Ποια τιμή HOMA-IR θεωρείται φυσιολογική;

Δεν υπάρχει ένα διεθνώς αποδεκτό όριο για όλους. Γενικά, τιμές περίπου 1–2 θεωρούνται φυσιολογικές για πολλούς ενήλικες, αλλά τα όρια εξαρτώνται από βάρος, φύλο, ηλικία και πληθυσμό αναφοράς του εργαστηρίου. Η τελική ερμηνεία γίνεται από τον θεράποντα ιατρό.

Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνω την εξέταση HOMA-IR;

Συνήθως κάθε 6–12 μήνες, ειδικά σε προδιαβήτη, παχυσαρκία, PCOS ή λιπώδη νόσο ήπατος. Η συχνότητα καθορίζεται από τον γιατρό ανάλογα με την κλινική εικόνα και τις παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής.

Πώς επηρεάζει η άσκηση την εξέταση HOMA-IR;

Η έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα μπορεί να αυξήσει προσωρινά την ινσουλίνη και να αλλοιώσει το αποτέλεσμα. Γι’ αυτό συνιστάται μέτρια ή καθόλου έντονη άσκηση 24 ώρες πριν την αιμοληψία.

Πρέπει να διακόψω φάρμακα πριν από την εξέταση HOMA-IR;

Όχι χωρίς οδηγία γιατρού. Φάρμακα όπως κορτιζόνη, αντιδιαβητικά και ορμονικές θεραπείες μπορούν να επηρεάσουν γλυκόζη και ινσουλίνη, αλλά δεν πρέπει να διακόπτονται χωρίς ιατρική καθοδήγηση. Αρκεί να ενημερώσετε τον γιατρό και το εργαστήριο.

Σε ποιους είναι πιο χρήσιμος ο δείκτης HOMA-IR;

Ο HOMA-IR είναι ιδιαίτερα χρήσιμος σε άτομα με παχυσαρκία, προδιαβήτη, λιπώδη νόσο ήπατος, μεταβολικό σύνδρομο, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) και ισχυρό οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη.

HOMA-IR-και-Αντίσταση-στην-Ινσουλίνη-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

14/Nov/2025

HOMA-IR & Αντίσταση στην Ινσουλίνη – Πλήρης οδηγός εξετάσεων

1️⃣ Τι είναι ο δείκτης HOMA-IR και τι μετρά;

Ο δείκτης HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance) είναι από τους
πιο αξιόπιστους και πρακτικούς τρόπους για να εκτιμήσουμε αν ο οργανισμός παρουσιάζει
αντίσταση στην ινσουλίνη — μια μεταβολική διαταραχή που προηγείται για χρόνια του
σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Ο HOMA-IR δεν είναι μια αυτόνομη εξέταση· υπολογίζεται έμμεσα από δύο τιμές που μετρώνται στο αίμα σε κατάσταση νηστείας:

🩸 Γλυκόζη νηστείας (Fasting Glucose)
💉 Ινσουλίνη νηστείας (Fasting Insulin)

Ουσιαστικά δείχνει πόση ινσουλίνη χρειάζεται ο οργανισμός για να διατηρήσει το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα.
Όσο πιο «κουρασμένο» είναι το πάγκρεας και όσο λιγότερο ανταποκρίνονται τα κύτταρα στην ινσουλίνη,
τόσο υψηλότερος γίνεται ο δείκτης.

Αντίσταση στην Ινσουλίνη σημαίνει:
Τα κύτταρα δεν «ακούνε» σωστά την ινσουλίνη →
το πάγκρεας παράγει περισσότερη →
αυξάνεται η ινσουλίνη στο αίμα →
δημιουργείται μεταβολική ανισορροπία που οδηγεί σε προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2.

Γι’ αυτό ο HOMA-IR θεωρείται καθοριστικός δείκτης για:

🔹 προδιαβήτη και πρώιμα στάδια διαβήτη,
🔹 παχυσαρκία και ειδικά κοιλιακό λίπος,
🔹 PCOS (πολυκυστικές ωοθήκες) — συχνή αιτία υπογονιμότητας,
🔹 μεταβολικό σύνδρομο,
🔹 λιπώδη νόσο ήπατος (NAFLD),
🔹 καρδιομεταβολικό κίνδυνο σε νεότερους ενήλικες.

Αν και δεν αποτελεί από μόνος του διάγνωση, ο HOMA-IR βοηθά τον γιατρό να καταλάβει
πόσο “σκληρά” δουλεύει η ινσουλίνη και αν υπάρχει ανάγκη για:

διαιτολογική παρέμβαση,
απώλεια βάρους,
άσκηση,
ή ακόμη και φαρμακευτική αγωγή (π.χ. μετφορμίνη).

Με απλά λόγια:
Ο HOMA-IR είναι «παράθυρο» στο πώς λειτουργεί ο μεταβολισμός σας.
Όσο υψηλότερη η τιμή → τόσο μεγαλύτερη η αντίσταση στην ινσουλίνη → τόσο υψηλότερος ο μελλοντικός κίνδυνος διαβήτη.

2️⃣ Γιατί είναι σημαντικός ο HOMA-IR;

Ο δείκτης HOMA-IR αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία αξιολόγησης του
καρδιομεταβολικού κινδύνου, διότι αποκαλύπτει μια κατάσταση που μπορεί να υπάρχει για
χρόνια χωρίς εμφανή συμπτώματα: την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Ακόμη και όταν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό, ο HOMA-IR μπορεί να έχει αυξηθεί σημαντικά,
υποδεικνύοντας ότι το σώμα χρειάζεται όλο και περισσότερη ινσουλίνη για να διατηρήσει ισορροπία.
Αυτό είναι το λεγόμενο στάδιο της υπερινσουλιναιμίας — το πρώτο «καμπανάκι» πριν από τον προδιαβήτη.

2.1 Ενδείκτης πρώιμης μεταβολικής δυσλειτουργίας

Ο HOMA-IR είναι πολύτιμος γιατί «πιάνει» έγκαιρα τη διαταραχή, όταν οι κλασικές εξετάσεις
(γλυκόζη νηστείας, HbA1c) μπορεί να είναι ακόμη φυσιολογικές.
Εντοπίζει:

🔹 πρώτα στάδια προδιαβήτη,
🔹 αυξημένη έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας,
🔹 αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και λιπώδους ήπατος,
🔹 μεταβολικό σύνδρομο (πίεση, λιπίδια, βάρος, γλυκόζη).

2.2 Δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου

Η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν επηρεάζει μόνο το σάκχαρο.
Οδηγεί σε:

αύξηση τριγλυκεριδίων,
μείωση HDL («καλής» χοληστερίνης),
υψηλή αρτηριακή πίεση,
φλεγμονή και δυσλειτουργία ενδοθηλίου.

Αυτές οι αλλαγές αυξάνουν τον κίνδυνο για:

🫀 στεφανιαία νόσο,
🧠 εγκεφαλικό επεισόδιο,
🩸 αθηροσκλήρωση.

Συμπέρασμα:
Ένας αυξημένος HOMA-IR σημαίνει ότι το σώμα παράγει υπερβολική ινσουλίνη,
κάτι που μακροχρόνια επιβαρύνει την καρδιά, τα αγγεία και τον μεταβολισμό.

2.3 Έλεγχος προόδου θεραπείας

Ο HOMA-IR δεν δείχνει μόνο πρόβλημα — βοηθά και στη παρακολούθηση βελτίωσης.
Μετά από:

απώλεια βάρους,
μεσογειακή διατροφή,
τακτική άσκηση,
φαρμακευτική αγωγή (π.χ. μετφορμίνη),

ο δείκτης συχνά μειώνεται αισθητά. Αυτό τον καθιστά πολύ χρήσιμο για την παρακολούθηση αλλαγών τρόπου ζωής.

2.4 Σημαντικός για γυναίκες με PCOS

Στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), η αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελεί βασικό μηχανισμό που επηρεάζει:

κύκλο,
ωορρηξία,
ορμόνες (ανδρογόνα),
βάρος και γονιμότητα.

Ο HOMA-IR είναι απαραίτητος στην εκτίμηση και παρακολούθηση αυτών των γυναικών.

Με λίγα λόγια:
Ο HOMA-IR δείχνει πώς «δουλεύει» ο μεταβολισμός σας χρόνια πριν εμφανιστεί διαβήτης.
Όσο πιο νωρίς εντοπιστεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, τόσο πιο εύκολα αναστρέφεται.

3️⃣ Πώς υπολογίζεται – τύπος HOMA-IR (με παραδείγματα)

Ο κλασικός τύπος HOMA-IR (όταν η γλυκόζη μετράται σε mg/dL) είναι:

HOMA-IR = (Γλυκόζη νηστείας σε mg/dL × Ινσουλίνη νηστείας σε μIU/mL) / 405

Αν η γλυκόζη εκφράζεται σε mmol/L, ο τύπος είναι:

HOMA-IR = (Γλυκόζη νηστείας σε mmol/L × Ινσουλίνη νηστείας σε μIU/mL) / 22,5

3.1 Παράδειγμα υπολογισμού

Γλυκόζη νηστείας: 92 mg/dL
Ινσουλίνη νηστείας: 10 μIU/mL

Τότε:

HOMA-IR = (92 × 10) / 405 ≈ 920 / 405 ≈ 2,27

Το αν αυτή η τιμή είναι φυσιολογική ή αυξημένη εξαρτάται από:

το εργαστήριο / πληθυσμό αναφοράς,
την ηλικία,
τον δείκτη μάζας σώματος (BMI),
αν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα.

Συμβουλή:
Μην προσπαθείτε να «αυτοερμηνεύσετε» τον HOMA-IR μόνο με αριθμούς που βρίσκετε στο διαδίκτυο.
Η τελική εκτίμηση γίνεται από ενδοκρινολόγο ή παθολόγο.

4️⃣ Πότε ζητά ο γιατρός την εξέταση HOMA-IR;

Ο δείκτης HOMA-IR δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας για όλους.
Χρησιμοποιείται όταν υπάρχει υποψία ότι ο οργανισμός παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη, ακόμη και αν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό.
Ο γιατρός τον ζητά κυρίως σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν μεταβολικές ενδείξεις ή παράγοντες κινδύνου.

4.1 Καταστάσεις όπου ο HOMA-IR είναι ιδιαίτερα χρήσιμος

🔹 Προδιαβήτης (οριακό σάκχαρο νηστείας, αυξημένη HbA1c).
🔹 Κεντρική παχυσαρκία – αυξημένη περιφέρεια μέσης, λίπος στην κοιλιά.
🔹 Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 σε πρώιμα στάδια.
🔹 Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) – πολύ συχνή αιτία αντίστασης στην ινσουλίνη.
🔹 Μεταβολικό σύνδρομο (πίεση, τριγλυκερίδια, HDL, βάρος, γλυκόζη).
🔹 Λιπώδης νόσος ήπατος (NAFLD) σε υπερηχογράφημα.
🔹 Δυσλιπιδαιμίες (υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL).
🔹 Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε άτομα με αύξηση βάρους.

4.2 Συμπτώματα που μπορεί να οδηγήσουν στον έλεγχο

Αν και η αντίσταση στην ινσουλίνη συχνά δεν έχει συμπτώματα, κάποια σημάδια μπορεί να κινητοποιήσουν τον έλεγχο:

⚖️ Δυσκολία απώλειας βάρους, ειδικά γύρω από την κοιλιά.
😴 Έντονη κόπωση μετά τα γεύματα.
😋 Αυξημένη πείνα, λιγούρες για γλυκά.
🌙 Αίσθημα νύστας μετά από υδατανθρακούχα γεύματα.
🩹 Σκούρες δερματικές περιοχές στον αυχένα/μασχάλες (acanthosis nigricans).

4.3 Πότε ζητείται για παρακολούθηση

Ο HOMA-IR μπορεί να ζητηθεί ξανά για να αξιολογηθεί η εξέλιξη ή η ανταπόκριση στη θεραπεία:

μετά από απώλεια βάρους 3–6 μηνών,
μετά την έναρξη μετφορμίνης ή άλλων παρεμβάσεων,
σε πρόγραμμα <strongδιατροφής & άσκησης,
σε γυναίκες με PCOS που ξεκινούν θεραπεία για κύκλο/ορμόνες,
σε άτομα με NAFLD για αξιολόγηση βελτίωσης ηπατικού λίπους.

Χρήσιμη οδηγία:
Ο HOMA-IR έχει αξία όταν ερμηνεύεται από γιατρό.
Σπάνια αξιολογείται μόνος του — συνδυάζεται με BMI, λιπίδια, πίεση, σάκχαρο, οικογενειακό ιστορικό και κλινική εικόνα.

5️⃣ Προετοιμασία πριν την εξέταση

Η εξέταση HOMA-IR υπολογίζεται από γλυκόζη νηστείας και ινσουλίνη νηστείας.
Αυτό σημαίνει ότι η προετοιμασία είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε τα αποτελέσματα να είναι αξιόπιστα και να αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό μεταβολισμό σας.

5.1 Βασικές οδηγίες νηστείας

✅ Νηστεία 8–12 ωρών πριν την αιμοληψία.
💧 Επιτρέπεται μόνο νερό — τίποτα άλλο.
☕ Όχι καφές (ούτε σκέτος), ούτε τσάι.
🍎 Όχι χυμοί, φρούτα ή αναψυκτικά.
🚭 Αποφύγετε το κάπνισμα το πρωί της εξέτασης.

Γιατί τόσο αυστηρή νηστεία;
Ακόμη και μια μικρή ποσότητα καφέ ή χυμού μπορεί να αυξήσει την ινσουλίνη και τη γλυκόζη,
δίνοντας ψευδώς αυξημένη τιμή HOMA-IR.

5.2 Τι να αποφύγετε την προηγούμενη ημέρα

🏋️ ‍♂️ Έντονη άσκηση (βάρη, τρέξιμο, crossfit) γιατί αυξάνει προσωρινά την ινσουλίνη.
🍺 Αλκοόλ, ιδιαίτερα σε μεγάλη ποσότητα.
🍔 Πολύ πλούσιο βραδινό γεύμα καθυστερημένα (late-night eating).

5.3 Φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα

Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν ή μειώνουν την ινσουλίνη και τη γλυκόζη.
Ενδεικτικά:

💊 Κορτιζόνη (π.χ. Medrol, Betafusin).
💊 Αντισυλληπτικά ή θεραπεία PCOS.
💊 Αντιδιαβητικά (ινσουλίνη, GLP-1, SGLT2 κ.λπ.).
💊 Αντιψυχωσικά & αντικαταθλιπτικά που επηρεάζουν βάρος/ινσουλίνη.

Ποτέ μην διακόπτετε φάρμακο μόνοι σας.
Απλώς ενημερώστε τον γιατρό πριν την εξέταση.

5.4 Ιδανική ώρα και συνθήκες αιμοληψίας

🕗 Προτιμάται αιμοληψία 07:30–10:00.
😌 Ελάτε ξεκούραστοι, χωρίς στρες.
🚶 Μην περπατήσετε έντονα / ανεβείτε πολλές σκάλες λίγο πριν την αιμοληψία.

Χρήσιμη συμβουλή:
Αν κάνετε ταυτόχρονα και άλλες μεταβολικές εξετάσεις (ινσουλίνη, γλυκόζη, λιπίδια, TSH),
προτιμήστε να τις κάνετε όλες μαζί στην ίδια αιμοληψία.

5.5 Ποιος πρέπει να είναι πιο προσεκτικός;

Άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή.
Γυναίκες με PCOS.
Άτομα με λιπώδες ήπαρ ή μεταβολικό σύνδρομο.
Άτομα με ακανόνιστο ωράριο ύπνου (νυχτερινή εργασία).

Συμπέρασμα:
Η σωστή προετοιμασία είναι απαραίτητη για έναν αξιόπιστο HOMA-IR.
Η παραμικρή παρέκκλιση (καφές, στρες, αλκοόλ, άσκηση) μπορεί να αλλοιώσει το αποτέλεσμα.

6️⃣ Πώς γίνεται η εξέταση στο μικροβιολογικό εργαστήριο;

Η μέτρηση του HOMA-IR γίνεται έμμεσα, μέσω:

Λήψης <strongφλεβικού αίματος το πρωί, σε κατάσταση νηστείας.
Μέτρησης:
- Γλυκόζης νηστείας (σάκχαρο αίματος).
- Ινσουλίνης νηστείας.
Υπολογισμού του δείκτη HOMA-IR με τον αντίστοιχο τύπο στο εργαστήριο.

Στη γνωμάτευση συνήθως αναγράφονται:

Γλυκόζη νηστείας (mg/dL).
Ινσουλίνη νηστείας (μIU/mL).
HOMA-IR (χωρίς μονάδα).

7️⃣ Τι θεωρείται φυσιολογικό – αυξημένο HOMA-IR;

Δεν υπάρχει ένα απόλυτο «μαγικό» όριο για όλους.
Τα όρια εξαρτώνται από:

τον πληθυσμό (άνδρες/γυναίκες, ηλικία),
τον δείκτη μάζας σώματος (BMI),
τη μέθοδο μέτρησης της ινσουλίνης,
τα κριτήρια του κάθε εργαστηρίου/μελέτης.

Γενικά, σε ενήλικες:
• Χαμηλές – φυσιολογικές τιμές: συνήθως γύρω στο 1–2.
• Αυξημένες τιμές: πάνω από 2–2,5 μπορεί να υποδηλώνουν αντίσταση στην ινσουλίνη σε πολλούς πληθυσμούς.
Τα όρια όμως ΔΕΝ είναι ίδια για όλους και η τελική κρίση ανήκει στον γιατρό.

Σε άτομα με:

παχυσαρκία,
PCOS,
λιπώδες ήπαρ,

ο HOMA-IR είναι συχνά αυξημένος, ακόμη κι αν το σάκχαρο είναι φυσιολογικό.

Προσοχή:
Μια «οριακά αυξημένη» τιμή (π.χ. 2,1–2,5) δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα εμφανίσετε διαβήτη,
αλλά αποτελεί καμπανάκι για τρόπο ζωής, βάρος, διατροφή και άσκηση.

8️⃣ HOMA-IR σε ειδικές ομάδες (PCOS, προδιαβήτης, παχυσαρκία)

8.1 Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

Στις γυναίκες με PCOS, η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πολύ συχνή.
Ακόμη και με φυσιολογικό σάκχαρο, ο HOMA-IR μπορεί να είναι αυξημένος και να εξηγεί:

διαταραχές κύκλου,
αύξηση βάρους,
ακμή/δασυτριχισμό,
δυσκολία σύλληψης.

