11/Jun/2025

🧪 Οξαλικά Ούρων 24ώρου – Πλήρης Ανάλυση Εξέτασης

✅ Εισαγωγή

Τα οξαλικά είναι φυσικές ενώσεις που αποβάλλονται με τα ούρα και σχετίζονται με τον μεταβολισμό ορισμένων τροφών. Η μέτρησή τους στα ούρα 24ώρου είναι κρίσιμη για τη διάγνωση μεταβολικών διαταραχών και την πρόληψη λιθίασης (πέτρες στα νεφρά).

🔍 Τι είναι τα Οξαλικά;

Τα οξαλικά (oxalates) είναι ανιονικές ενώσεις που προέρχονται:

Από τη διάσπαση της βιταμίνης C
Από τον μεταβολισμό της γλυκίνης και άλλων οργανικών ουσιών
Από την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά (π.χ. σπανάκι, παντζάρια)

Η υπερβολική συγκέντρωση τους στα ούρα μπορεί να προκαλέσει:

🔺 Νεφρολιθίαση
🔺 Νεφροπάθειες
🔺 Οξαλώση (σε σοβαρές καταστάσεις)

📊 Τι Είναι η Εξέταση Οξαλικών Ούρων 24ώρου;

Η εξέταση μετρά τη συνολική ποσότητα οξαλικών που αποβάλλονται σε διάστημα 24 ωρών.

🔬 Χρησιμοποιείται για:

📌 Αξιολόγηση λιθίασης
📌 Παρακολούθηση υπεροξαλουρίας
📌 Έλεγχο μεταβολικών διαταραχών
📌 Έλεγχο δυσαπορρόφησης και νοσημάτων του εντέρου

📈 Πίνακας Τιμών Αναφοράς

Μονάδα	Φυσιολογικές Τιμές	Οριακά Αυξημένες	Παθολογικές
mg/24h	4–31 mg	31–45 mg	> 45 mg
μmol/24h	45–360	360–500	> 500

⚠️ Πότε Ζητείται η Εξέταση;

Η εξέταση οξαλικών ούρων ζητείται σε:

🪨 Υποτροπιάζουσα νεφρολιθίαση
🧬 Υποψία πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς υπεροξαλουρίας
🦠 Σύνδρομα δυσαπορρόφησης (π.χ. κοιλιοκάκη, νόσος Crohn)
💉 Παρακολούθηση νεφρικών μεταμοσχεύσεων
🤰 Έγκυες με αυξημένο κίνδυνο νεφρικών επιπλοκών

🧠 Τι Είναι η Υπεροξαλουρία;

Η υπεροξαλουρία είναι μια παθολογική κατάσταση όπου αυξάνεται η αποβολή οξαλικών στα ούρα.

Τύποι:

🧬 Πρωτοπαθής υπεροξαλουρία
- Γενετική
- Έλλειψη ηπατικών ενζύμων
🦠 Δευτεροπαθής υπεροξαλουρία
- Από δυσαπορρόφηση (σύνδρομο εντέρου)
- Υπερκατανάλωση βιταμίνης C
- Διατροφή πλούσια σε οξαλικά

🧂 Ποιες Τροφές Περιέχουν Πολλά Οξαλικά;

Τροφή	Περιεκτικότητα
Σπανάκι	Πολύ υψηλή
Παντζάρια	Υψηλή
Ραβέντι	Υψηλή
Σοκολάτα	Μέτρια
Ξηροί καρποί (ιδίως κάσιους)	Μέτρια
Τσάι (μαύρο, πράσινο)	Μέτρια
Πατάτες με φλούδα	Μέτρια

🍽️ Οξαλικά Ούρων & Διατροφή – Οδηγός Διατροφικής Παρέμβασης

Η διατροφή αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα στη ρύθμιση των οξαλικών στα ούρα. Η ισορροπημένη λήψη τροφών και η διατροφική κατεύθυνση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από οξαλικό ασβέστιο και να βοηθήσουν στην πρόληψη υπεροξαλουρίας.

🔺 Τροφές Υψηλής Περιεκτικότητας σε Οξαλικά (να αποφεύγονται/περιορίζονται)

Τροφή	Ποσότητα Οξαλικού (mg/μερίδα)	Σχόλιο
Σπανάκι (μαγειρεμένο)	>700 mg	❌ Πολύ υψηλό
Ραβέντι (rhubarb)	>500 mg	❌ Πολύ υψηλό
Παντζάρια	150–200 mg	⚠️ Υψηλό
Ξηροί καρποί (π.χ. κάσιους, αμύγδαλα)	100–150 mg	⚠️ Μέτριο
Σοκολάτα (μαύρη)	90–120 mg	⚠️ Μέτριο
Μαύρο/πράσινο τσάι	30–50 mg/φλ	⚠️ Σωρευτικό
Πατάτες με φλούδα	40–80 mg	⚠️ Ανάλογα την ποσότητα

🔻 Συμβουλή: Αποφεύγετε την ταυτόχρονη λήψη πολλών από αυτές τις τροφές μέσα στην ίδια ημέρα.

✅ Τροφές Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Οξαλικά (επιθυμητές)

Τροφή	Οξαλικά (mg/μερίδα)	Πλεονεκτήματα
Λευκό ρύζι	<5 mg	✅ Ασφαλές
Μήλα, μπανάνες	<5 mg	✅ Φρούτα ασφαλή
Κοτόπουλο, ψάρι	~0 mg	✅ Υψηλή πρωτεΐνη
Ασπράδι αυγού	~0 mg	✅ Καθαρή πρωτεΐνη
Πεπόνι, καρπούζι	<5 mg	✅ Υδρόφιλα φρούτα
Δημητριακά χωρίς πίτουρο	<5 mg	✅ Ασφαλή
Αγγούρι, μαρούλι	<5 mg	✅ Λαχανικά με ασφάλεια

🥛 Ασβέστιο και Οξαλικά – Πώς Συνδέονται;

Η κατανάλωση ασβεστίου με τα γεύματα βοηθά στη δέσμευση των οξαλικών στο έντερο, μειώνοντας την απορρόφησή τους και συνεπώς την απέκκριση από τα ούρα.

✅ Συνιστώμενες πηγές ασβεστίου:

Γιαούρτι, γάλα, τυρί
Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (όχι σπανάκι!)
Συμπληρώματα ασβεστίου (εάν συσταθεί από γιατρό)

⚠️ Προσοχή: Μην λαμβάνετε συμπληρώματα ασβεστίου ανεξέλεγκτα, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες μορφές λιθίασης (π.χ. φωσφορικό ασβέστιο).

💧 Ενυδάτωση

Η υπερβολική κατανάλωση υγρών είναι καθοριστική. Συνιστάται:

💧 Τουλάχιστον 2.5 – 3 λίτρα ημερησίως
🧃 Προτίμηση σε νερό, χυμό λεμονιού (φυσικά κιτρικά) ή αφεψήματα χωρίς οξαλικά
🚫 Αποφυγή καφέδων, μαύρου/πράσινου τσαγιού σε υπερβολή

🍋 Κιτρικά – Σύμμαχοι κατά των Πέτρες

Τα κιτρικά (π.χ. κιτρικό κάλιο, λεμόνι) δεσμεύουν το ασβέστιο και αποτρέπουν το σχηματισμό πέτρας με οξαλικά.

