↑).

7.4 Ομάδες Αυξημένου Κινδύνου

Vegan/vegetarians χωρίς συστηματική ενίσχυση διατροφής.
Ηλικιωμένοι (υποαχλωρυδρία, πολυφαρμακία με PPIs/H₂).
Ασθενείς με γαστρεντερικές παθήσεις (Crohn, κοιλιοκάκη) ή μετά βαριατρική χειρουργική.
Μακροχρόνια μετφορμίνη (>4–5 έτη)· σκεφτείτε περιοδικό έλεγχο.
Έγκυες/θηλάζουσες σε δίαιτες χαμηλές σε ζωικές πηγές ή με δυσαπορρόφηση.
Χορτοφάγοι έφηβοι σε φάση ανάπτυξης (αυξημένες ανάγκες).

7.5 Red Flags – Αναζήτησε άμεσα ιατρική αξιολόγηση όταν:

Υπάρχουν νευρολογικά σημεία (αστάθεια, μούδιασμα, αδυναμία, διαταραχές όρασης).
Σοβαρή κόπωση με μακροκυττάρωση στο CBC ή/και παγκυτταροπενία.
Κύηση/θηλασμός με υποψία ανεπαρκούς πρόσληψης.
Ταχεία επιδείνωση συμπτωμάτων ή συνοδά αυτοάνοσα (θυρεοειδίτιδα, γαστρίτιδα).

7.6 Γρήγορο self-check (ενδεικτικό, όχι διάγνωση)

Τρέφομαι vegan/vegetarian χωρίς ενισχυμένα τρόφιμα ή συμπλήρωμα; ✅/❌
Παίρνω μετφορμίνη ή PPIs/H₂ για >12 μήνες; ✅/❌
Έχω συμπτώματα όπως παραισθησίες, αταξία, κόπωση; ✅/❌
Έχω ιστορικό γαστρεντερικής νόσου/βαριατρικής επέμβασης; ✅/❌
Είμαι έγκυος/θηλάζω και η διατροφή μου έχει χαμηλές ζωικές πηγές; ✅/❌

Αν έχεις πολλά «Ναι», συζήτησε με τον ιατρό σου για έλεγχο Β12 (βλ. Section 8: Διάγνωση).

7.7 Διαφορά Έλλειψης Β12 vs Έλλειψης Φυλλικού (σύνοψη)

Χαρακτηριστικό	Έλλειψη Β12	Έλλειψη Φυλλικού
Νευρολογικά	Συχνά (νευροπάθεια, αταξία)	Σπάνια
MMA	Αυξημένο	Φυσιολογικό
Ομοκυστεΐνη	Αυξημένη	Αυξημένη

7.8 Πρακτικές συμβουλές

Μην βασίζεσαι μόνο στο MCV· μπορεί να είναι φυσιολογικό (μικτή ανεπάρκεια).
Σε ενδεικτικά συμπτώματα, προχώρησε σε εργαστηριακό έλεγχο (βλ. Section 8).
Για vegan/vegetarians: ενίσχυσε σταθερά με ενισχυμένα τρόφιμα ή συμπλήρωμα.
Σε μακροχρόνια μετφορμίνη/PPIs: συμφώνησε περιοδικό έλεγχο με τον ιατρό σου.

🧾 Σύνοψη

Η έλλειψη Β12 έχει πολυπαραγοντικά αίτια (διατροφή, στομάχι/ειλεός, φάρμακα).
Μπορεί να δώσει νευρολογικά χωρίς αναιμία — μην περιμένεις MCV↑ για έλεγχο.
Υψηλού κινδύνου: vegan, ηλικιωμένοι, μετφορμίνη/PPIs, γαστρεντερικά, κύηση/θηλασμός.
Συζήτησε με τον ιατρό σου για MMA/Holo-TC όταν η Β12 ορού είναι «γκρι ζώνη».

Σημείωση: Οι πληροφορίες είναι εκπαιδευτικές και δεν υποκαθιστούν ιατρική συμβουλή. Για διάγνωση/θεραπεία απευθύνσου στον γιατρό σου.

Διάγνωση Έλλειψης Βιταμίνης Β12 – Εμπλουτισμός (Εξετάσεις Αίματος)

Η διάγνωση της έλλειψης Β12 στηρίζεται σε συνδυασμό κλινικής εικόνας, βασικών αιματολογικών δεικτών και
λειτουργικών βιοχημικών δεικτών. Επειδή η «Β12 ορού» μπορεί να είναι οριακή ή παραπλανητικά φυσιολογική,
η εκτίμηση μεθυλμαλονικού οξέος (MMA), ομοκυστεΐνης και/ή ενεργού Β12 (holo-transcobalamin, Holo-TC)
βελτιώνει σημαντικά την ακρίβεια.

8.1 Βασικοί αιματολογικοί δείκτες (CBC/αιμόσταση)

Hb/Hct: συνήθως ↓, βαρύτητα μεταβλητή.
MCV: συχνά ↑ (μακροκυττάρωση), αλλά μπορεί να είναι φυσιολογικό σε συνύπαρξη σιδηροπενίας/χρόνιας νόσου.
RDW: ↑ (ανοισοκυττάρωση).
Επίχρισμα αίματος: μεγαλοβλαστική μορφολογία, υπερτμηματοποιημένα ουδετερόφιλα.
LDH και έμμεση χολερυθρίνη: συχνά ↑ (ανακλαστικά της ενδομυελικής αιμόλυσης).
Δικτυοερυθροκύτταρα: ↓ πριν από θεραπεία· ↑ σε ~1 εβδομάδα μετά την έναρξη αποτελεσματικής αγωγής.

8.2 Βιοχημικοί δείκτες (ερμηνεία με «γκρι ζώνες»)

Δείκτης	Τι αξιολογεί	Ερμηνεία (ενδεικτικά όρια*)	Σχόλια/Παγίδες
Β12 ορού (pg/mL ή pmol/L)	Συνολική κυκλοφορούσα Β12 (δεσμευμένη σε TC/HC)	↓↓: <200 pg/mL (~<148 pmol/L) υποδηλώνει έλλειψη Γκρι ζώνη: 200–300 pg/mL (~148–221 pmol/L) → χρειάζεται MMA/ομοκυστεΐνη/Holo-TC	Επηρεάζεται από δεσμευτικές πρωτεΐνες· εγκυμοσύνη/OC μπορεί να «μειώσουν» τιμή χωρίς λειτουργική έλλειψη.
Holo-transcobalamin (Holo-TC)	«Ενεργή» Β12 διαθέσιμη στους ιστούς	Χαμηλή (<~35 pmol/L) στηρίζει έλλειψη (τα όρια διαφέρουν ανά πλατφόρμα)	Συχνά πρώιμος δείκτης· χρήσιμος στη γκρι ζώνη της Β12 ορού.
Μεθυλμαλονικό οξύ (MMA) (ορός/ούρα)	Μιτοχονδριακή οδό Β12 (αδενοσυλ-Β12)	Αυξημένο (>~0.40 μmol/L ορού) στηρίζει λειτουργική έλλειψη	ΧΝΑ μπορεί να αυξήσει MMA → ερμηνεία με προσοχή (συνδυασμός με Holo-TC/ομοκυστεΐνη).
Ομοκυστεΐνη (Hcy)	Μεθυλιωτικός κύκλος (μεθυλ-Β12/φυλλικό/Β6)	Αυξημένη (>~12–15 μmol/L) συμβατή αλλά μη ειδική	Αυξάνει και σε έλλειψη φυλλικού, Β6, υποθυρεοειδισμό, ΧΝΑ.
Φυλλικό (ορού/RBC)	Διαφορική μεγαλοβλαστικής	Χαμηλό φυλλικό μπορεί να συνυπάρχει/μιμείται	Το RBC-φυλλικό επηρεάζεται από προαναλυτικά· εκτίμηση με συνολική εικόνα.

* Τα όρια αναφοράς διαφέρουν ανά εργαστήριο/μέθοδο· ερμηνεύετε πάντα με βάση τα δικά σας reference ranges.