8.2 Προδιαβήτης & οικογενειακό ιστορικό

Σε άτομα με:

οριακό σάκχαρο νηστείας,
αυξημένη γλυκοζυλιωμένη (HbA1c),
ισχυρό οικογενειακό ιστορικό διαβήτη,

ο HOMA-IR βοηθά να εκτιμηθεί πόσο «φορτωμένο» είναι το πάγκρεας με υπερπαραγωγή ινσουλίνης.

8.3 Παχυσαρκία και λιπώδες ήπαρ

Η κεντρική παχυσαρκία και το λίπος στο ήπαρ συνδέονται στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο HOMA-IR:

συχνά είναι σημαντικά αυξημένος,
βελτιώνεται με απώλεια βάρους 5–10%,
σχετίζεται με τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

9️⃣ Πώς μπορώ να βελτιώσω τον HOMA-IR;

Ο HOMA-IR μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής:

🍽️ Υγιεινή, μεσογειακή διατροφή με περιορισμό απλών σακχάρων (ζάχαρη, γλυκά, αναψυκτικά).
🥦 Περισσότερα λαχανικά, όσπρια, ολικής άλεσης, καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, ωμέγα-3).
⚖️ Απώλεια βάρους 5–10% αρκεί συχνά για σημαντική μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
🚶‍♂️ Τακτική άσκηση (30′ γρήγορο περπάτημα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας).
😴 Επαρκής ύπνος και διαχείριση στρες.
🚭 Διακοπή καπνίσματος.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να συστήσει:

μετφορμίνη ή άλλα φάρμακα που βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη,
θεραπεία για PCs ή διαβήτη, ανάλογα με την περίπτωση.

🔟 Συχνά λάθη & παγίδες στην ερμηνεία

Η αξιολόγηση του HOMA-IR μπορεί να γίνει παραπλανητική όταν εξετάζεται απομονωμένα ή χωρίς σωστή προετοιμασία.
Παρακάτω παρουσιάζονται τα συχνότερα λάθη που οδηγούν σε λανθασμένη ερμηνεία.

10.1 Λάθη πριν την εξέταση

☕ Καφές ή ρόφημα πριν την αιμοληψία – ακόμη και ο σκέτος αυξάνει ινσουλίνη/γλυκόζη.
🏃 Έντονη άσκηση το προηγούμενο 24ωρο → αυξάνει προσωρινά την ινσουλίνη.
🍔 Πολύ βαρύ βραδινό γεύμα ή γεύμα αργά το βράδυ.
🍺 Αλκοόλ που διαταράσσει τη γλυκόζη.
💊 Φάρμακα που επηρεάζουν ινσουλίνη/γλυκόζη (π.χ. κορτιζόνη) χωρίς να έχει ενημερωθεί ο γιατρός.

Σημείωση:
Η παραμικρή απόκλιση από τη σωστή προετοιμασία μπορεί να αυξήσει τεχνητά τον HOMA-IR.

10.2 Λάθη κατά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων

🔸 Εξαγωγή συμπερασμάτων μόνο από τον HOMA-IR χωρίς έλεγχο γλυκόζης, HbA1c, λιπιδίων και βάρους.
🔸 Σύγκριση με τιμές που βρέθηκαν στο διαδίκτυο – τα όρια διαφέρουν ανά εργαστήριο.
🔸 Χρήση ενός μόνο «μαγικού αριθμού» (π.χ. 2,5) για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως.
🔸 Παρανόηση της φυσιολογικής διακύμανσης – ο HOMA-IR δεν είναι σταθερός σε όλους.
🔸 Απομόνωση του δείκτη χωρίς να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως:
- BMI/περιφέρεια μέσης
- υπέρταση
- λιπώδες ήπαρ
- PCOS
- οικογενειακό ιστορικό διαβήτη

10.3 Λάθη μετά το αποτέλεσμα

🔸 Αυτοδιάγνωση ότι έχει κάποιος διαβήτη μόνο λόγω HOMA-IR.
🔸 Πανικός για «οριακά» αυξημένες τιμές, χωρίς συζήτηση με γιατρό.
🔸 Απόφαση για δίαιτες-εξπρές ή διακοπή υδατανθράκων χωρίς επιστημονική καθοδήγηση.
🔸 Υπερβολική έμφαση στη μέτρηση και όχι στον συνολικό μεταβολικό κίνδυνο.

10.4 Τι πρέπει να κάνετε για σωστή αξιολόγηση

✔️ Ακολουθήστε αυστηρά τη νηστεία 8–12 ωρών.
✔️ Ενημερώστε για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.
✔️ Συζητήστε τα αποτελέσματα με ενδοκρινολόγο ή παθολόγο.
✔️ Ελέγξτε και άλλες εξετάσεις: HbA1c, OGTT, λιπίδια, TSH, ηπατικά ένζυμα.
✔️ Εξετάστε τα αποτελέσματα σε συνδυασμό με βάρος, πίεση, ύπνο, στρες και διατροφή.

Συμπέρασμα:
Ο HOMA-IR είναι χρήσιμο εργαλείο, αλλά μόνο όταν ερμηνεύεται σωστά και πάντα σε συνδυασμό με κλινική εικόνα, ιστορικό και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις.

1️⃣1️⃣ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1. Πονάει η εξέταση HOMA-IR;

Όχι. Η εξέταση απαιτεί μόνο μία τυπική αιμοληψία σε κατάσταση νηστείας, όπως όλες οι βασικές βιοχημικές εξετάσεις.

2. Μπορώ να πιω καφέ πριν την εξέταση;

Όχι. Ακόμη και ο σκέτος καφές επηρεάζει άμεσα τη γλυκόζη και την ινσουλίνη, δίνοντας ψευδώς αυξημένες τιμές.
Επιτρέπεται μόνο νερό.

3. Αν ο HOMA-IR μου είναι αυξημένος, σημαίνει ότι έχω διαβήτη;

Όχι απαραίτητα. Ένας αυξημένος δείκτης σημαίνει αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξημένο κίνδυνο μελλοντικού διαβήτη,
αλλά η διάγνωση απαιτεί και άλλες εξετάσεις (γλυκόζη, HbA1c, OGTT).

4. Ποια τιμή θεωρείται φυσιολογική;

Δεν υπάρχει «ένα» διεθνές όριο.
Γενικά, τιμές περίπου 1–2 θεωρούνται φυσιολογικές για πολλούς ενήλικες,
αλλά εξαρτάται από το βάρος, το φύλο, την ηλικία και τον πληθυσμό αναφοράς του εργαστηρίου.

5. Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνω την εξέταση;

Συνήθως κάθε 6–12 μήνες, ειδικά σε προδιαβήτη, παχυσαρκία, PCOS ή λιπώδες ήπαρ.
Ο γιατρός καθορίζει τη συχνότητα με βάση την κλινική εικόνα.

6. Μπορεί ο HOMA-IR να βελτιωθεί χωρίς φάρμακα;

Ναι. Η αντίσταση στην ινσουλίνη βελτιώνεται σημαντικά με:

απώλεια βάρους 5–10%,
άσκηση 30’ τις περισσότερες ημέρες,
μεσογειακή διατροφή,
ύπνο και διαχείριση στρες.

7. Πώς επηρεάζει η άσκηση την εξέταση;

Η έντονη άσκηση την προηγούμενη ημέρα μπορεί να αυξήσει προσωρινά την ινσουλίνη.
Γι’ αυτό συστήνεται μέτρια ή καθόλου άσκηση 24 ώρες πριν την αιμοληψία.

8. Πρέπει να διακόψω φάρμακα πριν την εξέταση;

Όχι χωρίς οδηγία γιατρού.
Φάρμακα όπως κορτιζόνη, αντιδιαβητικά ή ορμονικές θεραπείες μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα,
αλλά δεν διακόπτονται ποτέ μόνοι σας.

9. Σε ποιους είναι πιο χρήσιμος ο HOMA-IR;

Σε άτομα με:

PCOS,
παχυσαρκία,
προδιαβήτη,
οικογενειακό ιστορικό διαβήτη,
λιπώδες ήπαρ,
μεταβολικό σύνδρομο.

10. Μπορεί ο HOMA-IR να είναι φυσιολογικός αλλά να υπάρχει πρόβλημα;

Ναι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά σε άπαχα άτομα με διαταραχή στον τρόπο ζωής ή σε πρώιμα στάδια μεταβολικής δυσλειτουργίας,
άλλες εξετάσεις (π.χ. OGTT, γλυκοζυλιωμένη) μπορεί να είναι πιο ενδεικτικές.

Συμπέρασμα:
Ο HOMA-IR είναι ένας απλός αλλά πολύ ισχυρός δείκτης για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Η σωστή προετοιμασία και η ερμηνεία από ειδικό είναι καθοριστικές για την αξιοπιστία του.

1️⃣2️⃣ Πότε να μιλήσω με γιατρό ή ενδοκρινολόγο;

Επικοινωνήστε με γιατρό όταν:

το αποτέλεσμα HOMA-IR είναι αυξημένο ή «οριακό» και δεν είστε σίγουροι τι σημαίνει,
υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη και αυξημένο βάρος,
ανήκετε σε ομάδα κινδύνου (PCOS, λιπώδες ήπαρ, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία),
παρατηρείτε συμπτώματα όπως κόπωση, πείνα, αυξημένο βάρος στην κοιλιά, αυξημένη δίψα ή ούρηση.

Ο ενδοκρινολόγος ή παθολόγος θα:

εξηγήσει τι σημαίνει ο δείκτης για εσάς προσωπικά,
προτείνει διατροφικές αλλαγές και άσκηση,
αποφασίσει αν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή,
ορίσει το πότε πρέπει να επανελέγξετε την εξέταση.

Κλείστε εύκολα εξέταση HOMA-IR & ινσουλίνης νηστείας ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

1️⃣3️⃣ Βιβλιογραφία & αξιόπιστες πηγές

Παρακάτω παρατίθενται έγκυρες ελληνικές και διεθνείς πηγές σχετικά με τον δείκτη HOMA-IR,
την αντίσταση στην ινσουλίνη, το μεταβολικό σύνδρομο και τον προδιαβήτη.

📚 Ελληνικές πηγές

Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) – Κατευθυντήριες οδηγίες για προδιαβήτη & διαβήτη τύπου 2
(ede.gr)
Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Ενημερωτικό υλικό για PCOS, παχυσαρκία και ενδοκρινολογικές διαταραχές
(endo.gr)
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία – Μεταβολικό σύνδρομο & καρδιομεταβολικός κίνδυνος
(hcs.gr)

🌍 Διεθνείς πηγές

American Diabetes Association (ADA) – Standards of Medical Care in Diabetes
(diabetes.org)
European Association for the Study of Diabetes (EASD) – Clinical guidelines
(easd.org)
Matthews DR et al. Homeostasis model assessment: insulin resistance and beta-cell function.
Diabetologia. 1985;28:412–419.
Wallace TM, Levy JC, Matthews DR. Use and abuse of HOMA modeling.
Diabetes Care. 2004;27(6):1487–1495.
PubMed – Αναζητήσεις για “HOMA-IR”, “insulin resistance”, “metabolic syndrome”
(pubmed.ncbi.nlm.nih.gov)

Επιστημονική επιμέλεια:
Δρ. Παντελής Αναγνωστόπουλος, Ιατρός Μικροβιολόγος – Βιοπαθολόγος
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμίας, Έσλιν 19, Λαμία 35100
📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

Εξετάσεις-για-Υποθυρεοειδισμό-1200x800.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Nov/2025

Εξετάσεις για Υποθυρεοειδισμό – Πλήρης Οδηγός Ασθενών

📑 Περιεχόμενα

1) Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός;
2) Συχνά συμπτώματα
3) Πότε χρειάζονται εξετάσεις;
4) Ποιες εξετάσεις ζητούνται;
5) Προετοιμασία για τις εξετάσεις
6) Ερμηνεία αποτελεσμάτων
7) Ειδικές ομάδες: εγκυμοσύνη, παιδιά, ηλικιωμένοι
8) Συχνά λάθη που πρέπει να αποφεύγετε
9) Πότε να επικοινωνήσω με γιατρό
10) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
11) Κλείστε εξέταση θυρεοειδούς
12) Βιβλιογραφία & Πηγές

1) Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός;

Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια συχνή ενδοκρινολογική διαταραχή κατά την οποία ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει επαρκείς ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών, κυρίως της θυροξίνης (T4) και της τριιωδοθυρονίνης (T3). Αυτές οι ορμόνες ρυθμίζουν σχεδόν όλες τις μεταβολικές λειτουργίες του σώματος, όπως τη θερμοκρασία, την καύση ενέργειας, τη λειτουργία της καρδιάς, του εγκεφάλου και των μυών. Όταν οι συγκεντρώσεις τους μειωθούν, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται και προκαλούνται χαρακτηριστικά συμπτώματα.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι πρωτοπαθής (όταν το πρόβλημα εντοπίζεται στον ίδιο τον θυρεοειδή αδένα), δευτεροπαθής (λόγω διαταραχής στην υπόφυση που παράγει την TSH) ή τριτοπαθής (λόγω υποθαλαμικής δυσλειτουργίας). Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων (>90%), πρόκειται για πρωτοπαθή υποθυρεοειδισμό που σχετίζεται με αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

🔬 Επιστημονικά δεδομένα:
Η νόσος Hashimoto χαρακτηρίζεται από την παρουσία αντισωμάτων anti-TPO και anti-Tg, τα οποία καταστρέφουν σταδιακά τα θυρεοειδικά κύτταρα, οδηγώντας σε μειωμένη παραγωγή ορμονών. Με την πάροδο των ετών, μπορεί να εξελιχθεί από υποκλινική σε εμφανή μορφή υποθυρεοειδισμού.

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνός στις γυναίκες και αυξάνεται μετά την ηλικία των 50 ετών. Σε γυναίκες μετά τον τοκετό μπορεί να εκδηλωθεί ως μεταγεννητικός υποθυρεοειδισμός (postpartum thyroiditis). Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:

Χειρουργική αφαίρεση θυρεοειδούς (θυρεοειδεκτομή)
Θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο (I-131)
Φάρμακα όπως αμιοδαρόνη, λίθιο, ιντερφερόνη ή αναστολείς τυροσινικής κινάσης
Έλλειψη ή περίσσεια ιωδίου στη διατροφή
Συγγενής υποθυρεοειδισμός (σε νεογνά)

Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας, γιατί η κατάσταση εξελίσσεται αργά και τα συμπτώματα μπορεί να συγχέονται με άλλες διαταραχές. Ο προσυμπτωματικός εργαστηριακός έλεγχος με TSH και FT4 είναι ο πιο αξιόπιστος τρόπος για την ανίχνευσή του.

ℹ️ Συνοπτικά:
Ο υποθυρεοειδισμός είναι η κατάσταση μειωμένης λειτουργίας του θυρεοειδούς, προκαλεί βραδύ μεταβολισμό και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με χορήγηση λεβοθυροξίνης (Τ4), υπό ιατρική παρακολούθηση.

2) Συχνά συμπτώματα

Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι αποτέλεσμα της επιβράδυνσης του μεταβολισμού. Εμφανίζονται σταδιακά και ποικίλλουν ανάλογα με τη βαρύτητα και τη διάρκεια της ορμονικής ανεπάρκειας. Πολλοί ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται την έναρξη της νόσου, αποδίδοντας τα συμπτώματα στην ηλικία, το στρες ή την κόπωση.

🔹 Κύρια συμπτώματα που πρέπει να σας κινητοποιήσουν:

Γενικά: Συνεχής κόπωση, αίσθημα υπνηλίας, βραδύτητα στις κινήσεις και στη σκέψη, μειωμένη συγκέντρωση.
Δέρμα και μαλλιά: Ξηροδερμία, ωχρότητα, απώλεια μαλλιών, εύθραυστα νύχια.
Βάρος: Ήπια αύξηση βάρους χωρίς αλλαγή διατροφής ή δραστηριότητας.
Θερμοκρασία: Αίσθημα ψύχους, χαμηλή αντοχή στο κρύο.
Καρδιαγγειακό: Βραδυκαρδία, χαμηλή πίεση, οίδημα προσώπου ή άκρων.
Νευροψυχιατρικά: Κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, απώλεια μνήμης, μειωμένη διάθεση.
Πεπτικό: Δυσκοιλιότητα, φούσκωμα, βραδύτητα πέψης.
Μυοσκελετικό: Μυϊκοί πόνοι, κράμπες, δυσκαμψία αρθρώσεων.
Αναπαραγωγικό: Διαταραχές εμμήνου ρύσεως (ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια), μειωμένη libido, δυσκολία σύλληψης.
Μεταβολικό: Αυξημένη LDL-χοληστερόλη, ήπια αναιμία, χαμηλή θερμοκρασία σώματος.

👩‍⚕️ Ειδικά στις γυναίκες:
Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει διαταραχές κύκλου, καθυστέρηση ωορρηξίας και αυξημένο κίνδυνο αποβολών. Κατά την κύηση, απαιτεί στενή ρύθμιση της TSH, καθώς επηρεάζει την ανάπτυξη του εμβρύου.

Σε προχωρημένα στάδια, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εμφανιστεί το λεγόμενο μυξοίδημα, με έντονη κατακράτηση υγρών, υποθερμία και σοβαρή βραδυκαρδία — μια επείγουσα κατάσταση που απαιτεί νοσηλεία.

⚠️ Προσοχή: Πολλά από τα παραπάνω συμπτώματα είναι μη ειδικά. Η επιβεβαίωση γίνεται μόνο με εργαστηριακό έλεγχο TSH και FT4 σε αξιόπιστο μικροβιολογικό εργαστήριο.

3) Πότε χρειάζονται εξετάσεις;

Οι εξετάσεις για υποθυρεοειδισμό είναι απαραίτητες κάθε φορά που υπάρχουν ενδείξεις μειωμένης λειτουργίας του θυρεοειδούς ή παράγοντες κινδύνου. Ο έγκαιρος έλεγχος επιτρέπει τη διάγνωση πριν την πλήρη εκδήλωση συμπτωμάτων, αποτρέποντας μεταβολικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές.