✅ Προτάσεις:

Νερό με φρέσκο χυμό λεμονιού
Φυσικοί χυμοί από εσπεριδοειδή (χωρίς ζάχαρη)

⛔ Βιταμίνη C και Οξαλικά

Η υπερβολική λήψη βιταμίνης C (>1 g/ημέρα) μπορεί να μετατραπεί σε οξαλικά.

🚫 Αποφυγή συμπληρωμάτων χωρίς ιατρική ένδειξη
⚠️ Ενημερώστε τον ιατρό για λήψη πολυβιταμινών

📌 Συνοπτικές Οδηγίες Διατροφής

Πρακτική	Συνιστάται	Αποφεύγεται
Ασβέστιο με τα γεύματα	✅	❌ λήψη μόνο του
Υδρική πρόσληψη >2.5L	✅	❌ αφυδάτωση
Φυλλώδη χωρίς οξαλικά	✅ (μαρούλι, ρόκα)	❌ σπανάκι
Κιτρικά (λεμόνι)	✅	❌ χυμοί με ζάχαρη
Συνδυασμός τροφών	✅ ισορροπία	❌ μονοφαγία

📉 Πότε Είναι Αυξημένα τα Οξαλικά;

Αίτια αυξημένων οξαλικών ούρων:

Υπερβολική λήψη οξαλικών μέσω διατροφής
Δυσαπορρόφηση λίπους (π.χ. γαστρικό bypass)
Ανεπάρκεια ασβεστίου στη διατροφή
Υψηλές δόσεις βιταμίνης C
Πρωτοπαθής υπεροξαλουρία
Καρκίνος ήπατος

📈 Τι Προκαλούν τα Αυξημένα Οξαλικά;

🔺 Νεφρολιθίαση (πέτρες από ασβέστιο-οξαλικό)
🔺 Νεφρική ανεπάρκεια
🔺 Σπειραματοπάθεια
🔺 Καταθέσεις σε άλλα όργανα σε πρωτοπαθή μορφή

🧪 Πώς Γίνεται η Εξέταση;

Οδηγίες:

Συλλογή όλων των ούρων για 24 ώρες
Ψύξη ή διατήρηση στο ψυγείο
Δεν απαιτείται νηστεία, αλλά αποφυγή οξαλικών τροφών
Ενημέρωση για τυχόν λήψη βιταμίνης C

🤰 Οξαλικά στην Εγκυμοσύνη

Η εξέταση δεν αποτελεί ρουτίνα, αλλά εφαρμόζεται όταν υπάρχει ιστορικό λιθίασης ή νεφροπάθειας
Σημαντική η ενυδάτωση και η διατροφή πλούσια σε ασβέστιο
Αποφυγή συμπληρωμάτων βιταμίνης C χωρίς ένδειξη

🩺 Αντιμετώπιση Υψηλών Οξαλικών

Ενυδάτωση (≥ 2.5 L/ημ.)
Αλλαγή διατροφής
Ασβέστιο με τα γεύματα
Χορήγηση κιτρικών (π.χ. κιτρικός κάλιο)
Χαμηλή οξαλική δίαιτα
Σε πρωτοπαθή υπεροξαλουρία: ειδική φαρμακευτική αγωγή (π.χ. lumasiran)

📂 FAQ – Συχνές Ερωτήσεις

🔎 Τι σημαίνει αυξημένα οξαλικά ούρων;

Υποδηλώνουν αυξημένη απέκκριση οξαλικού, συχνά λόγω διατροφής ή μεταβολικών διαταραχών, και σχετίζονται με νεφρολιθίαση.

🥬 Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγω;

Σπανάκι, παντζάρια, σοκολάτα, κακάο, ξηρούς καρπούς, ραβέντι, μαύρο τσάι και υπερβολική βιταμίνη C.

💊 Ποια φάρμακα επηρεάζουν τα οξαλικά;

– Βιταμίνη C (αυξάνει) – Αντιβιοτικά τύπου νεομυκίνης (μειώνουν βακτηριακή αποδόμηση οξαλικού)

📉 Πώς μειώνω τα οξαλικά φυσικά;

– Ενυδάτωση – Κατανάλωση ασβεστίου – Διατροφή χαμηλή σε οξαλικά – Αποφυγή υπερβολής σε βιταμίνη C

🧬 Τι είναι η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία;

Κληρονομική διαταραχή που οδηγεί σε παραγωγή υπερβολικού οξαλικού από το ήπαρ, με πιθανές καταθέσεις στους νεφρούς και άλλα όργανα.

🔎 Τι είναι τα οξαλικά;

Τα οξαλικά είναι οργανικές ενώσεις που σχηματίζονται από τη διάσπαση ουσιών στο σώμα ή απορροφώνται από τη διατροφή. Αποβάλλονται από τα νεφρά μέσω των ούρων. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, ενώνονται με ασβέστιο και σχηματίζουν πέτρες στα νεφρά (λιθίαση).

💉 Τι είναι η εξέταση οξαλικών ούρων 24ώρου;

Είναι εξέταση που μετρά την ποσότητα οξαλικών που αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσα σε 24 ώρες. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση μεταβολικών διαταραχών, τη διερεύνηση λιθίασης, και την παρακολούθηση υπεροξαλουρίας.

📊 Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές;

– **4–31 mg/24h** ή – **45–360 μmol/24h**

Τιμές άνω των 45 mg θεωρούνται παθολογικές και αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο νεφρολιθίασης.

📈 Πότε θεωρούνται αυξημένα τα οξαλικά;

Αν οι τιμές είναι πάνω από: – **45 mg/24h** ή – **500 μmol/24h**, τότε θεωρούνται **παθολογικά αυξημένα** και απαιτείται περαιτέρω έλεγχος.

🥬 Ποια τρόφιμα αυξάνουν τα οξαλικά;

– Σπανάκι 🥬 – Παντζάρια – Σοκολάτα 🍫 – Τσάι (μαύρο, πράσινο) – Ξηροί καρποί (κάσιους, φιστίκια) – Ραβέντι – Πατάτες με φλούδα – Υπερβολική βιταμίνη C (>1g/ημέρα)

🍋 Πώς μπορώ να μειώσω τα οξαλικά ούρων;

– Κατανάλωση **τροφών πλούσιων σε ασβέστιο** μαζί με γεύματα (π.χ. γιαούρτι) – **Αποφυγή τροφών** με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά – Πολλή **ενυδάτωση** (2.5–3L/ημέρα) – Περιορισμός **βιταμίνης C** – Κατανάλωση **κιτρικών** (π.χ. λεμόνι, κιτρικός χυμός)

⚠️ Ποια είναι τα συμπτώματα υπεροξαλουρίας;

– Πέτρες στα νεφρά (κωλικοί, αιματουρία) – Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια – Καταθέσεις ασβεστίου σε αρθρώσεις, καρδιά ή μάτια (σε σοβαρές μορφές) – Κόπωση, ναυτία, πρήξιμο

🧬 Τι είναι η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία;

Κληρονομική διαταραχή του ήπατος που οδηγεί σε υπερπαραγωγή οξαλικού, προκαλώντας σοβαρή νεφρική βλάβη. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε ΧΝΑ ή την ανάγκη για μεταμόσχευση.

