🧬 Τι είναι το HBsAg;
Το HBsAg (Hepatitis B surface antigen – Επιφανειακό Αντιγόνο της Ηπατίτιδας B) είναι η πρώτη και σημαντικότερη ένδειξη λοίμωξης από τον ιό της ηπατίτιδας B (HBV). Ανιχνεύεται στο αίμα λίγες εβδομάδες μετά τη μόλυνση και υποδεικνύει ενεργή παρουσία του ιού στον οργανισμό.
🦠 Πώς λειτουργεί το HBsAg στον οργανισμό;
Το HBsAg αποτελεί το πρωτεϊνικό περίβλημα (επιφανειακή πρωτεΐνη) του ιού HBV. Αν το HBsAg παραμένει στο αίμα για >6 μήνες, αυτό υποδηλώνει χρόνια λοίμωξη. Αν εξαφανιστεί, σημαίνει ανάρρωση ή ανοσία.
🧪 Εξέταση HBsAg – Πότε γίνεται;
Η εξέταση ζητείται σε περιπτώσεις:
Προληπτικού ελέγχου (γενικός έλεγχος ή check-up)
Πριν από χειρουργείο ή αιμοδοσία
Σε εγκύους
Σε ασθενείς με αυξημένες τρανσαμινάσες
Πριν από χορήγηση ανοσοκατασταλτικής αγωγής
Σε άτομα με σεξουαλικές επαφές χωρίς προφύλαξη
Σε οροθετικά άτομα ή χρήστες ουσιών
📊 Πίνακας – Ερμηνεία HBsAg
| HBsAg | Ερμηνεία | Επόμενα βήματα |
|---|---|---|
| Θετικό | Ενεργός λοίμωξη HBV | Έλεγχος anti-HBc, HBeAg, HBV-DNA |
| Αρνητικό | Δεν υπάρχει ενεργός HBV | Έλεγχος anti-HBs (ανοσία) |
| Ψευδώς θετικό | Σπάνιο σε εγκύους/αυτοάνοσα | Επαλήθευση με PCR ή επαναληπτική μέτρηση |
🧬 Συσχετιζόμενοι Δείκτες Ηπατίτιδας B
| Δείκτης | Σημασία |
|---|---|
| HBsAg | Παρουσία ιού, ενεργός λοίμωξη |
| anti-HBs | Ανοσία (φυσική ή μετά εμβολιασμό) |
| anti-HBc | Παλαιότερη έκθεση (IgG/IgM) |
| HBeAg | Υψηλή λοιμογόνος ικανότητα |
| HBV-DNA | Ιικό φορτίο – μετρά τη συγκέντρωση του ιού |
🧠 Οξεία vs Χρόνια Ηπατίτιδα Β
Οξεία Ηπατίτιδα Β
Εμφανίζεται 1-4 μήνες μετά από έκθεση
Συμπτώματα: Πυρετός, ίκτερος, κόπωση, ανορεξία
Συνήθως αυτοϊάται (90% στους ενήλικες)
Χρόνια Ηπατίτιδα Β
HBsAg παραμένει >6 μήνες
Υπάρχει κίνδυνος:
Κίρρωσης
Ηπατοκυτταρικού καρκίνου
Χρήζει τακτικής παρακολούθησης & θεραπείας
🤰 Εγκυμοσύνη & HBsAg
Τι σημαίνει θετικό HBsAg σε έγκυο;
Υπάρχει κίνδυνος κάθετης μετάδοσης από μητέρα → βρέφος
Το νεογνό πρέπει να λάβει:
HBV εμβόλιο εντός 12 ωρών
HBIG (HBV Immune Globulin) ταυτόχρονα
Συνιστάται:
Έλεγχος HBsAg σε κάθε έγκυο στο 1ο τρίμηνο
Εμβολιασμός γυναικών πριν την κύηση αν δεν έχουν ανοσία
🩸 Ηπατίτιδα B και Αιμοδοσία
Άτομα με θετικό HBsAg αποκλείονται μόνιμα από αιμοδοσία
Εξετάζονται επίσης anti-HBc και HBV-DNA
Ασυμπτωματικοί φορείς μπορούν να παραμείνουν αδιάγνωστοι χωρίς συστηματικό έλεγχο
💉 Εμβόλιο κατά της Ηπατίτιδας Β