8.3 Έλεγχος αιτίας – Αυτοανοσία/γαστρικός βλεννογόνος

Αντισώματα κατά Ενδογενούς Παράγοντα (anti-IF): υψηλή ειδικότητα για κακοήθη αναιμία.
Αντισώματα τοιχωματικών κυττάρων: χρήσιμα αλλά λιγότερο ειδικά.
Γαστρίνη ορού ↑ και/ή πεζινογόνο προφίλ: συμβατά με ατροφική γαστρίτιδα.
H. pylori: έλεγχος και εκρίζωση όπου ενδείκνυται.
Κοιλιοκάκη: tTG-IgA (& ολική IgA), ειδικά όταν συνυπάρχει δυσαπορρόφηση.

8.4 Διαφορική διάγνωση μακροκυττάρωσης

Αλκοολισμός, ηπατοπάθεια, υποθυρεοειδισμός.
Φάρμακα: υδροξυουρία, μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη, αντιεπιληπτικά κ.ά.
Μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (MDS) – ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους.
Μικτή ανεπάρκεια (Β12 + σίδηρος) → MCV μπορεί να είναι φυσιολογικό.

8.5 Προαναλυτικά & παρεμβολές (για αξιόπιστα αποτελέσματα)

Συμπληρώματα/ενέσεις: μετρήστε πριν τη δόση ή μετά από κατάλληλο διάστημα (wash-out) για να αποφύγετε ψευδώς υψηλή Β12 ορού.
Βιοτίνη υψηλών δόσεων μπορεί να παρεμβάλλεται σε ανοσοδοκιμασίες: διακόψτε για 24–72 ώρες ανά δόση/πλατφόρμα.
Χρόνια νεφρική νόσος: αυξάνει MMA και ομοκυστεΐνη → χρησιμοποιήστε και Holo-TC/κλινική εκτίμηση.
Μακρο-Β12 (σύμπλοκα Β12-Ig): σπάνια προκαλούν πολύ υψηλή Β12 ορού χωρίς πραγματική επάρκεια.
Εγκυμοσύνη/αντισυλληπτικά: «χαμηλότερη» Β12 ορού λόγω μεταβολών δεσμευτικών πρωτεϊνών, χωρίς απαραίτητα λειτουργική έλλειψη.

8.6 Γρήγορος Αλγόριθμος Διάγνωσης (mobile-friendly)

Κλινική υποψία ή/και CBC με μακροκυττάρωση/συμπτώματα → μετρήστε Β12 ορού (+ CBC, MCV, LDH, φυλλικό, θυρεοειδή όπου αρμόζει).
Αν Β12 <200 pg/mL (~<148 pmol/L) → πιθανή έλλειψη → ξεκινήστε θεραπεία & έλεγχο αιτίας (anti-IF κ.λπ.).
Αν 200–300 pg/mL → ζητήστε MMA ± Holo-TC ± ομοκυστεΐνη.
Αν MMA ↑ (με ή χωρίς Hcy ↑) → λειτουργική έλλειψη → θεραπεία & διερεύνηση αιτίας.
Αν δείκτες μη πειστικοί → αναζητήστε άλλη αιτία μακροκυττάρωσης και επανεκτιμήστε (π.χ. φάρμακα, ήπαρ, θυρεοειδής, MDS).
Μετά θεραπεία: δικτυοερυθροκυττάρωση ~1 εβδομάδα, Hb/MCV βελτίωση σε 4–8 εβδομάδες· MMA/Hcy ομαλοποιούνται αν διορθώθηκε η έλλειψη.

8.7 Γρήγορος πίνακας ερμηνείας (cut-offs – ενδεικτικά)

Συνδυασμός	Ερμηνεία	Επόμενο βήμα
Β12 <200 pg/mL	Έλλειψη πιθανή/πολύ πιθανή	Θεραπεία + έλεγχος αιτίας (anti-IF, H. pylori, κοιλιοκάκη).
Β12 200–300 pg/mL & Holo-TC ↓ ή/και MMA ↑	Λειτουργική έλλειψη	Θεραπεία & αντιμετώπιση αιτίας.
Β12 200–300 pg/mL & Holo-TC φυσιολ. & MMA/Hcy φυσιολ.	Σπάνια πραγματική έλλειψη	Παρακολούθηση/αναζήτηση άλλης αιτίας συμπτωμάτων.
Β12 υψηλή & συμπτώματα/δείκτες ασύμβατοι	Σκεφτείτε μακρο-Β12, ηπατοπάθεια, μυελοϋπερπλασία	Κλινική αξιολόγηση, εναλλακτικοί δείκτες (Holo-TC/MMA), έλεγχος υποκείμενης νόσου.

🧾 Σύνοψη

Μη βασίζεσαι μόνο στη Β12 ορού· χρησιμοποίησε MMA και/ή Holo-TC στη «γκρι ζώνη».
Λάβε υπόψη παγίδες (ΧΝΑ, βιοτίνη, εγκυμοσύνη, μακρο-Β12).
Τεκμηρίωσε αιτία (anti-IF, H. pylori, κοιλιοκάκη) και παρακολούθησε απάντηση στη θεραπεία.

Βιταμίνη Β12 & Ειδικές Καταστάσεις

9.1 Εγκυμοσύνη & Θηλασμός

Αυξημένες ανάγκες (RDA 2,6 μg στην εγκυμοσύνη· 2,8 μg στον θηλασμό).
Ανεπάρκεια: κίνδυνος νευροαναπτυξιακών προβλημάτων στο νεογνό.
Vegan εγκυμοσύνη: απαιτεί ενισχυμένα τρόφιμα και/ή συμπλήρωμα.

9.2 Vegan & Vegetarians

Χωρίς ενισχυμένα τρόφιμα ή συμπλήρωμα, ο κίνδυνος έλλειψης είναι υψηλός.
Ενδείκνυνται τακτικός έλεγχος και προληπτική συμπλήρωση.

9.3 Ηλικιωμένοι

Συχνή υποαχλωρυδρία και χρήση PPIs/H₂-blockers → μειωμένη απορρόφηση από τροφή.
Συχνά προτείνεται συμπλήρωμα χαμηλής δόσης καθημερινά ή περιοδικά υψηλότερες δόσεις.

9.4 Γαστρεντερικά νοσήματα/χειρουργεία

Νόσος Crohn/εκτομή ειλεού: μειωμένη απορρόφηση → συνήθως ενέσιμη θεραπεία.
Βαριατρική: ανάγκη για δια βίου παρακολούθηση και συμπλήρωση.
Κοιλιοκάκη: έλεγχος και επανεκτίμηση μετά δίαιτα gluten-free.

9.5 Νευρολογικές/Ψυχιατρικές καταστάσεις

Η έλλειψη μπορεί να μιμηθεί/επιδεινώσει νευροπάθειες, γνωσιακή έκπτωση, κατάθλιψη.
Σε συμβατή κλινική εικόνα, έλεγχος Β12/MMA/ομοκυστεΐνης είναι σκόπιμος.

9.6 Καρδιαγγειακός κίνδυνος

Η ομοκυστεΐνη συσχετίζεται επιδημιολογικά με καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η διόρθωση Β12/φολικού μειώνει την ομοκυστεΐνη,
αν και η επίδραση σε «σκληρά» καρδιαγγειακά συμβάματα παραμένει αντικείμενο μελετών.

🧾 Σύνοψη

Ιδιαίτερη προσοχή: εγκυμοσύνη, vegan, ηλικιωμένοι, γαστρεντερικά.
Σε παθολογία απορρόφησης → προτίμηση σε ενέσιμη ή υψηλές per os δόσεις.

Θεραπεία & Συμπληρώματα Βιταμίνης Β12

10.1 Γενικές αρχές

Διόρθωση υποκείμενου αιτίου (π.χ. H. pylori, κοιλιοκάκη, διατροφή, φάρμακα).
Επιλογή οδού: ενέσιμη (ταχεία αποκατάσταση/δυσαπορρόφηση) ή per os (συμμόρφωση/ήπια έλλειψη).
Παρακολούθηση: συμπτώματα, αιματολογικοί δείκτες, MMA/ομοκυστεΐνη όταν χρειάζεται.

10.2 Σχήματα (ενδεικτικά, να εξατομικεύονται ιατρικά)

Κατάσταση	Οδός/Μορφή	Δοσολογία (ενδεικτική)	Σχόλια
Σοβαρή έλλειψη/νευρολογικά	Ενέσιμη (υδροξυκοβαλαμίνη)	π.χ. 1000 μg IM 3×/εβδ. για 2–3 εβδ., μετά spaced	Ταχεία επαναπλήρωση· έπειτα συντήρηση.
Δυσαπορρόφηση/έλλειψη IF	Ενέσιμη ή υψηλές per os δόσεις	Per os 1000–2000 μg/ημ.	Παθητική διάχυση ~1% καλύπτει ανάγκες.
Ήπια/μέτρια έλλειψη χωρίς δυσαπορρόφηση	Per os (κυανο-/μεθυλ-)	π.χ. 500–1000 μg/ημ. για 1–3 μήνες	Επανέλεγχος κλινικά/εργαστηριακά.