🩺 Πώς γίνεται η εξέταση;

– Συλλογή **όλων των ούρων** για 24 ώρες – Διατήρηση στο ψυγείο – Σημείωση ώρας έναρξης και λήξης – Αποφυγή τροφών με οξαλικά και βιταμίνης C πριν την εξέταση – Συνεννόηση με τον ιατρό για τυχόν φάρμακα

🤰 Έχει σημασία η εξέταση στην εγκυμοσύνη;

Ναι. Αν υπάρχει ιστορικό λιθίασης ή νεφρικής δυσλειτουργίας, η μέτρηση των οξαλικών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη επιπλοκών κατά την κύηση. Συνιστάται αυξημένη ενυδάτωση και παρακολούθηση της διατροφής.

💊 Υπάρχουν φάρμακα που μειώνουν τα οξαλικά;

– **Κιτρικά άλατα** (π.χ. κιτρικό κάλιο) – **Ασβέστιο** ως συμπλήρωμα με τα γεύματα – Φαρμακευτικές ουσίες όπως **Lumasiran** (σε πρωτοπαθή υπεροξαλουρία) – **Προβιοτικά** υπό μελέτη (μικροβίωμα)

📌 Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Όταν υπάρχει: – Επαναλαμβανόμενη λιθίαση – Τιμές οξαλικού >45 mg – Συνύπαρξη με χαμηλά κιτρικά ή αυξημένο ασβέστιο – Οικογενειακό ιστορικό νεφρολιθίασης ή υπεροξαλουρίας

📝 Συμπέρασμα

Η εξέταση οξαλικών ούρων 24ώρου είναι κρίσιμη για την πρόληψη και διάγνωση νεφρολιθίασης και μεταβολικών διαταραχών. Η σωστή συλλογή δείγματος, η αξιολόγηση των τιμών και η προσαρμογή της διατροφής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών. ✅

📚 Εμπλουτισμένη Βιβλιογραφία

National Kidney Foundation. (2023). 24-Hour Urine Collection for Kidney Stone Risk Assessment.
➤ Παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για την εκτίμηση του μεταβολικού κινδύνου σχηματισμού λίθων, περιλαμβάνοντας τα οξαλικά.
🔗 kidney.org
Mayo Clinic Laboratories. (2022). Urine oxalate test.
➤ Λεπτομερής περιγραφή της διαδικασίας συλλογής 24ώρων και παθολογικών αιτίων υπεροξαλουρίας.
🔗 mayoclinic.org
Goldfarb DS. (2021). A practical approach to metabolic evaluation and medical management of calcium nephrolithiasis.
➤ Αναφέρεται στην υπεροξαλουρία ως βασικό μεταβολικό παράγοντα λιθίασης.
📰 Urologic Clinics of North America, 48(3), 291-304.
Cochat P, Rumsby G. (2013). Primary hyperoxaluria.
➤ Εμβληματική ανασκόπηση για την κληρονομική μορφή υπεροξαλουρίας, από το New England Journal of Medicine.
📰 NEJM, 369(7), 649–658. https://doi.org/10.1056/NEJMra1301564
Heller HJ et al. (1997). Dietary oxalate and its role in urinary oxalate excretion.
➤ Κλασική μελέτη που καθιέρωσε τη σύνδεση μεταξύ διατροφής και επιπέδων οξαλικού στα ούρα.
📰 Kidney International, 51(5), 1669–1673.
Curhan GC et al. (2004). Diet and the risk of kidney stones in men.
➤ Μελέτη σε 45.000 άνδρες έδειξε σύνδεση μεταξύ τροφών πλούσιων σε οξαλικά και αυξημένου κινδύνου νεφρολιθίασης.
📰 NEJM, 328(12), 833–838.
UpToDate. (2024). Urine testing for kidney stone disease.
➤ Εξειδικευμένο άρθρο για τους δείκτες όπως οξαλικά, κιτρικά, ασβέστιο στα ούρα.
🔗 uptodate.com
European Association of Urology (EAU). (2023). Guidelines on Urolithiasis.
➤ Περιέχει αλγόριθμους διάγνωσης και αντιμετώπισης με βάση 24ωρη μέτρηση οξαλικών και άλλων παραμέτρων.
🔗 uroweb.org
Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία. (2023). Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Νεφρολιθίαση.
➤ Τονίζεται η χρήση 24ώρου ελέγχου ούρων για πλήρη λιθιασικό έλεγχο.
🔗 euroandrology.gr
Lumasiran and Oxalosis Treatment. (2022). FDA Approval of Lumasiran for Primary Hyperoxaluria Type 1.
➤ Φαρμακευτική καινοτομία με στόχο τη μείωση της παραγωγής οξαλικού στο ήπαρ.
🔗 fda.gov
Fargue S, Milliner DS. (2020). The pivotal role of the intestine in oxalate homeostasis.
➤ Μελέτη για την εντερική απορρόφηση οξαλικού και τις πιθανές θεραπείες μέσω μικροβιώματος.
📰 Nature Reviews Nephrology, 16(8), 437–451.

Παντελής Αναγνωστόπουλος

05/Jun/2025

Α🔍 Τι είναι το ασβέστιο;

Το ασβέστιο (Ca) είναι ένα απαραίτητο μέταλλο για την ανθρώπινη ζωή. Δεν είναι μόνο το βασικό συστατικό των οστών και των δοντιών, αλλά παίζει επίσης ζωτικό ρόλο στη σύσπαση των μυών, τη μεταβίβαση νευρικών σημάτων, τη πήξη του αίματος, και τη λειτουργία ενζύμων και κυττάρων.

➡️ Το 99% του ασβεστίου στον οργανισμό βρίσκεται στα οστά και τα δόντια, ενώ το υπόλοιπο 1% κυκλοφορεί στο αίμα και στους ιστούς.

🧠 Κύριες λειτουργίες του ασβεστίου

Λειτουργία	Περιγραφή
🔩 Οστά και δόντια	Δομική σταθερότητα μέσω υδροξυαπατίτη
💓 Καρδιά	Ρύθμιση καρδιακής σύσπασης και ρυθμού
💪 Μύες	Συμμετοχή στη σύσπαση και χαλάρωση
🧠 Νευρικό σύστημα	Μεταβίβαση νευρικών ώσεων
🧪 Ένζυμα	Συμμετοχή σε ενδοκυτταρικά σήματα και ενεργοποίηση
🩸 Πήξη	Καθοριστικός ρόλος στο σύστημα πήξης

🦷 Πού βρίσκεται το ασβέστιο στον οργανισμό;

Οστά και δόντια: ~1,000–1,200 g
Εξωκυττάρια υγρά: ~1%
Ενδοκυττάρια αποθέματα: ελάχιστα

🥛 Πηγές ασβεστίου – Τι να τρώμε;

Τρόφιμο	Ποσότητα ασβεστίου (mg/100g)
Γάλα αγελάδας	120
Τυρί φέτα	490
Γιαούρτι	120
Σουσάμι	975
Ταχίνι	426
Αμύγδαλα	264
Σπανάκι (βραστό)	136
Σαρδέλες με κόκαλο	382

📝 Ο Οργανισμός Υγείας (WHO) προτείνει για ενήλικες: 1.000–1.200 mg/ημέρα.

