CRP.jpg

🔍 Τι είναι η CRP;

Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται από το ήπαρ ως απάντηση σε φλεγμονή. Όταν στο σώμα υπάρχει οξεία ή χρόνια φλεγμονώδης διαδικασία, τα επίπεδα της CRP στο αίμα αυξάνονται σημαντικά.

📌 Η CRP αποτελεί έναν από τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους βιοδείκτες φλεγμονής στην κλινική πράξη.

📍 Χρήσεις της CRP στην Ιατρική:
✅ Διάγνωση οξέων φλεγμονωδών καταστάσεων
✅ Παρακολούθηση χρονίων νοσημάτων
✅ Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας θεραπείας
✅ Εκτίμηση καρδιολογικού κινδύνου
✅ Έλεγχος λοιμώξεων
✅ Διάκριση μεταξύ ιογενούς και βακτηριακής λοίμωξης

🩸 CRP vs ΤΚΕ – Ποια η Διαφορά;

CRP TKE

Η CRP (C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη) και η ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών) είναι δύο πολύ συχνές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση φλεγμονής.
Παρόλο που έχουν κοινό στόχο (ανίχνευση φλεγμονής), υπάρχουν σημαντικές διαφορές:

ΠαράμετροςCRPΤΚΕ
ΤύποςΠρωτεΐνη οξείας φάσηςΡυθμός καθίζησης ερυθρών
ΑνταπόκρισηΤαχεία (σε ώρες)Αργή (ημέρες)
ΕυαισθησίαΠολύ υψηλήΜέτρια
ΕιδικότηταΥψηλότερηΧαμηλότερη
Διάρκεια αύξησηςΜειώνεται γρήγορα με βελτίωσηΠαραμένει αυξημένη για εβδομάδες
ΧρήσηΠαρακολούθηση οξείας φλεγμονήςΧρόνιες φλεγμονές, ρευματικά
Επηρεάζεται απόΛίγα εξωγενή παράγονταΗλικία, αναιμία, κύηση, παχυσαρκία

👉 Συμπέρασμα:

✅ Η CRP είναι πιο χρήσιμη για την άμεση ανίχνευση και την παρακολούθηση της φλεγμονής (π.χ. λοιμώξεις, COVID-19, χειρουργικά περιστατικά).

✅ Η ΤΚΕ παραμένει χρήσιμη κυρίως σε χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγγειίτιδες), αλλά λόγω της αργής αντίδρασης χρησιμοποιείται κυρίως συμπληρωματικά.

Στην πράξη, οι δύο εξετάσεις συχνά γίνονται μαζί, γιατί προσφέρουν συμπληρωματικές πληροφορίες για τη φλεγμονώδη διεργασία.

❓ Γιατί να μετρήσω CRP;

Η μέτρηση της CRP προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την παρουσία και την ένταση φλεγμονής στο σώμα. Είναι χρήσιμη:
✅ Για διάγνωση λοιμώξεων ή αυτοάνοσων νοσημάτων
✅ Για εκτίμηση καρδιοαγγειακού κινδύνου μέσω της hs-CRP
✅ Για παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας θεραπείας
✅ Για διαχωρισμό ιογενούς και βακτηριακής λοίμωξης
✅ Στη διαχείριση χρονίων νοσημάτων με φλεγμονώδη χαρακτήρα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, νόσος Crohn)
✅ Στην παρακολούθηση φλεγμονής σε ασθενείς με COVID-19 ή άλλες σοβαρές λοιμώξεις

Η CRP είναι μία γρήγορη, απλή και ευρέως διαθέσιμη εξέταση που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διαγνωστική προσέγγιση και στη συνολική αξιολόγηση της υγείας.

❓ Τι είναι το hs-CRP;

Η hs-CRP είναι η υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, μέτρηση που ανιχνεύει χαμηλά επίπεδα φλεγμονής σχετιζόμενης με καρδιολογικό κίνδυνο.

❓ Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές hs-CRP;

Λιγότερο από 1 mg/L θεωρείται χαμηλός καρδιοαγγειακός κίνδυνος. 1-3 mg/L μέτριος, πάνω από 3 mg/L υψηλός κίνδυνος.

❓ Πότε πρέπει να κάνω hs-CRP;

Όταν υπάρχει ανάγκη για **καρδιολογικό προληπτικό έλεγχο**, ειδικά σε άτομα με παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, υπέρταση, αυξημένη χοληστερίνη, διαβήτη).

CRP vs hs-CRP — Πότε χρησιμοποιείται η καθεμία;

Χαρακτηριστικό CRP hs-CRP
Σκοπός Ανίχνευση οξείας φλεγμονής Πρόβλεψη καρδιολογικού κινδύνου
Περιοχή τιμών 0 – >200 mg/L 0 – 10 mg/L
Τύπος φλεγμονής Έντονη / ενεργός φλεγμονή Χαμηλού βαθμού (χρόνια) φλεγμονή
Συνήθη αίτια Λοιμώξεις, αυτοάνοσα, τραύματα Αθηροσκλήρωση, καρδιοαγγειακές παθήσεις
Κλινική χρήση Διάγνωση/παρακολούθηση φλεγμονής Πρόληψη και εκτίμηση καρδιοαγγειακού κινδύνου
Πληθυσμός Όλοι οι ασθενείς Άτομα με καρδιολογικούς παράγοντες κινδύνου

ΧαρακτηριστικόCRPhs-CRP
ΣκοπόςΑνίχνευση οξείας φλεγμονήςΠρόβλεψη καρδιολογικού κινδύνου
Περιοχή τιμών0 – >200 mg/L0 – 10 mg/L
Τύπος φλεγμονήςΈντονη / ενεργός φλεγμονήΧαμηλού βαθμού (χρόνια) φλεγμονή
Συνήθη αίτιαΛοιμώξεις, αυτοάνοσα, τραύματαΑθηροσκλήρωση, καρδιοαγγειακές παθήσεις
Κλινική χρήσηΔιάγνωση/παρακολούθηση φλεγμονήςΠρόληψη και εκτίμηση καρδιοαγγειακού κινδύνου
ΠληθυσμόςΌλοι οι ασθενείςΆτομα με καρδιολογικούς παράγοντες κινδύνου

📝 Συμπέρασμα: Τι να Θυμάστε για την CRP

Η CRP και η hs-CRP είναι χρήσιμα εργαλεία για τη διάγνωση, την παρακολούθηση και την πρόβλεψη υγείας.

Η CRP βοηθά στην αναγνώριση φλεγμονής από ποικίλα αίτια — από λοιμώξεις και αυτοάνοσα, έως καρκίνο και COVID-19.

Η hs-CRP, από την άλλη πλευρά, παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τον καρδιολογικό κίνδυνο, ακόμα και όταν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα.

Η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων, πάντα σε συνεργασία με τον ιατρό σας και σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις και κλινική εικόνα, είναι το κλειδί για την ορθή αξιολόγηση της υγείας σας.

Η διατροφή, η άσκηση και ο υγιεινός τρόπος ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της CRP και να προάγουν την καλή υγεία.

🧪 Πώς μετράται η CRP;

Η CRP μετράται μέσω απλής αιματολογικής εξέτασης.
Δεν απαιτείται ειδική προετοιμασία ή νηστεία.

✅ Λαμβάνεται δείγμα αίματος
✅ Ανάλυση στο εργαστήριο
✅ Αποτελέσματα διαθέσιμα συνήθως την ίδια ημέρα


📊 Φυσιολογικές Τιμές CRP

ΚατηγορίαΤιμή CRP
Φυσιολογική< 1 mg/L
Ήπια αύξηση1 – 3 mg/L
Μέτρια αύξηση3 – 10 mg/L
Υψηλή αύξηση> 10 mg/L

📍 Οι φυσιολογικές τιμές ενδέχεται να διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο και τις μονάδες μέτρησης.

