💊 Αντιμετώπιση:

• Φωσφοροδεσμευτικά (π.χ. σεβελαμέρη, ανθρακικό ασβέστιο)

• Περιορισμός φωσφόρου στη διατροφή

• Αιμοκάθαρση (σε βαριές περιπτώσεις)

• Αντιμετώπιση υποασβεστιαιμίας

🧠 Φώσφορος και Νεφρική Νόσος

Στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια παρατηρείται:

• Μειωμένη απέκκριση φωσφόρου

• Αύξηση FGF-23

• Μειωμένη βιταμίνη D

• Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός

• → Οστική νόσος (renal osteodystrophy)

🧬 Ρύθμιση Φωσφόρου – PTH, Βιταμίνη D, FGF-23

💊 Φάρμακα που επηρεάζουν τον φώσφορο

• Αντιόξινα με αλουμίνιο / μαγνήσιο → ↓ απορρόφηση

• Διουρητικά (αγκύλης) → ↑ απώλεια

• Βιταμίνη D → ↑ απορρόφηση

• Ινσουλίνη → ενδοκυττάρια μετακίνηση

• • Υποπαραθυρεοειδισμό

  • Υπερβολική λήψη βιταμίνης D ή P

  • Κυτταρική λύση (αιμόλυση, καρκίνος)

  • Σπάνια: ακρομεγαλία ή θυρεοτοξίκωσηΣεβελαμέρη, λανθανίου → φωσφοροδεσμευτικά

    ❓ Συχνές Ερωτήσεις για τον Φώσφορο (FAQ)

    ---

    1. 🦴 Ποιος είναι ο ρόλος του φωσφόρου στον ανθρώπινο οργανισμό;

    Ο φώσφορος:

    • Αποτελεί δομικό συστατικό των οστών και των δοντιών (υδροξυαπατίτης).

    • Είναι απαραίτητος για τον μεταβολισμό ενέργειας (ATP, ADP).

    • Συμμετέχει στον σχηματισμό DNA, RNA και κυτταρικών μεμβρανών (φωσφολιπίδια).

    • Ρυθμίζει την οξεοβασική ισορροπία του αίματος.

    ---

    2. ⚖️ Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα φωσφόρου;

    Για ενήλικες: 2.5 – 4.5 mg/dL
    Για παιδιά: 4.0 – 7.0 mg/dL
    Σε χρόνια νεφρική νόσο: επιδιωκόμενος στόχος <5.5 mg/dL

    ---

    3. 📉 Τι σημαίνει υποφωσφαταιμία;

    Είναι η χαμηλή συγκέντρωση φωσφόρου στον ορό (<2.5 mg/dL).
    Προκαλείται από:

    • Δυσαπορρόφηση ή έλλειψη βιταμίνης D

    • Ινσουλινοθεραπεία

    • Επανασίτιση σε υποσιτισμό

    • Αλκοολισμό ή χρήση αντιόξινων

    Συμπτώματα: αδυναμία, σπασμοί, ραβδομυόλυση, καρδιακή ανεπάρκεια

    ---

    4. 📈 Τι σημαίνει υπερφωσφαταιμία;

    Είναι η υψηλή συγκέντρωση φωσφόρου στον ορό (>4.5 mg/dL).
    Προκαλείται κυρίως από:

    • Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

    • Υποπαραθυρεοειδισμό

    • Ραβδομυόλυση ή κυτταρική λύση

    • Υπερβιταμίνωση D

    Συμπτώματα: υποασβεστιαιμία, κνησμός, ασβεστοποίηση ιστών

    ---

    5. 🧪 Ποιοι δείκτες εξετάζονται μαζί με τον φώσφορο;

    • Ασβέστιο (Ca)

    • Παραθορμόνη (PTH)

    • Βιταμίνη D (25(OH)D και 1,25(OH)₂D)

    • Κρεατινίνη / GFR

    • Αλκαλική φωσφατάση (ALP)

    • Φώσφορος ούρων (σε 24ωρο)

    ---

    6. 🩺 Τι προκαλεί ο φώσφορος στους νεφροπαθείς;

    Η συσσώρευση φωσφόρου:

    • Προκαλεί δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό

    • Οδηγεί σε αγγειακή ασβεστοποίηση

    • Επιδεινώνει την καρδιαγγειακή πρόγνωση

    • Συνδέεται με οστική νόσο (renal osteodystrophy)

    ---

    7. 🧃 Ποια είναι τα κύρια διατροφικά τρόφιμα πλούσια σε φώσφορο;

    • Κρέατα, ψάρια, αυγά

    • Τυριά και γαλακτοκομικά

    • Ξηροί καρποί, όσπρια

    • Αναψυκτικά τύπου cola (φωσφορικό οξύ)

    📌 Προσοχή σε νεφροπαθείς: η φυτική προέλευση φωσφόρου απορροφάται λιγότερο.

    ---

    8. 💊 Ποια φάρμακα επηρεάζουν τα επίπεδα φωσφόρου;

    • Αντιόξινα με αλουμίνιο → ↓ απορρόφηση P

    • Σεβελαμέρη, λανθάνιο → δεσμεύουν P στον εντερικό αυλό

    • Βιταμίνη D → ↑ απορρόφηση P

    • Φαινυτοΐνη, ινσουλίνη → μετακίνηση P ενδοκυττάρια

    ---

    9. ⚙️ Πώς ρυθμίζεται το φωσφορικό ισοζύγιο;

    Από:

    • PTH → αυξάνει νεφρική αποβολή P

    • Βιταμίνη D → αυξάνει απορρόφηση P από έντερο

    • FGF-23 → μειώνει επαναρρόφηση P και καταστέλλει βιταμίνη D

    ---

    10. 📍 Τι σημαίνει η παρουσία υψηλού φωσφόρου σε ασθενή με φυσιολογική νεφρική λειτουργία;

    Μπορεί να υποδηλώνει:

    • Υποπαραθυρεοειδισμό

    • Υπερβολική λήψη βιταμίνης D ή P

    • Κυτταρική λύση (αιμόλυση, καρκίνος)

    • Σπάνια: ακρομεγαλία ή θυρεοτοξίκωση

  📚 Βιβλιογραφία

  1. Guyton & Hall. Textbook of Medical Physiology, 14th Ed., Elsevier

  2. National Kidney Foundation – Phosphorus & Kidney Disease

  3. UpToDate – Hypophosphatemia & Hyperphosphatemia

  4. Mayo Clinic Laboratories – Phosphorus, Serum

  5. Ketteler M et al. Management of hyperphosphatemia in CKD, Kidney Int.

  6. Felsenfeld AJ, Levine BS. Disorders of phosphorus metabolism. Semin Nephrol.

  7. Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium, Phosphorus, Magnesium, 2011.