🔍 Ενδείξεις για εργαστηριακό έλεγχο TSH και FT4:

Παρουσία συμπτωμάτων όπως κόπωση, αύξηση βάρους, δυσκοιλιότητα, ξηροδερμία ή αίσθημα ψύχους.
Οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό θυρεοειδοπάθειας ή αυτοάνοσων νοσημάτων (π.χ. διαβήτης τύπου 1, κοιλιοκάκη).
Γυναίκες μετά τον τοκετό (έλεγχος για μεταγεννητική θυρεοειδίτιδα).
Ασθενείς με υψηλή χοληστερίνη που δεν ανταποκρίνονται στη δίαιτα ή στη φαρμακευτική αγωγή.
Πριν ή κατά τη διάρκεια κύησης, για αποφυγή επιπλοκών στο έμβρυο και στη μητέρα.
Μετά από θυρεοειδεκτομή ή θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.
Σε λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν τη θυρεοειδική λειτουργία, όπως αμιοδαρόνη, λίθιο, ιντερφερόνη.
Σε ηλικιωμένα άτομα με γνωστική βραδύτητα, κατάθλιψη ή ανεξήγητη κόπωση.
Σε ασθενείς που λαμβάνουν ήδη λεβοθυροξίνη, για τακτικό έλεγχο ρύθμισης της δόσης.

📆 Συνιστώμενη συχνότητα ελέγχου:

Ενήλικες χωρίς συμπτώματα: κάθε 3–5 χρόνια.
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό ή αυτοάνοσα: κάθε 1–2 χρόνια.
Γυναίκες κατά την κύηση: σε κάθε τρίμηνο.
Ασθενείς σε θεραπεία: επανέλεγχος 6–8 εβδομάδες μετά από αλλαγή δόσης.

Ο εργαστηριακός έλεγχος γίνεται με αιμοληψία το πρωί και περιλαμβάνει TSH, FT4 και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, FT3 ή αντισώματα anti-TPO και anti-Tg.

📍 Συμβουλή:
Αν υπάρχει ιστορικό Hashimoto ή προηγούμενη ανωμαλία στις τιμές TSH, καλό είναι να γίνεται ετήσιος έλεγχος θυρεοειδούς, ακόμη και αν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα.

4) Ποιες εξετάσεις ζητούνται;

Ο έλεγχος του θυρεοειδούς για υποθυρεοειδισμό περιλαμβάνει συγκεκριμένες αιματολογικές εξετάσεις που αξιολογούν τόσο τη λειτουργία του αδένα όσο και την ύπαρξη αυτοάνοσων αντισωμάτων. Η σωστή ερμηνεία τους επιτρέπει στον ιατρό να καθορίσει τον τύπο και το στάδιο της νόσου.

🔹 Βασικός θυρεοειδικός έλεγχος: TSH, FT4, FT3

TSH (Θυρεοειδοτρόπος Ορμόνη): Παράγεται από την υπόφυση και διεγείρει τον θυρεοειδή να εκκρίνει T4 και T3. Είναι ο πιο ευαίσθητος δείκτης. Αυξημένη TSH με χαμηλή FT4 υποδηλώνει πρωτοπαθή υποθυρεοειδισμό.
FT4 (Ελεύθερη Θυροξίνη): Αντιπροσωπεύει το βιολογικά ενεργό κλάσμα της T4. Χαμηλή FT4 δείχνει ανεπαρκή παραγωγή ορμονών από τον θυρεοειδή.
FT3 (Ελεύθερη Τριιωδοθυρονίνη): Είναι η δραστική μορφή της ορμόνης, προκύπτει από τη μετατροπή της T4. Σε αρχικά στάδια υποθυρεοειδισμού μπορεί να παραμένει φυσιολογική.

🧪 Ανίχνευση αυτοάνοσου υποστρώματος:

anti-TPO (Αντισώματα κατά της Θυρεοειδικής Υπεροξειδάσης): Ανιχνεύονται σε πάνω από 90% των περιπτώσεων Hashimoto. Η παρουσία τους επιβεβαιώνει την αυτοάνοση φύση της νόσου.
anti-Tg (Αντισώματα κατά της Θυρεοσφαιρίνης): Συχνά συνυπάρχουν με anti-TPO και υποδηλώνουν ενεργό φλεγμονώδη διεργασία στον θυρεοειδή.
TRAb (Αντισώματα έναντι του Υποδοχέα TSH): Χρησιμοποιούνται κυρίως για διάγνωση Graves, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθούν στη διαφοροδιάγνωση μικτών μορφών θυρεοειδίτιδας.

🧩 Εξειδικευμένες εξετάσεις (σε επιλεγμένες περιπτώσεις):

Θυρεοσφαιρίνη (Tg): Παρακολούθηση μετά από θυρεοειδεκτομή ή καρκίνο θυρεοειδούς.
Απεικονιστικός έλεγχος (Υπέρηχος θυρεοειδούς): Αξιολογεί τη μορφολογία, τον όγκο και την παρουσία όζων ή φλεγμονής.
Ραδιοϊωδικό σπινθηρογράφημα: Ελέγχει τη λειτουργικότητα του αδένα, αλλά δεν απαιτείται στη συνήθη διάγνωση υποθυρεοειδισμού.

📌 Παράδειγμα πλήρους ελέγχου υποψίας υποθυρεοειδισμού:

TSH
FT4
FT3 (αν χρειαστεί)
anti-TPO
anti-Tg
Υπέρηχος θυρεοειδούς (προαιρετικά)

Η σωστή ερμηνεία όλων αυτών των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται από ενδοκρινολόγο ή ιατρό μικροβιολόγο που γνωρίζει τη συνολική κλινική εικόνα και τη φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς.

5) Προετοιμασία για τις εξετάσεις

Η σωστή προετοιμασία πριν τον έλεγχο του θυρεοειδούς είναι σημαντική για την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Παρότι οι εξετάσεις αυτές δεν απαιτούν νηστεία, ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αλλοιώσουν τις τιμές των ορμονών ή της TSH, οδηγώντας σε λανθασμένη διάγνωση.

📋 Οδηγίες πριν την αιμοληψία:

Χρόνος αιμοληψίας: Οι εξετάσεις TSH, FT4 και FT3 πρέπει να γίνονται πρωινές ώρες (07:30–10:00), γιατί η TSH παρουσιάζει ημερήσια διακύμανση (κορυφώνεται νωρίς το πρωί).
Νηστεία: Δεν είναι απαραίτητη, αλλά συνιστάται να μην καταναλώνεται φαγητό ή καφές 1–2 ώρες πριν.
Λήψη θυροξίνης (λεβοθυροξίνη): Πάρτε το φάρμακο μετά την αιμοληψία, εκτός εάν ο θεράπων ιατρός έχει δώσει διαφορετική οδηγία.
Βιοτίνη (συμπλήρωμα βιταμίνης B7): Διακόψτε 24–48 ώρες πριν, γιατί παρεμβαίνει στις ανοσοδοκιμασίες, προκαλώντας ψευδή αποτελέσματα (ιδίως ψευδώς χαμηλή TSH).
Άλλα φάρμακα: Ενημερώστε τον ιατρό αν λαμβάνετε αμιοδαρόνη, λίθιο, κορτικοστεροειδή, ιντερφερόνη ή αναστολείς τυροσινικής κινάσης. Αυτά μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές των θυρεοειδικών δεικτών.
Άσκηση & στρες: Αποφύγετε έντονη άσκηση ή στρες πριν την εξέταση, καθώς μπορεί να μεταβάλει ορμονικές τιμές.
Συνέπεια ώρας: Σε επαναληπτικούς ελέγχους, κρατήστε σταθερή ώρα αιμοληψίας για συγκρίσιμα αποτελέσματα.

💡 Χρήσιμες συμβουλές:

Αποφύγετε τη λήψη πολυβιταμινών που περιέχουν ιώδιο ή σελήνιο πριν την εξέταση, εκτός αν το έχει εγκρίνει ο ιατρός.
Μην αλλάζετε τη δόση ή τη μάρκα του φαρμάκου σας χωρίς ιατρική συμβουλή, γιατί επηρεάζει άμεσα την TSH.
Αν η εξέταση γίνεται για παρακολούθηση θεραπείας, σημειώστε πότε λάβατε τελευταία δόση λεβοθυροξίνης.

⚠️ Προσοχή:
Η βιοτίνη είναι συχνή αιτία ψευδών αποτελεσμάτων. Ακόμη και συμπληρώματα “μαλλιών–νυχιών” περιέχουν υψηλές δόσεις και μπορεί να αλλοιώσουν τη μέτρηση των θυρεοειδικών δεικτών.

Ακολουθώντας τις παραπάνω οδηγίες, διασφαλίζετε ότι τα αποτελέσματα των εξετάσεων σας αντικατοπτρίζουν την πραγματική λειτουργία του θυρεοειδούς και επιτρέπουν στον ιατρό να τα αξιολογήσει αξιόπιστα.

6) Ερμηνεία αποτελεσμάτων

Η ερμηνεία των εξετάσεων θυρεοειδούς απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση όλων των τιμών (TSH, FT4, FT3, αντισώματα), του ιστορικού και της κλινικής εικόνας του ασθενούς. Τα φυσιολογικά όρια μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με τη μέθοδο μέτρησης και το εργαστήριο, γι’ αυτό οι συγκρίσεις πρέπει να γίνονται πάντα με τις αντίστοιχες τιμές αναφοράς του ίδιου εργαστηρίου.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Δείκτης	Ενδεικτικά όρια ενηλίκων	Ερμηνεία / Υπόνοια
TSH	0.4 – 4.0 mIU/L	↑ με χαμηλή FT4 → Πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός
FT4	0.8 – 1.8 ng/dL	Χαμηλή FT4 με αυξημένη TSH → Υποθυρεοειδισμός
FT3	2.3 – 4.2 pg/mL	Φυσιολογική ή ελαφρώς μειωμένη σε υποθυρεοειδισμό
anti-TPO / anti-Tg	Αρνητικά	Θετικά → Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto

Πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός: Αυξημένη TSH και χαμηλή FT4. Οφείλεται σε βλάβη του θυρεοειδούς και είναι η συχνότερη μορφή. Αν τα anti-TPO είναι θετικά, πρόκειται συνήθως για νόσο Hashimoto.

Υποκλινικός υποθυρεοειδισμός: Αυξημένη TSH αλλά φυσιολογική FT4. Η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί σε εμφανή υποθυρεοειδισμό, ιδίως αν τα αντισώματα είναι θετικά ή η TSH >10 mIU/L.

Κεντρικός υποθυρεοειδισμός: Χαμηλή ή φυσιολογική TSH με χαμηλή FT4. Οφείλεται σε βλάβη της υπόφυσης ή του υποθαλάμου. Απαιτεί εξειδικευμένο ενδοκρινολογικό έλεγχο.

⚠️ Συχνά σφάλματα ερμηνείας:

Η TSH μπορεί να παραμένει υψηλή 4–6 εβδομάδες μετά την έναρξη θεραπείας — δεν σημαίνει αποτυχία αγωγής.
Η λήψη βιοτίνης ή θυροξίνης πριν την αιμοληψία μπορεί να αλλοιώσει τα αποτελέσματα.
Η FT3 συχνά φυσιολογική σε πρώιμα στάδια — δεν αποκλείει τη νόσο.

Η τελική διάγνωση τίθεται από τον θεράποντα ιατρό, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις εργαστηριακές τιμές όσο και την κλινική εικόνα του ασθενούς.

💬 Παράδειγμα:
Ασθενής με TSH 6.5 mIU/L και FT4 φυσιολογική: πιθανός υποκλινικός υποθυρεοειδισμός – χρειάζεται επανέλεγχο και έλεγχο αντισωμάτων anti-TPO.
Ασθενής με TSH 12 και FT4 χαμηλή: σαφής υποθυρεοειδισμός – ενδείκνυται θεραπεία με λεβοθυροξίνη.

7) Ειδικές ομάδες: εγκυμοσύνη, παιδιά, ηλικιωμένοι

Ο υποθυρεοειδισμός επηρεάζει διαφορετικά κάθε ηλικιακή και βιολογική ομάδα. Οι ορμονικές απαιτήσεις, τα φυσιολογικά όρια TSH και η αντιμετώπιση ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση, γι’ αυτό η παρακολούθηση πρέπει να προσαρμόζεται εξατομικευμένα.

🤰 Εγκυμοσύνη

Κατά την κύηση, ο θυρεοειδής εργάζεται εντονότερα για να καλύψει τις ανάγκες της μητέρας και του εμβρύου. Οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του εμβρύου. Ακόμη και ήπια μείωση των επιπέδων FT4 μπορεί να επηρεάσει την κύηση, γι’ αυτό απαιτείται στενή παρακολούθηση.

Η φυσιολογική TSH στην εγκυμοσύνη είναι χαμηλότερη, ειδικά στο Α’ τρίμηνο (0.1–2.5 mIU/L).
Οι ανάγκες σε θυροξίνη αυξάνονται κατά 25–50%, οπότε συχνά απαιτείται προσαρμογή δόσης.
Οι γυναίκες με Hashimoto ή θετικά anti-TPO χρειάζονται έλεγχο κάθε 4–6 εβδομάδες.
Ο υποθυρεοειδισμός που δεν ρυθμίζεται σωστά αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού και καθυστέρησης ανάπτυξης εμβρύου.

👶 Παιδιά και έφηβοι

Ο συγγενής υποθυρεοειδισμός (παρουσία από τη γέννηση) είναι σπάνιος αλλά σοβαρός. Ο προληπτικός νεογνικός έλεγχος επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αποτρέποντας μόνιμες νευροαναπτυξιακές βλάβες.

Σε νεογνά και παιδιά, η TSH είναι φυσιολογικά υψηλότερη από των ενηλίκων.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υπνηλία, μειωμένη όρεξη, δυσκοιλιότητα και βραδύ ρυθμό ανάπτυξης.
Η έγκαιρη θεραπεία με λεβοθυροξίνη οδηγεί σε φυσιολογική ανάπτυξη και πνευματική εξέλιξη.
Σε εφήβους, η νόσος Hashimoto είναι η πιο συχνή αιτία επίκτητου υποθυρεοειδισμού.

👵 Ηλικιωμένοι

Σε ηλικιωμένους, τα φυσιολογικά επίπεδα TSH μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερα χωρίς να υπάρχει πραγματικός υποθυρεοειδισμός. Η έναρξη θεραπείας πρέπει να γίνεται με προσοχή και χαμηλές δόσεις, γιατί η υπερθεραπεία μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες ή οστεοπόρωση.

Ο έλεγχος συνιστάται σε κάθε ανεξήγητη κόπωση, ψυχρότητα ή κατάθλιψη.
Η παρακολούθηση γίνεται κάθε 6–12 μήνες με προσεκτική προσαρμογή δόσης λεβοθυροξίνης.
Η ταυτόχρονη λήψη πολλών φαρμάκων (π.χ. αντιπηκτικά, αντιεπιληπτικά) μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών.

📘 Συνοπτικά:

Έγκυες: αυξημένες ανάγκες, συχνός έλεγχος TSH.
Παιδιά: κρίσιμος έλεγχος ανάπτυξης, Hashimoto συχνή αιτία.
Ηλικιωμένοι: προσεκτική θεραπεία για αποφυγή υπερδοσολογίας.

8) Συχνά λάθη που πρέπει να αποφεύγετε

Η ερμηνεία και η παρακολούθηση του υποθυρεοειδισμού μπορεί να περιπλέκεται από λάθη στην προετοιμασία, τη λήψη φαρμάκων ή την κατανόηση των αποτελεσμάτων. Τα παρακάτω είναι τα πιο συχνά σφάλματα που παρατηρούνται σε ασθενείς.

⚠️ Συχνά λάθη που επηρεάζουν τα αποτελέσματα:

Λήψη λεβοθυροξίνης πριν την αιμοληψία, με αποτέλεσμα ψευδώς φυσιολογικά επίπεδα FT4.
Αλλαγή ώρας δειγματοληψίας από εξέταση σε εξέταση, χωρίς σταθερό ωράριο.
Χρήση συμπληρωμάτων βιοτίνης λίγο πριν την αιμοληψία, που αλλοιώνει τις μετρήσεις.
Μη ενημέρωση για τη λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν τον θυρεοειδή (π.χ. λίθιο, αμιοδαρόνη).
Σύγκριση αποτελεσμάτων από διαφορετικά εργαστήρια χωρίς συνεκτίμηση της μεθόδου μέτρησης.
Παράλειψη παρακολούθησης μετά από αλλαγή δόσης λεβοθυροξίνης (απαιτείται επανέλεγχος σε 6–8 εβδομάδες).
Αυθαίρετη αλλαγή ή διακοπή φαρμάκου χωρίς ιατρική οδηγία.
Μη συμμόρφωση στην ώρα λήψης λεβοθυροξίνης (πρέπει να λαμβάνεται πρωί, νηστικός, 30’ πριν το φαγητό).
Παρερμηνεία “οριακών” τιμών TSH ως παθολογικών χωρίς εκτίμηση FT4 και FT3.

✅ Ορθές πρακτικές:

Σταθερή ώρα αιμοληψίας και σταθερό εργαστήριο για συγκρίσιμα αποτελέσματα.
Ενημέρωση του ιατρού για κάθε νέο φάρμακο ή συμπλήρωμα.
Τήρηση των οδηγιών για τη λήψη λεβοθυροξίνης.
Επαναλαμβανόμενος έλεγχος μετά από κάθε προσαρμογή δόσης.

💡 Συμβουλή:
Αν παρατηρήσετε απότομες μεταβολές TSH χωρίς αλλαγή στη θεραπεία, συζητήστε το με τον ιατρό σας. Εξωγενείς παράγοντες όπως στρες, λοιμώξεις ή νέα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν προσωρινά τη λειτουργία του θυρεοειδούς.

9) Πότε να επικοινωνήσω με γιατρό

Η έγκαιρη επικοινωνία με τον γιατρό είναι κρίσιμη για την ορθή παρακολούθηση του υποθυρεοειδισμού και την αποφυγή επιπλοκών. Ακόμη και ήπιες μεταβολές στις τιμές TSH ή FT4 μπορεί να έχουν σημασία, ιδίως σε εγκύους, παιδιά και ηλικιωμένους.