CRP αιτίες

🔥 Αιτίες Αυξημένων Τιμών CRP

✅ Οξείες λοιμώξεις (π.χ. βακτηριακές πνευμονίες)
✅ Αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος)
✅ Κακοήθειες (π.χ. καρκίνος)
✅ Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (π.χ. νόσος Crohn)
✅ Καρδιοαγγειακές παθήσεις (π.χ. αθηροσκλήρωση)
✅ Μεταγχειρητικές καταστάσεις
✅ Τραυματισμοί
✅ Παχυσαρκία
Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
✅ Λήψη καπνού
✅ COVID-19 και άλλες ιογενείς λοιμώξεις

🏃‍♂️ CRP και Τρόπος Ζωής: Τι να Αλλάξετε για να Μειώσετε τη Φλεγμονή

Αρκετοί τρόποι ζωής και καθημερινές μας συνήθειες επηρεάζουν άμεσα τα επίπεδα της CRP και κατ’ επέκταση τη φλεγμονή στο σώμα:

Υγιεινή διατροφή — πλούσια σε:
🥦 Λαχανικά
🍓 Φρούτα
🐟 Ωμέγα-3 λιπαρά (ψάρια, λιναρόσπορος)
🍚 Ολικής άλεσης δημητριακά

Μείωση κατανάλωσης:
🚫 Τρανς λιπαρών
🚫 Επεξεργασμένων τροφών
🚫 Υπερβολικής ζάχαρης

Τακτική σωματική άσκηση — 30’ τουλάχιστον 5 φορές/εβδομάδα

Διακοπή καπνίσματος 🚭

Έλεγχος σωματικού βάρους — απώλεια περιττών κιλών μειώνει τη CRP

Διαχείριση stress — μέσω mindfulness, yoga ή χαλάρωσης

Έλεγχος σακχαρώδους διαβήτη και υπέρτασης


Μικρές αλλαγές καθημερινά μπορούν να οδηγήσουν σε βελτίωση της CRP, αλλά και της συνολικής υγείας σας! 🌟



🩺 Διαγνωστικός Ρόλος της CRP

Η CRP (C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη) είναι ένας από τους πιο χρήσιμους και ευρέως χρησιμοποιούμενους δείκτες φλεγμονής στην κλινική πράξη.

Αν και δεν είναι ειδική για συγκεκριμένο νόσημα, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την παρουσία, την ένταση και την πορεία της φλεγμονής.

Πώς χρησιμοποιείται διαγνωστικά:

Ανίχνευση φλεγμονής — Αποκαλύπτει την παρουσία οξείας ή χρόνιας φλεγμονώδους διεργασίας.

Διάκριση μεταξύ ιογενούς και βακτηριακής λοίμωξης
→ Βακτηριακές λοιμώξεις προκαλούν πολύ υψηλή CRP (>50-100 mg/L),
→ Ιογενείς συνήθως μικρότερη αύξηση.

Αξιολόγηση σοβαρότητας λοίμωξης ή νόσου — Υψηλότερες τιμές CRP συσχετίζονται με σοβαρότερη φλεγμονή.

Παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας
→ Μείωση της CRP υποδηλώνει ανταπόκριση σε αντιβιοτικά ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

Πρόγνωση σε COVID-19 και λοιμώξεις
→ Υψηλή CRP συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

Εκτίμηση καρδιοαγγειακού κινδύνου (με hs-CRP)
→ Χαμηλού βαθμού φλεγμονή σχετίζεται με αθηροσκλήρωση.

Διάγνωση και παρακολούθηση ρευματικών νοσημάτων
→ Χρήσιμη σε αρθρίτιδες, αγγειίτιδες, λύκο.

Μετά από χειρουργείο ή τραύμα
→ Η πορεία της CRP βοηθά στην ανίχνευση μετεγχειρητικών λοιμώξεων ή επιπλοκών.

Πλεονεκτήματα CRP:

✅ Φθηνή εξέταση
✅ Εύκολα διαθέσιμη
✅ Γρήγορο αποτέλεσμα
✅ Μεγάλη δυναμική — αυξάνεται και μειώνεται γρήγορα
✅ Κατάλληλη για επαναληπτικούς ελέγχους



hs CRP

❤️ CRP και Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

Η CRP, και ειδικότερα η hs-CRP (high-sensitivity CRP), αποτελεί πλέον έναν από τους πιο αναγνωρισμένους βιοδείκτες πρόβλεψης καρδιοαγγειακού κινδύνου.

Πώς συνδέεται η CRP με την καρδιοπάθεια;

📌 Η αθηροσκλήρωση, δηλαδή η φλεγμονή του τοιχώματος των αρτηριών, είναι χρόνια φλεγμονώδης διεργασία.

Η χαμηλού βαθμού φλεγμονή, όπως μετράται από την hs-CRP, σχετίζεται με:
✅ Σχηματισμό αθηρωματικών πλακών
✅ Ρήξη πλακών
✅ Θρομβώσεις
✅ Αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ)


📊 Τιμές hs-CRP και Καρδιοαγγειακός Κίνδυνος:

hs-CRP (mg/L)Καρδιοαγγειακός Κίνδυνος
< 1Χαμηλός
1 – 3Μέτριος
> 3Υψηλός

👉 Οι τιμές > 3 mg/L υποδηλώνουν υψηλό καρδιοαγγειακό κίνδυνο, ακόμη και σε άτομα χωρίς άλλα προφανή συμπτώματα.


Πότε να κάνετε μέτρηση hs-CRP:

✅ Όταν έχετε παράγοντες κινδύνου:
→ Οικογενειακό ιστορικό
→ Υπέρταση
→ Υψηλή χοληστερίνη
→ Σακχαρώδη διαβήτη
→ Κάπνισμα
→ Παχυσαρκία

✅ Για προληπτικό έλεγχο — ειδικά αν τα λιπίδια είναι φυσιολογικά αλλά υπάρχει υποψία υποκλινικής αθηροσκλήρωσης.


Γιατί είναι χρήσιμη:

✅ Η hs-CRP δεν αντικαθιστά τον έλεγχο λιπιδίων ή την κλασική καρδιολογική εκτίμηση.
✅ Όμως προσθέτει προγνωστική αξία:
→ Αν έχετε χαμηλά λιπίδια αλλά υψηλή hs-CRP, υπάρχει υποκλινική φλεγμονώδης διεργασία στις αρτηρίες.

✅ Συνδυάζεται με LDL, HDL, ΤΚΕ και άλλους δείκτες.


Πώς μειώνουμε την hs-CRP:

✅ Με στατίνες (που μειώνουν φλεγμονή & LDL)
✅ Με μεσογειακή διατροφή
✅ Με απώλεια βάρους
✅ Με άσκηση
✅ Με διακοπή καπνίσματος
✅ Με έλεγχο διαβήτη και υπέρτασης

🧬 Τι είναι το hs-CRP (CRP Υψηλής Ευαισθησίας);

Η hs-CRP (high-sensitivity CRP, CRP υψηλής ευαισθησίας) είναι μια εξειδικευμένη μορφή της μέτρησης της CRP, με στόχο τον εντοπισμό πολύ χαμηλών επιπέδων φλεγμονής που σχετίζονται με τον καρδιολογικό κίνδυνο.

Σε αντίθεση με την κλασική CRP που ανιχνεύει έντονες φλεγμονώδεις καταστάσεις, η hs-CRP:
✅ Μετρά πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις (κάτω από 1 mg/L)
✅ Προβλέπει την πιθανότητα εμφάνισης αθηροσκλήρωσης
✅ Χρησιμοποιείται ευρέως στην πρόληψη καρδιαγγειακών συμβάντων (έμφραγμα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο)

Γι’ αυτό και αποτελεί εργαλείο ρουτίνας στον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο, ειδικά σε άτομα χωρίς εμφανή συμπτώματα αλλά με άλλους παράγοντες κινδύνου.



🦠 CRP και COVID-19

CRP Covid

Η μέτρηση της CRP έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στην εκτίμηση της βαρύτητας και της εξέλιξης της λοίμωξης COVID-19.

📍 Σε ασθενείς με λοίμωξη SARS-CoV-2, η CRP:

✅ Αποτελεί δείκτη φλεγμονώδους αντίδρασης
✅ Συσχετίζεται με τη βαρύτητα της νόσου
✅ Συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών, όπως πνευμονία ή σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS)
✅ Μπορεί να καθοδηγήσει την ανάγκη για νοσηλεία ή ΜΕΘ
✅ Παρακολουθεί την απόκριση στη θεραπεία

📊 Τιμές CRP σε COVID-19:

Επίπεδο CRPΚλινική Σημασία στην COVID-19
< 10 mg/LΉπια ή πρώιμη φάση λοίμωξης
10 – 50 mg/LΜέτρια φλεγμονώδης αντίδραση
> 50 mg/LΣοβαρή φλεγμονή, αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών
> 100 mg/LΠολύ σοβαρή φλεγμονή, συχνά ένδειξη για πιθανή ΜΕΘ

🔎 Μελέτες έχουν δείξει ότι οι υψηλές τιμές CRP (>50-100 mg/L) σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα επιδείνωσης, ανάγκης για αναπνευστική υποστήριξη, ακόμα και θνητότητας.