🧪 Τι είναι η εξέταση ασβεστίου;

Η εξέταση ασβεστίου μετρά τη συγκέντρωση ασβεστίου στο αίμα και βοηθά στη διάγνωση:

Παθήσεων παραθυρεοειδών
Νεφρικής ανεπάρκειας
Οστεοπόρωσης

Υποκαλιαιμίας ή υπερκαλιαιμίας

Τύποι εξετάσεων:

Τύπος	Τι μετρά
Ολικό ασβέστιο	Ασβέστιο δεσμευμένο + ελεύθερο
Ιονισμένο ασβέστιο	Ενεργό βιολογικά, ~50% του συνολικού

📈 Φυσιολογικές τιμές ασβεστίου

Δοκιμή	Τιμές αναφοράς
Ολικό Ca	8.5 – 10.5 mg/dL
Ιονισμένο Ca	1.12 – 1.32 mmol/L

⚠️ Οι τιμές επηρεάζονται από το pH αίματος, λευκωματίνες και νεφρική λειτουργία.

📉 Υποασβεστιαιμία

✅ Ορισμός:

Επίπεδα ολικού ασβεστίου < 8.5 mg/dL ή ιονισμένου < 1.12 mmol/L

🧾 Κύρια αίτια:

Υποπαραθυρεοειδισμός (μετεγχειρητικός ή ιδιοπαθής)
Έλλειψη βιταμίνης D
Χρόνια νεφρική νόσος
Σοβαρή υπομαγνησιαιμία
Παγκρεατίτιδα
Αλβουμιναιμία (χαμηλή λευκωματίνη → ψευδοϋποασβεστιαιμία)
Διφωσφονικά / κινιδίνη / φαινυτοΐνη

😓 Συμπτώματα:

Μυϊκές κράμπες
Παραισθησίες (μούδιασμα)
Τετανία
Καρδιακές αρρυθμίες (παράταση QT)
Δυσκολία στην αναπνοή
Σύγχυση, ευερεθιστότητα

🧪 Διάγνωση:

Ολικό & ιονισμένο Ca
PTH
Mg, φωσφόρος, βιταμίνη D
ΗΚΓ: παράταση διαστήματος QT

💊 Θεραπεία:

Αντιμετώπιση υποκείμενης αιτίας
Συμπληρώματα Ca (ενδοφλέβια ή από το στόμα)
Διορθωτική χορήγηση Mg
Βιταμίνη D (σε ενεργή μορφή αν υπάρχει νεφρική νόσος)

📈 Υπερασβεστιαιμία

✅ Ορισμός:

Επίπεδα ολικού ασβεστίου > 10.5 mg/dL ή ιονισμένου > 1.32 mmol/L

🧾 Κύρια αίτια:

Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (συνήθως καλοήθη αδενώματα)
Κακοήθειες (π.χ. πολλαπλό μυέλωμα, καρκίνος πνεύμονα)
Υπερβιταμίνωση D ή A
Σαρκοείδωση ή φυματίωση
Θειαζιδικά διουρητικά
Ακινητοποίηση (σε νεαρούς με ταχεία οστική απώλεια)
Λίθοι / νεφροπάθεια από ασβέστιο

😓 Συμπτώματα:

Ναυτία, εμετοί
Δυσκοιλιότητα
Πολυουρία / πολυδιψία
Μυϊκή αδυναμία
Καρδιακές αρρυθμίες (συντόμευση QT)
Ψυχιατρικά συμπτώματα (σύγχυση, λήθαργος, κατάθλιψη)

🧪 Διάγνωση:

Ολικό & ιονισμένο Ca
PTH
Φωσφόρος
BUN/Cr (νεφρική λειτουργία)
ΗΚΓ: συντόμευση QT

💊 Θεραπεία:

Ενυδάτωση με φυσιολογικό ορό
Διουρητικά αγκύλης (π.χ. φουροσεμίδη)
Διφωσφονικά (σε κακοήθειες)
Καλσιτονίνη (βραχυπρόθεσμα)

Αντιμετώπιση υποκείμενης νόσου

📌 Κλινική διαφορά:

Παράμετρος	Υποασβεστιαιμία	Υπερασβεστιαιμία
Συχνότερη αιτία	Υποπαραθυρεοειδισμός	Υπερπαραθυρεοειδισμός
ΗΚΓ	Παράταση QT	Συντόμευση QT
Νεφρική εμπλοκή	Σπάνια	Συχνή (λιθίαση)
Συμπτώματα	Νευρομυϊκά	Γαστρεντερικά + νευρολογικά
Συχνή θεραπεία	IV Ca + Mg + D	Ενυδάτωση + διουρητικά

🩺 Χαρακτηριστικά σημεία: C και Trousseau

CA PTH D

📉 Υπερασβεστιαιμία: Όταν το ασβέστιο είναι υψηλό

Αίτια:

Υπερπαραθυρεοειδισμός
Κακοήθειες (π.χ. πολλαπλό μυέλωμα)
Μεγάλη πρόσληψη ασβεστίου
Σαρκοείδωση
Θεραπεία με βιταμίνη D

Συμπτώματα:

Ναυτία, εμετοί
Πολυουρία / πολυδιψία
Αδυναμία
Αρρυθμίες
Ψυχιατρικά συμπτώματα (depression, σύγχυση)

💊 Συμπληρώματα ασβεστίου

Μορφή	Περιεκτικότητα Ca	Σχόλια
Ανθρακικό ασβέστιο	40%	Απαιτείται οξύτητα στο στομάχι
Κιτρικό ασβέστιο	21%	Απορροφάται καλύτερα σε ηλικιωμένους

⚠️ Η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να προκαλέσει νεφρολιθίαση ή υπερασβεστιαιμία.

🌞 Αλληλεπιδράσεις με άλλες ουσίες

Βιταμίνη D: Απαραίτητη για την απορρόφηση
Παραθορμόνη (PTH): Αυξάνει το ασβέστιο στο αίμα
Φώσφορος: Ανταγωνιστική σχέση
Μαγνήσιο: Υπομαγνησιαιμία → μειωμένη PTH → υποασβεστιαιμία

⚖️ Ορμονικός άξονας: PTH – Ασβέστιο – Βιταμίνη D

📈 Χαμηλό ασβέστιο → ↑ PTH → ↑ βιταμίνη D → ↑ απορρόφηση ασβεστίου
📉 Υψηλό ασβέστιο → ↓ PTH → ↓ ενεργοποίηση βιταμίνης D

🧠 Πλήρες FAQ για το ασβέστιο

1. Ποια είναι η κύρια λειτουργία του ασβεστίου;

Το ασβέστιο συμβάλλει στην οστική υγεία, σύσπαση μυών, καρδιακή λειτουργία και μεταβίβαση νευρικών ώσεων.

2. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ολικού και ιονισμένου ασβεστίου;

Ολικό: Συνολικό ασβέστιο στο αίμα (δεσμευμένο και ελεύθερο)
Ιονισμένο: Βιολογικά ενεργό μέρος (πιο ακριβές για κρίσιμες καταστάσεις)

3. Ποια είναι τα συμπτώματα χαμηλού ασβεστίου;

Μυϊκές κράμπες, παραισθησίες, τετανία, καρδιακές αρρυθμίες, ευερεθιστότητα.

4. Ποια είναι τα αίτια υψηλού ασβεστίου;

Υπερπαραθυρεοειδισμός, καρκίνος, υπερβιταμίνωση D, αφυδάτωση.

5. Πώς μπορώ να αυξήσω φυσικά το ασβέστιό μου;

Με κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών με κόκαλο, πράσινων φυλλωδών και έκθεση στον ήλιο (για βιταμίνη D).