📞 Επικοινωνήστε με γιατρό όταν:

Εμφανίζετε επίμονη κόπωση, υπνηλία ή αίσθημα βραδύτητας στις σκέψεις και κινήσεις.
Παρατηρείτε αύξηση βάρους χωρίς αλλαγές στη διατροφή ή στην άσκηση.
Νιώθετε έντονη δυσανεξία στο κρύο ή ξηροδερμία που επιμένει.
Εμφανίζετε διαταραχές εμμήνου ρύσεως ή δυσκολία σύλληψης.
Παρατηρείτε οίδημα στο πρόσωπο, στα βλέφαρα ή στα κάτω άκρα.
Παρουσιάζετε χαμηλούς καρδιακούς παλμούς (βραδυκαρδία) ή αίσθημα παλμών.
Είστε σε θεραπεία με λεβοθυροξίνη και αισθάνεστε ότι τα συμπτώματα επανέρχονται.
Η TSH σας μεταβάλλεται απότομα μεταξύ δύο ελέγχων χωρίς εμφανή λόγο.
Είστε έγκυος ή σχεδιάζετε κύηση – η ορμονική ισορροπία είναι καθοριστική για το έμβρυο.

💡 Συμβουλή:
Κρατήστε αρχείο με τα αποτελέσματα των εξετάσεών σας (TSH, FT4, FT3, anti-TPO, anti-Tg) για σύγκριση σε βάθος χρόνου. Μικρές αποκλίσεις έχουν αξία μόνο αν αξιολογηθούν σε συνέχεια με προηγούμενες μετρήσεις.

👩‍⚕️ Ο ρόλος του Μικροβιολόγου και του Ενδοκρινολόγου:

Ο Μικροβιολόγος φροντίζει για την αξιόπιστη λήψη και μέτρηση των δεικτών.
Ο Ενδοκρινολόγος αξιολογεί τα αποτελέσματα σε συνδυασμό με τα συμπτώματα και προσαρμόζει τη θεραπεία.

Η επικοινωνία με εξειδικευμένο ιατρό είναι απαραίτητη κάθε φορά που τα συμπτώματα αλλάζουν ή όταν οι εξετάσεις δείχνουν τιμές εκτός των φυσιολογικών ορίων. Η σωστή παρακολούθηση εξασφαλίζει σταθερή ρύθμιση και αποφυγή επιπλοκών όπως υπερθυρεοειδισμός από υπερδοσολογία.

10) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Χρειάζεται νηστεία για TSH, FT4 και FT3;

Όχι, δεν απαιτείται νηστεία. Ωστόσο, προτιμάται η αιμοληψία να γίνεται το πρωί (07:30–10:00) ώστε να υπάρχει συνέπεια στις μετρήσεις, επειδή η TSH έχει ημερήσιο ρυθμό μεταβολής.

Μπορώ να πάρω τη λεβοθυροξίνη πριν την εξέταση;

Καλό είναι να την πάρετε μετά την αιμοληψία, εκτός αν ο γιατρός σας έχει δώσει άλλη οδηγία. Η λήψη του φαρμάκου πριν την εξέταση μπορεί να επηρεάσει τις τιμές της FT4.

Τι σημαίνει “υποκλινικός υποθυρεοειδισμός”;

Πρόκειται για ήπια μορφή της νόσου όπου η TSH είναι αυξημένη, αλλά η FT4 παραμένει φυσιολογική. Μπορεί να μην υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, ωστόσο χρειάζεται τακτικός έλεγχος και ενδεχομένως θεραπεία αν η TSH υπερβαίνει τα 10 mIU/L.

Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχω τον θυρεοειδή μου;

Αν δεν λαμβάνετε θεραπεία, ένας έλεγχος κάθε 2–3 χρόνια είναι επαρκής. Εάν λαμβάνετε λεβοθυροξίνη, ο επανέλεγχος γίνεται 6–8 εβδομάδες μετά από κάθε αλλαγή δόσης και στη συνέχεια κάθε 6–12 μήνες.

Τα αντισώματα anti-TPO και anti-Tg χρειάζονται πάντα;

Όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Συνιστώνται όταν υπάρχει υποψία αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας (Hashimoto) ή ανεξήγητη αύξηση TSH, καθώς βοηθούν στη διάγνωση και πρόγνωση της εξέλιξης της νόσου.

Μπορεί ο υποθυρεοειδισμός να προκαλέσει κατάθλιψη;

Ναι. Η ανεπάρκεια θυρεοειδικών ορμονών επηρεάζει τον εγκέφαλο και μπορεί να προκαλέσει καταθλιπτικά συμπτώματα, μειωμένη ενέργεια και δυσκολία συγκέντρωσης. Ορμονική ρύθμιση με λεβοθυροξίνη συνήθως βελτιώνει την ψυχική διάθεση.

Η διατροφή επηρεάζει τη λειτουργία του θυρεοειδούς;

Ναι, η πρόσληψη ιωδίου είναι καθοριστική. Η υπερβολή ή η έλλειψη ιωδίου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές. Επίσης, η λήψη σεληνίου και βιταμίνης D βοηθά στη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς, εφόσον υπάρχει ανεπάρκεια.

Μπορώ να πίνω καφέ μετά τη λεβοθυροξίνη;

Ο καφές μειώνει την απορρόφηση της λεβοθυροξίνης. Πίνετέ τον τουλάχιστον 30–60 λεπτά μετά τη λήψη του φαρμάκου.

Τι γίνεται αν ξεχάσω τη δόση του φαρμάκου;

Αν περάσουν λίγες ώρες, πάρτε τη δόση μόλις το θυμηθείτε. Αν πλησιάζει η επόμενη ημέρα, παραλείψτε τη δόση και συνεχίστε κανονικά. Μην παίρνετε διπλή δόση χωρίς ιατρική οδηγία.

Ο υποθυρεοειδισμός θεραπεύεται;

Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι χρόνια κατάσταση που ελέγχεται επιτυχώς με καθημερινή λήψη λεβοθυροξίνης. Με σωστή ρύθμιση, οι ασθενείς έχουν φυσιολογική ζωή και μεταβολισμό.

11) Κλείστε εξέταση θυρεοειδούς

Κλείστε εύκολα εξέταση θυρεοειδούς (TSH, FT4, FT3, anti-TPO) ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

12) Βιβλιογραφία & Πηγές

Παντελής Αναγνωστόπουλος

04/Nov/2025

🧪 Κατεχολαμίνες Ούρων 24ώρου – Φιλικός Οδηγός για Ασθενείς

📑 Περιεχόμενα

1️⃣ Τι είναι οι κατεχολαμίνες;
2️⃣ Γιατί ζητείται η εξέταση;
3️⃣ Προετοιμασία πριν τη συλλογή
4️⃣ Τροφές και φάρμακα που επηρεάζουν
5️⃣ Πώς γίνεται η 24ωρη συλλογή ούρων
6️⃣ Ειδικές περιπτώσεις (κύηση, παιδιά κ.λπ.)
7️⃣ Τι δείχνουν τα αποτελέσματα;
8️⃣ Συχνά λάθη και απορρίψεις δειγμάτων
9️⃣ Κατεχολαμίνες vs Μετανεφρίνες
🔟 Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
1️⃣1️⃣ Πού να κάνω την εξέταση;
1️⃣2️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

1️⃣ Τι είναι οι Κατεχολαμίνες;

Οι Κατεχολαμίνες είναι βιογενείς αμίνες που λειτουργούν ως ορμόνες και νευροδιαβιβαστές. Παράγονται κυρίως στον μυελό των επινεφριδίων και στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντίδραση του οργανισμού στο στρες (“fight or flight” αντίδραση).

Οι κυριότερες κατεχολαμίνες είναι:

⚡ Αδρεναλίνη (Επινεφρίνη): Αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, τη ροή αίματος στους μυς και την απελευθέρωση γλυκόζης από το ήπαρ.
💓 Νοραδρεναλίνη (Νορεπινεφρίνη): Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση και προκαλεί αγγειοσύσπαση.
🧠 Ντοπαμίνη: Προάγει τη μετάδοση νευρικών σημάτων και εμπλέκεται στην κινητικότητα και τη διάθεση.

Μετά την παραγωγή τους, οι κατεχολαμίνες μεταβολίζονται σε μετανεφρίνες και νορμετανεφρίνες, που αποβάλλονται στα ούρα. Η μέτρηση αυτών των ουσιών στα ούρα 24ώρου δίνει πληροφορίες για την παραγωγή τους στον οργανισμό και βοηθά στη διάγνωση ορμονικών διαταραχών όπως το Φαιοχρωμοκύττωμα και το Παραγαγγλίωμα (PPGL).

ℹ️ Τύπος δείγματος: Ούρα 24ώρου, συλλεγμένα σε ειδικό δοχείο που περιέχει οξινιστικό (HCl) για σταθεροποίηση των κατεχολαμινών. Το δείγμα πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό περιβάλλον ή στο ψυγείο μέχρι την παράδοση στο εργαστήριο.

🧪 Εργαστηριακή Ανάλυση: Η μέτρηση γίνεται με εξειδικευμένες τεχνικές, όπως HPLC (υψηλής απόδοσης υγρή χρωματογραφία) ή LC-MS/MS, που παρέχουν υψηλή ακρίβεια και ειδικότητα για κάθε κατεχολαμίνη ξεχωριστά.

Η εξέταση των κατεχολαμινών ούρων 24ώρου αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τον ενδοκρινολόγο ή τον παθολόγο στη διάγνωση και παρακολούθηση καταστάσεων που σχετίζονται με υπερπαραγωγή αυτών των ουσιών, όπως:

📈 Φαιοχρωμοκύττωμα – καλοήθης όγκος των επινεφριδίων που εκκρίνει κατεχολαμίνες.
🧬 Παραγαγγλίωμα (PPGL) – εξωεπινεφριδικός όγκος με ανάλογη δράση.
👶 Νευροβλάστωμα – παιδιατρικός όγκος του συμπαθητικού συστήματος, όπου συνήθως ελέγχεται μαζί με VMA και HVA.

Η κατανόηση της φυσιολογίας των κατεχολαμινών βοηθά στην καλύτερη ερμηνεία των αποτελεσμάτων και στη σωστή καθοδήγηση για περαιτέρω εξετάσεις, όπως οι Μετανεφρίνες ούρων ή αίματος.

2️⃣ Γιατί ζητείται η εξέταση;

Η μέτρηση των Κατεχολαμινών Ούρων 24ώρου ζητείται για τη διάγνωση και διερεύνηση παθήσεων που σχετίζονται με υπερέκκριση αδρεναλίνης, νοραδρεναλίνης ή ντοπαμίνης. Οι ορμόνες αυτές επηρεάζουν την πίεση, τους παλμούς και τον μεταβολισμό. Όταν παράγονται σε υπερβολικά ποσά, προκαλούν χαρακτηριστικά συμπτώματα που απαιτούν εργαστηριακή τεκμηρίωση.

Η εξέταση χρησιμοποιείται κυρίως για:

🧬 Διάγνωση φαιοχρωμοκυττώματος – καλοήθους ή σπάνια κακοήθους όγκου των επινεφριδίων, που εκκρίνει μεγάλες ποσότητες κατεχολαμινών.
🧠 Διάγνωση παραγαγγλιώματος (PPGL) – όγκου εκτός επινεφριδίων, με ανάλογη έκκριση ορμονών.
👶 Νευροβλάστωμα (σε παιδιά) – συχνά συνοδεύεται από αυξημένες τιμές κατεχολαμινών και μεταβολιτών (VMA, HVA).
❤️ Διερεύνηση επεισοδιακής υπέρτασης με πονοκεφάλους, ταχυπαλμία, ιδρώτα, άγχος και ωχρότητα.
🩺 Παρακολούθηση μετά από χειρουργική αφαίρεση όγκου – για έλεγχο υποτροπής ή υπολειπόμενης νόσου.

Η παρουσία υψηλών κατεχολαμινών μπορεί να προκαλέσει τα λεγόμενα «παροξυσμικά επεισόδια» με έντονη υπέρταση, ταχυκαρδία, τρόμο ή άγχος, τα οποία διαρκούν λίγα λεπτά ή ώρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εξέταση βοηθά να επιβεβαιωθεί αν υπάρχει υπερέκκριση από όγκο ή αν πρόκειται για λειτουργικό/φαρμακευτικό αίτιο.

🔎 Σημαντικό: Η εξέταση Κατεχολαμινών Ούρων 24ώρου είναι χρήσιμη αλλά δευτερεύουσα σε σχέση με τις Μετανεφρίνες (αίματος ή ούρων), που αποτελούν τη μέθοδο πρώτης επιλογής για τη διάγνωση φαιοχρωμοκυττώματος και παραγαγγλιώματος.

Εκτός από την ορμονική υπερέκκριση, τα αποτελέσματα των κατεχολαμινών συμβάλλουν στη διαφοροδιάγνωση μεταξύ:

✅ Αληθούς PPGL (παθολογική έκκριση ορμονών),
❌ Δευτερογενών αιτιών όπως stress, άγχος, άσκηση, φάρμακα ή καφεΐνη.

⚠️ Προσοχή: Τα αποτελέσματα πρέπει πάντα να ερμηνεύονται από εξειδικευμένο ιατρό. Μια μεμονωμένη αυξημένη τιμή δεν σημαίνει απαραίτητα όγκο – μπορεί να οφείλεται σε προαναλυτικούς παράγοντες ή προσωρινό stress.

Η εξέταση συνήθως συνδυάζεται με άλλες μετρήσεις όπως:

📊 Μετανεφρίνες Ούρων ή Πλάσματος (πιο ευαίσθητη μέθοδος για PPGL)
🧪 VMA και HVA (σε παιδιά για έλεγχο νευροβλαστώματος)
🩸 Νόραδρεναλίνη και Αδρεναλίνη πλάσματος σε ειδικά περιστατικά

3️⃣ Προετοιμασία πριν τη συλλογή

Η σωστή προετοιμασία είναι κρίσιμη για την αξιοπιστία της εξέτασης Κατεχολαμινών Ούρων 24ώρου. Οι τιμές μπορούν εύκολα να επηρεαστούν από διατροφή, φάρμακα και συναισθηματική ένταση. Ακολουθήστε πιστά τις παρακάτω οδηγίες πριν και κατά τη διάρκεια της συλλογής.

📅 2–3 ημέρες πριν τη συλλογή

🥗 Τηρήστε κανονική διατροφή, αποφεύγοντας τροφές που αυξάνουν τις κατεχολαμίνες (δείτε παρακάτω ενότητα «Τροφές και φάρμακα που επηρεάζουν»).
🚭 Αποφύγετε κάπνισμα, καφεΐνη και αλκοόλ.
🧘‍♀️ Αποφύγετε έντονη άσκηση, συναισθηματικό stress ή έλλειψη ύπνου.
💊 Ενημερώστε τον ιατρό σας για κάθε φάρμακο ή συμπλήρωμα που λαμβάνετε. Ορισμένα μπορεί να χρειαστεί να διακοπούν προσωρινά (π.χ. τρικυκλικά, L-Dopa, αποσυμφορητικά).
🕒 Επιλέξτε ημέρα χωρίς πίεση, ταξίδια ή σωματική καταπόνηση.

🧴 Πριν ξεκινήσετε τη συλλογή

Παραλάβετε από το εργαστήριο ειδικό δοχείο 24ώρου με οξινιστικό (HCl) για σταθεροποίηση του δείγματος. ΜΗΝ αφαιρέσετε το υγρό από μέσα.
Τοποθετήστε το δοχείο σε δροσερό περιβάλλον ή ψυγείο καθ’ όλη τη διάρκεια της συλλογής.
Φορέστε γάντια όταν το χειρίζεστε και αποφύγετε την επαφή του υγρού HCl με το δέρμα ή τα μάτια. Σε περίπτωση επαφής, ξεπλύνετε με άφθονο νερό.

🕘 Κατά τη διάρκεια της συλλογής

🚫 Πετάξτε τα πρώτα πρωινά ούρα της 1ης ημέρας και σημειώστε την ώρα έναρξης.
🧪 Συλλέξτε όλα τα ούρα για τις επόμενες 24 ώρες στο ίδιο δοχείο.
❄️ Φυλάξτε το δείγμα στο ψυγείο (2–8 °C) ή σε δροσερό χώρο, μακριά από το φως.
📅 Την επόμενη μέρα, συμπεριλάβετε τα πρώτα πρωινά ούρα και σημειώστε την ώρα λήξης.
📋 Καταγράψτε στο δοχείο: ονοματεπώνυμο, ημερομηνία, ώρα έναρξης–λήξης και συνολικό όγκο.
🚚 Παραδώστε το δείγμα στο εργαστήριο εντός 1–4 ωρών από τη λήξη της συλλογής.

💡 Συμβουλή: Αν είναι δύσκολη η χρήση του μεγάλου δοχείου, μπορείτε να ουρείτε πρώτα σε καθαρό μικρό δοχείο και στη συνέχεια να μεταγγίζετε στο δοχείο 24ώρου.

⚠️ Συχνό λάθος: Η μη ψύξη του δείγματος ή η απώλεια μιας ούρησης μπορεί να αλλοιώσει εντελώς το αποτέλεσμα. Σε τέτοια περίπτωση, επικοινωνήστε με το εργαστήριο για επανάληψη.

Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες, εξασφαλίζετε ακριβή και αξιόπιστη μέτρηση των κατεχολαμινών, διευκολύνοντας τον ιατρό σας να αξιολογήσει σωστά την ορμονική λειτουργία των επινεφριδίων και να αποφύγει ψευδώς παθολογικά αποτελέσματα.

4️⃣ Τροφές και Φάρμακα που Επηρεάζουν

Οι κατεχολαμίνες είναι εξαιρετικά ευαίσθητες σε εξωγενείς παράγοντες. Ακόμη και μικρές ποσότητες τροφών ή φαρμάκων μπορούν να οδηγήσουν σε ψευδώς αυξημένα ή μειωμένα αποτελέσματα. Είναι λοιπόν απαραίτητο να ακολουθήσετε συγκεκριμένες διατροφικές και φαρμακευτικές οδηγίες πριν από την εξέταση.

🥗 Τροφές και ροφήματα που πρέπει να αποφευχθούν (48–72 ώρες πριν και κατά τη συλλογή):

☕ Καφές, τσάι, κακάο, ενεργειακά ποτά
🍌 Μπανάνες, ανανάς, αβοκάντο, εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, λεμόνι, γκρέιπφρουτ)
🍫 Σοκολάτα, βανίλια, προϊόντα με καφεΐνη ή θεοβρωμίνη
🥜 Ξηροί καρποί, φασόλια, όσπρια σε υπερβολική ποσότητα
🍺 Αλκοολούχα ποτά (μπίρα, κρασί, λικέρ)
🌶️ Πικάντικες τροφές που προκαλούν διέγερση ή αγγειοδιαστολή

ℹ️ Γιατί; Οι τροφές αυτές περιέχουν αμίνες (π.χ. τυραμίνη, ντοπαμίνη) που αυξάνουν παροδικά τα επίπεδα κατεχολαμινών και μετανεφρινών.