Περιέχει αντιγόνο HBsAg για πρόκληση ανοσίας
Χορηγείται σε:
Νεογνά (εντός 24 ωρών από τη γέννηση)
Παιδιά (σε 3 δόσεις)
Υγειονομικούς, ασθενείς αιμοκάθαρσης, χρόνια πάσχοντες
Έλεγχος Ανοσίας:
anti-HBs ≥10 IU/mL = Επαρκής ανοσία
<10 IU/mL = Ανάγκη για αναμνηστική δόση
💊 Θεραπεία Χρόνιας Ηπατίτιδας Β
| Αντιιικό | Κατηγορία | Σχόλια |
|---|---|---|
| Tenofovir | NRTI | Πρώτης γραμμής, ασφαλές |
| Entecavir | NRTI | Επίσης πρώτης γραμμής |
| Interferon α | Ιντερφερόνη | Περιορισμένη χρήση σήμερα |
➡️ Στόχος: Καταστολή ιικού φορτίου, διατήρηση αρνητικού HBV-DNA, ιδανικά ορομετατροπή HBsAg → anti-HBs
❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Τι σημαίνει θετικό HBsAg;
Ότι υπάρχει ενεργός HBV λοίμωξη (οξεία ή χρόνια). Απαιτεί περαιτέρω έλεγχο με HBV-DNA, anti-HBc κ.ά.
Πόσο καιρό μένει θετικό το HBsAg;
Αν διαρκέσει >6 μήνες = χρόνια ηπατίτιδα. Αν εξαφανιστεί = ανάρρωση.
Μπορώ να εμβολιαστώ αν έχω περάσει HBV;
Όχι. Αν έχεις θετικά anti-HBs από φυσική νόσηση, δεν χρειάζεσαι εμβόλιο.
Είναι μεταδοτικός ο ιός αν έχω μόνο HBsAg θετικό;
Ναι, είσαι δυνητικά μεταδοτικός, ιδιαίτερα αν έχεις και θετικό HBeAg.
Τι σημαίνει να έχω anti-HBc θετικό και HBsAg αρνητικό;
Πιθανή παλαιά λοίμωξη. Αν τα anti-HBs είναι αρνητικά, μπορεί να χρειαστεί εμβολιασμός.
Τι ακριβώς δείχνει το HBsAg;
Το HBsAg είναι η πρωτεΐνη που καλύπτει τον ιό HBV. Ανιχνεύεται στο αίμα όταν υπάρχει ενεργή παρουσία του ιού, είτε σε οξεία είτε σε χρόνια φάση.
Πότε θεωρείται ότι η λοίμωξη γίνεται χρόνια;
Όταν το HBsAg παραμένει θετικό για διάστημα μεγαλύτερο των έξι (6) μηνών, ταξινομείται ως χρόνια ηπατίτιδα B.
Τι σημαίνει να έχω HBsAg θετικό αλλά HBeAg αρνητικό;
Δείχνει ότι ο ιός υπάρχει, αλλά η λοιμογονός ικανότητα (μεταδοτικότητα) μπορεί να είναι χαμηλότερη. Απαιτείται έλεγχος HBV-DNA για επιβεβαίωση.
Είναι δυνατόν να έχω θετικό HBsAg χωρίς συμπτώματα;
Ναι. Πολλοί φορείς παραμένουν ασυμπτωματικοί για χρόνια, αλλά ο ιός εξακολουθεί να προκαλεί βλάβη στο ήπαρ.
Μπορώ να κάνω το εμβόλιο της ηπατίτιδας B αν είμαι HBsAg θετικός;
Όχι. Το εμβόλιο προορίζεται για άτομα χωρίς ενεργή λοίμωξη. Σε θετικούς φορείς απαιτείται ιατρική παρακολούθηση και πιθανή αντιιική αγωγή.
Αν το HBsAg γίνει αρνητικό, είμαι θεραπευμένος;
Συνήθως ναι. Η απώλεια του HBsAg και η εμφάνιση anti-HBs υποδηλώνει ανάρρωση ή λειτουργική ίαση. Ωστόσο, ο ιός μπορεί να παραμένει λανθάνων στο ήπαρ (cccDNA).