Η CRP παρακολουθείται συχνά καθημερινά σε νοσηλευόμενους ασθενείς COVID-19.

📍 Πλεονεκτήματα χρήσης της CRP στην COVID-19:

✅ Φθηνή και άμεσα διαθέσιμη εξέταση
✅ Ευαίσθητος δείκτης εξέλιξης της νόσου
✅ Βοηθά στη λήψη αποφάσεων για θεραπεία (π.χ. κορτικοστεροειδή)
✅ Παρακολούθηση αποτελεσματικότητας αγωγής

❓ Γιατί μετράμε CRP σε ασθενείς με COVID-19;

Η CRP βοηθά στην εκτίμηση της φλεγμονής, της βαρύτητας της λοίμωξης και του κινδύνου επιπλοκών στους ασθενείς με COVID-19. Είναι χρήσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου.

❓ Ποιες τιμές CRP θεωρούνται υψηλές στην COVID-19;

Τιμές άνω των 50 mg/L υποδηλώνουν σοβαρή φλεγμονή, ενώ επίπεδα >100 mg/L σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και ανάγκη για εντατική φροντίδα.

❓ Η CRP προβλέπει αν θα χρειαστώ νοσηλεία ή ΜΕΘ λόγω COVID-19;

Ναι. Υψηλές τιμές CRP συσχετίζονται με μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσου και ανάγκης για νοσηλεία ή υποστήριξη σε ΜΕΘ.

❓ Η CRP μειώνεται καθώς βελτιώνεται η λοίμωξη COVID-19;

Ναι. Η σταδιακή μείωση της CRP αποτελεί ένδειξη βελτίωσης της φλεγμονής και θετικής ανταπόκρισης στη θεραπεία.



🤰 CRP και Εγκυμοσύνη

CRP εγκυμοσύνη

Κατά την εγκυμοσύνη, τα επίπεδα CRP μπορεί να παρουσιάζουν φυσιολογικά ήπια αύξηση, ως αποτέλεσμα των φυσιολογικών μεταβολών του ανοσοποιητικού συστήματος.

👉 Σε υγιείς εγκυμονούσες, η CRP συχνά κυμαίνεται ως 5-10 mg/L χωρίς να υποδηλώνει παθολογία.

Πότε μας ανησυχεί υψηλή CRP στην εγκυμοσύνη:

CRP > 10-20 mg/L:
→ Μπορεί να υποδηλώνει λοίμωξη (π.χ. ουρολοίμωξη, χοριοαμνιονίτιδα) ή
φλεγμονώδη επιπλοκή της κύησης.

Πολύ υψηλές τιμές CRP (> 30-50 mg/L):
→ Συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο προεκλαμψίας
→ Μπορεί να αποτελούν ένδειξη πρόωρου τοκετού
→ Ενδέχεται να απαιτούν περαιτέρω έλεγχο για ενδομητρίτιδα ή λοίμωξη πλακούντα.

📌 Η CRP δεν επηρεάζει άμεσα το έμβρυο, αλλά είναι σημαντικό εργαλείο για τον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών επιπλοκών στην έγκυο.

Τι πρέπει να προσέχει η έγκυος:

✅ Ακολουθία προγεννητικών εξετάσεων
✅ Άμεση ενημέρωση του γυναικολόγου αν προκύψουν συμπτώματα (πυρετός, κοιλιακό άλγος, κακουχία)
✅ Επαναληπτικός έλεγχος CRP αν χρειαστεί
✅ Συνδυασμός CRP + άλλες εξετάσεις (λευκά αιμοσφαίρια, λοιμώδης έλεγχος)

❓ Είναι φυσιολογικό να αυξηθεί η CRP στην εγκυμοσύνη;

Ναι, μια ήπια αύξηση της CRP (έως 5-10 mg/L) θεωρείται φυσιολογική λόγω των αλλαγών στο ανοσοποιητικό σύστημα κατά την κύηση.

❓ Ποιες τιμές CRP στην εγκυμοσύνη χρειάζονται διερεύνηση;

Τιμές πάνω από 10-20 mg/L μπορεί να υποδηλώνουν φλεγμονή ή λοίμωξη και απαιτούν περαιτέρω έλεγχο από τον ιατρό.

❓ Υψηλή CRP μπορεί να επηρεάσει το μωρό;

Όχι άμεσα, αλλά οι αιτίες που οδηγούν σε αυξημένη CRP (όπως λοίμωξη ή φλεγμονή) μπορεί να επηρεάσουν την κύηση ή να αυξήσουν τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού.

❓ Χρειάζεται ειδική προετοιμασία για τη μέτρηση CRP στην εγκυμοσύνη;

Όχι, η CRP μετριέται με απλή αιμοληψία και δεν απαιτείται ειδική προετοιμασία ή νηστεία.



🍎 Πώς να μειώσετε την CRP

✅ Υγιεινή διατροφή (πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ωμέγα-3 λιπαρά)
✅ Απώλεια βάρους
✅ Σωματική άσκηση
✅ Διακοπή καπνίσματος
✅ Έλεγχος σακχαρώδη διαβήτη
✅ Έλεγχος υπέρτασης
✅ Φαρμακευτική αγωγή (π.χ. στατίνες) σε ειδικές περιπτώσεις


💊 Φάρμακα που επηρεάζουν την CRP

Ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν τα επίπεδα της CRP στο αίμα — είτε μειώνοντάς τα, είτε μεταβάλλοντάς τα έμμεσα λόγω της δράσης τους στη φλεγμονή.
Φάρμακα που Μειώνουν την CRP:
ΚατηγορίαΕπίδραση
ΣτατίνεςΜείωση
Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ)Μείωση
ΚορτικοστεροειδήΜείωση
DMARDs (Ανοσοτροποποιητικά / αντιρρευματικά)Μείωση
Βιολογικοί παράγοντες (anti-TNF, anti-IL-6)Ισχυρή μείωση

👉 Αυτά τα φάρμακα μειώνουν τη CRP κυρίως επειδή μειώνουν τη φλεγμονώδη δραστηριότητα που την προκαλεί.


Φάρμακα που Μπορεί να Αυξήσουν ή να Μην Επηρεάζουν σημαντικά:

ΚατηγορίαΕπίδραση
Ορμονικά αντισυλληπτικάΉπια αύξηση (πιθανή)
Αναβολικά στεροειδήΉπια αύξηση
Αντιϋπερτασικά φάρμακαΔεν επηρεάζουν σημαντικά
Αντιβιοτικά (κατά τη διάρκεια λοίμωξης)Μείωση CRP εφόσον επιτυγχάνεται αντιμετώπιση λοίμωξης

📅 Πότε πρέπει να γίνει επανέλεγχος CRP;

✅ Μετά από 1-2 εβδομάδες για εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία
✅ Κατόπιν ιατρικής οδηγίας σε χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις

📚 Σχετικά Άρθρα (internal links)

👉 Αιματοκρίτης: Τιμές και Τι Δείχνει για την Υγεία σας
👉 ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών) – Πότε αυξάνεται;
👉 Προκαλσιτονίνη: Δείκτης Βακτηριακής Λοίμωξης
👉 LDL Χοληστερόλη και Καρδιολογικός Κίνδυνος

❓ FAQ για την CRP

❓ Τι είναι η CRP;

Η CRP (C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη) είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται από το ήπαρ ως απόκριση σε φλεγμονή στο σώμα. Αποτελεί ευαίσθητο δείκτη φλεγμονής και χρησιμοποιείται ευρέως στην κλινική πράξη.

❓ Πότε μετράμε την CRP;

Σε περίπτωση υποψίας φλεγμονής, λοιμώξεων, αυτοάνοσων νοσημάτων, ρευματολογικών παθήσεων, καρδιοαγγειακού ελέγχου (hs-CRP) ή παρακολούθησης COVID-19.

❓ Ποιες τιμές CRP θεωρούνται φυσιολογικές;

Τιμές < 1 mg/L θεωρούνται φυσιολογικές. Τιμές 1-3 mg/L ήπια αυξημένες. Πάνω από 10 mg/L υποδηλώνουν ενεργή φλεγμονή.

❓ Τι είναι το hs-CRP;

Η hs-CRP (υψηλής ευαισθησίας CRP) είναι ειδική εξέταση για πρόβλεψη καρδιοαγγειακού κινδύνου. Ανιχνεύει χαμηλά επίπεδα φλεγμονής που σχετίζονται με αθηροσκλήρωση.