10.3 Διάρκεια & συντήρηση

Σε μόνιμη δυσαπορρόφηση: μακροχρόνια ή διά βίου αγωγή.
Σε διατροφική έλλειψη: μετά την αποκατάσταση, συντήρηση με μικρές δόσεις ή διατροφή/ενισχυμένα τρόφιμα.

🧠 Κλινικό hint

Σε νευρολογικές εκδηλώσεις, προτίμησε ενέσιμη έναρξη. Παρακολούθησε reticulocyte count (~1 εβδομάδα)
και αιμοσφαιρίνη/MCV (σε 4–8 εβδομάδες) για τεκμηρίωση ανταπόκρισης.

🧾 Σύνοψη

Διόρθωσε αίτιο + επίλεξε οδό (IM για βαριά/δυσαπορρόφηση).
Υψηλές per os δόσεις είναι εναλλακτική μέσω παθητικής διάχυσης.
Παρακολούθηση για τεκμηρίωση ανταπόκρισης/συντήρηση.

Υπερδοσολογία & Τοξικότητα της Βιταμίνης Β12

Η Βιταμίνη Β12 είναι υδατοδιαλυτή και η περίσσεια αποβάλλεται. Η τοξικότητά της θεωρείται πολύ χαμηλή.
Ωστόσο, υψηλές τιμές Β12 ορού μπορεί να μην οφείλονται σε υπερπρόσληψη αλλά να λειτουργούν ως δείκτης υποκείμενων καταστάσεων
(π.χ. ηπατοπάθειες, νεοπλασίες, φλεγμονή, μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα). Η αξιολόγηση πρέπει να είναι κλινικοεργαστηριακή.

🔎 Τι μπορεί να εμφανιστεί σπάνια

Δερματικές αντιδράσεις: ακνεϊφόρες βλάβες/εξάνθημα (κυρίως με υψηλές δόσεις ή ενέσιμα).
Υπερευαισθησία ή αναφυλαξία σε ενέσιμα σκευάσματα (εξαιρετικά σπάνιο).
Υποκαλιαιμία κατά την έναρξη θεραπείας σοβαρής αναιμίας (λόγω ταχείας ερυθροποίησης) — χρειάζεται παρακολούθηση.
Κεφαλαλγία, ζάλη, ναυτία: ήπια, παροδικά.

Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα ανώτατα ανεκτά επίπεδα πρόσληψης (UL) για τη Β12 σε υγιείς. Παρ’ όλα αυτά, η χρήση υπέρ-φαρμακευτικών δόσεων
πρέπει να έχει σαφή ένδειξη και παρακολούθηση, ειδικά σε ασθενείς με συννοσηρότητες.

🧾 Σύνοψη

Η Β12 έχει πολύ χαμηλή τοξικότητα.
Υψηλή Β12 ορού μπορεί να είναι δείκτης άλλης παθολογίας → απαιτείται έλεγχος.
Προσοχή σε υποκαλιαιμία όταν ξεκινά θεραπεία βαριάς αναιμίας.

Αλληλεπιδράσεις με Φάρμακα

Φάρμακο/Κατηγορία	Επίδραση στη Β12	Κλινικό μήνυμα
Μετφορμίνη	↓ Απορρόφησης στο ειλεό	Μακροχρόνια χρήση → έλεγχος Β12 περιοδικά.
Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) / H₂-blockers	↓ Απελευθέρωση Β12 από τροφή (λόγω ↑ pH)	Μακροχρόνια χρήση → πιθανή υποβιταμίνωση, σκέψου έλεγχο.
Νιτρώδες οξείδιο (N₂O)	Αδρανοποιεί τη μεθυλ-Β12	Κίνδυνος οξείας νευρολογικής βλάβης σε ευάλωτους· αποφυγή/παρακολούθηση.
Αντιβιοτικά (π.χ. νεομυκίνη), χολεστυραμίνη	↓ Απορρόφησης/δέσμευση στο έντερο	Προσοχή σε παρατεταμένη χρήση.
Χλωραμφενικόλη	Μπορεί να επιβραδύνει αιματολογική ανταπόκριση	Παρακολούθηση δεικτών αίματος.

Σημείωση: Παλαιότερες αναφορές για ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) και διάσπαση Β12 δεν θεωρούνται κλινικά σημαντικές σε συνήθεις δόσεις·
αν υπάρχει ανησυχία, λάβε τα σκευάσματα σε διαφορετικές ώρες.

🧾 Σύνοψη

Μετφορμίνη, PPIs/H₂ και N₂O είναι οι σημαντικότερες αλληλεπιδράσεις.
Στη μακροχρόνια χρήση σκέψου περιοδικό έλεγχο και/ή συμπλήρωμα.

Προληπτικός Έλεγχος & Πρακτικές Οδηγίες

13.1 Ποιοι πρέπει να ελέγχονται;

Άτομα με μακροκυτταρική αναιμία ή ύποπτο επίχρισμα.
Νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησίες, αταξία, γνωσιακές διαταραχές) χωρίς άλλη εξήγηση.
Ηλικιωμένοι ή μακροχρόνια χρήση PPIs/H₂ ή μετφορμίνης.
Vegan/vegetarians χωρίς ενισχυμένα τρόφιμα/συμπλήρωμα.
Μετά από βαριατρική χειρουργική, νόσο Crohn, εκτομή ειλεού, κοιλιοκάκη.
Εγκυμοσύνη/θηλασμός σε ομάδες κινδύνου.

13.2 Τι να μετρήσω;

Β12 ορού (αφετηρία). Σε οριακές τιμές, πρόσθεσε:
Μεθυλμαλονικό οξύ (MMA) και ομοκυστεΐνη για επιβεβαίωση λειτουργικής ανεπάρκειας.
MCV/επίχρισμα, φεριτίνη, φυλλικό για διαφορική διάγνωση.
Σε υποψία κακοήθους αναιμίας: αντισώματα IF/τοιχωματικών κυττάρων.

13.3 Πότε να επανελέγξω;

Μετά την έναρξη θεραπείας: δικτυοερυθροκύτταρα (≈ 1 εβδομάδα), Hb/MCV (4–8 εβδομάδες).
MMA/ομοκυστεΐνη: όταν χρειάζεται τεκμηρίωση λειτουργικής αποκατάστασης.
Μακροχρόνιες καταστάσεις δυσαπορρόφησης: περιοδικός έλεγχος (π.χ. ανά 6–12 μήνες).

13.4 Πρακτικές συμβουλές για ασθενείς

Αν τρως λίγο/καθόλου ζωικά, χρησιμοποίησε ενισχυμένα τρόφιμα ή συμπλήρωμα.
Με μετφορμίνη ή PPIs σε βάθος χρόνου, ρώτα τον γιατρό για έλεγχο Β12.
Σε βαριατρική/ειλεϊκή νόσο, μην διακόπτεις τη συντήρηση χωρίς ιατρική καθοδήγηση.
Τα συμπτώματα νευροπάθειας χρειάζονται άμεση αξιολόγηση και θεραπεία.

🧾 Σύνοψη

Έλεγχος στοχευμένα σε ομάδες κινδύνου ή ύποπτη κλινική εικόνα.
Χρησιμοποίησε συνδυασμό δεικτών (Β12 ± MMA/ομοκυστεΐνη) και επανέλεγξε μετά θεραπεία.

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1) Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα Β12 ορού;

Τα εργαστήρια δίνουν διαφορετικά όρια αναφοράς. Τιμές «οριακές» μπορεί να απαιτούν MMA/ομοκυστεΐνη για επιβεβαίωση λειτουργικής ανεπάρκειας.

2) Μπορώ να έχω έλλειψη Β12 με φυσιολογικό MCV;

Ναι. Συνύπαρξη με σιδηροπενία ή αρχικά στάδια μπορεί να «κρύψουν» τη μακροκυττάρωση. Η κλινική εικόνα και οι λειτουργικοί δείκτες βοηθούν.