Τι είναι τα «ψευδώς θετικά» αποτελέσματα HBsAg;
Σπάνια, ανοσολογικοί παράγοντες (π.χ. αυτοαντισώματα) ή τεχνικά σφάλματα δίνουν θετικό αποτέλεσμα σε μη μολυσμένους. Επιβεβαιώνουμε με PCR HBV-DNA.
Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχεται το HBsAg σε χρόνιους φορείς;
Συνήθως κάθε 6–12 μήνες μαζί με ηπατικά ένζυμα (ALT/AST) και HBV-DNA, εκτός αν ο γιατρός συστήσει συχνότερα.
Μπορώ να μεταδώσω τον ιό μέσω θηλασμού;
Ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά χαμηλός όταν το νεογνό έχει λάβει εμβόλιο και HBIG. Ο θηλασμός επιτρέπεται γενικά.
Χρειάζομαι ειδική διατροφή αν είμαι HBsAg θετικός;
Δεν υπάρχει ειδική «δίαιτα HBV». Συνίσταται υγιεινή διατροφή, αποφυγή αλκοόλ και προσοχή σε ηπατοτοξικά φάρμακα/βότανα.
Πρέπει να ενημερώσω τον/την σύντροφό μου;
Ναι. Ο HBV μεταδίδεται σεξουαλικά· ο/η σύντροφος πρέπει να ελεγχθεί και να εμβολιαστεί.
Πότε χορηγείται προφυλακτική θεραπεία (HBIG);
Σε νεογνά HBsAg-θετικών μητέρων, σε τυχαία έκθεση (βελόνα) και σε οροαρνητικά άτομα με υψηλού κινδύνου επαφή εντός 24–72 ωρών.
Τι είναι ο «ανενεργός φορέας»;
Άτομο με θετικό HBsAg, αρνητικό HBeAg, χαμηλό HBV-DNA (<2 000 IU/mL) και φυσιολογικές τρανσαμινάσες. Χρειάζεται παρακολούθηση, όχι πάντα θεραπεία.
Μπορώ να δωρίσω όργανα αν είμαι φορέας HBsAg;
Μερικά κέντρα μεταμόσχευσης αποδέχονται όργανα από HBV-θετικούς δότες για HBV-θετικούς λήπτες. Απαιτείται ειδική διαδικασία.
Ποια φάρμακα πρέπει να αποφεύγω;
Αποφυγή αλκοόλ, περιορισμός παρακεταμόλης >2 g/ημέρα και προσοχή σε ηπατοτοξικούς παράγοντες (π.χ. αναβολικά, βότανα kava).
Πότε ξεκινά αντιιική θεραπεία;
– ALT >2×ULN **και** HBV-DNA >20 000 IU/mL (HBeAg+)
– ALT >2×ULN **και** HBV-DNA >2 000 IU/mL (HBeAg–)
– Κίρρωση, ανοσοκαταστολή ή θετικό οικογενειακό ιστορικό HCC
Τελική απόφαση από ηπατολόγο.
Πόσο διαρκεί η θεραπεία με tenofovir ή entecavir;
Συνήθως μακροχρόνια (πολλά έτη). Διακοπή όταν επιτευχθεί απώλεια HBsAg ή με βάση εξειδικευμένα κριτήρια.
Υπάρχει πιθανότητα ίασης με τα νέα φάρμακα;
Εξελίσσονται πειραματικές θεραπείες (RNA-interference, Capsid inhibitors). Οι περισσότερες κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε φάση 2–3.
Τι εξετάσεις χρειάζομαι για καρκίνο ήπατος;
Σε χρόνια HBV, υπέρηχος ήπατος & AFP κάθε 6 μήνες για έγκαιρη ανίχνευση ηπατοκυτταρικού καρκίνου.
Πώς προστατεύομαι στην καθημερινότητα;
– Χρήση προφυλακτικού
– Μη κοινή χρήση ξυραφιών/οδοντόβουρτσας
– Κάλυψη ανοιχτών πληγών
– Τακτικός εμβολιασμός οικογενειακών μελών
Μπορεί ο HBV να «ξαναξυπνήσει» μετά από χρόνια;
Ναι, ιική επανενεργοποίηση μπορεί να συμβεί με ανοσοκαταστολή (π.χ. βιολογικά, χημειοθεραπεία). Γι’ αυτό απαιτείται προεγχειρητικός/προθεραπευτικός έλεγχος.