❓ Ποια η διαφορά CRP και hs-CRP;

Η hs-CRP είναι εξειδικευμένη εξέταση για πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις CRP, ειδικά για καρδιολογικό έλεγχο. Η απλή CRP χρησιμοποιείται για λοιμώξεις, φλεγμονές, αυτοάνοσα.

❓ Ποια η διαφορά CRP και ΤΚΕ;

Η CRP είναι πρωτεΐνη οξείας φάσης και αυξάνεται γρήγορα σε φλεγμονή, ενώ η ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών) είναι πιο αργή και επηρεάζεται από περισσότερους παράγοντες (π.χ. ηλικία, εγκυμοσύνη). Η CRP προσφέρει πιο άμεση και ευαίσθητη εικόνα φλεγμονής.

❓ Μπορώ να έχω αυξημένη ΤΚΕ αλλά φυσιολογική CRP;

Ναι, ειδικά σε χρόνιες καταστάσεις ή σε ηλικιωμένους. Η ΤΚΕ μπορεί να παραμένει αυξημένη ενώ η CRP έχει επανέλθει στο φυσιολογικό.

❓ Ποιες εξετάσεις είναι πιο χρήσιμες για οξεία φλεγμονή;

Η CRP λόγω ταχείας απόκρισης (σε ώρες) είναι ιδανική για οξεία φλεγμονή, λοιμώξεις και παρακολούθηση θεραπείας.

❓ Τι επηρεάζει την ΤΚΕ;

Ηλικία, φύλο, εγκυμοσύνη, αναιμία, παχυσαρκία, ρευματικά νοσήματα. Για αυτό και συχνά ερμηνεύεται μαζί με CRP.

❓ Η CRP αυξάνεται σε COVID-19;

Ναι. Στη λοίμωξη COVID-19, οι υψηλές τιμές CRP συνδέονται με βαρύτερη νόσο και αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

❓ Είναι φυσιολογικό να αυξηθεί η CRP στην εγκυμοσύνη;

Μικρή αύξηση (έως 5-10 mg/L) μπορεί να είναι φυσιολογική. Υψηλότερες τιμές (>10-20 mg/L) απαιτούν διερεύνηση.

❓ Πότε πρέπει να ξαναμετρήσω την CRP;

Κατόπιν ιατρικής σύστασης, συνήθως μετά από 1-2 εβδομάδες, ή για παρακολούθηση θεραπείας.

❓ Τι να κάνω για να μειώσω την CRP;

Υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής: ισορροπημένη διατροφή, σωματική άσκηση, διακοπή καπνίσματος, έλεγχος βάρους και θεραπεία υποκείμενης νόσου.

❓ Ποια φάρμακα επηρεάζουν τη CRP;

Στατίνες, κορτικοστεροειδή, ΜΣΑΦ, DMARDs (σε αυτοάνοσα). Ο ιατρός κρίνει ανάλογα με την περίπτωση.

📚 Βιβλιογραφία

  1. Pepys MB, Hirschfield GM. “C-reactive protein: a critical update.” J Clin Invest. 2003;111(12):1805–12. doi:10.1172/JCI18921
    PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12813013/

  2. Ridker PM et al. “C-Reactive Protein and Cardiovascular Disease — 10 Years of Clinical Trials.” Circulation. 2009;119(9):1180–1192.
    PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19221211/

  3. Mayo Clinic — CRP test overview
    https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/c-reactive-protein-test/about/pac-20385228

  4. EODY (Ελληνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας) — Κατευθυντήριες Οδηγίες COVID-19
    https://eody.gov.gr/

  5. Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία — Εξετάσεις Φλεγμονής (CRP, ΤΚΕ)
    https://ere.gr/

  6. Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία — Καρδιολογικός Κίνδυνος και hs-CRP
    https://www.hcs.gr/

  7. WHO — CRP in COVID-19 and inflammation
    https://www.who.int/

  8. Shanbhag S et al. “CRP levels in pregnancy and prediction of preeclampsia.” Journal of Obstetrics and Gynaecology Research.
    PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

  9. Verma S, Yeh ET. “C-reactive protein and atherothrombosis—insights from the JUPITER trial.” Nat Rev Cardiol.
    PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

  10. EULAR (European League Against Rheumatism) — Recommendations on inflammatory markers in autoimmune diseases.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/



Σακχαρώδης-διαβήτης-τύπου-2.jpg

✅ Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔΤ2) είναι μία χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και ανεπάρκεια παραγωγής ινσουλίνης. Είναι η συχνότερη μορφή διαβήτη και συχνά σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής: κακή διατροφή, καθιστική ζωή, παχυσαρκία.


🧬 Παθογένεια – Τι προκαλεί τον ΣΔΤ2;

  • Αντίσταση στην Ινσουλίνη: Τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην ινσουλίνη.
  • Δυσλειτουργία β-κυττάρων παγκρέατος: Προοδευτικά μειώνεται η ικανότητα έκκρισης ινσουλίνης.
  • Φλεγμονώδης διεργασία: Συστηματική φλεγμονή προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη.

⚠️ Παράγοντες Κινδύνου

  • Παχυσαρκία (ιδίως κοιλιακή)
  • Καθιστική ζωή 🪑
  • Κακή διατροφή 🍟
  • Γενετική προδιάθεση
  • Ηλικία >45 ετών
  • Ιστορικό ΣΔ κύησης
  • Υπέρταση, δυσλιπιδαιμία

🔍 Συμπτώματα

Ο ΣΔΤ2 μπορεί να είναι ασυμπτωματικός για χρόνια:

  • Πολυουρία 🚽
  • Πολυδιψία 💧
  • Καταβολή, κόπωση 😴
  • Θολή όραση 👓
  • Συχνές λοιμώξεις (π.χ. ουρολοιμώξεις)
  • Καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων

🧪 Διαγνωστικά Κριτήρια

Σύμφωνα με ADA και WHO:

  • Γλυκόζη νηστείας ≥126 mg/dL
  • HbA1c ≥6.5%
  • Τυχαία γλυκόζη ≥200 mg/dL με συμπτώματα
  • Καμπύλη γλυκόζης (OGTT) 2h ≥200 mg/dL

🩺 Επιπλοκές του ΣΔΤ2

Οξείες:

  • Υπεργλυκαιμικό υπερωσμωτικό σύνδρομο (HHS)

Χρόνιες:

  • Νεφροπάθεια (νεφρική ανεπάρκεια)
  • Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
  • Νευροπάθεια
  • Καρδιαγγειακές νόσοι ❤️
  • Διαβητικό πόδι 🦶

🍽️ Αντιμετώπιση ΣΔΤ2

  1. Διατροφή
    • Μεσογειακή διατροφή
    • Χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης
    • Έλεγχος θερμίδων – απώλεια βάρους
  2. Άσκηση
    • 150 λεπτά/εβδομάδα αερόβιας δραστηριότητας
    • Αντιστάσεις 2 φορές/εβδομάδα
  3. Φαρμακευτική αγωγή
    • Μετφορμίνη (1ης επιλογής)
    • Σουλφονυλουρίες, DPP-4 αναστολείς
    • GLP-1 αγωνιστές (π.χ. semaglutide)
    • SGLT2 αναστολείς (π.χ. empagliflozin)
    • Ινσουλίνη (σε προχωρημένα στάδια)

💊 Νεότερες Θεραπείες

  • GLP-1 αγωνιστές: Μειώνουν σάκχαρο & βάρος
  • SGLT2 αναστολείς: Προστασία νεφρών & καρδιάς
  • Dual agonists (tirzepatide): Νέο πεδίο στην αντιμετώπιση

👵 ΣΔΤ2 στην Τρίτη Ηλικία & Εγκυμοσύνη

  • Στους ηλικιωμένους: προσοχή στην υπογλυκαιμία, προσαρμογή στόχων
  • Στην εγκυμοσύνη: μπορεί να επανεμφανιστεί μετά ΣΔ κύησης

🔄 ΣΔΤ2 vs ΣΔΤ1 και LADA

ΧαρακτηριστικόΤύπου 2Τύπου 1LADA
Ηλικία έναρξης>40<3030–50
ΒάροςN/↑
ΑντισώματαΌχιΝαιΝαι
ΙνσουλίνηΌχι πάνταΆμεσαΣταδιακά

🛡️ Πρόληψη

  • Υγιεινή διατροφή 🍎
  • Άσκηση 🚶‍♂️
  • Αποφυγή παχυσαρκίας
  • Έλεγχος αρτηριακής πίεσης & λιπιδίων
  • Προληπτικός έλεγχος σε άτομα με προδιαβήτη

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος όπου το σώμα δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη (αντίσταση στην ινσουλίνη) ή δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη για τη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συχνή ούρηση, αυξημένη δίψα, αίσθημα κόπωσης, θολή όραση, αργή επούλωση πληγών και συχνές λοιμώξεις.

Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης του Διαβήτη Τύπου 2;

Οι κύριοι παράγοντες είναι η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η ανθυγιεινή διατροφή, η γενετική προδιάθεση και η ηλικία (άνω των 45 ετών).

Πώς γίνεται η διάγνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2;

Η διάγνωση γίνεται με μέτρηση γλυκόζης νηστείας, δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου) και μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).

Ποιες είναι οι επιπλοκές του Διαβήτη Τύπου 2;

Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν καρδιαγγειακές παθήσεις, νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, και προβλήματα στα άκρα που μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό.

Πώς μπορεί να προληφθεί ο Διαβήτης Τύπου 2;

Η πρόληψη περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, τακτική σωματική άσκηση, διατήρηση υγιούς βάρους και τακτικό ιατρικό έλεγχο.

Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για κάποιον με Διαβήτη Τύπου 2;

Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και απλούς υδατάνθρακες, και να περιλαμβάνει πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας και καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς).

Είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή στον Διαβήτη Τύπου 2;

Ναι, σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση της γλυκόζης, όπως από του στόματος αντιδιαβητικά ή ινσουλίνη, όταν η διατροφή και η άσκηση δεν επαρκούν.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 είναι αναστρέψιμος;

Μερικώς, μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά ή να τεθεί σε ύφεση μέσω απώλειας βάρους, υγιεινής διατροφής και άσκησης, αλλά η διατήρηση των αλλαγών στον τρόπο ζωής είναι κρίσιμη.

Τι ρόλο παίζει η άσκηση στον Διαβήτη Τύπου 2;

Η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, βοηθά στη διαχείριση του βάρους, και μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών.

Πώς μπορώ να διαχειριστώ τον Διαβήτη Τύπου 2 στην καθημερινότητά μου;

Με τακτική παρακολούθηση της γλυκόζης αίματος, τήρηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, σωματική δραστηριότητα, τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, και συχνή επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό σας.

 

 

📚 Βιβλιογραφία:

  1. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S1–S166. https://doi.org/10.2337/dc24-S001
  2. WHO. Global report on diabetes. World Health Organization. 2016. https://www.who.int/publications/i/item/9789241565257
  3. Riddle MC, et al. Management of type 2 diabetes in 2024: A consensus report by the ADA and the EASD. Diabetes Care. 2024.
  4. Zinman B, et al. Empagliflozin, cardiovascular outcomes, and mortality in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2015;373:2117–2128. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1504720
  5. Davies MJ, et al. Management of hyperglycemia in type 2 diabetes, 2022. Diabetes Care. 2022;45(1):S1–S127.
  6. Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Οδηγίες για τη διατροφή και τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. https://eody.gov.gr
  7. Χριστοδουλάκη Ε, Καραγεωργίου Δ. Νεότερες θεραπείες στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: GLP-1 και SGLT2 αναστολείς. Ελληνική Επιθεώρηση Ενδοκρινολογίας. 2023;30(1):45–52.

anti-GAD-1200x800.jpg

✅ Τί είναι τα Anti-GAD αντισώματα;

Τα anti-GAD (anti-Glutamic Acid Decarboxylase) είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται κατά του ενζύμου GAD, υπεύθυνου για τη σύνθεση του GABA, ενός σημαντικού ανασταλτικού νευροδιαβιβαστή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Το ένζυμο GAD εκφράζεται κυρίως στα β-κύτταρα του παγκρέατος και στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίσει το GAD ως ξένο, παράγει αντισώματα anti-GAD.


🔬 Που εντοπίζονται και γιατί παράγονται τα anti-GAD;

Τα αντισώματα anti-GAD ανιχνεύονται σε διάφορες αυτοάνοσες καταστάσεις. Η παρουσία τους υποδηλώνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται εναντίον των ίδιων των κυττάρων του οργανισμού:

  • Στα β-κύτταρα του παγκρέατος, προκαλώντας σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ή LADA.
  • Στους νευρώνες του εγκεφάλου, προκαλώντας νευρολογικές παθήσεις όπως το σύνδρομο Stiff-Person, επιληψία, ή αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα.

 


🩸 Παθήσεις που σχετίζονται με τα anti-GAD:

  1. Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 (ΣΔ1)
  2. Λανθάνουσα Αυτοάνοση Μορφή Διαβήτη Ενηλίκων (LADA)
  3. Σύνδρομο Stiff-Person (SPS)
  4. Αυτοάνοση επιληψία
  5. Αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα
  6. Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
  7. Αυτοάνοσο Πολυενδοκρινολογικό Σύνδρομο (APS)

 


📊 Τιμές αναφοράς και ερμηνεία

Anti-GAD τίτλος (IU/mL)Ερμηνεία
<5Αρνητικό
5–20Οριακό
>20Θετικό (αυξημένος κίνδυνος ΣΔ1, LADA ή νευροαυτοάνοσου)

🧪 Τρόπος Εξέτασης

Η εξέταση γίνεται με απλή αιμοληψία και η ανάλυση γίνεται συνήθως με τις εξής μεθόδους:

  • ELISA
  • RIA
  • CLIA (χημειοφωταύγεια)

 


  • ⚠️ Κλινική Σημασία

    • Πρώιμος εντοπισμός ΣΔ1: Συχνά ανιχνεύονται πριν την εκδήλωση του διαβήτη.
    • Διαφορική διάγνωση ΣΔ1/LADA vs ΣΔ2
    • Νευρολογικά συμπτώματα: Χρήσιμοι σε ανεξήγητη δυσκαμψία, κρίσεις ή ψυχιατρικά συμπτώματα.

    🧠 Anti-GAD και Νευρολογικές Παθήσεις

    Σύνδρομο Stiff-Person (SPS)

    • Ακραία μυϊκή δυσκαμψία
    • Ψυχολογική επιβάρυνση
    • Πολύ υψηλοί τίτλοι anti-GAD65 (συνήθως >1000 IU/mL)

    Επιληψία με Anti-GAD

    • Ανθεκτική σε θεραπεία
    • Νεανική ηλικία έναρξης
    • Συνυπάρχει συχνά με άλλες αυτοάνοσες διαταραχές

    Αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα

    • Διαταραχές μνήμης
    • Ψυχιατρικά συμπτώματα
    • Αλλαγές στην προσωπικότητα

    💉 Anti-GAD και Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1

    • Αντι-GAD είναι ένα από τα 4 βασικά αυτοαντισώματα (μαζί με IA-2, ZnT8, IAA)
    • Συνήθως θετικά πριν την κλινική εμφάνιση της νόσου
    • Εντοπίζονται σε παιδιά, εφήβους, αλλά και ενήλικες

    🧪 Anti-GAD και LADA

    Η LADA εμφανίζεται μετά τα 30–40 έτη, με ήπια αρχικά συμπτώματα:

    • Φαίνεται σαν ΣΔ2 στην αρχή
    • Εξελίσσεται όμως σε ινσουλινοεξαρτώμενη μορφή
    • Η ανίχνευση anti-GAD οδηγεί σε πρώιμη διάγνωση και διαχείριση

    🍽️ Διατροφή και Anti-GAD

    Αν και δεν υπάρχει «αντι-GAD διατροφή», βοηθούν:

    • Μεσογειακή διατροφή 🍅
    • Αντιφλεγμονώδη τρόφιμα (λιπαρά ψάρια, ξηροί καρποί, ελαιόλαδο)
    • Αποφυγή επεξεργασμένων σακχάρων 🍭

    🧘 Πρόληψη και Διαχείριση

    • Έλεγχος σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό ΣΔ1
    • Παρακολούθηση ασθενών με LADA
    • Έλεγχος νευρολογικών ασθενών με άτυπα συμπτώματα

    ❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

    Τι είναι τα anti-GAD αντισώματα; Αυτοαντισώματα κατά του ενζύμου GAD, ενδεικτικά αυτοανοσίας.

    Πότε πρέπει να γίνεται ο έλεγχος anti-GAD; Σε υποψία ΣΔ1, LADA ή άτυπα νευρολογικά συμπτώματα.