3) Τι διαφορά έχει η έλλειψη Β12 από την έλλειψη φυλλικού;

Και οι δύο προκαλούν μεγαλοβλαστική αναιμία. Η Β12 όμως σχετίζεται περισσότερο με νευρολογικά συμπτώματα και MMA↑.

4) Πόσο γρήγορα βελτιώνονται τα συμπτώματα μετά τη θεραπεία;

Αιματολογικά σε 1–2 μήνες. Νευρολογικά μπορεί να χρειαστούν μήνες· ορισμένες βλάβες είναι μη αναστρέψιμες αν καθυστερήσει η θεραπεία.

5) Τι να προτιμήσω: ενέσιμο ή από του στόματος;

Σε δυσαπορρόφηση/νευρολογικά → συνήθως ενέσιμο στην αρχή. Αλλιώς, υψηλές per os δόσεις λειτουργούν καλά με παθητική διάχυση.

6) Τα υπογλώσσια είναι καλύτερα;

Δεν υπάρχουν σταθερά δεδομένα υπεροχής έναντι των κλασικών per os σε ισοδύναμες δόσεις. Επιλέγουμε με βάση συμμόρφωση/προτίμηση.

7) Η διατροφική μαγιά αρκεί για vegans;

Μόνο αν είναι ενισχυμένη με Β12 και καταναλώνεται τακτικά σε επαρκή ποσότητα. Διαφορετικά χρειάζεται συμπλήρωμα.

8) Τα φύκη/σπιρουλίνα έχουν αξιόπιστη Β12;

Περιέχουν κυρίως αναλογομόρια (ψευδο-Β12) με χαμηλή βιοδραστικότητα. Δεν συνιστώνται ως μοναδική πηγή.

9) Μπορώ να πάρω Β12 στην εγκυμοσύνη;

Ναι, είναι ασφαλής στις προτεινόμενες δόσεις· συχνά απαραίτητη σε vegan ή ομάδες κινδύνου. Πάντα με ιατρική καθοδήγηση.

10) Η μετφορμίνη «ρίχνει» τη Β12 — τι να κάνω;

Σε μακροχρόνια χρήση συνιστάται περιοδικός έλεγχος και, αν χρειάζεται, συμπλήρωμα.

11) Η Β12 βοηθά στην ενέργεια/κόπωση;

Σε έλλειψη, ναι. Σε φυσιολογικά επίπεδα, τα στοιχεία για «ενεργειακή» δράση είναι περιορισμένα.

12) Προκαλεί ακμή;

Σπάνια έχουν αναφερθεί ακνεϊφόρες βλάβες με υψηλές δόσεις· συνήθως υποχωρούν με διακοπή ή αλλαγή σχήματος.

13) Η υψηλή Β12 ορού είναι επικίνδυνη;

Συχνά είναι δείκτης άλλης κατάστασης (ηπατική/φλεγμονώδης/νεοπλασματική) και χρειάζεται διερεύνηση, όχι πανικός.

14) Πόσο διαρκούν οι αποθήκες Β12;

Συνήθως μήνες έως χρόνια (κυρίως στο ήπαρ), γι’ αυτό η διατροφική έλλειψη μπορεί να εμφανιστεί αργά.

15) Μπορώ να διορθώσω έλλειψη μόνο με διατροφή;

Σε ήπια έλλειψη και χωρίς δυσαπορρόφηση, ναι. Διαφορετικά χρειάζεται συμπλήρωμα ή ενέσιμο.

16) Η Β12 βοηθά στο αδυνάτισμα;

Όχι άμεσα. Δεν υπάρχουν ισχυρά δεδομένα για απώλεια βάρους χωρίς έλλειψη.

17) Πώς ξεχωρίζω νευροπάθεια από Β12 vs άλλες αιτίες;

Με ιστορικό/εξέταση και δείκτες (B12, MMA). Ο γιατρός κρίνει περαιτέρω έλεγχο (ηλ. νευρομυογράφημα κ.λπ.).

18) Μπορώ να παίρνω Β12 αν έχω ΧΝΑ/ηπατοπάθεια;

Γενικά ασφαλής. Χρειάζεται ιατρική καθοδήγηση για δόσεις/συχνότητα, ειδικά σε ενέσιμα.

19) Βοηθά στη μνήμη/διάθεση;

Σε έλλειψη, η αποκατάσταση μπορεί να βελτιώσει γνωσιακά/διάθεση. Σε φυσιολογικά επίπεδα τα δεδομένα είναι αμφίσημα.

20) Πόσο «γρήγορα» πέφτει η Β12 αν σταματήσω το συμπλήρωμα;

Εξαρτάται από αποθήκες/αιτία. Σε μόνιμη δυσαπορρόφηση η πτώση είναι ταχύτερη → απαιτείται συντήρηση.

21) Υπάρχει «καλύτερη ώρα» λήψης;

Όταν σε βολεύει και θυμάσαι τη δόση. Αν σε ενοχλεί το στομάχι, δοκίμασε με φαγητό· διαχώρισε από σιδηροθεραπεία αν χρειάζεται.

22) Πονάνε οι ενέσεις;

Συνήθως ανεκτές. Μπορεί να υπάρχει τοπική ευαισθησία· τεχνική και θέση ένεσης βοηθούν.

23) Με κακοήθη αναιμία θα χρειάζομαι Β12 εφ’ όρου ζωής;

Συχνά ναι, με συντήρηση και περιοδική παρακολούθηση.

24) Η Β12 επηρεάζει θυρεοειδή/TSH;

Όχι άμεσα. Αλλά πολυπαραγοντικές καταστάσεις μπορούν να συνυπάρχουν και να επηρεάζουν την κούραση.

Βιβλιογραφία (Αναλυτική + Ελληνικές Πηγές)

15.4 Ελληνικές πηγές

15.4.1 Κατευθυντήριες οδηγίες / φορείς

Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ). Κατευθυντήριες Οδηγίες 2021 (προτείνει έλεγχο Β12 σε ασθενείς με μετφορμίνη).
ΕΔΕ. Κατευθυντήριες Οδηγίες 2025 (νεότερη έντυπη έκδοση – αναφορές σε διαχείριση ασθενούς με ΣΔ).
ΕΟΠΥΥ – ΕΚΠΥ (πλαίσιο παροχών/αποζημίωσης εξετάσεων).

15.4.2 Εθνικοί διατροφικοί οδηγοί & εκπαιδευτικό υλικό

Εθνικοί Διατροφικοί Οδηγοί – Υλικό για ενήλικες (πηγές Β12 στη δίαιτα, ελληνικό πλαίσιο).
Πανεπιστήμιο Πατρών – Μεγαλοβλαστική Αναιμία (σημειώσεις).
ΕΚΠΑ – Μεγαλοβλαστική Αναιμία (διαλέξεις).

Σημείωση: Για θεραπευτικές αποφάσεις προτίμησε πρωτογενείς οδηγίες (NICE NG239) και επίσημα φύλλα στοιχείων (NIH/EFSA).
Οι ελληνικές πηγές συμπληρώνουν το τοπικό πλαίσιο (διατροφή, ΣΔ/μετφορμίνη, αποζημίωση εξετάσεων).

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/

Παντελής Αναγνωστόπουλος

02/Jul/2025

Home - ομοκυστεΐνη
🧬 Ομοκυστεΐνη: Τι είναι και γιατί έχει σημασία για την υγεία σας;

Η ομοκυστεΐνη είναι ένα ενδιάμεσο αμινοξύ που παράγεται στον οργανισμό μας κατά τη διάσπαση της μεθειονίνης, ενός απαραίτητου αμινοξέος που προσλαμβάνεται από τροφές όπως το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Αν και φυσιολογικά μεταβολίζεται και απομακρύνεται, η υπερβολική συσσώρευσή της στο αίμα (υπερομοκυστεϊναιμία) αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πολλά σοβαρά νοσήματα.

🔬 Τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης σχετίζονται με:

⚠️ Αθηροσκλήρωση και καρδιοπάθεια
⚠️ Εγκεφαλικά επεισόδια και θρομβώσεις
⚠️ Νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως η άνοια και η νόσος Alzheimer
⚠️ Επιπλοκές κύησης όπως αποβολές ή προεκλαμψία
⚠️ Υπογονιμότητα και στα δύο φύλα
⚠️ Οστεοπόρωση και διαταραχή μεταβολισμού του κολλαγόνου

Η ομοκυστεΐνη επιδρά συγκαλυμμένα, χωρίς εμφανή συμπτώματα, και συνήθως εντοπίζεται μέσω αιματολογικής εξέτασης. Αυτό την καθιστά έναν σιωπηλό αλλά κρίσιμο δείκτη κινδύνου.