6. Ποια φάρμακα επηρεάζουν το ασβέστιο;

Διουρητικά (θειαζιδικά ↑, φουροσεμίδη ↓), διφωσφονικά, κορτικοστεροειδή, φάρμακα θυρεοειδούς.

7. Πώς σχετίζεται το ασβέστιο με την οστεοπόρωση;

Η έλλειψη ασβεστίου και βιταμίνης D οδηγεί σε απώλεια οστικής μάζας, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων.

8. Είναι ασφαλή τα συμπληρώματα ασβεστίου;

Ναι, αν λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες. Υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει νεφρολιθίαση ή υπερασβεστιαιμία.

📚 Βιβλιογραφία

Guyton AC, Hall JE. Textbook of Medical Physiology, 14th Ed. Elsevier, 2020.
Melmed S, et al. Williams Textbook of Endocrinology, 14th Ed. Elsevier, 2020.
Holick MF. Vitamin D Deficiency, NEJM. 2007;357(3):266–281.
Peacock M. Calcium Metabolism in Health and Disease. Clin J Am Soc Nephrol. 2010;5(Suppl 1):S23–S30.
National Institutes of Health (NIH) – Calcium Fact Sheet for Health Professionals: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-HealthProfessional
Institute of Medicine (US). Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D, National Academies Press, 2011.
Weaver CM et al. Calcium in Human Health. Springer Science, 2005.
Mayo Clinic Laboratories – Calcium Blood Test: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/calcium-test

Παντελής Αναγνωστόπουλος

31/May/2025

🔍 Τι είναι η Οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος των οστών, η οποία χαρακτηρίζεται από μείωση της οστικής πυκνότητας και αλλοίωση της μικροαρχιτεκτονικής των οστών, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευθραυστότητα και τον κίνδυνο καταγμάτων. Ονομάζεται και «σιωπηλή επιδημία», γιατί εξελίσσεται χωρίς εμφανή συμπτώματα έως ότου προκύψει κάταγμα.

📊 Στατιστικά και Επιδημιολογία

Περίπου 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστούν κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης.
Στην Ελλάδα, πάνω από 500.000 άτομα πάσχουν από οστεοπόρωση, με τάσεις αύξησης λόγω γήρανσης του πληθυσμού.
Τα σπονδυλικά κατάγματα και τα κατάγματα ισχίου είναι οι πιο συχνές και σοβαρές συνέπειες.

🧬 Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου

Οι αιτίες της οστεοπόρωσης διακρίνονται σε πρωτοπαθείς (ιδιοπαθείς) και δευτεροπαθείς (λόγω υποκείμενων νοσημάτων ή φαρμάκων).

✅ Πρωτοπαθής οστεοπόρωση

Μετεμμηνοπαυσιακή (λόγω πτώσης οιστρογόνων)
Ηλικιακή (άνω των 70)

✅ Δευτεροπαθής οστεοπόρωση

Μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών
Υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός
Διαβήτης τύπου 1
Νεφρική ανεπάρκεια
Κατάχρηση αλκοόλ, καπνίσματος

👩‍⚕️ Ποιοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο;

Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση
Ηλικιωμένοι
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων
Χαμηλό σωματικό βάρος ή δείκτη μάζας σώματος (BMI < 19)
Καθιστική ζωή
Διατροφή φτωχή σε ασβέστιο και βιταμίνη D

🧪 Διάγνωση της Οστεοπόρωσης

Η κύρια μέθοδος είναι η μέτρηση οστικής πυκνότητας με DEXA scan (Dual-energy X-ray absorptiometry).

T-score ≤ –2.5: Οστεοπόρωση
T-score από –1.0 έως –2.5: Οστεοπενία (πρόδρομη κατάσταση)

Άλλες εξετάσεις περιλαμβάνουν:

Αιματολογικός έλεγχος (ασβέστιο, βιταμίνη D, παραθορμόνη)
Ουρολογικός έλεγχος απώλειας ασβεστίου

⚠️ Συμπτώματα και Επιπλοκές

Η οστεοπόρωση δεν προκαλεί πόνο μέχρι να συμβεί κάταγμα. Συνήθη συμπτώματα:

Ξαφνικός πόνος στη μέση ή στην πλάτη
Μείωση ύψους (κυφωτική στάση)
Κατάγματα μετά από ήπιο τραυματισμό
Καταπόνηση σπονδύλων

🛡️ Πρόληψη της Οστεοπόρωσης

Η πρόληψη πρέπει να ξεκινά από τη νεαρή ηλικία με στόχο τη μέγιστη οστική πυκνότητα έως την ηλικία των 30.

✅ Διατροφή:

Ασβέστιο: 1000–1200 mg/ημέρα
Βιταμίνη D: 800–1000 IU/ημέρα
Τροφές: γαλακτοκομικά, σαρδέλες, μπρόκολο, αμύγδαλα, αυγά

✅ Άσκηση:

Βάδιση, αντιστάσεις, προπόνηση βάρους
Αποφυγή ακινησίας

✅ Αποφυγή:

Καπνίσματος
Υπερβολικού αλκοόλ
Υπερκατανάλωσης καφεΐνης

💊 Φαρμακευτική Αντιμετώπιση

Η θεραπεία καθορίζεται βάσει T-score, ιστορικού κατάγματος και συνολικού κινδύνου (FRAX score).

Κύριες κατηγορίες φαρμάκων:

Κατηγορία	Φάρμακα / Παράδειγμα	Δράση
Διφωσφονικά	Alendronate, Risedronate	Αναστέλλουν απορρόφηση
Εκλεκτικοί τροποποιητές	Raloxifene	Οιστρογονική δράση στα οστά
Παραθορμόνη (PTH)	Teriparatide	Οικοδόμηση νέου οστού
Αντισώματα	Denosumab	Μπλοκάρει το RANKL
Αναβολικά	Romosozumab	Νέα θεραπευτική κατεύθυνση

🍽️ Διατροφή για Υγεία Οστών

Ενδεικτικά τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D:

Τρόφιμο	Ασβέστιο (mg/100g)
Παρμεζάνα	1184
Σαρδέλες (με κόκαλο)	382
Γιαούρτι	110–150
Σπανάκι	99
Αμύγδαλα	264

Μην ξεχνάς τη συμμετοχή του μαγνησίου και της βιταμίνης Κ2 στην υγεία των οστών.

🧘 Φυσικές Θεραπείες και Συμπληρώματα

Συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D: απαραίτητα σε άτομα με ανεπάρκεια
Μαγνήσιο: σημαντικό για την απορρόφηση του ασβεστίου
Βιταμίνη Κ2: βοηθά στην κατευθυνόμενη εναπόθεση ασβεστίου στα οστά
Κολλαγόνο: σε εξελισσόμενες μελέτες

👵 Οστεοπόρωση στην Τρίτη Ηλικία – Κίνδυνοι και Προστασία

Οστεοπόρωση ηλικιωμένοι

Η τρίτη ηλικία (άνω των 65 ετών) αποτελεί την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα για την εμφάνιση και τις επιπλοκές της οστεοπόρωσης. Η φυσική φθορά, η μείωση της κινητικότητας και οι συνοδές παθήσεις αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο καταγμάτων.