💊 Φάρμακα που μπορεί να αλλοιώσουν τα αποτελέσματα

Ενημερώστε τον γιατρό σας για κάθε φάρμακο ή συμπλήρωμα. Μην διακόπτετε καμία αγωγή χωρίς οδηγία. Ορισμένα φάρμακα που ενδέχεται να επηρεάσουν είναι:

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Κατηγορία	Παραδείγματα	Επίδραση
Αντικαταθλιπτικά	Τρικυκλικά (Amitriptyline), MAO-αναστολείς, SSRIs	Αυξάνουν ψευδώς τις κατεχολαμίνες
Αντιυπερτασικά	Λαβεταλόλη, Μεθυλντόπα, Β-αναστολείς	Αλλοίωση επιπέδων νοραδρεναλίνης
Αποσυμφορητικά	Ψευδοεφεδρίνη, Φαινυλεφρίνη	Επαγωγή έκκρισης κατεχολαμινών
Νευρολογικά φάρμακα	L-Dopa, Καρβιντόπα, Αντιψυχωσικά	Αυξάνουν ψευδώς τις τιμές ντοπαμίνης
Συμπληρώματα / Ορμόνες	Βιταμίνη C, καφεΐνη, προ-ορμόνες bodybuilding	Μπορεί να αυξήσουν ψευδώς την αδρεναλίνη

⚠️ Σημαντικό: Αν λαμβάνετε οποιαδήποτε από τις παραπάνω αγωγές, ενημερώστε το εργαστήριο πριν τη συλλογή. Ο γιατρός θα αποφασίσει εάν και πότε είναι ασφαλής προσωρινή διακοπή.

✅ Επιτρέπονται: Νερό, απλά γεύματα, ελαφριά φυσική δραστηριότητα και τήρηση ήρεμου ρυθμού ζωής τις ημέρες πριν και κατά τη συλλογή.

Η τήρηση αυτών των οδηγιών βοηθά να αποφευχθούν ψευδώς παθολογικά αποτελέσματα και εξασφαλίζει ότι οι τιμές αντικατοπτρίζουν την πραγματική λειτουργία των επινεφριδίων.

5️⃣ Πώς γίνεται η 24ωρη συλλογή ούρων

🚫 Πετάξτε τα πρώτα πρωινά ούρα της 1ης ημέρας. Σημειώστε ώρα έναρξης.
🧴 Συλλέξτε όλα τα ούρα για τις επόμενες 24 ώρες στο ειδικό δοχείο. Μην χάσετε καμία ούρηση.
❄️ Κρατήστε το δοχείο στο ψυγείο/δροσερό μέρος καθ’ όλη τη διάρκεια.
🧪 Αν υπάρχει συντηρητικό (HCl) μέσα στο δοχείο, μην το αδειάσετε και αποφύγετε επαφή με το δέρμα/μάτια.
📅 Την 2η ημέρα, συμπεριλάβετε τα πρώτα πρωινά ούρα. Σημειώστε ώρα λήξης.
📝 Γράψτε στο δοχείο Ονοματεπώνυμο, Ημ/νία γέννησης, Ώρα έναρξης–λήξης, Συνολικό όγκο.
🚚 Παραδώστε στο εργαστήριο εντός 1–4 ωρών από τη λήξη.

✅ Συμβουλή: Για ακρίβεια, ουρείτε πρώτα σε καθαρό μικρό σκεύος και μετά μεταγγίστε στο μεγάλο δοχείο 24ώρου. Έτσι αποφεύγονται διαρροές.

6️⃣ Ειδικές περιπτώσεις

🤰 Κύηση: Προτιμώνται συχνά μετανεφρίνες ως πρώτη γραμμή. Ακολουθήστε ακριβώς τις οδηγίες του ιατρού.
👶 Παιδιά: Ελέγχεται συχνά και VMA/HVA για νευροβλάστωμα. Μπορεί να απαιτείται συνεργασία με παιδιατρικό κέντρο.
🧓 Ηλικιωμένοι/συννοσηρότητες: Φάρμακα και αυτόνομες δυσλειτουργίες μπορεί να επηρεάζουν τα αποτελέσματα.

7️⃣ Τι δείχνουν τα αποτελέσματα;

Τα αποτελέσματα της εξέτασης Κατεχολαμίνες Ούρων 24ώρου αποτυπώνουν τη συνολική παραγωγή και απέκκριση των ορμονών Αδρεναλίνη, Νοραδρεναλίνη και Ντοπαμίνη μέσα σε ένα 24ωρο. Οι τιμές συνήθως αναφέρονται σε μικρογραμμάρια ανά 24 ώρες (μg/24h) ή αναλογικά ως λόγος προς την κρεατινίνη (μg/g κρεατινίνης), για να διορθωθούν πιθανές διαφορές στη συγκέντρωση των ούρων.

📊 Ενδεικτικές φυσιολογικές τιμές (μπορεί να διαφέρουν ανά εργαστήριο)

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Παράμετρος	Φυσιολογικά Όρια (μg/24h)	Ερμηνεία Αύξησης
Αδρεναλίνη (Epinephrine)	0 – 20 μg/24h	Φαιοχρωμοκύττωμα, stress, υπογλυκαιμία, φάρμακα (καφεΐνη, αμφεταμίνες)
Νοραδρεναλίνη (Norepinephrine)	15 – 80 μg/24h	Παραγαγγλίωμα, υπέρταση, stress, φάρμακα (τρικυκλικά, MAO αναστολείς)
Ντοπαμίνη (Dopamine)	60 – 400 μg/24h	Νευροβλάστωμα, L-Dopa, στρες, νεφρική δυσλειτουργία

⚠️ Προσοχή: Τα φυσιολογικά όρια ενδέχεται να διαφέρουν μεταξύ εργαστηρίων. Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται με βάση τα reference ranges του συγκεκριμένου εργαστηρίου όπου έγινε η ανάλυση.

📈 Τι σημαίνουν οι αυξημένες τιμές;

📍 Φαιοχρωμοκύττωμα / Παραγαγγλίωμα (PPGL): Συνήθως προκαλείται ταυτόχρονη αύξηση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης. Οι τιμές μπορεί να είναι πολλαπλάσιες του φυσιολογικού.
📍 Νευροβλάστωμα (σε παιδιά): Αυξημένη κυρίως η ντοπαμίνη και οι μεταβολίτες της (VMA, HVA).
📍 Stress, άγχος, άσκηση: Προκαλούν παροδικές αυξήσεις, που δεν υποδηλώνουν παθολογία.
📍 Φάρμακα: Πολλά φάρμακα όπως αντικαταθλιπτικά, αποσυμφορητικά ή L-Dopa μπορούν να δώσουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

📉 Πότε παρατηρούνται χαμηλές τιμές;

🩸 Σε νευρολογικές παθήσεις με ανεπάρκεια του συμπαθητικού συστήματος.
💊 Μετά από θεραπεία με αναστολείς σύνθεσης κατεχολαμινών (π.χ. μετυροσίνη).
🧠 Σε περιπτώσεις προχωρημένης νευροεκφύλισης ή αυτόνομης ανεπάρκειας.

✅ Σημαντικό: Η οριστική διάγνωση βασίζεται στη συνδυαστική αξιολόγηση κατεχολαμινών, μετανεφρινών και απεικονιστικού ελέγχου (CT, MRI ή MIBG scan), πάντα υπό καθοδήγηση ενδοκρινολόγου.

Η σύγκριση των κατεχολαμινών ούρων με τις Μετανεφρίνες παρέχει ολοκληρωμένη εικόνα της δραστηριότητας των επινεφριδίων. Οι μετανεφρίνες είναι συχνά πιο σταθεροί δείκτες και χρησιμοποιούνται για επιβεβαίωση ή αποκλεισμό παθολογίας.

8️⃣ Συχνά Λάθη και Απορρίψεις Δειγμάτων

Η εξέταση Κατεχολαμίνες Ούρων 24ώρου είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη. Ακόμη και μικρές αποκλίσεις στη συλλογή ή τη φύλαξη του δείγματος μπορούν να οδηγήσουν σε ανακριβή ή μη αποδεκτά αποτελέσματα. Παρακάτω αναφέρονται τα πιο συχνά λάθη που εντοπίζονται στην πράξη:

⛔ Παράλειψη ούρησης κατά τη διάρκεια του 24ώρου — ακόμη και μία χαμένη ούρηση καθιστά την εξέταση άκυρη.
⛔ Μη χρήση συντηρητικού (HCl) — οι κατεχολαμίνες αποδομούνται γρήγορα χωρίς όξινο περιβάλλον.
⛔ Μη ψύξη του δείγματος — οδηγεί σε καταστροφή των ορμονών, ειδικά το καλοκαίρι.
⛔ Κατανάλωση απαγορευμένων τροφών (π.χ. καφές, μπανάνες, σοκολάτα, βανίλια) κατά τις ημέρες συλλογής.
⛔ Έντονη άσκηση ή stress πριν ή κατά τη συλλογή — προκαλεί παροδική αύξηση των επιπέδων.
⛔ Αναγραφή λανθασμένης ώρας έναρξης/λήξης ή μη καταγραφή του συνολικού όγκου.
⛔ Αναμείξεις με άλλα δείγματα ή χρήση μη αποστειρωμένων δοχείων.

⚠️ Εργαστηριακή παρατήρηση: Δείγματα χωρίς ψύξη ή χωρίς προσθήκη HCl παρουσιάζουν pH >5, οπότε απορρίπτονται ως ακατάλληλα για ανάλυση λόγω αποδόμησης των κατεχολαμινών.

💡 Συμβουλή: Εάν υπάρχει αμφιβολία για τη σωστή διαδικασία, επικοινωνήστε με το εργαστήριο πριν ξεκινήσετε τη συλλογή. Το προσωπικό θα σας δώσει ακριβείς οδηγίες για τον χειρισμό του δοχείου και τη φύλαξη.

Η ακρίβεια της εξέτασης εξαρτάται περισσότερο από τη σωστή προετοιμασία και συλλογή παρά από την ίδια τη μέτρηση. Ένα αξιόπιστο δείγμα διασφαλίζει ότι τα αποτελέσματα αντανακλούν τη φυσιολογική δραστηριότητα των επινεφριδίων χωρίς ψευδείς αυξήσεις ή μειώσεις.

9️⃣ Κατεχολαμίνες vs Μετανεφρίνες

Οι Κατεχολαμίνες και οι Μετανεφρίνες σχετίζονται στενά, αλλά η διαφορά τους έχει μεγάλη διαγνωστική σημασία. Οι κατεχολαμίνες είναι οι δραστικές ορμόνες που εκκρίνονται απευθείας από τα επινεφρίδια, ενώ οι μετανεφρίνες είναι οι σταθερότεροι μεταβολίτες τους, οι οποίοι σχηματίζονται στο αίμα και αποβάλλονται στα ούρα. Η μέτρησή τους χρησιμοποιείται συνδυαστικά για τη διάγνωση των όγκων του μυελού των επινεφριδίων (Φαιοχρωμοκύττωμα) και των εξωεπινεφριδικών παραγαγγλιωμάτων.

Οι μετανεφρίνες περιλαμβάνουν τη Μετανεφρίνη (από την Αδρεναλίνη) και τη Νορμετανεφρίνη (από τη Νοραδρεναλίνη). Επειδή είναι πιο σταθερές ενώσεις, παρέχουν πιο αξιόπιστη εκτίμηση της μακροχρόνιας δραστηριότητας των επινεφριδίων.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα

Παράμετρος	Κατεχολαμίνες Ούρων 24ώρου	Μετανεφρίνες (Ούρων ή Αίματος)
Ουσίες που μετρώνται	Αδρεναλίνη, Νοραδρεναλίνη, Ντοπαμίνη	Μετανεφρίνη, Νορμετανεφρίνη
Ευαισθησία	70–85%	95–99% (πολύ υψηλή)
Ειδικότητα	Μέτρια – επηρεάζεται από τρόφιμα και φάρμακα	Υψηλή – λιγότερο επηρεασμένη από προαναλυτικούς παράγοντες
Καταλληλότερη χρήση	Επικουρική εξέταση ή επιβεβαίωση	Πρώτης γραμμής για διάγνωση PPGL
Προαναλυτικοί περιορισμοί	Απαιτείται οξινιστικό (HCl) και ψύξη	Πιο σταθερές – δεν απαιτούν οξινιστικό
Ενδείξεις	Διερεύνηση υπέρτασης, PPGL, νευροβλαστώματος	Πρώτη εξέταση για φαιοχρωμοκύττωμα ή παραγαγγλίωμα

✅ Συμπέρασμα: Οι κατεχολαμίνες ούρων 24ώρου είναι χρήσιμες για επιβεβαίωση ή παρακολούθηση, αλλά η μέτρηση των Μετανεφρινών θεωρείται σήμερα η πιο αξιόπιστη διαγνωστική μέθοδος για τα PPGL.

Στην πράξη, πολλοί ενδοκρινολόγοι ζητούν συνδυαστικά τις δύο εξετάσεις, ώστε να αυξήσουν τη διαγνωστική ακρίβεια και να μειώσουν τα ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.

🔟 Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Χρειάζεται νηστεία;

Όχι αυστηρή νηστεία, αλλά αποφύγετε τροφές/ροφήματα που επηρεάζουν και κρατήστε κανονικά γεύματα τις 2–3 προηγούμενες ημέρες.

Πρέπει να πάρω ειδικό δοχείο;

Ναι. Χρησιμοποιήστε μόνο δοχείο 24ώρου που παρέχει το εργαστήριο, συχνά με HCl.

Αν ξεχάσω μια ούρηση;

Επικοινωνήστε με το εργαστήριο. Συνήθως η συλλογή επαναλαμβάνεται για αξιόπιστο αποτέλεσμα.

Μπορώ να πάρω τα φάρμακά μου;

Μόνο κατόπιν σύστασης ιατρού. Μην διακόπτετε μόνοι σας.

Πότε θα έχω αποτέλεσμα;

Συνήθως εντός 1–3 εργάσιμων ημερών, ανάλογα με το εργαστήριο.

1️⃣1️⃣ Πού να κάνω την εξέταση;

Κλείστε εύκολα εξέταση Κατεχολαμίνες Ούρων 24ώρου ή δείτε τον πλήρη κατάλογο:

📘 Κατάλογος Εξετάσεων
📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

📞 +30-22310-66841 • Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

1️⃣2️⃣ Βιβλιογραφία & Πηγές

Endocrine Society Clinical Practice Guideline (2014): Diagnosis of Pheochromocytoma and Paraganglioma — Προτείνεται ο έλεγχος με μετανεφρίνες ως πρώτη επιλογή.
Mayo Clinic Laboratories – Catecholamines, Fractionated, 24-hour Urine — Προαναλυτικά βήματα και αποφυγή τροφών/φαρμάκων.
MSKCC Patient Instructions – 24-Hour Urine Collection — Αναλυτικές οδηγίες συλλογής 24ώρου.
NHS – Urine tests: patient preparation and sample collection — Οδηγίες για ασφαλή και αξιόπιστη συλλογή δείγματος ούρων.
UpToDate – Diagnosis of Pheochromocytoma — Κλινική σημασία κατεχολαμινών και μετανεφρινών.
Endocrine Society Press Release 2014 — Σύνοψη οδηγιών για PPGL.
Μικροβιολογικό Λαμία – Μετανεφρίνες: Εξέταση Αίματος και Ούρων — Πλήρης οδηγός για μετανεφρίνες, σύγκριση με κατεχολαμίνες και ρόλος στη διάγνωση PPGL.
Μικροβιολογικό Λαμία – Κατάλογος Εξετάσεων — Αναλυτικός κατάλογος αιματολογικών, βιοχημικών και ορμονικών εξετάσεων.
Κλείστε Ραντεβού στο Μικροβιολογικό Λαμία — Εύκολη online προγραμματισμένη εξέταση.

📚 Ελληνικές πηγές:

Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία — Ενημερωτικό υλικό για ενδοκρινικές διαταραχές και ορμονικούς ελέγχους.
ΕΟΠΥΥ — Κατάλογος αποζημιούμενων εργαστηριακών εξετάσεων.
Υπουργείο Υγείας — Κατευθυντήριες οδηγίες για συλλογή δειγμάτων και εργαστηριακούς ελέγχους.
Μικροβιολογικό Λαμία — Εξειδικευμένες εξετάσεις κατεχολαμινών, μετανεφρινών και άλλων ορμονικών δεικτών.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

08/Oct/2025

Απτοσφαιρίνη (Haptoglobin) — Φιλικός Οδηγός Ασθενών

Συνοπτικός οδηγός για το τι είναι η απτοσφαιρίνη, πότε ζητείται, πώς γίνεται η εξέταση και πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα με απλή γλώσσα.

1) Τι είναι η Απτοσφαιρίνη (Haptoglobin);

Η Απτοσφαιρίνη (Haptoglobin) είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται κυρίως από το ήπαρ και κυκλοφορεί στο πλάσμα του αίματος.
Ο βασικός της ρόλος είναι να δεσμεύει την ελεύθερη αιμοσφαιρίνη (Hb) που απελευθερώνεται όταν καταστρέφονται ερυθρά αιμοσφαίρια
(αιμόλυση), σχηματίζοντας το σύμπλοκο αιμοσφαιρίνης–απτοσφαιρίνης.

Το σύμπλοκο αυτό απομακρύνεται γρήγορα από την κυκλοφορία μέσω του δικτυοενδοθηλιακού συστήματος (κυρίως στο ήπαρ),
προλαμβάνοντας την απώλεια σιδήρου και την τοξική δράση της ελεύθερης αιμοσφαιρίνης στους νεφρούς.
Με αυτό τον τρόπο, η απτοσφαιρίνη λειτουργεί σαν «προστατευτικό φίλτρο» του οργανισμού.

Η μείωση της απτοσφαιρίνης είναι χαρακτηριστικό εύρημα της ενδαγγειακής αιμόλυσης,
ενώ η αύξησή της παρατηρείται σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, καθώς είναι
πρωτεΐνη οξείας φάσης.