✅ Γιατί έχει σημασία να μετράς την ομοκυστεΐνη;

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την καρδιαγγειακή σου υγεία, τον μεταβολισμό των βιταμινών B6, B12 και φυλλικού οξέος, και μπορεί να αποκαλύψει λανθάνουσες ανεπάρκειες ή διαταραχές. Σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί μέρος προληπτικού ελέγχου:

Στους ηλικιωμένους 🧓 (λόγω άνοιας ή έλλειψης βιταμινών)
Σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό εμφράγματος ή θρόμβωσης
Στις γυναίκες με ιστορικό αποβολών ή προβλημάτων κύησης
Σε vegan ή χορτοφάγους, λόγω χαμηλής πρόσληψης B12
Σε διαβητικούς ή ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια

🧠 Λειτουργεί και ως «δείκτης βιταμινικής υγείας»

Η ομοκυστεΐνη δεν αυξάνεται μόνη της:
👉 Ένας από τους κύριους λόγους αυξημένων επιπέδων είναι η ανεπάρκεια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, κυρίως:

Φυλλικό οξύ (B9)
Βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη)
Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη)

Μια απλή μέτρηση μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη διάγνωση και διορθωτική αγωγή πριν εμφανιστούν επιπλοκές.

❤️ Συμπέρασμα

Η ομοκυστεΐνη είναι ένας κρίσιμος δείκτης πρόληψης. Παράγεται φυσιολογικά, αλλά όταν ξεφεύγει, αποκαλύπτει υπόγεια μεταβολικά προβλήματα και αυξημένο καρδιαγγειακό ή νευρολογικό κίνδυνο.
✅ Μετρήστε την. ✅ Δράστε έγκαιρα. ✅ Δώστε σημασία.

Θες αυτή την ενότητα και σε μορφή HTML block για επικόλληση σε WordPres

🧪 Πώς παράγεται η ομοκυστεΐνη στον οργανισμό;

Η ομοκυστεΐνη δεν προσλαμβάνεται απευθείας από τη διατροφή. Παράγεται ως ενδιάμεσο προϊόν κατά τη μεταβολική αποικοδόμηση της μεθειονίνης, η οποία βρίσκεται κυρίως σε τροφές ζωικής προέλευσης (π.χ. κρέας, αυγά, γάλα).

Ο οργανισμός διαθέτει δύο κύριους μηχανισμούς για τη μετατροπή της ομοκυστεΐνης σε μη τοξικά μόρια:

🔁 Επαναμεθυλίωση (Remethylation)

Η ομοκυστεΐνη μετατρέπεται ξανά σε μεθειονίνη μέσω βιταμινών B12 και φυλλικού οξέος.

🔄 Μετατροπή σε κυστεΐνη (Transsulfuration)

Η ομοκυστεΐνη μετατρέπεται σε κυστεΐνη με τη βοήθεια της βιταμίνης B6.

👉 Ελλείψεις σε αυτές τις βιταμίνες (B6, B12, φυλλικό οξύ) οδηγούν σε αύξηση της ομοκυστεΐνης.

Ομοκυστείνη

📊 Φυσιολογικές και Παθολογικές Τιμές Ομοκυστεΐνης

Επίπεδο Ομοκυστεΐνης	Τιμή (μmol/L)	Ερμηνεία
Χαμηλή	< 5	Πιθανή έλλειψη μεθειονίνης ή κακή απορρόφηση
Φυσιολογική	5 – 15	Φυσιολογικά επίπεδα
Ήπια αύξηση	15 – 30	Προκαλεί ήπια αύξηση καρδιαγγειακού κινδύνου
Μέτρια αύξηση	30 – 100	Αυξημένος κίνδυνος θρομβώσεων & εγκεφαλικών
Σοβαρή αύξηση	> 100	Πιθανή μεταβολική διαταραχή ή γενετικό σύνδρομο

🔎 Πώς γίνεται η μέτρηση της Ομοκυστεΐνης;

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης πραγματοποιείται μέσω αιματολογικής εξέτασης, συνήθως σε νηστεία 10–12 ωρών. Η εξέταση λέγεται “Ομοκυστεΐνη Ορού” ή “Plasma Homocysteine” και απαιτεί:

✅ Αιμοληψία σε ειδικό σωληνάριο (EDTA)
✅ Άμεση φυγοκέντρηση και απομόνωση πλάσματος

✅ Ανάλυση με χρωματογραφία ή ανοσολογική μέθοδο

🧪 Ομοκυστεΐνη – Εξετάσεις Αίματος: Πώς, Πότε & Γιατί να τη Μετρήσετε

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης στο αίμα αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο προληπτικής και διαγνωστικής ιατρικής. Χρησιμοποιείται για να εκτιμήσει τον καρδιοαγγειακό κίνδυνο, να εντοπίσει ανεπάρκειες βιταμινών και να αξιολογήσει μεταβολικές διαταραχές.

🔬 Ποια είναι η εξέταση;

Η εξέταση ονομάζεται “Ομοκυστεΐνη Ορού” ή “Plasma Homocysteine” και προσδιορίζει τα επίπεδα του αμινοξέος στο αίμα.

Η ανάλυση πραγματοποιείται:

Σε δείγμα πλάσματος (EDTA σωληνάριο)
Με εξειδικευμένες τεχνικές:
🔹 Υγρή Χρωματογραφία Υψηλής Απόδοσης (HPLC)
🔹 Φασματομετρία Μάζας
🔹 Ανοσοδοκιμασίες ELISA (σε απλούστερες μεθόδους)

📋 Προετοιμασία για την Εξέταση

Οδηγία	Πληροφορία
⏳ Νηστεία	Απαραίτητη (τουλάχιστον 10–12 ώρες)
💧 Υγρά	Μόνο νερό επιτρέπεται
💊 Φάρμακα	Ενημερώστε τον ιατρό για βιταμίνες ή φάρμακα
⏰ Ώρα εξέτασης	Πρωινές ώρες (λόγω μεταβολικής σταθερότητας)

📈 Τιμές Αναφοράς Ομοκυστεΐνης ⚠️ Αιτίες Αυξημένης Ομοκυστεΐνης

Επίπεδο	Τιμή (μmol/L)	Ερμηνεία
Χαμηλή	<5	Σπάνιο – πιθανή έλλειψη μεθειονίνης
Φυσιολογική	5–15	Ασφαλές εύρος για υγιή άτομα
Ήπια αύξηση	15–30	Απαιτείται παρέμβαση (διατροφή/συμπληρώματα)
Μέτρια αύξηση	30–100	Υψηλός καρδιολογικός και θρομβωτικός κίνδυνος
Σοβαρή αύξηση	>100	Ύποπτο για γενετικά αίτια (π.χ. ομοκυστινουρία)

Η υπερομοκυστεϊναιμία (δηλ. αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα) μπορεί να προκύψει από πολλούς παράγοντες:

🧬 Κληρονομικά αίτια

Μυθιονίνη μεταβολικά σύνδρομα – Μεταλλάξεις στα ένζυμα MTHFR, CBS
Ομοκυστινουρία – Σπάνια αλλά σοβαρή γενετική πάθηση

🧫 Επίκτητα αίτια

Διατροφικές ελλείψεις σε:
- Βιταμίνη B12 (π.χ. κακή απορρόφηση, vegan δίαιτα)
- Βιταμίνη B6
- Φυλλικό οξύ (ανεπαρκής λήψη ή αυξημένες ανάγκες)
Νεφρική ανεπάρκεια
Υποθυρεοειδισμός
Κάπνισμα
Καθιστική ζωή
Κατάχρηση καφέ ή αλκοόλ
Ορισμένα φάρμακα (π.χ. μεθοτρεξάτη, φαινυτοΐνη, καρβαμαζεπίνη)

📌 Σε ποιους συνιστάται να ελέγχουν την ομοκυστεΐνη;