🔍 Γιατί είναι πιο επικίνδυνη η οστεοπόρωση στους ηλικιωμένους;

Η φυσιολογική μείωση της οστικής μάζας επιταχύνεται με την ηλικία
Η μυϊκή αδυναμία και η αστάθεια βάδισης αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσης
Οι πτώσεις στους ηλικιωμένους οδηγούν συχνότερα σε κατάγματα ισχίου, τα οποία έχουν υψηλή θνητότητα και μειώνουν δραματικά την ποιότητα ζωής
Υπάρχει συχνά έλλειψη βιταμίνης D, λόγω περιορισμένης έκθεσης στον ήλιο

🚨 Κατάγματα στην Τρίτη Ηλικία

Το 90% των καταγμάτων ισχίου συμβαίνουν σε άτομα άνω των 65 ετών
Μετά από κάταγμα ισχίου:
- Το 20–30% πεθαίνει μέσα σε 12 μήνες
- Πάνω από το 40% δεν ανακτά ποτέ πλήρη αυτονομία

🛡️ Πρόληψη και Μέτρα για την Τρίτη Ηλικία

🏃‍♂️ Ενίσχυση κινητικότητας

Τακτικό περπάτημα ή άσκηση με φυσιοθεραπευτή
Ενδυνάμωση μυών για σταθερότητα

🍽️ Διατροφή

Ασβέστιο: ≥1200 mg/ημέρα
Βιταμίνη D: ≥1000 IU/ημέρα
Συμπληρώματα εάν δεν καλύπτεται η ανάγκη από τη διατροφή

🏠 Ασφάλεια στο σπίτι

Χρήση χειρολαβών, αντιολισθητικών χαλιών, φωτισμού νύχτας
Απομάκρυνση εμποδίων

💊 Φαρμακευτική αγωγή

Προσαρμοσμένη με βάση νεφρική λειτουργία και άλλες παθήσεις
Συχνός έλεγχος συμμόρφωσης στη θεραπεία

☀️ Έκθεση στον ήλιο

Έστω και 15–30 λεπτά καθημερινά, για σύνθεση βιταμίνης D

🧓 Συνοδά Νοσήματα που Συμβάλλουν

Άνοια (αυξημένος κίνδυνος πτώσεων)
Πάρκινσον
Αρθρίτιδα
Καρδιοπάθειες με χρήση διουρητικών
Κακή όραση ή ακοή

📌 Συμπέρασμα:
Η πρόληψη της οστεοπόρωσης στην τρίτη ηλικία δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα, για να διατηρηθεί η ανεξαρτησία, αυτονομία και ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων.

Ο έγκαιρος έλεγχος και η εντατική φροντίδα μπορούν να σώσουν ζωές.

👶 Οστεοπόρωση στα Παιδιά (Νεανική Οστεοπόρωση)

Αν και σπάνια, εμφανίζεται σε παιδιά με:

Χρόνιες νόσους (π.χ. κοιλιοκάκη, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
Μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης
Γενετικές διαταραχές (π.χ. οστεογένεση ατελής)
🏛️ Οστεοπόρωση και ΕΟΠΥΥ – Τι ισχύει στην Ελλάδα
✅ Ποιες εξετάσεις καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ για την οστεοπόρωση;
Ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει τις παρακάτω διαγνωστικές και εργαστηριακές εξετάσεις σχετικές με την οστεοπόρωση:
1. Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας (DEXA):
  - Ανά 2 έτη προληπτικά σε γυναίκες >50 ετών
  - Ετησίως σε ασθενείς με διαγνωσμένη οστεοπόρωση
  - Ετήσια επανάληψη για ασθενείς υπό φαρμακευτική θεραπεία
2. Εργαστηριακές εξετάσεις:
  - Ολικό ασβέστιο
  - Βιταμίνη D 25(OH)
  - Παραθορμόνη (PTH)
  - Φωσφόρος
  - ΤΚΕ, CRP (σε οστεοπόρωση σχετιζόμενη με φλεγμονή)
  - Αλκαλική φωσφατάση (ALP)
3. FRAX® υπολογισμός: Δεν αποτελεί ξεχωριστή αποζημιούμενη εξέταση αλλά ενσωματώνεται στη συνολική εκτίμηση κινδύνου.
💊 Φάρμακα για Οστεοπόρωση που αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ
Η συνταγογράφηση γίνεται από ειδικούς ιατρούς (ενδοκρινολόγους, ρευματολόγους, ορθοπεδικούς κ.λπ.) μέσω Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης με ICD10: M80–M81.
Αποζημιούμενες κατηγορίες:
- Διφωσφονικά (Alendronate, Risedronate, Ibandronate)
- Denosumab (Prolia®)
- Teriparatide (Forsteo®)
- Romosozumab (Evenity®) – αποζημιώνεται σε ειδικές ενδείξεις
- Raloxifene
- Σκευάσματα ασβεστίου + βιταμίνη D
📌 Απαραίτητη η συμπλήρωση συγκεκριμένων κριτηρίων ένταξης (π.χ. T-score, ιστορικό κατάγματος, προηγούμενη φαρμακευτική αποτυχία) για κάποιες θεραπείες.
🧾 Κωδικοί ICD-10 για συνταγογράφηση:
- M80: Οστεοπόρωση με παθολογικό κάταγμα
- M81: Οστεοπόρωση χωρίς παθολογικό κάταγμα
- E55.9: Έλλειψη βιταμίνης D
- M85.8: Άλλες διαταραχές οστικής πυκνότητας
📎 Πηγή – ΕΟΠΥΥ / ΗΔΙΚΑ / Υπουργείο Υγείας
- https://eopyy.gov.gr
- https://www.idika.gr
- ΦΕΚ Β’ 3455/2022 – Αναθεώρηση θεραπειών οστεοπόρωσης
- Συνταγογράφηση: https://www.e-syntagografisi.gr

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για την Οστεοπόρωση

1. Τι είναι η οστεοπόρωση και ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια πάθηση των οστών που μειώνει την οστική πυκνότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων. Πιο ευάλωτες είναι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ιστορικό καταγμάτων και όσοι έχουν καθιστικό τρόπο ζωής ή διατροφή φτωχή σε ασβέστιο.

2. Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;

Η οστεοπόρωση δεν προκαλεί συμπτώματα στα πρώτα στάδια. Συνήθως γίνεται αντιληπτή μετά από κάταγμα, ξαφνικό πόνο στη μέση ή απώλεια ύψους.

3. Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;

Η κύρια εξέταση είναι η μέτρηση οστικής πυκνότητας (DEXA scan). Το αποτέλεσμα δίνεται σε μορφή T-score.

4. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ οστεοπενίας και οστεοπόρωσης;

Οστεοπενία: T-score από –1.0 έως –2.5
Οστεοπόρωση: T-score ≤ –2.5
Η οστεοπενία θεωρείται πρόδρομη κατάσταση και χρειάζεται παρακολούθηση.

5. Ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για την οστεοπόρωση;

Η θεραπεία περιλαμβάνει:

Διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D
Άσκηση με αντιστάσεις
Φαρμακευτική αγωγή: διφωσφονικά, denosumab, teriparatide κ.ά.
Η επιλογή γίνεται ανάλογα με τον κίνδυνο κατάγματος και την ηλικία.

6. Μπορεί να αντιστραφεί η οστεοπόρωση;

Όχι πλήρως. Ωστόσο, η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την οστική πυκνότητα και να προλάβει περαιτέρω επιδείνωση ή κατάγματα.

7. Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται μέτρηση οστικής πυκνότητας;

Άτομα με οστεοπενία: κάθε 2 χρόνια
Με θεραπεία: κάθε 1–2 χρόνια για αξιολόγηση αποτελεσματικότητας

8. Ποια συμπληρώματα βοηθούν στην πρόληψη;

Τα βασικά είναι:

Ασβέστιο
Βιταμίνη D3
Μαγνήσιο και βιταμίνη Κ2 (βοηθούν στην απορρόφηση του ασβεστίου)

9. Μπορεί η άσκηση να βοηθήσει;

Ναι! Η άσκηση με αντιστάσεις, η βάδιση και η γιόγκα ενισχύουν τα οστά και τη μυϊκή μάζα, μειώνοντας τον κίνδυνο πτώσεων.

10. Υπάρχει σχέση μεταξύ ορμονών και οστεοπόρωσης;

Ναι. Η πτώση των οιστρογόνων στις γυναίκες και της τεστοστερόνης στους άνδρες σχετίζεται με επιταχυνόμενη απώλεια οστικής μάζας.

📚 Βιβλιογραφία

Kanis JA, Melton LJ, Christiansen C, Johnston CC, Khaltaev N. The diagnosis of osteoporosis. J Bone Miner Res. 1994;9(8):1137-1141. doi:10.1002/jbmr.5650090802
NIH Osteoporosis and Related Bone Diseases National Resource Center. Osteoporosis Overview.
https://www.bones.nih.gov
Cosman F, de Beur SJ, LeBoff MS, et al. Clinician’s Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis. Osteoporos Int. 2014;25(10):2359–2381. doi:10.1007/s00198-014-2794-2
International Osteoporosis Foundation (IOF). Facts and Statistics about Osteoporosis.
https://www.iofbonehealth.org
Eastell R, O’Neill TW, Hofbauer LC, et al. Postmenopausal osteoporosis. Nat Rev Dis Primers. 2016;2:16069. doi:10.1038/nrdp.2016.69
Compston J, McClung MR, Leslie WD. Osteoporosis. Lancet. 2019;393(10169):364–376. doi:10.1016/S0140-6736(18)32112-3
Johnell O, Kanis JA. An estimate of the worldwide prevalence and disability associated with osteoporotic fractures. Osteoporos Int. 2006;17(12):1726–1733. doi:10.1007/s00198-006-0172-4

Παντελής Αναγνωστόπουλος

27/May/2025

🔍 Τι είναι η βιταμίνη D;

Η βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη με κρίσιμο ρόλο στον μεταβολισμό του ασβεστίου και της φωσφόρου

🧪. Παράγεται στο δέρμα μέσω της έκθεσης στον ήλιο ☀️, αλλά μπορεί να προσληφθεί και από τρόφιμα ή συμπληρώματα.

Υπάρχουν δύο κύριες μορφές:

D2 (εργοκαλσιφερόλη): φυτικής προέλευσης 🌱
D3 (χοληκαλσιφερόλη): ζωικής προέλευσης 🥚 ή παραγόμενη στο δέρμα

🧠 Ρόλοι και λειτουργίες της βιταμίνης D

Η βιταμίνη D συμμετέχει σε πολυάριθμες φυσιολογικές λειτουργίες:

🦴 Απορρόφηση ασβεστίου → υγεία οστών & δοντιών
🛡️ Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος
🧠 Υποστήριξη νευρικού και μυϊκού συστήματος
🧬 Γονιδιακή ρύθμιση και κυτταρική διαφοροποίηση

👶 Παιδιά και βιταμίνη D

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών. Η ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσει ραχίτιδα – μια ασθένεια που μαλακώνει και παραμορφώνει τα οστά.

Προτεινόμενη δόση:

🍼 Νεογνά – 400 IU/ημέρα
👦 Παιδιά – 600 IU/ημέρα

Πηγές:

🍼 Μητρικό γάλα (χαμηλή περιεκτικότητα)
🌞 Έκθεση στον ήλιο
🧃 Εμπλουτισμένα γάλατα και παιδικές τροφές

⚠️ Η Aμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συστήνει καθημερινό συμπλήρωμα βιταμίνης D σε όλα τα βρέφη που θηλάζουν.

🤰 Εγκυμοσύνη και βιταμίνη D

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D είναι καθοριστική για:

🔺 Την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου
🧠 Την ανάπτυξη του εγκεφάλου
🦴 Τη διαμόρφωση του σκελετού
⛔ Πρόληψη προεκλαμψίας, διαβήτη κύησης και πρόωρου τοκετού

Προτεινόμενη πρόσληψη:

600–2000 IU/ημέρα (ανάλογα με την έκθεση στον ήλιο και τη διατροφή)

🔎 Μελέτες δείχνουν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D στην εγκυμοσύνη σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού στο παιδί.

👵 Ηλικιωμένοι και βιταμίνη D

Με την ηλικία, μειώνεται η ικανότητα του δέρματος να παράγει βιταμίνη D από τον ήλιο ☀️.

Συνέπειες ανεπάρκειας:

🦴 Οστεοπενία & οστεοπόρωση
🤕 Πτώσεις και κατάγματα
🧠 Κίνδυνος άνοιας & κατάθλιψης

Προτεινόμενη πρόσληψη:

800–2000 IU/ημέρα
Συνδυασμός με ασβέστιο για πρόληψη καταγμάτων

🧪 Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D

Η διατροφή από μόνη της δεν καλύπτει πάντα τις ανάγκες – ιδιαίτερα το χειμώνα. Παρακάτω, οι καλύτερες διατροφικές πηγές:

🥗 Τροφή	IU ανά μερίδα
Σολομός (ψητός, 100γρ) 🐟	600–1000 IU
Μουρουνέλαιο (1 κ.γ.) 🐠	1300 IU
Σαρδέλες σε λάδι (100γρ) 🐟	270 IU
Αυγό (κρόκος) 🥚	37 IU
Εμπλουτισμένο γάλα 🥛	100 IU/ποτήρι
Μανιτάρια UV (100γρ) 🍄	έως 450 IU

💊 Συμπληρώματα βιταμίνης D

Τα συμπληρώματα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα όταν:

😷 Υπάρχει ανεπαρκής έκθεση στον ήλιο
🌧️ Ζούμε σε χώρες με λίγο φως
🤰 Είμαστε έγκυες ή 👵 ηλικιωμένοι
🍽️ Δεν καταναλώνουμε επαρκείς τροφές

Συχνές μορφές:

D3 (χοληκαλσιφερόλη) – πιο αποτελεσματική
D2 (εργοκαλσιφερόλη) – φυτικής προέλευσης

Προσοχή στη δοσολογία: ✅ Ασφαλές έως 4000 IU/ημέρα, εκτός εάν υπάρχει ιατρική ένδειξη.

🧯 Υπερβιταμίνωση D

Αν και σπάνια, η υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει:

🧪 Υπερασβεστιαιμία
🤢 Ναυτία, έμετο
😴 Αδυναμία, υπνηλία
💓 Καρδιακές αρρυθμίες

Συμβαίνει μόνο από υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων, όχι από τον ήλιο ή τη διατροφή.