    Μπορούν να εμφανιστούν σε υγιή άτομα; Σπάνια, κυρίως σε συγγενείς ασθενών με ΣΔ1

    Συνδέονται τα anti-GAD με την εγκυμοσύνη; Όχι άμεσα, αλλά μπορεί να ανιχνευθούν σε LADA κατά την κύηση.

    Μπορεί η διατροφή να μειώσει τα anti-GAD; Όχι άμεσα, αλλά η αντιφλεγμονώδης διατροφή βοηθά στην καλύτερη συνολική ανοσολογική ισορροπία.

    Ποια είναι η διαφορά anti-GAD και anti-GAD65; Το anti-GAD65 είναι ο πιο κοινός ισότυπος που σχετίζεται με αυτοανοσία. Υπάρχει και ο GAD67 αλλά είναι λιγότερο διαγνωστικά χρήσιμος.

    Πόσο αξιόπιστη είναι η εξέταση anti-GAD; Έχει υψηλή ειδικότητα αλλά η ευαισθησία της μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τη μέθοδο.

    Πόσο νωρίς πριν την εμφάνιση διαβήτη μπορούν να εμφανιστούν τα αντισώματα; Μπορεί να ανιχνευθούν και χρόνια πριν την έναρξη των συμπτωμάτων.

    Ποια η θεραπευτική προσέγγιση σε ασθενείς με θετικό anti-GAD; Εξαρτάται από την κλινική εικόνα. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τα αντισώματα, αλλά αντιμετωπίζονται οι υποκείμενες νόσοι (T1DM, SPS κ.λπ.).

    Συνυπάρχουν με άλλα αυτοαντισώματα; Ναι, συχνά συνοδεύονται από IA-2, ZnT8, anti-TPO ή ANA.


    📚 Βιβλιογραφία

    1. American Diabetes Association. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S17–S30. https://doi.org/10.2337/dc24-S002
    2. Saiz A, Blanco Y, Sabater L, et al. Spectrum of neurological syndromes associated with glutamic acid decarboxylase antibodies: diagnostic clues for this association. Brain. 2008;131(10):2553-2563. https://doi.org/10.1093/brain/awn183
    3. Verge CF, Gianani R, Kawasaki E, et al. Prediction of type 1 diabetes in first-degree relatives using a combination of insulin, GAD, and ICA512 autoantibodies. Diabetes. 1996;45(7):926-933. https://doi.org/10.2337/diabetes.45.7.926
    4. Ελληνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Οδηγίες για τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και αυτοανοσία. Ανακτήθηκε από: https://eody.gov.gr
    5. Graus F, Titulaer MJ, Balu R, et al. A clinical approach to diagnosis of autoimmune encephalitis. Lancet Neurology. 2016;15(4):391-404. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(15)00401-9
    6. Buehler PK, Wueest S, Böni-Schnetzler M, Donath MY. Autoreactive T cells in type 1 diabetes: orchestrators of beta cell destruction. Trends Endocrinol Metab. 2021;32(3):175-187. https://doi.org/10.1016/j.tem.2020.12.007
    7. Hawa MI, Kolb H, Schloot N, et al. Adult-onset autoimmune diabetes in Europe is prevalent with a broad clinical phenotype: Action LADA 7. Diabetes Care. 2013;36(4):908-913. https://doi.org/10.2337/dc12-0931
    8. Mascaro P, Mascaro A, Masi G, et al. Anti-GAD antibodies and neuropsychiatric disorders: a review. Brain Behav Immun Health. 2021;18:100374. https://doi.org/10.1016/j.bbih.2021.100374
      1. Σάκκουλας Α, Παναγιωτοπούλου Κ, Μαρκογιαννάκη Χ. Αυτοαντισώματα και διαβήτης τύπου 1: Κλινική προσέγγιση. Ελληνική Επιθεώρηση Ενδοκρινολογίας. 2021;28(2):85–93.
      2. Νικολάου Π, Μαυρομάτη Ε. Η συσχέτιση των αντι-GAD αντισωμάτων με νευρολογικές διαταραχές: Ελληνική ανασκόπηση. Νευρολογία στην Πράξη. 2020;17(1):34–41.
      3. Τμήμα Ενδοκρινολογίας & Διαβήτη, Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία». Αντι-GAD και LADA: Πρακτικός οδηγός για Έλληνες κλινικούς ιατρούς. Ανακτήθηκε από: https://paidon-agiasofia.gr/klinikes/endokrinologia-diavitis
      4. Καρατζάς Δ, Παπαγεωργίου Σ. Αντι-GAD και αυτοανοσία στο ΚΝΣ: Επίκαιρα δεδομένα από τον ελληνικό πληθυσμό. Ελληνικό Αρχείο Νευρολογίας. 2022;39(3):102–109.
      5. American Diabetes Association. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S17–S30. https://doi.org/10.2337/dc24-S002
      6. Saiz A, Blanco Y, Sabater L, et al. Spectrum of neurological syndromes associated with glutamic acid decarboxylase antibodies: diagnostic clues for this association. Brain. 2008;131(10):2553-2563. https://doi.org/10.1093/brain/awn183
      7. Verge CF, Gianani R, Kawasaki E, et al. Prediction of type 1 diabetes in first-degree relatives using a combination of insulin, GAD, and ICA512 autoantibodies. Diabetes. 1996;45(7):926-933. https://doi.org/10.2337/diabetes.45.7.926
      8. Ελληνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Οδηγίες για τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και αυτοανοσία. Ανακτήθηκε από: https://eody.gov.gr
      9. Graus F, Titulaer MJ, Balu R, et al. A clinical approach to diagnosis of autoimmune encephalitis. Lancet Neurology. 2016;15(4):391-404. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(15)00401-9
      10. Buehler PK, Wueest S, Böni-Schnetzler M, Donath MY. Autoreactive T cells in type 1 diabetes: orchestrators of beta cell destruction. Trends Endocrinol Metab. 2021;32(3):175-187. https://doi.org/10.1016/j.tem.2020.12.007
      11. Hawa MI, Kolb H, Schloot N, et al. Adult-onset autoimmune diabetes in Europe is prevalent with a broad clinical phenotype: Action LADA 7. Diabetes Care. 2013;36(4):908-913. https://doi.org/10.2337/dc12-0931
      12. Mascaro P, Mascaro A, Masi G, et al. Anti-GAD antibodies and neuropsychiatric disorders: a review. Brain Behav Immun Health. 2021;18:100374. https://doi.org/10.1016/j.bbih.2021.100374

     



Αντιπυρηνικά-αντισώματα-ΑΝΑ-.jpg

🧪 Τι είναι τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA);

Τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA) είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται εναντίον συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Εμφανίζονται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, ιδιαίτερα στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ).

🔍 Η εξέταση ANA είναι ανιχνευτική, δηλαδή αποτελεί σημείο εκκίνησης για τη διάγνωση νοσημάτων που σχετίζονται με διαταραχή του ανοσοποιητικού.


🧬 Πότε ζητείται η εξέταση ANA;

Η εξέταση ANA ζητείται σε ασθενείς με:

  • 🦵 Πόνους σε αρθρώσεις / μυς

  • 😴 Χρόνια κόπωση

  • 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

  • 🧏 Απώλεια μαλλιών

  • ❄️ Φαινόμενο Raynaud (λευκά/μπλε δάχτυλα)

  • 💢 Εξανθήματα, ιδιαίτερα στο πρόσωπο

🧪 Τι είναι τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA);

Τα Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA) είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται εναντίον συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Εμφανίζονται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, ιδιαίτερα στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ).

🔍 Η εξέταση ANA είναι ανιχνευτική, δηλαδή αποτελεί σημείο εκκίνησης για τη διάγνωση νοσημάτων που σχετίζονται με διαταραχή του ανοσοποιητικού.


🧬 Πότε ζητείται η εξέταση ANA;

Η εξέταση ANA ζητείται σε ασθενείς με:

  • 🦵 Πόνους σε αρθρώσεις / μυς

  • 😴 Χρόνια κόπωση

  • 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

  • 🧏 Απώλεια μαλλιών

  • ❄️ Φαινόμενο Raynaud (λευκά/μπλε δάχτυλα)

  • 💢 Εξανθήματα, ιδιαίτερα στο πρόσωπο


📊 ANA και Αυτοάνοσα Νοσήματα – Πίνακας

ΝόσημαANA (+)Άλλα σχετικά αντισώματα
Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος95–100%anti-dsDNA, anti-Sm
Σκληρόδερμα60–90%anti-Scl-70, anti-centromere
Σύνδρομο Sjögren60–80%anti-Ro (SSA), anti-La (SSB)
Μικτή Νόσος Συνδετικού Ιστού>90%anti-RNP
Ρευματοειδής Αρθρίτιδα30–50%RF, anti-CCP
Δερματομυοσίτιδα50–70%anti-Mi-2, anti-Jo-1
Αυτοάνοση ηπατίτιδα50–80%ANA, ASMA, LKM-1

🧪 Τι είναι οι τίτλοι ANA (π.χ. 1:80, 1:160);

Ο τίτλος ANA εκφράζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στο αίμα και μετριέται με διαδοχικές αραιώσεις του ορού.