Ομάδα πληθυσμού	Λόγος
Άτομα με πρόωρο έμφραγμα ή θρόμβωση	Αξιολόγηση ενδοθηλιακής λειτουργίας
Γυναίκες με αποβολές ή προεκλαμψία	Έλεγχος θρομβοφιλικών παραμέτρων
Άτομα με αναιμία ή κόπωση	Πιθανή έλλειψη B12/φολικού
Χορτοφάγοι/Vegan	Ανεπαρκής πρόσληψη B12
Ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια	Μειωμένη κάθαρση ομοκυστεΐνης
Ηλικιωμένοι	Κίνδυνος άνοιας & μειωμένης απορρόφησης

📊 Συνδυαστικές Εξετάσεις

Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης έχει μεγαλύτερη διαγνωστική αξία όταν συνδυάζεται με:

B12 (κοβαλαμίνη)
Φολικό οξύ
Βιταμίνη B6
MCV – MCH (μέσος όγκος/αιμοσφαιρίνη ερυθρών)
TSH (σε υποψία υποθυρεοειδισμού)
CRP / hs-CRP (φλεγμονώδεις δείκτες)

🔄 Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται;

Κατηγορία	Συχνότητα
Υγιείς ενήλικες	Κάθε 2–3 έτη
Άτομα με παράγοντες κινδύνου	Κάθε 6–12 μήνες
Vegan ή ηλικιωμένοι	Ανά 6–12 μήνες
Μετά από συμπληρώματα	1–2 μήνες μετά την έναρξη για επανέλεγχο

❤️ Καρδιαγγειακές Επιπτώσεις της Υψηλής Ομοκυστεΐνης

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη έχει συνδεθεί με:

Αθηροσκλήρωση (σχηματισμός πλακών στα αγγεία)
Βλάβη στο ενδοθήλιο των αγγείων
Ενεργοποίηση φλεγμονωδών παραγόντων
Ενίσχυση θρομβωτικών μηχανισμών

➡️ Αυτός ο συνδυασμός οδηγεί σε αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, ακόμα και σε νεαρά άτομα χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου.

🧠 Νευρολογικές και Γνωστικές Επιπτώσεις

Αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης έχουν συσχετιστεί με:

Άνοια και Νόσο Alzheimer
Εγκεφαλικά επεισόδια
Νευροπάθειες λόγω B12 ανεπάρκειας
Γνωστικές διαταραχές σε ηλικιωμένους

🔍 Η ομοκυστεΐνη αυξάνει την οξειδωτική βλάβη και μειώνει τη νευροπροστασία, επηρεάζοντας τη μνήμη και τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου.

🦴 Ομοκυστεΐνη και Οστά

Η υπερομοκυστεϊναιμία μπορεί να:

Διαταράξει τον μεταβολισμό του κολλαγόνου
Ελαττώσει την ποιότητα των οστών
Αυξήσει τον κίνδυνο για κατάγματα – ιδιαίτερα σε άτομα άνω των 65 ετών

Ομοκυστείνη αιτιες βιταμίνες

📋 Πίνακας Επιπτώσεων Αυξημένης Ομοκυστεΐνης

Όργανο / Σύστημα	Επίπτωση	Μηχανισμός
Καρδιά	Αθηροσκλήρωση, Έμφραγμα	Οξειδωτικό στρες, ενδοθηλιακή δυσλειτουργία
Εγκέφαλος	Εγκεφαλικό, Άνοια	Μειωμένη αιματική ροή, νευροτοξικότητα
Φλέβες	Φλεβική Θρόμβωση	Ενεργοποίηση παραγόντων πήξης
Οστά	Οστεοπόρωση	Διαταραχή κολλαγόνου & οστικής μάζας
Εγκυμοσύνη	Αποβολή, προεκλαμψία	Αγγειακή δυσλειτουργία, θρόμβωση

Ομοκυστεινη και διατροφη

🥗 Πώς Μπορεί να Μειωθεί η Ομοκυστεΐνη;

Η μείωση της ομοκυστεΐνης βασίζεται κυρίως στην υποστήριξη των μεταβολικών μονοπατιών που τη διαχειρίζονται, δηλαδή:

Της επαναμεθυλίωσης (με φυλλικό οξύ και Β12)
Της μετασουλφυρίωσης (με βιταμίνη Β6)

💊 Συμπληρώματα Διατροφής

Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών είναι η πιο τεκμηριωμένη και αποτελεσματική προσέγγιση για την ταχεία μείωση της ομοκυστεΐνης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ανεπαρκούς πρόσληψης ή αυξημένων απαιτήσεων.

Συμπλήρωμα	Δόση	Σκοπός
Φυλλικό οξύ (B9)	400–800 mcg/ημέρα	Κύριο υποστρώμα επαναμεθυλίωσης
Βιταμίνη Β12 (κυανοκοβαλαμίνη)	250–1000 mcg/ημέρα (στοματικά ή υπογλώσσια)	Συνένζυμο για τη μεθειονίνη συνθετάση
Βιταμίνη B6 (πυριδοξίνη)	25–100 mg/ημέρα	Ενισχύει την μετασουλφυρίωση
Τριπλό σκεύασμα (B6 + B12 + φολικό)	Διατίθεται ως συνδυασμένο προϊόν	Πρακτική επιλογή

🧪 Σε σοβαρές περιπτώσεις, χορηγούνται και μορφές όπως L-μεθυλοφολικό ή μεθυλοκοβαλαμίνη.

🧃 Τροφές Πλούσιες σε Βιταμίνες για την Ομοκυστεΐνη

Για φυσική υποστήριξη των επιπέδων, συνιστώνται οι εξής τροφές:

✅ Φυλλικό οξύ

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλι)
Όσπρια (φακές, ρεβίθια)
Εμπλουτισμένα δημητριακά

✅ Βιταμίνη B12

Ζωικά προϊόντα: συκώτι, κρέας, ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά
ΠΡΟΣΟΧΗ: οι vegan χρειάζονται συμπληρωματική χορήγηση

✅ Βιταμίνη B6

Κοτόπουλο, σολομός, τόνος
Πατάτες, μπανάνες, σπανάκι, ηλιόσποροι

❌ Τροφές και Συνήθειες που Αυξάνουν την Ομοκυστεΐνη

Συνήθεια ή τρόφιμο	Επιρροή
Υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος	Αυξημένη πρόσληψη μεθειονίνης
Αλκοόλ	Εμποδίζει την απορρόφηση B12 και φολικού
Καπνίσμα	Αυξάνει οξειδωτικό στρες και ομοκυστεΐνη
Καφεΐνη (σε υπερβολή)	Ενδέχεται να επηρεάσει τη μεταβολική κάθαρση

🧪 Πότε και Πώς να Παρακολουθείτε την Ομοκυστεΐνη

Η ομοκυστεΐνη είναι χρήσιμη για προληπτική ιατρική και παρακολούθηση κινδύνου. Συχνά μετράται μαζί με:

B12 και φολικό οξύ
Μυελική λειτουργία (CBC)
Νεφρική λειτουργία (ουρία, κρεατινίνη)
Προθρομβωτικοί δείκτες

📅 Συνιστώμενα διαστήματα παρακολούθησης

Κατηγορία Ατόμων	Συχνότητα
Υγιή άτομα	1 φορά / 2-3 έτη
Άτομα με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου	1 φορά / έτος
Γυναίκες με προβλήματα κύησης	Ανάλογα με την πορεία
Vegan ή ηλικιωμένοι	Κάθε 6–12 μήνες

🥦 Τροφές για Μείωση Ομοκυστεΐνης

Θρεπτικό Συστατικό	Πηγές Τροφίμων	Χρήση
Φυλλικό Οξύ	Σπανάκι, μπρόκολο, φακές, φασόλια, δημητριακά ολικής	Επαναμεθυλίωση της ομοκυστεΐνης
Βιταμίνη B12	Κρέας, ψάρια, αυγά, τυρί, γιαούρτι, συκώτι	Υποστήριξη μετατροπής σε μεθειονίνη
Βιταμίνη B6	Σολομός, κοτόπουλο, τόνος, μπανάνα, πατάτα	Μετατροπή της ομοκυστεΐνης σε κυστεΐνη
Μεθειονίνη	Κρέας, αυγά, ψάρια (σε μικρές ποσότητες)	Πηγή παραγωγής ομοκυστεΐνης (όχι υπερκατανάλωση)
Αντιοξειδωτικά	Μούρα, καρότα, ελαιόλαδο, ντομάτα	Μείωση οξειδωτικού στρες σε ενδοθήλιο

🤰 Ομοκυστεΐνη στην Εγκυμοσύνη

Η αυξημένη ομοκυστεΐνη στην κύηση μπορεί να προκαλέσει:

Επιπλοκή	Μηχανισμός
Αποβολή	Θρόμβωση στον πλακούντα
Προεκλαμψία	Αγγειακή δυσλειτουργία
Καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης (IUGR)	Χαμηλή αιμάτωση
Αποκόλληση πλακούντα	Μικροαγγειακή βλάβη
Νευρολογικά ελλείμματα στο έμβρυο	Έλλειψη φυλλικού οξέος και B12

📌 Η πρόληψη με συμπληρώματα φυλλικού οξέος + B12 πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι καθοριστική.