🧬 Βιταμίνη D και COVID-19

🔍 Μελέτες έχουν δείξει πως η βιταμίνη D μπορεί να:

🛡️ Ενισχύσει την άμυνα έναντι των ιώσεων
🩺 Ελαττώσει τη βαρύτητα της λοίμωξης
⛔ Μειώσει τον κίνδυνο επιπλοκών

Ωστόσο, δεν αποτελεί θεραπεία ούτε υποκαθιστά το εμβόλιο.

📊 Έλεγχος βιταμίνης D στο αίμα

Η εξέταση 25(OH)D είναι η πιο αξιόπιστη:

Επίπεδα	Ερμηνεία
< 20 ng/mL	Ανεπάρκεια ⚠️
20–30 ng/mL	Οριακά χαμηλή
30–50 ng/mL	Ιδανική ✅
> 100 ng/mL	Τοξικότητα ⚠️

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για τη Βιταμίνη D 🌞

☀️ Πόσο ήλιο χρειάζομαι για επαρκή βιταμίνη D;

Συνήθως αρκούν 15–30 λεπτά έκθεσης στον ήλιο, 3–4 φορές την εβδομάδα, με γυμνά χέρια και πρόσωπο. Το ιδανικό χρονικό διάστημα είναι 10:00–14:00. Το σκούρο δέρμα, η ηλικία και το αντηλιακό μειώνουν την παραγωγή βιταμίνης D.

🍽️ Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε βιταμίνη D;

Σολομός 🐟
Σαρδέλες
Αυγά 🥚
Εμπλουτισμένο γάλα 🥛
Τυρί 🧀
Μανιτάρια UV 🍄
Μουρουνέλαιο (ιδιαίτερα πλούσιο) 🐠

💊 Είναι απαραίτητο το συμπλήρωμα βιταμίνης D;

Ναι, όταν η έκθεση στον ήλιο ή η διατροφή είναι ανεπαρκής. Ειδικές ομάδες όπως εγκυμονούσες 🤰, ηλικιωμένοι 👵 και παιδιά 👶 συχνά χρειάζονται καθημερινά συμπληρώματα.

👶 Πόση βιταμίνη D χρειάζονται τα παιδιά;

Βρέφη: 400 IU/ημέρα
Παιδιά >1 έτους: 600 IU/ημέρα
Η λήψη πρέπει να ξεκινά από τις πρώτες εβδομάδες ζωής (ειδικά σε θηλάζοντα βρέφη).

👵 Πόση βιταμίνη D πρέπει να παίρνουν οι ηλικιωμένοι;

800–2000 IU/ημέρα, συχνά σε συνδυασμό με ασβέστιο για πρόληψη πτώσεων και οστεοπόρωσης. Η ανεπάρκεια είναι πολύ συχνή στις ηλικίες >65.

🤰 Είναι ασφαλή τα συμπληρώματα βιταμίνης D στην εγκυμοσύνη;

Ναι, και μάλιστα απαραίτητα. Βοηθούν στην ανάπτυξη των οστών του εμβρύου και μειώνουν τον κίνδυνο προεκλαμψίας, διαβήτη κύησης και άλλων επιπλοκών.

⚠️ Μπορώ να πάθω υπερβιταμίνωση D;

Ναι, αλλά μόνο μέσω υπερβολικής λήψης συμπληρωμάτων (>4000 IU/ημέρα χωρίς ιατρική παρακολούθηση). Δεν προκαλείται από τον ήλιο ή τα τρόφιμα.

🩸 Πότε πρέπει να κάνω εξέταση για βιταμίνη D;

Όταν υπάρχουν συμπτώματα (κόπωση, πόνους στα οστά, ευπάθεια σε λοιμώξεις), σε ομάδες κινδύνου, ή προληπτικά το χειμώνα. Η εξέταση λέγεται 25(OH)D.

❓ Συχνές Ερωτήσεις για τη Βιταμίνη D στην Εγκυμοσύνη 🤰

💊 Πόση βιταμίνη D χρειάζεται μια έγκυος καθημερινά;

Η ελάχιστη συνιστώμενη δόση είναι 600 IU/ημέρα, όμως πολλές σύγχρονες μελέτες προτείνουν 1000–2000 IU/ημέρα για βέλτιστη υποστήριξη εγκυμοσύνης και εμβρυϊκής ανάπτυξης.

👶 Πώς βοηθά η βιταμίνη D το έμβρυο;

Ενισχύει την ανάπτυξη των οστών και δοντιών
Βοηθά στο σχηματισμό του ανοσοποιητικού συστήματος
Υποστηρίζει τη νευρολογική ανάπτυξη
Μειώνει τον κίνδυνο για αυτισμό και άσθμα

🚨 Τι κινδύνους έχει η ανεπάρκεια βιταμίνης D στην εγκυμοσύνη;

Προεκλαμψία
Πρόωρος τοκετός
Χαμηλό βάρος γέννησης
Ασθένειες οστών στο νεογνό (π.χ. ραχίτιδα)
Αυξημένος κίνδυνος σακχαρώδη διαβήτη κύησης

🧪 Πότε πρέπει να μετρήσω τα επίπεδα βιταμίνης D στην κύηση;

Ιδανικά στο πρώτο τρίμηνο, ειδικά αν ανήκεις σε ομάδα κινδύνου:

Σκούρο δέρμα
Χειμερινή κύηση
Δίδυμη κύηση
Χαμηλή έκθεση στον ήλιο
Διατροφή φτωχή σε γαλακτοκομικά/ψάρια

🥗 Ποιες τροφές βοηθούν την έγκυο να αυξήσει τη βιταμίνη D φυσικά;

Σολομός, σαρδέλες 🐟
Αυγά 🥚
Εμπλουτισμένο γάλα και γιαούρτι 🥛
Μανιτάρια UV 🍄
Μουρουνέλαιο (μόνο με ιατρική έγκριση)

🩺 Είναι ασφαλές να παίρνω συμπλήρωμα βιταμίνης D στην κύηση;

Ναι, αρκεί να είναι εντός των ασφαλών ορίων (έως 4000 IU/ημέρα) και να συνοδεύεται από ιατρική παρακολούθηση, ιδιαίτερα αν χορηγείται μαζί με άλλα πολυβιταμινούχα σκευάσματα.

👩‍⚕️ Πρέπει να συνεχίσω τη βιταμίνη D και στον θηλασμό;

Ναι! Η βιταμίνη D παραμένει σημαντική και για τη μητέρα και για το βρέφος. Μπορεί να απαιτείται καθημερινό συμπλήρωμα τόσο για την ίδια όσο και για το μωρό.

📚 Βιβλιογραφία

Holick MF. Vitamin D deficiency. New England Journal of Medicine. 2007;357(3):266-281. doi:10.1056/NEJMra070553
Institute of Medicine (IOM). Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. The National Academies Press. 2011.
Wagner CL, Greer FR. Prevention of rickets and vitamin D deficiency in infants, children, and adolescents. Pediatrics. 2008;122(5):1142-1152.
Pludowski P, et al. Vitamin D supplementation guidelines. Nutrients. 2018;10(12):1688. doi:10.3390/nu10121688
Munns CF, et al. Global consensus recommendations on prevention and management of nutritional rickets. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2016;101(2):394–415.
Martineau AR, et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2017;356:i6583.
Ross AC, et al. The 2011 Report on Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D from the Institute of Medicine: What Clinicians Need to Know. J Clin Endocrinol Metab. 2011;96(1):53–58.
NIH Office of Dietary Supplements. Vitamin D Fact Sheet for Health Professionals. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/

Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…