  • 1:40 ➡️ Χαμηλός τίτλος – συνήθως αρνητικός

  • 1:80 ➡️ Οριακά θετικό (συχνά σε υγιείς)

  • 1:160 ή > ➡️ Κλινικά σημαντικό

📌 Όσο υψηλότερος ο τίτλος, τόσο ισχυρότερη η πιθανότητα υποκείμενου αυτοάνοσου νοσήματος.

🧬 Τύποι Φθορισμού ANA (IFA)

Η ανοσοφθορισμομετρική τεχνική (IFA) αποκαλύπτει μοτίβα φθορισμού που έχουν διαγνωστική αξία:

Τύπος ΦθορισμούΣυσχέτιση
ΟμοιογενέςΣΕΛ, φάρμακα
Στικτό (Speckled)Sjögren, MCTD, ΣΕΛ
ΠεριφερικόΣυστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος
Πυρηνικά σωματίδιαΣκληρόδερμα
ΝουκλεολικόςΣκληρόδερμα
ΚυτταροπλασματικόΜυοσίτιδα, Πρωτεΐνες μεταφοράς RNA

👶 ANA σε Παιδιά

Σε παιδιά, θετικό ANA δεν σημαίνει πάντα νόσο. Μπορεί να παρατηρηθεί:

  • Σε ιογενείς λοιμώξεις

  • Μετά από εμβολιασμούς

  • Σε νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα (JIA)

📌 Η κλινική εικόνα και περαιτέρω αντισώματα (π.χ. ENA, anti-dsDNA) είναι απαραίτητα για διάγνωση.


👨 ANA στους Άνδρες

Αν και τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι πιο συχνά σε γυναίκες, η παρουσία ANA στους άνδρες συνδέεται με:

  • Πιο σοβαρές μορφές νόσου

  • Καθυστερημένη διάγνωση λόγω χαμηλότερης υποψίας

📍 Αν ένας άνδρας εμφανίσει θετικό ANA με αντίστοιχα συμπτώματα, απαιτείται άμεση ανοσολογική διερεύνηση.


🤰 ANA και Εγκυμοσύνη

Τα ANA μπορούν να παραμείνουν θετικά σε γυναίκες με ιστορικό:

  • ΣΕΛ

  • Σύνδρομο Sjögren

  • Θρομβοφιλία/Αντισώματα αντιφωσφολιπιδίων

Κίνδυνοι στην κύηση:

  • Αποβολές 1ου τριμήνου

  • Προεκλαμψία

  • Νεογνικός λύκος (εάν υπάρχουν anti-Ro/La)

📌 Απαιτείται στενή παρακολούθηση από ρευματολόγο & γυναικολόγο.


🧪 ANA και Συνδυασμός με anti-dsDNA & ENA

Το θετικό ANA πρέπει να συμπληρώνεται με πιο ειδικές εξετάσεις:

🔹 anti-dsDNA

  • Υψηλή ειδικότητα για ΣΕΛ

  • Ανιχνεύει ενεργότητα και νεφρική προσβολή

🔹 anti-ENA (Extractable Nuclear Antigens)

Περιλαμβάνει:

ΑντίσωμαΝόσημα
Anti-RoSjögren, ΣΕΛ, Νεογνικός λύκος
Anti-LaSjögren
Anti-SmΣΕΛ (ειδικό)
Anti-RNPΜικτή νόσος συνδετικού ιστού (MCTD)
Anti-Scl70Σκληρόδερμα
Anti-Jo-1Μυοσίτιδα

⚠️ Ψευδώς Θετικό ANA

ANA μπορεί να είναι θετικό χωρίς αυτοάνοσο νόσημα:

  • Λοιμώξεις (ιλαρά, EBV, CMV)

  • Φάρμακα (υδραλαζίνη, ισονιαζίδη)

  • Ηλικιωμένοι

  • Στρες και άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις

📍 Η ερμηνεία γίνεται πάντα σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα και εξειδικευμένα αντισώματα.

🧠 ANA και Θυρεοειδίτιδα Hashimoto

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια αυτοάνοση πάθηση του θυρεοειδούς όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον ίδιο τον αδένα. Η πιο χαρακτηριστική ανοσολογική εικόνα είναι:

  • 📌 Θετικά αντισώματα αντιθυρεοειδικής περοξειδάσης (anti-TPO)

  • 📌 Θετικά αντισώματα θυρεοσφαιρίνης (anti-Tg)

🔬 Συσχέτιση με ANA

Ένα ποσοστό 20–30% των ασθενών με Hashimoto εμφανίζει επίσης θετικά ANA, κυρίως σε χαμηλό ή μέτριο τίτλο (π.χ. 1:80 ή 1:160). Η παρουσία ANA δεν σημαίνει απαραίτητα λύκο, αλλά:

  • 👉 Δηλώνει αυτοάνοσο υπόστρωμα

  • 👉 Υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για άλλα αυτοάνοσα

  • 👉 Μπορεί να παρατηρηθεί και σε σύνδρομα πολυαδενικής αυτοανοσίας


❗ Πότε απαιτείται περαιτέρω έλεγχος;

Αν κάποιος με Hashimoto και ANA (+) παρουσιάζει:

  • 🦵 Πόνο στις αρθρώσεις

  • 😴 Κόπωση

  • 🧏 Εξάνθημα ή φωτοευαισθησία

  • 🌡️ Πυρετό άγνωστης αιτίας

➡️ Τότε, απαιτείται έλεγχος anti-dsDNA, ENA, C3/C4 και παραπομπή σε ρευματολόγο.📌 Συμπερασματικά:
Η παρουσία θετικού ANA στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto δεν είναι ασυνήθιστη, αλλά η κλινική εικόνα είναι αυτή που καθορίζει την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση.

🧬 Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα (APS-1 & APS-2) και ANA

Τα Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα (Autoimmune Polyendocrine Syndromes – APS) είναι σπάνιες καταστάσεις στις οποίες προσβάλλονται πολλαπλοί ενδοκρινικοί αδένες λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού.


🔹 APS-1 (Autoimmune Polyendocrinopathy-Candidiasis-Ectodermal Dystrophy – APECED)

  • Κληρονομικό (μονογονιδιακή νόσος – μετάλλαξη στο γονίδιο AIRE)

  • Εμφάνιση στην παιδική ηλικία

  • Κληρονομείται αυτοσωμικά υπολειπόμενα

📌 Κλινική Τριάδα:

  1. Χρόνια βλεννογονοδερματική καντιντίαση

  2. Υποπαραθυρεοειδισμός

  3. Νόσος του Addison

🧪 ANA μπορεί να είναι θετικά σε ~30% των περιπτώσεων, χωρίς ειδικό φθορισμό.


🔹 APS-2 (Σύνδρομο Schmidt)

  • Εμφάνιση σε ενήλικες, πιο συχνά σε γυναίκες

  • Δεν είναι μονογονιδιακή νόσος, έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία

📌 Τυπική Τριάδα:

  1. Νόσος Addison

  2. Αυτοάνοση Θυρεοειδίτιδα (Hashimoto ή Graves)

  3. Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

📌 Πιθανά επιπλέον:

  • Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια

  • Κοιλιοκάκη

  • Ανεπάρκεια B12 (από γαστρίτιδα τύπου Α)


🔬 ANA και APS

  • ANA μπορεί να είναι θετικά σε χαμηλούς τίτλους

  • Συχνά συνοδεύονται από αντισώματα για κάθε εμπλεκόμενο όργανο:

    • Anti-TPO (θυρεοειδής)

    • Anti-21-hydroxylase (επινεφρίδια)

    • Anti-GAD65 (πάγκρεας)


🧠 Κλινική Σημασία

  • Η παρουσία ANA σε συνδυασμό με πολυενδοκρινική δυσλειτουργία πρέπει να θέτει υψηλό δείκτη υποψίας για APS

  • Οι ασθενείς χρειάζονται πολυεπιστημονική παρακολούθηση (ενδοκρινολόγος, ρευματολόγος, γαστρεντερολόγος)


📌 Συμπέρασμα:
Τα Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα είναι πολύπλοκες καταστάσεις με πιθανή παρουσία ANA, αλλά κυρίως με πολλαπλά όργανα-στόχους. Η πρώιμη αναγνώριση είναι κρίσιμη για την πρόληψη κρίσεων Addison και ορμονικών ανεπαρκειών.