🧪 Νεφρική Ανεπάρκεια και Ομοκυστεΐνη

🩸 Νεφρική Ανεπάρκεια και Ομοκυστεΐνη: Πώς συνδέονται;

Η νεφρική ανεπάρκεια, είτε χρόνια (ΧΝΑ) είτε τελικού σταδίου, συνοδεύεται συχνά από υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα — κατάσταση που είναι περισσότερο ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Η υπερομοκυστεϊναιμία είναι ιδιαίτερα συχνή στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς και θεωρείται ανεξάρτητος προγνωστικός δείκτης για καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα σε ασθενείς με ΧΝΑ.

🚨 Γιατί αυξάνεται η ομοκυστεΐνη στη ΧΝΑ;

Παράγοντας	Μηχανισμός
Μειωμένη νεφρική κάθαρση	Η ομοκυστεΐνη δεν αποβάλλεται αποτελεσματικά
Κατακράτηση μεταβολικών τοξινών	Παρεμβολή στον μεταβολισμό της μεθειονίνης
Φλεγμονώδης κατάσταση	Ενεργοποίηση ενδοθηλιακής βλάβης
Έλλειψη B12 και φολικού οξέος	Συχνή σε ασθενείς με περιορισμένη δίαιτα ή δυσαπορρόφηση
Ανορεξία / κακή σίτιση	Πτωχή πρόσληψη απαραίτητων μικροθρεπτικών

🫀 Τι προκαλεί η αυξημένη ομοκυστεΐνη στους νεφροπαθείς;

Προάγει την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία
Επιταχύνει την αθηροσκλήρωση σε αγγεία & φίλτρα νεφρού
Αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και στεφανιαίας νόσου
Ενισχύει τη θρομβογενετική κατάσταση
Επιβαρύνει τη συνολική πρόγνωση σε ασθενείς υπό αιμοκάθαρση

📌 Στους αιμοκαθαιρόμενους, η ομοκυστεΐνη δεν αποβάλλεται πλήρως ούτε με αιμοκάθαρση, ούτε με περιτοναϊκή κάθαρση, καθιστώντας απαραίτητη τη διατροφική ή φαρμακευτική προσέγγιση.

🧪 Κλινική Χρήση της Ομοκυστεΐνης στη Νεφρική Νόσο

Εφαρμογή	Λόγος
Προγνωστικός δείκτης	Καρδιοαγγειακού κινδύνου σε ΧΝΑ
Αντικειμενικό μέτρο φλεγμονής	Μαζί με CRP / IL-6
Εκτίμηση μικροθρεπτικής κατάστασης	Έμμεση αξιολόγηση B12 και φυλλικού
Παρακολούθηση διατροφικών παρεμβάσεων	Αξιολόγηση απάντησης σε συμπληρώματα

💊 Τι μπορεί να γίνει;

1. Συμπληρώματα

Φυλλικό οξύ (2–5 mg/ημέρα) – υψηλότερες δόσεις απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό
Βιταμίνη B12 (1000 mcg/ημέρα ή ενέσιμα)
Βιταμίνη B6 (50–100 mg/ημέρα)
Σε ανθεκτικές περιπτώσεις: L-methylfolate ή active B12

2. Διατροφή

Εμπλουτισμός με φυσικές πηγές φυλλικού (σπανάκι, φακές)
Ποιοτική πρόσληψη ζωικών τροφών (όπου επιτρέπεται από νεφρολόγο)
Ενίσχυση με καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, λιναρόσπορος)

3. Επανέλεγχος

Κάθε 6 μήνες σε ΧΝΑ
Κάθε 3 μήνες σε αιμοκάθαρση

📊 Mobile-Friendly Πίνακας: Ομοκυστεΐνη σε Χρόνια Νεφρική Νόσο

Στάδιο ΧΝΑ	Τυπική Τιμή Ομοκυστεΐνης	Κίνδυνος
Στάδιο 1–2	5–15 μmol/L	Χαμηλός
Στάδιο 3	15–30 μmol/L	Μέτριος
Στάδιο 4	30–50 μmol/L	Υψηλός
Τελικό στάδιο (αιμοκάθαρση)	>50 μmol/L	Πολύ υψηλός – χρειάζεται παρέμβαση

🍬 Διαβήτης και Ομοκυστεΐνη: Ένας επικίνδυνος μεταβολικός συνδυασμός

Η συσχέτιση μεταξύ σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και υψηλής ομοκυστεΐνης έχει αποδειχθεί από πολλές κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις. Ο διαβήτης χαρακτηρίζεται από ινσουλινοαντίσταση, οξειδωτικό στρες και φλεγμονή — καταστάσεις που επιδεινώνονται από την υπερομοκυστεϊναιμία.

Ομοκυστεϊνη

⚠️ Πώς σχετίζονται διαβήτης και αυξημένη ομοκυστεΐνη;

Παράγοντας	Επιρροή
Φλεγμονή	Ο διαβήτης προκαλεί χρόνια φλεγμονή → αύξηση ομοκυστεΐνης
Νεφρική δυσλειτουργία	Ο διαβήτης επηρεάζει τη νεφρική κάθαρση της ομοκυστεΐνης
Αντιοξειδωτική ανεπάρκεια	Η ομοκυστεΐνη εντείνει το οξειδωτικό στρες στα κύτταρα
Ανεπάρκεια βιταμινών Β	Στους διαβητικούς είναι συχνή η έλλειψη B12 (ιδίως με μετφορμίνη)
Αγγειακή βλάβη	Η υπερομοκυστεϊναιμία επιβαρύνει μικρο- και μακρο-αγγειοπάθεια

🧬 Τι προκαλεί η ομοκυστεΐνη σε διαβητικούς ασθενείς;

Επιδείνωση διαβητικής νεφροπάθειας
Επιτάχυνση αθηροσκλήρωσης
Ενίσχυση μικροαγγειοπαθειών (αμφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια)
Αύξηση κινδύνου καρδιαγγειακού θανάτου
Δυσλειτουργία ενδοθηλίου και μειωμένη ροή αίματος

💊 Μετφορμίνη και Βιταμίνη B12: Προσοχή!

Η χρόνια χρήση μετφορμίνης (Glucophage), κύριας φαρμακευτικής επιλογής στον διαβήτη τύπου 2, έχει αποδειχθεί ότι:

Μειώνει την απορρόφηση της βιταμίνης B12
Ενδέχεται να αυξήσει τα επίπεδα ομοκυστεΐνης
Συμβάλλει στην εμφάνιση νευροπάθειας

📌 Συνιστάται ετήσιος έλεγχος B12 και ομοκυστεΐνης σε ασθενείς με μακροχρόνια λήψη μετφορμίνης.

🥗 Τι μπορεί να γίνει;

✅ Διατροφικές οδηγίες:

Αυξημένη πρόσληψη πράσινων λαχανικών, ψαριών, αυγών
Αποφυγή αλκοόλ και επεξεργασμένων τροφών

✅ Συμπληρώματα:

Φυλλικό οξύ (800 mcg)
Βιταμίνη B12 (1000 mcg)
Βιταμίνη B6 (25–50 mg)
Σε μορφές μεθυλιωμένες σε περίπτωση MTHFR πολυμορφισμού

✅ Άσκηση:

Βελτιώνει την ινσουλινοευαισθησία
Μειώνει τα επίπεδα φλεγμονής και οξειδωτικού στρες

📋 Πίνακας: Κίνδυνοι Ομοκυστεΐνης στον Διαβήτη

Σύστημα	Επίδραση Ομοκυστεΐνης	Κίνδυνος
Νεφροί	Επιβάρυνση σπειραμάτων	Διαβητική νεφροπάθεια
Αγγεία	Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία	Αθηροσκλήρωση, καρδιοπάθεια
Νεύρα	Βλάβη περιφερικών νεύρων	Διαβητική νευροπάθεια
Αμφιβληστροειδής	Ελάττωση μικροκυκλοφορίας	Αμφιβληστροειδοπάθεια
Κεντρικό νευρικό	Μείωση B12 + φλεγμονή	Νευρογνωστικές διαταραχές

👶 Υπογονιμότητα και Ομοκυστεΐνη

Η ομοκυστεΐνη παίζει κρίσιμο ρόλο και στην αναπαραγωγική υγεία:

🔹 Γυναίκες:

Επηρεάζει την εμφύτευση του εμβρύου
Σχετίζεται με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Αυξάνει την πιθανότητα αποβολής σε εξωσωματική

🔹 Άνδρες:

Μπορεί να επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος
Οξειδωτικό στρες – ↓ κινητικότητα και μορφολογία

✅ Η χορήγηση B12 + φολικού βελτιώνει δείκτες γονιμότητας σε μελέτες.