Η μέτρησή της είναι σημαντική στη διαφοροδιάγνωση αναιμιών, στην αξιολόγηση αιμολυτικών επεισοδίων
και στη διερεύνηση ηπατικής δυσλειτουργίας. Επειδή η απτοσφαιρίνη ανταποκρίνεται γρήγορα στις μεταβολές του ρυθμού αιμόλυσης,
χρησιμοποιείται και για παρακολούθηση της πορείας του ασθενούς σε συνδυασμό με άλλους δείκτες όπως LDH,
χολερυθρίνη και δικτυοερυθροκύτταρα.

Η εξέταση δεν μετρά την αιμόλυση άμεσα· δείχνει την αντίδραση του οργανισμού σε αυτήν.
Για ακριβή εκτίμηση απαιτείται πάντα συνδυασμός εξετάσεων και κλινική αξιολόγηση.

Σε φυσιολογικές συνθήκες, η απτοσφαιρίνη βρίσκεται σε επαρκή ποσότητα στο αίμα.
Όταν όμως καταναλώνεται λόγω μαζικής αιμόλυσης, τα επίπεδά της πέφτουν απότομα.
Αντίθετα, σε λοιμώξεις, τραύματα ή άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις, το ήπαρ αυξάνει την παραγωγή της.

Εικονίδιο δοκιμαστικού σωλήνα και ήπατος

🔬 Ρόλος της Απτοσφαιρίνης στο αίμα

Δεσμεύει την ελεύθερη αιμοσφαιρίνη (Hb) από κατεστραμμένα ερυθρά.
Προστατεύει τα νεφρά από τοξική δράση της αιμοσφαιρίνης.
Ανακυκλώνει τον σίδηρο μέσω του ήπατος.
Αυξάνεται σε φλεγμονή, μειώνεται σε αιμόλυση ή ηπατική νόσο.
Χρησιμοποιείται μαζί με LDH, χολερυθρίνη και Coombs για τη διάγνωση αιμολυτικής αναιμίας.

Η εξέταση είναι ρουτίνας στα περισσότερα μικροβιολογικά και αιματολογικά εργαστήρια και εντάσσεται στο
πλαίσιο διερεύνησης της αιμολυτικής αναιμίας ή της ηπατικής λειτουργίας.

Απτοσφαιρινη ρολος

2) Πότε ζητείται η εξέταση Απτοσφαιρίνης;

Η μέτρηση της Απτοσφαιρίνης ζητείται κυρίως όταν υπάρχει υποψία ότι καταστρέφονται ερυθρά αιμοσφαίρια
(αιμόλυση) ή όταν ο ιατρός θέλει να διερευνήσει την αιτία μιας αναιμίας ή μιας πιθανής ηπατικής δυσλειτουργίας.

Σε ασθενή με ωχρότητα, κόπωση, ίκτερο ή σκουρόχρωμα ούρα, όπου υπάρχει υποψία αιμολυτικής αναιμίας.
Για διαφοροδιάγνωση μεταξύ αιμόλυσης και άλλων τύπων αναιμίας (π.χ. σιδηροπενική, μικροκυτταρική).
Σε παρακολούθηση ασθενών με αιμολυτικά επεισόδια (όπως αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία, θαλασσαιμίες, σφαιροκυττάρωση).
Μετά από μετάγγιση αίματος για έλεγχο πιθανής αιμολυτικής αντίδρασης.
Σε νεφρική βλάβη ή αιμοκάθαρση, όπου υπάρχει πιθανότητα αιμόλυσης λόγω μηχανικών αιτιών.
Σε ηπατικά νοσήματα (κίρρωση, ηπατίτιδα), για εκτίμηση της συνθετικής ικανότητας του ήπατος.
Σε περιπτώσεις λοιμώξεων ή φλεγμονών, όπου η απτοσφαιρίνη μπορεί να αυξηθεί ως πρωτεΐνη οξείας φάσης.

Η απτοσφαιρίνη συνήθως ελέγχεται μαζί με:

LDH (γαλακτική δεϋδρογενάση): αυξάνεται στην αιμόλυση.
Ολική και έμμεση χολερυθρίνη: αυξάνονται στην αιμόλυση.
Δικτυοερυθροκύτταρα: αυξάνονται όταν ο μυελός αντιδρά στην απώλεια ερυθρών.
Άμεση δοκιμασία Coombs: για διάγνωση αυτοάνοσης αιμόλυσης.

Ο συνδυασμός χαμηλής απτοσφαιρίνης με αυξημένες τιμές LDH και χολερυθρίνης αποτελεί ισχυρή ένδειξη αιμόλυσης.
Αντίθετα, φυσιολογικές ή αυξημένες τιμές παρατηρούνται όταν η αναιμία οφείλεται σε έλλειψη παραγωγής ερυθρών (π.χ. μυελική καταστολή).

💡 Προσοχή: η απτοσφαιρίνη μπορεί να είναι ψευδώς φυσιολογική ή αυξημένη αν συνυπάρχει φλεγμονή,
τραύμα ή οξεία λοίμωξη, ακόμη και σε περιπτώσεις με ήπια αιμόλυση.

Η εξέταση έχει διαγνωστική αξία όταν ερμηνεύεται στο πλαίσιο του αιματολογικού και βιοχημικού προφίλ
του ασθενούς, καθώς και σε συσχετισμό με τα κλινικά ευρήματα.

📋 Παραδείγματα όπου ζητείται η εξέταση

Αιμολυτική αναιμία λόγω αυτοαντισωμάτων (θετικό Coombs).
Αιμόλυση μετά από λήψη φαρμάκων (π.χ. σε έλλειψη G6PD).
Μηχανική αιμόλυση από τεχνητές καρδιακές βαλβίδες ή αιμοκάθαρση.
Παρακολούθηση αιμόλυσης σε θαλασσαιμία ή δρεπανοκυτταρική νόσο.
Ηπατική νόσος με μείωση συνθετικής λειτουργίας.

Η απτοσφαιρίνη δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας σε check-up, αλλά στοχευμένη δοκιμή σε ύποπτες ή επιβεβαιωμένες περιπτώσεις αιμόλυσης.

3) Πώς γίνεται η εξέταση Απτοσφαιρίνης;

Η εξέταση Απτοσφαιρίνης είναι μια απλή αιματολογική δοκιμή που πραγματοποιείται σε δείγμα φλεβικού αίματος.
Δεν απαιτείται ειδική προετοιμασία ή νηστεία, εκτός αν ζητηθούν ταυτόχρονα και άλλες βιοχημικές εξετάσεις.

Τύπος δείγματος: Ορός αίματος.

Χρώμα σωληναρίου: Κίτρινο (χωρίς αντιπηκτικό).

Όγκος δείγματος: Περίπου 3–5 mL.

Η αιμοληψία πραγματοποιείται συνήθως από φλέβα του βραχίονα. Το δείγμα επεξεργάζεται στο εργαστήριο
για να απομονωθεί ο ορός, όπου με ειδική ανοσοχημική μέθοδο υπολογίζεται η συγκέντρωση της απτοσφαιρίνης σε mg/dL.

Η διαδικασία είναι ανώδυνη και ασφαλής.
Ο χρόνος ανάλυσης κυμαίνεται συνήθως από 4 έως 24 ώρες ανάλογα με τη ροή του εργαστηρίου.

Αν και δεν απαιτείται νηστεία, καλό είναι να αποφεύγονται:

Έντονη σωματική άσκηση την ίδια ημέρα (μπορεί να αυξήσει τις πρωτεΐνες οξείας φάσης).
Κατανάλωση αλκοόλ 24 ώρες πριν την αιμοληψία.
Λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική σύσταση, ειδικά ανδρογόνων ή οιστρογόνων, που επηρεάζουν το αποτέλεσμα.

⚠️ Προσοχή στην αιμοληψία: Εάν η διαδικασία γίνει δύσκολα ή προκληθεί αιμόλυση στο σωληνάριο,
το αποτέλεσμα μπορεί να βγει ψευδώς χαμηλό.
Το εργαστήριο αναγνωρίζει τέτοια δείγματα (αιμολυμένα) και επαναλαμβάνει τη λήψη αν χρειαστεί.

Η μέτρηση πραγματοποιείται συνήθως με αυτοματοποιημένα συστήματα ανοσοτουρβιδομετρίας ή
νεφελομετρίας, τα οποία ανιχνεύουν το σχηματισμό συμπλόκου απτοσφαιρίνης–αντισώματος.
Το αποτέλεσμα υπολογίζεται μαθηματικά και αναγράφεται στο δελτίο ως mg/dL ή g/L.

🧪 Χρήσιμες πληροφορίες για τον ασθενή

Δεν χρειάζεται ειδική προετοιμασία ή νηστεία.
Ενημερώστε τον γιατρό σας αν λαμβάνετε ορμονικά σκευάσματα ή θεραπεία με ανδρογόνα.
Αποφύγετε έντονη άσκηση πριν την αιμοληψία.
Σε πρόσφατη μετάγγιση, αναφέρετέ το στο εργαστήριο.
Τα αποτελέσματα είναι έτοιμα συνήθως την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.

Η ανάλυση πραγματοποιείται σε πιστοποιημένα εργαστήρια, σύμφωνα με τα πρότυπα ISO 15189,
και αποτελεί βασικό εργαλείο στη διερεύνηση της αιμολυτικής αναιμίας.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα.

Κατηγορία	Παραδείγματα	Αναμενόμενη επίδραση
Αιμόλυση	Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία, ΜΑΤ, μηχανικές βαλβίδες	Μείωση (κατανάλωση απτοσφαιρίνης)
Ηπατική σύνθεση	Κίρρωση, σοβαρή ηπατίτιδα	Μείωση (μειωμένη παραγωγή)
Φλεγμονή	Οξείες/χρόνιες φλεγμονές, λοιμώξεις	Αύξηση (πρωτεΐνη οξείας φάσης)
Φάρμακα/Κατάσταση	Ανδρογόνα ↑, οιστρογόνα/ΚΟΧ ↓, εγκυμοσύνη ↓	Μεταβολή ανά παράγοντα

5) Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της Απτοσφαιρίνης;

Η ερμηνεία των επιπέδων της Απτοσφαιρίνης πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις
(όπως LDH, χολερυθρίνη, Coombs, δικτυοερυθροκύτταρα). Οι τιμές ποικίλλουν ανάλογα με τη μέθοδο μέτρησης και το εργαστήριο,
αλλά συνήθως κυμαίνονται από 30 έως 200 mg/dL.

Ελέγξτε πάντα το Reference Interval που αναγράφεται στο δελτίο αποτελεσμάτων του εργαστηρίου σας.

↔️ Σύρετε οριζόντια για να δείτε όλες τις στήλες του πίνακα.

Επίπεδα Απτοσφαιρίνης	Πιθανή Ερμηνεία	Σχετικές Εξετάσεις / Επόμενα Βήματα
Χαμηλά (<30 mg/dL)	Ενδαγγειακή αιμόλυση (π.χ. αυτοάνοση, μηχανική, φαρμακευτική). Μειωμένη ηπατική σύνθεση (κίρρωση, ηπατίτιδα). Μετά από σοβαρή αιμορραγία ή μετάγγιση.	LDH ↑, έμμεση χολερυθρίνη ↑, δικτυοερυθροκύτταρα ↑, Coombs test, επίχρισμα αίματος.
Φυσιολογικά (30–200 mg/dL)	Καμία ένδειξη αιμόλυσης. Εξωαγγειακή αιμόλυση ή ήπια μορφή χωρίς σημαντική κατανάλωση. Πιθανή σταθερή κατάσταση μετά από παλαιότερη αιμόλυση.	Έλεγχος με LDH και χολερυθρίνη για επιβεβαίωση.
Αυξημένα (>200 mg/dL)	Φλεγμονώδης ή λοιμώδης αντίδραση (πρωτεΐνη οξείας φάσης). Νεοπλασματικά νοσήματα, τραύματα ή οξύ στρες. Αύξηση λόγω ανδρογόνων ή κορτικοστεροειδών.	Έλεγχος CRP, ΤΚΕ, φλεγμονωδών δεικτών και ηπατικών ενζύμων.

💡 Συμβουλή: Ο συνδυασμός χαμηλής απτοσφαιρίνης με αυξημένη LDH και έμμεση χολερυθρίνη
αποτελεί ισχυρή ένδειξη ενδαγγειακής αιμόλυσης.

⚠️ Προσοχή: Αν συνυπάρχει φλεγμονή ή λοίμωξη, η απτοσφαιρίνη μπορεί να εμφανίζεται φυσιολογική ή αυξημένη,
ακόμη και σε παρουσία αιμόλυσης. Η κλινική συσχέτιση είναι απαραίτητη.

Η παρακολούθηση των επιπέδων της απτοσφαιρίνης μπορεί να βοηθήσει στην εκτίμηση της πορείας μιας αιμολυτικής νόσου,
στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, ή στον έλεγχο μετά από μετάγγιση.

📊 Παραδείγματα ερμηνείας στην πράξη

Ασθενής με αιμολυτική αναιμία: Απτοσφαιρίνη ↓, LDH ↑, έμμεση χολερυθρίνη ↑.
Ασθενής με κίρρωση ήπατος: Απτοσφαιρίνη ↓, αλλά χωρίς ένδειξη αιμόλυσης.
Ασθενής με λοίμωξη ή φλεγμονή: Απτοσφαιρίνη ↑, CRP ↑, ΤΚΕ ↑.
Ασθενής υπό ανδρογονική αγωγή: ήπια αύξηση απτοσφαιρίνης χωρίς παθολογία.

Η απτοσφαιρίνη είναι δείκτης έμμεσης αιμόλυσης και όχι αποκλειστικός δείκτης.
Η σωστή ερμηνεία απαιτεί συσχέτιση με το ιστορικό και τις συνοδές εργαστηριακές τιμές.

6) Ειδικοί Πληθυσμοί

Η τιμή της Απτοσφαιρίνης μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, την εγκυμοσύνη και τη συνολική κατάσταση του οργανισμού.
Η σωστή ερμηνεία απαιτεί γνώση των φυσιολογικών μεταβολών που εμφανίζονται σε ειδικούς πληθυσμούς.

📌 Γενικός κανόνας: Σε καταστάσεις που μειώνεται η σύνθεση πρωτεϊνών (π.χ. ηπατική νόσος) ή αυξάνεται η κατανάλωση
αιμοσφαιρίνης (αιμόλυση), η απτοσφαιρίνη μειώνεται. Αντίθετα, σε φλεγμονή ή στρες αυξάνεται.

👶 Παιδιά & Έφηβοι

Τα νεογνά έχουν φυσιολογικά χαμηλότερα επίπεδα απτοσφαιρίνης, λόγω ανωριμότητας του ηπατικού ιστού.
Οι τιμές αυξάνονται σταδιακά μέσα στους πρώτους μήνες ζωής και προσεγγίζουν τα επίπεδα ενηλίκων μετά τα 6–12 έτη.
Σε παιδιατρικούς ασθενείς με αναιμία, απαιτείται ερμηνεία με βάση παιδιατρικά διαστήματα αναφοράς.

Σε παιδιά με αιμολυτικά νοσήματα (π.χ. θαλασσαιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία) η απτοσφαιρίνη
χρησιμοποιείται για παρακολούθηση αιμολυτικών επεισοδίων, αλλά πάντα με προσοχή στη φυσιολογική της μεταβλητότητα.

🤰 Εγκυμοσύνη

Κατά την εγκυμοσύνη τα επίπεδα της απτοσφαιρίνης μειώνονται φυσιολογικά από το 2ο τρίμηνο.
Η μείωση αυτή δεν είναι παθολογική και σχετίζεται με αυξημένο όγκο πλάσματος και ορμονικές αλλαγές.
Χαμηλή απτοσφαιρίνη σε έγκυο γυναίκα αξιολογείται μόνο αν υπάρχουν επιπλέον ενδείξεις αιμόλυσης (π.χ. χολερυθρίνη ↑, LDH ↑).

⚠️ Σε σοβαρές επιπλοκές της εγκυμοσύνης (π.χ. προεκλαμψία, σύνδρομο HELLP) η απτοσφαιρίνη μπορεί να μειωθεί απότομα λόγω αιμόλυσης.
Η έγκαιρη μέτρησή της βοηθά στην πρώιμη διάγνωση αιμολυτικών επιπλοκών.

🫀 Ηπατικές Παθήσεις

Η απτοσφαιρίνη συντίθεται στο ήπαρ, επομένως σε κίρρωση, ηπατίτιδα ή ηπατική ανεπάρκεια τα επίπεδά της μειώνονται.
Η μείωση αυτή δεν υποδηλώνει αιμόλυση, αλλά χαμηλή συνθετική ικανότητα του ήπατος.
Ο συνδυασμός χαμηλής απτοσφαιρίνης με αυξημένη ALT/AST και χαμηλή αλβουμίνη είναι χαρακτηριστικός ηπατικής δυσλειτουργίας.

💡 Κλινική συμβουλή: Αν η χαμηλή απτοσφαιρίνη συνυπάρχει με αυξημένη LDH αλλά φυσιολογική χολερυθρίνη,
εξετάστε την πιθανότητα ηπατικής νόσου αντί αιμόλυσης.

🩸 Αιμοκάθαρση & Μεταγγίσεις

Σε ασθενείς υπό αιμοκάθαρση, η μηχανική καταστροφή ερυθρών μπορεί να μειώσει την απτοσφαιρίνη παροδικά.
Μετά από μετάγγιση αίματος, η μέτρηση της απτοσφαιρίνης πρέπει να γίνεται μετά από 24–48 ώρες για αξιόπιστο αποτέλεσμα.
Η χαμηλή απτοσφαιρίνη αμέσως μετά τη μετάγγιση μπορεί να οφείλεται σε αντίδραση αιμόλυσης μετάγγισης.

⚠️ Ενημερώστε το εργαστήριο για πρόσφατη μετάγγιση ή αιμοκάθαρση πριν από την αιμοληψία,
καθώς αυτά μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ερμηνεία της εξέτασης.

Η απτοσφαιρίνη είναι αξιόπιστος δείκτης αιμόλυσης σε ενήλικες,
αλλά στους ειδικούς πληθυσμούς απαιτείται προσεκτική ερμηνεία και συνδυασμός με άλλες εξετάσεις.