📊 Συγκριτικός Πίνακας – Πολυαδενικά Αυτοάνοσα Σύνδρομα APS-1 vs APS-2

ΧαρακτηριστικόAPS-1 (APECED)APS-2 (Σύνδρομο Schmidt)
🧬 ΚληρονομικότηταΑυτοσωμική υπολειπόμενη (γονίδιο AIRE)Πολυπαραγοντική
🧒 Ηλικία ΈναρξηςΠαιδική ηλικίαΕνηλικίωση (20–40 έτη)
🧪 ANAΘετικά σε ~30%Θετικά σε ~40%, χαμηλός τίτλος
📋 Κύρια τριάδαΚαντιντίαση, Addison, ΥποπαραθυρεοειδισμόςAddison, Hashimoto/Graves, ΣΔ τύπου 1
🧫 ΑντισώματαAnti-IFN, Anti-IL17, anti-parathyroidAnti-TPO, Anti-GAD65, Anti-21-hydroxylase
🔬 Εργαστηριακά ΕυρήματαΥποασβεστιαιμία, ΥποκορτιζολαιμίαΑντίστοιχα με κάθε νόσημα
👩 Επιπλέον ΕκδηλώσειςΔυστροφία νυχιών, ηπατίτιδα, αλωπεκίαΩοθηκική ανεπάρκεια, κοιλιοκάκη, Β12 έλλειψη
💊 ΔιαχείρισηΠολυδιάστατη ενδοκρινολογική υποκατάστασηΑντικατάσταση κορτιζόλης, θυροξίνης, ινσουλίνης

APS1 APS2

 




❓FAQ – Αντιπυρηνικά Αντισώματα (ANA)

🔹 Τι είναι τα ANA και γιατί τα ελέγχουμε;

Τα ANA είναι αυτοαντισώματα που στρέφονται κατά συστατικών του πυρήνα των κυττάρων. Ο έλεγχός τους είναι σημαντικός για τη διάγνωση αυτοάνοσων ρευματολογικών νοσημάτων.


🔹 Είναι επικίνδυνο να έχω θετικό ANA;

Όχι απαραίτητα. Η θετικότητα ANA μπορεί να εμφανίζεται σε υγιή άτομα, ιδιαίτερα με τίτλους 1:80 ή μικρότερους. Ωστόσο, όταν συνοδεύεται από κλινικά συμπτώματα, πρέπει να διερευνάται περαιτέρω.


🔹 Τι σημαίνει τίτλος ANA 1:160 ή 1:320;

  • Τίτλοι ≥1:160 θεωρούνται κλινικά σημαντικοί, ιδίως αν υπάρχουν συμβατά συμπτώματα (αρθραλγίες, εξανθήματα, κόπωση).

  • Όσο υψηλότερος ο τίτλος, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα.


🔹 Είναι η εξέταση ANA διαγνωστική από μόνη της;

Όχι. Είναι ευαίσθητη αλλά όχι ειδική. Δηλαδή μπορεί να είναι θετική σε πολλά νοσήματα, αλλά και σε υγιή άτομα. Συμπληρώνεται πάντα με anti-dsDNA, ENA, RF, anti-CCP κ.ά.


🔹 Τι σημαίνουν οι διαφορετικοί τύποι φθορισμού;

Ο τύπος φθορισμού δίνει πληροφορίες για τα αντιγόνα-στόχους των αντισωμάτων. Π.χ.:

  • Ομοιογενές ➡️ ΣΕΛ

  • Στικτό ➡️ Sjögren ή MCTD

  • Νουκλεολικός ➡️ Σκληρόδερμα


🔹 ANA και εγκυμοσύνη: Υπάρχει κίνδυνος;

Ναι, ιδίως αν υπάρχουν anti-Ro/SSA ή anti-La/SSB. Σχετίζονται με νεογνικό λύκο ή καρδιακά προβλήματα στο έμβρυο. Οι γυναίκες αυτές χρειάζονται στενή παρακολούθηση.


🔹 Πότε πρέπει να γίνει έλεγχος ANA σε παιδιά;

Όταν υπάρχει:

  • Ανεξήγητος πυρετός

  • Πόνος σε αρθρώσεις ή εξάνθημα

  • Υποψία νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας (JIA)

📌 Σε παιδιά, τα ANA μπορεί να είναι θετικά χωρίς παθολογία, γι’ αυτό η ερμηνεία απαιτεί προσοχή.


🔹 Τι σημαίνει αρνητικό ANA;

Ένα αρνητικό ANA μειώνει την πιθανότητα αυτοάνοσου νοσήματος, αλλά δεν το αποκλείει απόλυτα, ειδικά αν τα συμπτώματα είναι έντονα ή αν υπάρχουν άλλα θετικά αυτοαντισώματα.


🔹 Μπορεί η λήψη φαρμάκων να προκαλέσει ψευδώς θετικό ANA;

Ναι. Φάρμακα που σχετίζονται με φάρμακο-επαγόμενο λύκο περιλαμβάνουν:

  • Προκαϊναμίδη

  • Υδραλαζίνη

  • Ισονιαζίδη

  • Μινοκυκλίνη


🔹 Πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση ANA;

Η εξέταση δεν παρακολουθεί την πορεία της νόσου. Επαναλαμβάνεται μόνο αν υπάρχει αλλαγή συμπτωμάτων ή ανάγκη επαναξιολόγησης.


🔹 Υπάρχει σχέση ANA με καρκίνο;

Γενικά, όχι άμεσα. Σπάνια, σε ορισμένους παρανεοπλασματικούς συνδρόμους μπορεί να εμφανιστούν αυτοαντισώματα. Όμως, το ANA δεν χρησιμοποιείται για έλεγχο καρκίνου.

🔹 Πόσο γρήγορα παίρνω αποτελέσματα ANA;

Μέσα σε 1–3 εργάσιμες ημέρες, ανάλογα με το εργαστήριο.

 

📚 Βιβλιογραφία

  1. Tan EM et al. (1982). Range of antinuclear antibodies in healthy individuals. Arthritis & Rheumatism, 25(3), 241–245.

  2. Mahler M, Fritzler MJ. (2010). Epitope specificity and significance in systemic autoimmune diseases. Annals of the New York Academy of Sciences, 1183, 267–287.

  3. Petri M. (2002). ANA testing – what’s new? Lupus, 11(6), 343–346.

  4. Pisetsky DS. (2017). Antinuclear antibodies in healthy people: the tip of the autoimmunity iceberg? Arthritis Research & Therapy, 19(1), 1–3.

  5. Mayo Clinic Laboratories. ANA by IFA, reflex to ENA. Retrieved from: https://www.mayocliniclabs.com

  6. UpToDate. (2024). Clinical manifestations and diagnosis of systemic lupus erythematosus in adults.

  7. American College of Rheumatology (ACR). (2023). Guidelines for ANA, anti-dsDNA and ENA testing in clinical practice.

  8. Mariz HA et al. (2011). ANA in healthy individuals and patients with autoimmune diseases: prevalence and patterns. Journal of Clinical Rheumatology, 17(3), 121–125.

  9. Kakumanu P, et al. (2012). ANA and autoimmune thyroiditis: clinical implications. Autoimmunity Reviews, 11(9), 664–667.

  10. Ferre EMN et al. (2019). APECED/APS-1: Pathogenesis, Diagnosis, and Therapy. Frontiers in Immunology, 10, 437.

  11. Betterle C, Zanchetta R. (2003). Autoimmune polyglandular syndrome type 2: the tip of an autoimmune iceberg? Clinical & Experimental Immunology, 132(3), 251–257.

  12. Sjöström L. et al. (2018). ANA and pregnancy: risk assessment and management. Rheumatology International, 38(7), 1231–1240.

  13. Weetman AP. (2004). Autoimmune thyroid disease. Autoimmunity, 37(4), 337–340.

 




Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…



Social networks







Τηλέφωνο

22310 66841

6972 860 905



©2023 Παντελής Αναγνωστόπουλος. All rights reserved.

X
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμία
Privacy Overview

This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.