❓ FAQ

🔹 Τι είναι η ομοκυστεΐνη;

Η ομοκυστεΐνη είναι ένα ενδιάμεσο προϊόν του μεταβολισμού της μεθειονίνης, ενός απαραίτητου αμινοξέος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες μετατρέπεται σε άλλα μη τοξικά μόρια. Όταν όμως συσσωρεύεται στο αίμα, αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά, εγκεφαλικά, αποβολές και άλλα προβλήματα.

🔹 Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα ομοκυστεΐνης;

Τα φυσιολογικά επίπεδα κυμαίνονται από 5 έως 15 μmol/L. Τιμές άνω των 15 μmol/L θεωρούνται αυξημένες (υπερομοκυστεϊναιμία), ενώ τιμές άνω των 100 μmol/L υποδηλώνουν σοβαρή μεταβολική διαταραχή.

🔹 Γιατί είναι επικίνδυνη η υψηλή ομοκυστεΐνη;

Η υψηλή ομοκυστεΐνη προκαλεί βλάβες στο ενδοθήλιο των αγγείων, προάγει την αθηροσκλήρωση και ενισχύει τους θρομβωτικούς μηχανισμούς. Επομένως, αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό, φλεβική θρόμβωση, προεκλαμψία και νευροεκφυλιστικά νοσήματα.

🔹 Ποια είναι τα συμπτώματα της αυξημένης ομοκυστεΐνης;

Η υπερομοκυστεϊναιμία δεν προκαλεί άμεσα συμπτώματα. Ωστόσο, μπορεί να συνδέεται με χρόνια κόπωση, γνωστικές διαταραχές, θρομβώσεις, ή αποβολές. Συχνά ανακαλύπτεται τυχαία ή μετά από επιπλοκές.

🔹 Ποια φάρμακα ανεβάζουν την ομοκυστεΐνη;

Ορισμένα φάρμακα όπως η μεθοτρεξάτη, η φαινυτοΐνη, η καρβαμαζεπίνη, τα αντισυλληπτικά και ορισμένα διουρητικά μπορεί να επηρεάσουν το μεταβολισμό των βιταμινών Β και να αυξήσουν τα επίπεδά της.

🔹 Πώς γίνεται η μέτρηση της ομοκυστεΐνης;

Με απλή εξέταση αίματος σε νηστεία 10–12 ωρών. Το δείγμα συλλέγεται σε σωληνάριο EDTA και αναλύεται με εξειδικευμένες τεχνικές (HPLC ή ανοσοδοκιμασία).

🔹 Ποιοι πρέπει να κάνουν εξέταση ομοκυστεΐνης;

Άτομα με: – Οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης ή καρδιοπάθειας – Αποβολές ή επιπλοκές εγκυμοσύνης – Νευρολογικά συμπτώματα ή άνοια – Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια – Διαβήτη με μικροαγγειοπάθεια – Vegan διατροφή ή ανεπάρκειες βιταμινών Β

🔹 Τι μπορώ να φάω για να μειώσω την ομοκυστεΐνη;

Τροφές πλούσιες σε: – Φυλλικό οξύ: σπανάκι, φακές, μπρόκολο – Βιταμίνη B12: αυγά, ψάρια, κρέας – Βιταμίνη B6: μπανάνες, πατάτες, κοτόπουλο Αποφυγή υπερβολής σε κόκκινο κρέας και αλκοόλ.

🔹 Ποια συμπληρώματα βοηθούν;

Τα πιο αποτελεσματικά είναι: – Φυλλικό οξύ (400–800 mcg) – Βιταμίνη B12 (κυανοκοβαλαμίνη ή μεθυλοκοβαλαμίνη) – Βιταμίνη B6 (25–100 mg) – Συνδυασμένα σκευάσματα (B-complex) ή μεθυλιωμένες μορφές

🔹 Υπάρχει σχέση με τη νόσο Alzheimer;

Ναι. Υψηλή ομοκυστεΐνη έχει συνδεθεί με επιτάχυνση γνωστικής έκπτωσης και αύξηση του κινδύνου Alzheimer, πιθανώς λόγω ενδοθηλιακής βλάβης και οξειδωτικού στρες στον εγκέφαλο.

🔹 Πώς σχετίζεται με τη γονιμότητα;

Στις γυναίκες συνδέεται με αποτυχία εμφύτευσης, αποβολές και PCOS. Στους άνδρες επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος. Η μείωση της ομοκυστεΐνης με συμπληρώματα μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα και στα δύο φύλα.

🔹 Η ομοκυστεΐνη μπορεί να είναι χαμηλή; Είναι πρόβλημα;

Η χαμηλή ομοκυστεΐνη (<5 μmol/L) είναι πιο σπάνια και συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα. Μπορεί να παρατηρηθεί σε δίαιτες χαμηλές σε μεθειονίνη ή σε ηπατικά νοσήματα.

🔹 Πόσο γρήγορα μειώνονται τα επίπεδα με θεραπεία;

Με σωστή χορήγηση συμπληρωμάτων, η ομοκυστεΐνη μπορεί να μειωθεί αισθητά μέσα σε 4–8 εβδομάδες. Απαιτείται παρακολούθηση με νέα εξέταση για επιβεβαίωση.

🔹 Υπάρχει διαφορά μεταξύ αντρών και γυναικών στα επίπεδα;

Οι άνδρες έχουν συνήθως ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα από τις γυναίκες, λόγω διαφορών στη μυϊκή μάζα και ορμονικών παραγόντων.

🧾 Συμπεράσματα

Η ομοκυστεΐνη αποτελεί έναν σημαντικό βιοδείκτη κινδύνου για πολλές παθολογικές καταστάσεις:

❤️ Καρδιοπάθεια, αθηροσκλήρωση και θρομβώσεις
🧠 Άνοια, γνωστική έκπτωση και εγκεφαλικά επεισόδια
🤰 Αποβολές και προεκλαμψία στην εγκυμοσύνη
🍽️ Αντανακλά ανεπάρκειες βιταμινών και μεταβολικές διαταραχές
🧬 Επηρεάζει και τη γονιμότητα σε άνδρες και γυναίκες

✅ Η μέτρηση της ομοκυστεΐνης:

Είναι απλή, φθηνή και ενημερωτική
Χρήσιμη σε ασθενείς με καρδιολογικά, νευρολογικά, νεφρικά και αναπαραγωγικά προβλήματα
Μπορεί να βελτιωθεί με σωστή διατροφή, συμπληρώματα και τρόπο ζωής

🔁 Η προληπτική παρακολούθηση και παρέμβαση μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρών νοσημάτων.

📚 Βιβλιογραφία

📘 Διεθνείς Πηγές

Homocysteine and cardiovascular disease: Mayo Clinic Proceedings, 2020. PubMed
Homocysteine metabolism, folic acid, and vitamin B12 in pregnancy and fetal development – Am J Clin Nutr. PubMed
Elevated homocysteine and Alzheimer’s disease: meta-analysis. Neurology, 2018. PubMed
B-vitamins and homocysteine in health and disease: BMJ, 2022. PubMed

🇬🇷 Ελληνικές Πηγές

Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών – iatronet.gr
Βιοπαθολογικά εργαστήρια Bioiatriki – bioiatriki.gr
Εγκυμοσύνη και Ομοκυστεΐνη – mothersblog.gr
Διατροφή και Βιταμίνες Β – mednutrition.gr
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!
https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/

Older Posts

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…