7) Συχνά Λάθη & Πρακτικά Tips

Η σωστή ερμηνεία της Απτοσφαιρίνης απαιτεί εμπειρία και προσοχή.
Αρκετοί παράγοντες, από τεχνικά σφάλματα έως συνυπάρχουσες παθήσεις,
μπορούν να οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα εάν δεν αξιολογηθούν σωστά.

⚠️ Συχνό σφάλμα: Να θεωρηθεί χαμηλή απτοσφαιρίνη ως απόδειξη αιμόλυσης χωρίς να συνεκτιμηθούν
ηπατικές λειτουργίες, φλεγμονώδεις δείκτες και κλινική εικόνα.

🔹 Τεχνικά Σφάλματα

Αιμολυμένο δείγμα από δύσκολη αιμοληψία ή ανεπαρκή ψύξη → ψευδώς χαμηλή τιμή.
Μη σωστή φυγοκέντρηση ή καθυστέρηση στην ανάλυση → υποβάθμιση πρωτεϊνών ορού.
Μέτρηση σε ασθενή που υποβλήθηκε πρόσφατα σε μετάγγιση ή αιμοκάθαρση χωρίς ενημέρωση του εργαστηρίου.

💡 Συμβουλή Εργαστηρίου: Ελέγξτε αν το δείγμα είναι αιμολυμένο.
Αν ναι, η ανάλυση πρέπει να επαναληφθεί με νέο δείγμα.

🔹 Ερμηνευτικά Λάθη

Αγνόηση της φλεγμονής ως αιτίας αύξησης της απτοσφαιρίνης.
Παράβλεψη της ηπατικής νόσου ως αιτίας χαμηλής τιμής.
Λανθασμένη εκτίμηση χωρίς συνδυασμό με LDH και χολερυθρίνη.
Ερμηνεία μεμονωμένου αποτελέσματος χωρίς σύγκριση με προηγούμενες τιμές.

✅ Πρακτική οδηγία: Ελέγχετε πάντα ταυτόχρονα LDH, χολερυθρίνη, Coombs και δικτυοερυθροκύτταρα.
Ο συνδυασμός δεικτών προσφέρει ασφαλέστερη διάγνωση αιμόλυσης.

🔹 Φαρμακολογικοί Παράγοντες

Τα ανδρογόνα και τα κορτικοστεροειδή μπορεί να αυξήσουν την απτοσφαιρίνη.
Τα οιστρογόνα ή τα αντισυλληπτικά μπορεί να τη μειώσουν.
Ορισμένα χημειοθεραπευτικά επηρεάζουν τη σύνθεση στο ήπαρ.

📋 Προτεινόμενη πρακτική: Καταγράψτε τη φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς πριν την αιμοληψία
και αναφέρετέ την στο εργαστήριο ή τον ιατρό για ακριβέστερη ερμηνεία.

🔹 Επαναληπτικός Έλεγχος

Σε οξεία αιμόλυση, η απτοσφαιρίνη μειώνεται άμεσα αλλά επανέρχεται σταδιακά μέσα σε λίγες ημέρες.
Σε χρόνια αιμόλυση, η τιμή μπορεί να παραμένει σταθερά χαμηλή.
Η επανάληψη της εξέτασης βοηθά στην εκτίμηση της θεραπευτικής ανταπόκρισης.

⏱️ Πότε να επαναλάβετε την εξέταση:

Μετά από 3–5 ημέρες σε οξεία αιμόλυση για επαναξιολόγηση.
Μετά από θεραπεία (κορτικοστεροειδή, μεταγγίσεις) για έλεγχο ανταπόκρισης.
Κατά τη σταθεροποίηση χρόνιων αιμολυτικών νοσημάτων.

Η ακρίβεια στη συλλογή και ερμηνεία των δεδομένων εξασφαλίζει αξιόπιστα αποτελέσματα
και αποτρέπει λανθασμένες διαγνώσεις.

8) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1. Η χαμηλή απτοσφαιρίνη σημαίνει πάντα αιμόλυση;
Όχι. Η χαμηλή τιμή μπορεί να οφείλεται και σε μειωμένη παραγωγή από το ήπαρ (π.χ. σε ηπατίτιδα ή κίρρωση). Για επιβεβαίωση χρειάζονται και άλλες εξετάσεις όπως LDH, δικτυοερυθροκύτταρα και Coombs.

2. Χρειάζεται νηστεία για την εξέταση;
Όχι, δεν απαιτείται. Συνιστάται μόνο να μην έχει προηγηθεί έντονη άσκηση την ίδια ημέρα.

3. Επηρεάζουν τα φάρμακα την απτοσφαιρίνη;
Ναι. Τα οιστρογόνα ή τα αντισυλληπτικά μπορεί να τη μειώσουν, ενώ τα ανδρογόνα μπορεί να την αυξήσουν. Ενημερώστε τον γιατρό σας για κάθε φαρμακευτική αγωγή.

4. Πόσο γρήγορα αλλάζουν τα επίπεδα σε αιμόλυση;
Σε οξεία αιμόλυση η απτοσφαιρίνη μπορεί να πέσει μέσα σε λίγες ώρες. Στις χρόνιες καταστάσεις η πτώση είναι πιο ήπια.

5. Ποια είναι η φυσιολογική τιμή απτοσφαιρίνης;
Συνήθως 30–200 mg/dL (ανάλογα το εργαστήριο και τη μέθοδο). Οι τιμές αναφοράς αναγράφονται στο δελτίο αποτελεσμάτων.

6. Μπορεί η εγκυμοσύνη να επηρεάσει την τιμή;
Ναι. Κατά την εγκυμοσύνη τα επίπεδα μπορεί να είναι χαμηλότερα, χωρίς να σημαίνει παθολογία. Η ερμηνεία γίνεται πάντα από τον ιατρό.

7. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αιμολυμένου δείγματος και αιμόλυσης στο σώμα;
Το αιμολυμένο δείγμα οφείλεται σε τεχνικό σφάλμα κατά την αιμοληψία και δεν σημαίνει αιμόλυση στον οργανισμό. Ο εργαστηριακός επιστήμονας το αναγνωρίζει και επαναλαμβάνει τη λήψη.

8. Τι σημαίνει αν η απτοσφαιρίνη είναι υψηλή;
Συνήθως υποδηλώνει φλεγμονώδη αντίδραση ή λοίμωξη. Είναι πρωτεΐνη οξείας φάσης και αυξάνεται όπως η CRP ή η ΤΚΕ.

9. Πώς συνδυάζεται η απτοσφαιρίνη με τη χολερυθρίνη;
Σε αιμόλυση η απτοσφαιρίνη μειώνεται ενώ η έμμεση χολερυθρίνη αυξάνεται. Ο συνδυασμός αυτός είναι ενδεικτικός για αιμολυτική διεργασία.

10. Μπορώ να επαναλάβω την εξέταση για έλεγχο βελτίωσης;
Ναι. Είναι χρήσιμη για την παρακολούθηση της πορείας της αιμόλυσης ή μετά από θεραπεία. Ο ιατρός θα υποδείξει το σωστό διάστημα.

9) Κλείσιμο ραντεβού & Κατάλογος εξετάσεων

📞 Θέλετε να προγραμματίσετε εξέταση Απτοσφαιρίνης;

🔬 Εμπιστευθείτε το Μικροβιολογικό Λαμία – Pantelis Anagnostopoulos
για αξιόπιστες αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις.

Δείτε τον Κατάλογο Εξετάσεων
Κλείστε Ραντεβού Τώρα

Τηλέφωνο: +30 22310 66841 • Ώρες: Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30

10) Βιβλιογραφία

Lab Tests Online – Haptoglobin: labtestsonline.org/tests/haptoglobin
MedlinePlus – Haptoglobin test: medlineplus.gov/lab-tests/haptoglobin-test/
UpToDate – Evaluation of hemolytic anemia in adults (σύνοψη): uptodate.com
WHO – Haemoglobinopathies and hemolytic anemias (τεχνικές αναφορές): who.int
Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία – Εκπαιδευτικό υλικό: eae.gr

Σίδηρος-–-Φερριτίνη-–-Τρανσφερρίνη-Σιδηροφυλλίνη.jpg

Παντελής Αναγνωστόπουλος

07/Oct/2025

Σίδηρος – Φερριτίνη – Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη) – TIBC, % Κορεσμός

Φιλικός οδηγός ασθενών για το πάνελ σιδήρου.

Περιεχόμενα

Τι είναι
Πότε χρειάζεται
Προετοιμασία για την εξέταση
Τι μετρούμε στο πάνελ σιδήρου
Σύντομη ερμηνεία αποτελεσμάτων
Ειδικές καταστάσεις και παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα
Συχνές ερωτήσεις (FAQ)
📞 Ραντεβού & Πληροφορίες για Εξετάσεις
📚 Βιβλιογραφία & Πηγές

1) Τι είναι

Το πάνελ σιδήρου είναι ομάδα αιματολογικών εξετάσεων που μετρούν τον σίδηρο, τις αποθήκες του και την ικανότητα μεταφοράς του στο αίμα.
Είναι απαραίτητο για την διάγνωση και παρακολούθηση της αναιμίας, της έλλειψης ή υπερφόρτωσης σιδήρου, αλλά και νοσημάτων που επηρεάζουν τον μεταβολισμό του.

Ο σίδηρος είναι ιχνοστοιχείο κρίσιμο για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης, της πρωτεΐνης που μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς.
Παίζει επίσης ρόλο στη λειτουργία των μυών (μυοσφαιρίνη), στη σύνθεση DNA και στην άμυνα του οργανισμού.
Ο οργανισμός δεν μπορεί να αποβάλει εύκολα περίσσεια σιδήρου, γι’ αυτό απαιτείται ισορροπία μεταξύ πρόσληψης, αποθήκευσης και απώλειας.

Οι κύριες εξετάσεις είναι:

Σίδηρος ορού: Μετρά τη συγκέντρωση σιδήρου που κυκλοφορεί στο αίμα δεσμευμένος από την τρανσφερρίνη.
Φερριτίνη: Αντικατοπτρίζει τις αποθήκες σιδήρου του σώματος. Είναι ο πιο ευαίσθητος δείκτης έλλειψης σιδήρου.
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): Πρωτεΐνη του πλάσματος που μεταφέρει σίδηρο από το έντερο, το ήπαρ και τον σπλήνα προς τα κύτταρα του μυελού των οστών.
TIBC (Ολική ικανότητα δέσμευσης σιδήρου): Εκφράζει πόσο σίδηρο μπορεί θεωρητικά να δεσμεύσει η τρανσφερρίνη.
% Κορεσμός Τρανσφερρίνης: Το ποσοστό των θέσεων της τρανσφερρίνης που είναι κατειλημμένες από σίδηρο.

Η Τρανσφερρίνη (ή Σιδηροφυλλίνη) είναι γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ.
Κάθε μόριό της μπορεί να δεσμεύσει δύο ιόντα σιδήρου (Fe³⁺) και να τα μεταφέρει σε κύτταρα που διαθέτουν υποδοχείς τρανσφερρίνης, κυρίως στο μυελό των οστών.
Όταν τα επίπεδά της είναι αυξημένα, ο οργανισμός «ζητά» περισσότερο σίδηρο (όπως σε αναιμία από έλλειψη σιδήρου).
Όταν είναι μειωμένα, συχνά υπάρχει φλεγμονή ή ηπατική νόσος.

Η Φερριτίνη λειτουργεί ως αποθήκη σιδήρου στο ήπαρ, τον σπλήνα και τον μυελό των οστών.
Μειώνεται πρώιμα στην έλλειψη σιδήρου, πριν ακόμη εμφανιστεί αναιμία, και αυξάνεται σε φλεγμονή, λοίμωξη ή υπερφόρτωση σιδήρου.

Το πάνελ σιδήρου δίνει ολοκληρωμένη εικόνα του μεταβολισμού του σιδήρου και βοηθά τον ιατρό να ξεχωρίσει:

Αναιμία από έλλειψη σιδήρου (χαμηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος, αυξημένη τρανσφερρίνη).
Αναιμία χρονίας νόσου (φυσιολογική/υψηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος, χαμηλό TIBC).
Υπερσιδήρωση ή αιμοχρωμάτωση (υψηλός σίδηρος και κορεσμός τρανσφερρίνης,

2) Πότε χρειάζεται

Ο έλεγχος του σιδήρου και των σχετικών δεικτών (Σίδηρος, Φερριτίνη, Τρανσφερρίνη / Σιδηροφυλλίνη, TIBC, % Κορεσμός)
είναι απαραίτητος σε κάθε περίπτωση όπου υπάρχει υποψία διαταραχής του μεταβολισμού του σιδήρου.
Οι εξετάσεις αυτές βοηθούν να εντοπιστεί αν υπάρχει έλλειψη, υπερφόρτωση ή πρόβλημα απορρόφησης σιδήρου.

Συχνές περιπτώσεις όπου ζητείται ο έλεγχος:

Συμπτώματα αναιμίας: Επίμονη κόπωση, ωχρότητα, πονοκέφαλος, αδυναμία συγκέντρωσης, ταχυπαλμία ή δύσπνοια στην άσκηση.
Απώλεια αίματος: Βαριές εμμηνορρυσίες, αιμορραγία από το γαστρεντερικό (έλκος, αιμορροΐδες, πολύποδες, καρκίνος).
Κακή διατροφή: Χορτοφαγία ή δίαιτα χαμηλή σε σίδηρο και ζωικές πρωτεΐνες.
Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Αυξημένες ανάγκες σιδήρου για τη μητέρα και το έμβρυο. Ο έλεγχος συνιστάται σε κάθε τρίμηνο κύησης.
Παιδιά και έφηβοι: Αυξημένες ανάγκες λόγω ταχείας ανάπτυξης ή ανεπαρκούς πρόσληψης τροφής πλούσιας σε σίδηρο.
Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα: Ρευματοειδής αρθρίτιδα, χρόνια νεφρική νόσος, φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου, όπου συχνά εμφανίζεται “αναιμία χρονίας νόσου”.
Ηπατικά νοσήματα ή αιμοχρωμάτωση: Ο έλεγχος βοηθά στην εκτίμηση της αποθήκευσης σιδήρου στους ιστούς.
Παρακολούθηση θεραπείας: Για έλεγχο ανταπόκρισης σε αγωγή με δισκία ή ενέσιμο σίδηρο, ή μετά από μετάγγιση αίματος.
Αξιολόγηση ανεξήγητων εργαστηριακών ευρημάτων: Χαμηλή αιμοσφαιρίνη, MCV, MCH ή αυξημένη φερριτίνη χωρίς εμφανή λόγο.

Ο συνδυασμός των εξετάσεων παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την αιτία της αναιμίας:

Αν πρόκειται για έλλειψη σιδήρου (χαμηλή φερριτίνη, αυξημένη τρανσφερρίνη).
Αν υπάρχει αναιμία χρονίας φλεγμονής (υψηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος και χαμηλό TIBC).
Αν υπάρχει υπερφόρτωση σιδήρου (υψηλός σίδηρος, αυξημένος κορεσμός τρανσφερρίνης).

Ο γιατρός μπορεί επίσης να ζητήσει τις εξετάσεις για προληπτικό έλεγχο, ιδίως σε ομάδες υψηλού κινδύνου:

Γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία.
Άτομα με ιστορικό αναιμίας ή χρόνιας απώλειας αίματος.
Αθλητές υψηλών επιδόσεων (λόγω αυξημένης κατανάλωσης σιδήρου).
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό αιμοχρωμάτωσης ή πολυμεταγγίσεων.

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με τη γενική αίματος και την κλινική εικόνα του ασθενούς.
Η ερμηνεία από ειδικό ιατρό εξασφαλίζει τη σωστή διάγνωση και την επιλογή κατάλληλης θεραπείας.

3) Προετοιμασία για την εξέταση

Η σωστή προετοιμασία πριν την αιμοληψία είναι σημαντική ώστε τα αποτελέσματα του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης)
να είναι αξιόπιστα και συγκρίσιμα. Οι τιμές του σιδήρου μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα και επηρεάζονται από τροφή, φάρμακα ή συμπληρώματα.

Βασικές οδηγίες πριν την εξέταση:

Νηστεία 8–12 ωρών: Ο σίδηρος ορού εμφανίζει ημερήσιες διακυμάνσεις· η αιμοληψία πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες (08:00–10:00) μετά από νήστευση.
Αποφύγετε συμπληρώματα σιδήρου: Μην πάρετε δισκία ή σιρόπια σιδήρου για τουλάχιστον 24 ώρες πριν την αιμοληψία, εκτός αν σας το έχει επιβάλει ο θεράπων ιατρός.
Περιορίστε καφεΐνη και κάπνισμα: Μπορούν να επηρεάσουν προσωρινά τις τιμές του σιδήρου.
Ενημερώστε το εργαστήριο: Αναφέρετε εάν παίρνετε φάρμακα όπως αντισυλληπτικά, αντιβιοτικά, ή συμπληρώματα πολυβιταμινών.
Αποφύγετε έντονη άσκηση: Την προηγούμενη ημέρα αποφύγετε βαριά σωματική δραστηριότητα, καθώς αυξάνει παροδικά τον σίδηρο ορού.

Ειδικές περιπτώσεις:

Εγκυμοσύνη: Οι τιμές φερριτίνης μειώνονται φυσιολογικά στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο. Ο γιατρός θα ερμηνεύσει τα αποτελέσματα ανάλογα με το στάδιο κύησης.
Παιδιά: Συνήθως δεν απαιτείται αυστηρή νηστεία, αλλά είναι προτιμότερο να γίνεται το πρωί.
Ασθενείς με χρόνια φλεγμονή ή λοίμωξη: Η φερριτίνη μπορεί να εμφανίζεται ψευδώς αυξημένη λόγω της φλεγμονής. Συνιστάται ο έλεγχος σε σταθερή κατάσταση υγείας.
Αιμοληψία μετά από μετάγγιση: Πρέπει να απέχει τουλάχιστον 48–72 ώρες για να αποφευχθεί παραπλανητική αύξηση του σιδήρου ορού.

Η αιμοληψία πραγματοποιείται από φλέβα του χεριού και διαρκεί λίγα λεπτά. Δεν απαιτείται καμία αναισθησία ή ιδιαίτερη προετοιμασία πέρα από τις παραπάνω οδηγίες.

Εάν πρόκειται να ελέγξετε και άλλους δείκτες (π.χ. Β12, φυλλικό οξύ, αιμοσφαιρίνη, CRP),
ενημερώστε τον μικροβιολόγο ώστε να γίνει συνδυασμένος προγραμματισμός αιμοληψίας.

4) Τι μετρούμε στο πάνελ σιδήρου

Το πάνελ σιδήρου περιλαμβάνει τέσσερις βασικές εξετάσεις που αξιολογούν τη διαθεσιμότητα, τις αποθήκες και τη μεταφορά του σιδήρου στον οργανισμό.
Κάθε δείκτης ερμηνεύεται πάντα σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους.

Δείκτης	Τι δείχνει	Φυσιολογικά Όρια*
Σίδηρος ορού	Μετρά τον σίδηρο που κυκλοφορεί στο αίμα δεσμευμένος από τρανσφερρίνη. Δείχνει τη διαθέσιμη ποσότητα για σύνθεση αιμοσφαιρίνης.	60–170 μg/dL
Φερριτίνη	Αντικατοπτρίζει τις αποθήκες σιδήρου στο ήπαρ και τον μυελό των οστών. Μειώνεται νωρίς στην έλλειψη σιδήρου και αυξάνεται σε φλεγμονή ή υπερφόρτωση.	Άνδρες: 30–400 ng/mL Γυναίκες: 15–150 ng/mL
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη) / TIBC	Πρωτεΐνη που μεταφέρει τον σίδηρο στο αίμα. Το TIBC δείχνει πόσο σίδηρο μπορεί να δεσμεύσει. Αυξάνεται σε έλλειψη σιδήρου και μειώνεται σε φλεγμονή ή ηπατική νόσο.	250–450 μg/dL (TIBC)
% Κορεσμός Τρανσφερρίνης (Σιδηροφυλλίνης)	Ποσοστό των θέσεων δέσμευσης της τρανσφερρίνης που είναι κατειλημμένες από σίδηρο. Υπολογίζεται ως (Σίδηρος ορού / TIBC) × 100.	20–50%

*Τα όρια είναι ενδεικτικά και διαφέρουν ανάλογα με το εργαστήριο, τη μέθοδο, το φύλο και την ηλικία.
Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό σε συνδυασμό με τη γενική αίματος και τα κλινικά δεδομένα.

Χρήσιμες συμπληρωματικές εξετάσεις:

CRP / ΤΚΕ: Εκτίμηση φλεγμονής που επηρεάζει τη φερριτίνη.
Βιταμίνη B12 και Φυλλικό οξύ: Διαφορική διάγνωση αναιμιών.
Ηπατικά ένζυμα (ALT, AST): Αξιολόγηση ηπατικής συνθετικής λειτουργίας.

5) Σύντομη ερμηνεία αποτελεσμάτων

Η σωστή ερμηνεία των τιμών του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης)
είναι ουσιαστική για τη διάγνωση και διαφοροποίηση των μορφών αναιμίας ή υπερφόρτωσης σιδήρου.
Οι δείκτες πρέπει πάντα να αξιολογούνται συνδυαστικά με τη γενική αίματος και τα κλινικά δεδομένα.

Α. Έλλειψη σιδήρου (Σιδηροπενία)

Σίδηρος ορού: χαμηλός
Φερριτίνη: χαμηλή (πρώιμος δείκτης έλλειψης)
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): αυξημένη
TIBC: αυξημένο
% Κορεσμός: χαμηλός (<15%)

Κύριες αιτίες: χρόνια απώλεια αίματος (π.χ. εμμηνορρυσία, πεπτικά έλκη, αιμορροΐδες), κακή πρόσληψη ή δυσαπορρόφηση (π.χ. κοιλιοκάκη).
Αν δεν αντιμετωπιστεί, εξελίσσεται σε σιδηροπενική αναιμία.

Β. Αναιμία χρονίας νόσου / φλεγμονής

Σίδηρος ορού: χαμηλός
Φερριτίνη: φυσιολογική ή αυξημένη
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): χαμηλή ή φυσιολογική
TIBC: χαμηλό
% Κορεσμός: χαμηλός

Εμφανίζεται σε χρόνιες φλεγμονώδεις ή νεοπλασματικές καταστάσεις.
Ο οργανισμός “παγιδεύει” τον σίδηρο στα κύτταρα για να μειώσει τη χρήση του από μικρόβια.
Συχνή σε ρευματοειδή αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια ή χρόνιες λοιμώξεις.

Γ. Υπερφόρτωση σιδήρου / Αιμοχρωμάτωση

Σίδηρος ορού: αυξημένος
Φερριτίνη: αυξημένη (>300 ng/mL στους άνδρες, >200 ng/mL στις γυναίκες)
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): μειωμένη
% Κορεσμός: αυξημένος (>50%)

Παρατηρείται σε κληρονομική αιμοχρωμάτωση, μετά από πολλαπλές μεταγγίσεις ή υπερβολική χορήγηση σιδήρου.
Ο σίδηρος συσσωρεύεται σε ήπαρ, καρδιά και πάγκρεας, προκαλώντας βλάβες.

Δ. Ηπατική νόσος ή οξεία φλεγμονή

Φερριτίνη: αυξημένη λόγω δράσης ως πρωτεΐνης οξείας φάσης
Τρανσφερρίνη: μειωμένη λόγω μειωμένης σύνθεσης στο ήπαρ

Σε αυτές τις περιπτώσεις η φερριτίνη μπορεί να μην αντικατοπτρίζει τα πραγματικά αποθέματα σιδήρου.
Συνιστάται παράλληλος έλεγχος CRP ή
ΤΚΕ για εκτίμηση φλεγμονής.

Ο ιατρός συνδυάζει τις εργαστηριακές τιμές με τη γενική αίματος, τη διατροφή, το ιστορικό και τα συμπτώματα του ασθενούς.
Έτσι καθορίζεται εάν χρειάζεται θεραπεία με σίδηρο, περαιτέρω διερεύνηση ή παρακολούθηση απορρόφησης.

Σημαντικό: Μία φυσιολογική φερριτίνη δεν αποκλείει πάντα την έλλειψη σιδήρου,
ειδικά σε φλεγμονώδεις καταστάσεις όπου αυξάνεται ψευδώς.

6) Ειδικές καταστάσεις και παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα

Ορισμένες φυσιολογικές ή παθολογικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης).
Η γνώση αυτών των παραγόντων βοηθά στην ορθή ερμηνεία των αποτελεσμάτων και αποτρέπει εσφαλμένα συμπεράσματα.

Κύηση: Στην εγκυμοσύνη, οι τιμές φερριτίνης μειώνονται φυσιολογικά λόγω αυξημένων αναγκών του εμβρύου και της μητέρας.
Ο έλεγχος γίνεται συνήθως σε κάθε τρίμηνο. Συχνά απαιτείται συμπλήρωμα σιδήρου μετά από ιατρική εκτίμηση.
Παιδιά και έφηβοι: Λόγω ταχείας ανάπτυξης, οι ανάγκες σε σίδηρο είναι υψηλές.
Συχνά εμφανίζεται οριακή σιδηροπενία χωρίς ακόμη αναιμία, ειδικά σε περιόδους ανάπτυξης ή κακής διατροφής.
Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας: Η απώλεια αίματος κατά την έμμηνο ρύση είναι ο συχνότερος λόγος χαμηλής φερριτίνης και σιδήρου ορού.
Ο έλεγχος συνιστάται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.
Ηλικιωμένα άτομα: Η απορρόφηση σιδήρου μειώνεται με την ηλικία.
Ο συνδυασμός φτωχής διατροφής, λήψης φαρμάκων (π.χ. αντιόξινα, PPI) και χρόνιων νοσημάτων οδηγεί συχνά σε σιδηροπενία.
Χρόνιες φλεγμονές και λοιμώξεις: Αυξάνουν τη φερριτίνη (ως πρωτεΐνη οξείας φάσης) και μειώνουν τον σίδηρο ορού,
δημιουργώντας ψευδή εικόνα επάρκειας σιδήρου.
Ηπατική νόσος: Η τρανσφερρίνη (σιδηροφυλλίνη) συντίθεται στο ήπαρ· σε ηπατική ανεπάρκεια τα επίπεδά της μειώνονται,
ενώ η φερριτίνη συχνά αυξάνεται ανεξάρτητα από τις αποθήκες σιδήρου.
Νεφρική νόσος: Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια χρειάζονται τακτικό έλεγχο φερριτίνης και % κορεσμού τρανσφερρίνης (TSAT).
Οι τιμές βοηθούν στη ρύθμιση της θεραπείας με ερυθροποιητίνη (EPO) και συμπληρώματα σιδήρου.
Αθλητές: Η έντονη σωματική άσκηση προκαλεί αυξημένες απώλειες σιδήρου μέσω εφίδρωσης και μικροαιμορραγιών.
Συχνά παρατηρείται “αναιμία του δρομέα” με χαμηλή φερριτίνη αλλά φυσιολογική αιμοσφαιρίνη.
Φάρμακα και συμπληρώματα: Αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI), τετρακυκλίνες ή μεγάλες δόσεις ψευδαργύρου
μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου. Επίσης, υψηλές δόσεις βιταμίνης C αυξάνουν την απορρόφησή του.

Συμβουλή: Σε κάθε κατάσταση όπου υπάρχει χρόνια φλεγμονή ή ηπατική δυσλειτουργία,
η φερριτίνη δεν είναι αξιόπιστος δείκτης αποθηκών σιδήρου.
Ο μικροβιολόγος ή ο θεράπων ιατρός μπορεί να ζητήσει τον υπολογισμό TSAT ή σιδήρου ορού σε δεύτερο χρόνο.

7) Συχνές ερωτήσεις (FAQ)

Παρακάτω απαντώνται αναλυτικά οι πιο συχνές απορίες ασθενών σχετικά με τον έλεγχο του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης).
Οι απαντήσεις είναι ενημερωτικές και δεν υποκαθιστούν την ιατρική αξιολόγηση.

🔹 Πονάει η εξέταση σιδήρου;

Η εξέταση γίνεται με απλή αιμοληψία από φλέβα του χεριού και διαρκεί λιγότερο από 2 λεπτά.
Δεν απαιτείται αναισθησία και το τσίμπημα είναι ελαφρύ. Σπάνια προκαλείται μικρή εκχύμωση στο σημείο της παρακέντησης.

🔹 Χρειάζεται να είμαι νηστικός;

Ναι. Συνιστάται νηστεία 8–12 ωρών για σταθερότητα των τιμών του σιδήρου.
Ο σίδηρος μεταβάλλεται στη διάρκεια της ημέρας, οπότε προτιμάται αιμοληψία νωρίς το πρωί (08:00–10:00).
Νερό μπορείτε να πιείτε κανονικά.

🔹 Πόσο γρήγορα βγαίνουν τα αποτελέσματα;

Συνήθως είναι έτοιμα την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Σε περιπτώσεις που ζητούνται και άλλες εξετάσεις (π.χ. βιταμίνη Β12, φυλλικό οξύ ή CRP),
ο μικροβιολόγος ενημερώνει για τον ακριβή χρόνο παράδοσης.

🔹 Παίρνω σίδηρο. Να σταματήσω το φάρμακο πριν την εξέταση;

Όχι χωρίς ιατρική οδηγία. Συνήθως αποφεύγεται η λήψη σκευάσματος την προηγούμενη ημέρα της αιμοληψίας,
ώστε να μην επηρεαστούν οι τιμές του σιδήρου ορού.
Ενημερώστε τον μικροβιολόγο για όλα τα συμπληρώματα ή φάρμακα που λαμβάνετε.

🔹 Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχω τον σίδηρο και τη φερριτίνη;

Εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο και το ιστορικό σας:

Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας: 1–2 φορές τον χρόνο.
Έγκυες: Σε κάθε τρίμηνο κύησης.
Αθλητές ή αιμοδότες: Κάθε 3–6 μήνες.
Ασθενείς υπό θεραπεία με σίδηρο: Επανέλεγχος 2–3 μήνες μετά την έναρξη αγωγής.

🔹 Τι να κάνω αν έχω χαμηλή φερριτίνη αλλά φυσιολογική αιμοσφαιρίνη;

Η χαμηλή φερριτίνη υποδηλώνει έλλειψη αποθηκών σιδήρου ακόμη κι αν δεν υπάρχει αναιμία.
Συνήθως προτείνεται διατροφική ενίσχυση με τροφές πλούσιες σε σίδηρο και επανέλεγχος σε 2–3 μήνες.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει συμπλήρωμα σιδήρου αν χρειάζεται.

🔹 Ποιες τροφές βοηθούν στην απορρόφηση σιδήρου;

Η απορρόφηση σιδήρου αυξάνεται όταν συνδυάζεται με βιταμίνη C (π.χ. πορτοκάλι, πιπεριά, ακτινίδιο).
Προτιμήστε:

Κρέας, συκώτι, ψάρια και πουλερικά (σίδηρος αιμικός, απορροφάται πιο εύκολα).
Όσπρια, φακές, σπανάκι και δημητριακά ολικής (μη αιμικός σίδηρος, απορροφάται λιγότερο).

Αποφύγετε να συνδυάζετε το γεύμα με καφέ, τσάι ή γαλακτοκομικά, γιατί μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου.

🔹 Υπάρχουν κίνδυνοι από την υπερβολική πρόσληψη σιδήρου;

Ναι. Η υπερβολική λήψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα και βλάβες σε ήπαρ, καρδιά ή πάγκρεας.
Δεν πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα σιδήρου χωρίς εργαστηριακή επιβεβαίωση ανεπάρκειας και ιατρική παρακολούθηση.

🔹 Πότε τα αποτελέσματα θεωρούνται αξιόπιστα;

Τα πιο αξιόπιστα αποτελέσματα λαμβάνονται όταν:

Η αιμοληψία γίνεται πρωινές ώρες (08:00–10:00).
Έχει προηγηθεί νηστεία 8–12 ωρών.
Δεν έχει ληφθεί συμπλήρωμα σιδήρου τις τελευταίες 24 ώρες.
Δεν υπάρχει ενεργή φλεγμονή ή λοίμωξη.

🔹 Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε γιατρό;

Αν τα αποτελέσματά σας δείχνουν χαμηλή φερριτίνη ή σίδηρο, αν έχετε συμπτώματα κόπωσης, ζάλης ή δύσπνοιας,
ή αν οι τιμές είναι υψηλές χωρίς προφανή λόγο.
Ο ιατρός θα καθορίσει αν χρειάζεται θεραπεία, επιπλέον εξετάσεις ή αλλαγές στη διατροφή.

Οι τιμές του πάνελ σιδήρου μπορούν να αλλάξουν γρήγορα με τη θεραπεία ή τη διατροφή.
Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό οι επανέλεγχοι να γίνονται στο ίδιο εργαστήριο, ώστε να υπάρχει συγκρισιμότητα αποτελεσμάτων.

8) 📞 Ραντεβού & Πληροφορίες για Εξετάσεις

Θέλετε να ελέγξετε τα επίπεδα σιδήρου, φερριτίνης ή τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης);
Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε. 🩸

Το Μικροβιολογικό Λαμία – Pantelis Anagnostopoulos πραγματοποιεί
εξετάσεις σιδήρου, φερριτίνης, TIBC και % κορεσμού τρανσφερρίνης
με αξιόπιστα αποτελέσματα και άμεση παράδοση.
Ο έλεγχος μπορεί να γίνει με ή χωρίς παραπεμπτικό ΕΟΠΥΥ.

🧾 Δείτε τον Κατάλογο Εξετάσεων

📅 Κλείστε Ραντεβού Τώρα

☎️ Τηλέφωνο: +30-22310-66841
🕐 Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30
📍 Το εργαστήριο βρίσκεται στο κέντρο της Λαμίας, με εύκολη πρόσβαση.

💡 Συμβουλή: Αν λαμβάνετε συμπληρώματα σιδήρου ή βιταμίνες,
ενημερώστε τον μικροβιολόγο πριν από την αιμοληψία.
Έτσι διασφαλίζεται ότι οι μετρήσεις αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τα αποθέματα του οργανισμού σας.

🔬 Μικροβιολογικό Λαμία – Pantelis Anagnostopoulos
Εμπιστευθείτε τοπικούς ειδικούς για αξιόπιστο έλεγχο σιδήρου και αιματολογικών εξετάσεων.

📚 9) Βιβλιογραφία & Πηγές

Ενδεικτική ελληνική και διεθνής βιβλιογραφία για τον εργαστηριακό έλεγχο σιδήρου, φερριτίνης, τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης), TIBC και % κορεσμού.

Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία.
Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διερεύνηση Αναιμιών.
Αθήνα, 2022.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Εκπαίδευσης για τον Σίδηρο και τα Μεταβολικά Νοσήματα (Ε.Μ.Ε.ΣΙ.).
Ο ρόλος της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης στην αναιμία.
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).
Διατροφική έλλειψη σιδήρου και πρόληψη σιδηροπενίας.
Τμήμα Δημόσιας Υγείας, 2023.
Πανεπιστήμιο Πατρών – Ιατρική Σχολή.
Μαθήματα Αιματολογίας: Μεταβολισμός Σιδήρου και Αναιμίες.
Διαθέσιμο στο πρόγραμμα e-Class.
World Health Organization (WHO).
Assessing the iron status of populations: report of a joint WHO/CDC technical consultation
Geneva, 2020.
Cook JD, Flowers CH, Skikne BS.
Serum ferritin as an indicator of iron status: what do we need to know?
Am J Clin Nutr. 2003;78(5):753–759.
Camaschella C.
Iron-Deficiency Anemia
New England Journal of Medicine. 2015;372:1832–1843.
Weiss G, Ganz T, Goodnough LT.
Diagnosis and management of iron deficiency in chronic disease
Hematology Am Soc Hematol Educ Program. 2020;2020(1):478–486.
Auerbach M, Adamson JW.
Iron-binding capacity and transferrin saturation
StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024.
Goddard AF, et al.
Ferritin and iron studies in anaemia and chronic disease
Ann Clin Biochem. 2017;54(6):653–663.
Σιδηροπενία και Αναιμία – Ενημερωτικός οδηγός για ασθενείς.
Υπουργείο Υγείας Ελλάδας. Αθήνα, 2023.

Οι παραπάνω πηγές χρησιμοποιούνται για ενημερωτικούς σκοπούς και αποτελούν έγκριτη βάση για τον κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο σιδήρου.
Οι σύνδεσμοι είναι ενεργοί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περαιτέρω μελέτη ή παραπομπή.

Older Posts

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…