Σίδηρος-–-Φερριτίνη-–-Τρανσφερρίνη-Σιδηροφυλλίνη.jpg

Σίδηρος – Φερριτίνη – Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη) – TIBC, % Κορεσμός

Φιλικός οδηγός ασθενών για το πάνελ σιδήρου.

1) Τι είναι

Το πάνελ σιδήρου είναι ομάδα αιματολογικών εξετάσεων που μετρούν τον σίδηρο, τις αποθήκες του και την ικανότητα μεταφοράς του στο αίμα.
Είναι απαραίτητο για την διάγνωση και παρακολούθηση της αναιμίας, της έλλειψης ή υπερφόρτωσης σιδήρου, αλλά και νοσημάτων που επηρεάζουν τον μεταβολισμό του.

Ο σίδηρος είναι ιχνοστοιχείο κρίσιμο για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης, της πρωτεΐνης που μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς.
Παίζει επίσης ρόλο στη λειτουργία των μυών (μυοσφαιρίνη), στη σύνθεση DNA και στην άμυνα του οργανισμού.
Ο οργανισμός δεν μπορεί να αποβάλει εύκολα περίσσεια σιδήρου, γι’ αυτό απαιτείται ισορροπία μεταξύ πρόσληψης, αποθήκευσης και απώλειας.

Οι κύριες εξετάσεις είναι:

  • Σίδηρος ορού: Μετρά τη συγκέντρωση σιδήρου που κυκλοφορεί στο αίμα δεσμευμένος από την τρανσφερρίνη.
  • Φερριτίνη: Αντικατοπτρίζει τις αποθήκες σιδήρου του σώματος. Είναι ο πιο ευαίσθητος δείκτης έλλειψης σιδήρου.
  • Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): Πρωτεΐνη του πλάσματος που μεταφέρει σίδηρο από το έντερο, το ήπαρ και τον σπλήνα προς τα κύτταρα του μυελού των οστών.
  • TIBC (Ολική ικανότητα δέσμευσης σιδήρου): Εκφράζει πόσο σίδηρο μπορεί θεωρητικά να δεσμεύσει η τρανσφερρίνη.
  • % Κορεσμός Τρανσφερρίνης: Το ποσοστό των θέσεων της τρανσφερρίνης που είναι κατειλημμένες από σίδηρο.

Η Τρανσφερρίνη (ή Σιδηροφυλλίνη) είναι γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ.
Κάθε μόριό της μπορεί να δεσμεύσει δύο ιόντα σιδήρου (Fe³⁺) και να τα μεταφέρει σε κύτταρα που διαθέτουν υποδοχείς τρανσφερρίνης, κυρίως στο μυελό των οστών.
Όταν τα επίπεδά της είναι αυξημένα, ο οργανισμός «ζητά» περισσότερο σίδηρο (όπως σε αναιμία από έλλειψη σιδήρου).
Όταν είναι μειωμένα, συχνά υπάρχει φλεγμονή ή ηπατική νόσος.

Η Φερριτίνη λειτουργεί ως αποθήκη σιδήρου στο ήπαρ, τον σπλήνα και τον μυελό των οστών.
Μειώνεται πρώιμα στην έλλειψη σιδήρου, πριν ακόμη εμφανιστεί αναιμία, και αυξάνεται σε φλεγμονή, λοίμωξη ή υπερφόρτωση σιδήρου.

Το πάνελ σιδήρου δίνει ολοκληρωμένη εικόνα του μεταβολισμού του σιδήρου και βοηθά τον ιατρό να ξεχωρίσει:

  • Αναιμία από έλλειψη σιδήρου (χαμηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος, αυξημένη τρανσφερρίνη).
  • Αναιμία χρονίας νόσου (φυσιολογική/υψηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος, χαμηλό TIBC).
  • Υπερσιδήρωση ή αιμοχρωμάτωση (υψηλός σίδηρος και κορεσμός τρανσφερρίνης,

2) Πότε χρειάζεται

Ο έλεγχος του σιδήρου και των σχετικών δεικτών (Σίδηρος, Φερριτίνη, Τρανσφερρίνη / Σιδηροφυλλίνη, TIBC, % Κορεσμός)
είναι απαραίτητος σε κάθε περίπτωση όπου υπάρχει υποψία διαταραχής του μεταβολισμού του σιδήρου.
Οι εξετάσεις αυτές βοηθούν να εντοπιστεί αν υπάρχει έλλειψη, υπερφόρτωση ή πρόβλημα απορρόφησης σιδήρου.

Συχνές περιπτώσεις όπου ζητείται ο έλεγχος:

  • Συμπτώματα αναιμίας: Επίμονη κόπωση, ωχρότητα, πονοκέφαλος, αδυναμία συγκέντρωσης, ταχυπαλμία ή δύσπνοια στην άσκηση.
  • Απώλεια αίματος: Βαριές εμμηνορρυσίες, αιμορραγία από το γαστρεντερικό (έλκος, αιμορροΐδες, πολύποδες, καρκίνος).
  • Κακή διατροφή: Χορτοφαγία ή δίαιτα χαμηλή σε σίδηρο και ζωικές πρωτεΐνες.
  • Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Αυξημένες ανάγκες σιδήρου για τη μητέρα και το έμβρυο. Ο έλεγχος συνιστάται σε κάθε τρίμηνο κύησης.
  • Παιδιά και έφηβοι: Αυξημένες ανάγκες λόγω ταχείας ανάπτυξης ή ανεπαρκούς πρόσληψης τροφής πλούσιας σε σίδηρο.
  • Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα: Ρευματοειδής αρθρίτιδα, χρόνια νεφρική νόσος, φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου, όπου συχνά εμφανίζεται “αναιμία χρονίας νόσου”.
  • Ηπατικά νοσήματα ή αιμοχρωμάτωση: Ο έλεγχος βοηθά στην εκτίμηση της αποθήκευσης σιδήρου στους ιστούς.
  • Παρακολούθηση θεραπείας: Για έλεγχο ανταπόκρισης σε αγωγή με δισκία ή ενέσιμο σίδηρο, ή μετά από μετάγγιση αίματος.
  • Αξιολόγηση ανεξήγητων εργαστηριακών ευρημάτων: Χαμηλή αιμοσφαιρίνη, MCV, MCH ή αυξημένη φερριτίνη χωρίς εμφανή λόγο.

Ο συνδυασμός των εξετάσεων παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την αιτία της αναιμίας:

  • Αν πρόκειται για έλλειψη σιδήρου (χαμηλή φερριτίνη, αυξημένη τρανσφερρίνη).
  • Αν υπάρχει αναιμία χρονίας φλεγμονής (υψηλή φερριτίνη, χαμηλός σίδηρος και χαμηλό TIBC).
  • Αν υπάρχει υπερφόρτωση σιδήρου (υψηλός σίδηρος, αυξημένος κορεσμός τρανσφερρίνης).

Ο γιατρός μπορεί επίσης να ζητήσει τις εξετάσεις για προληπτικό έλεγχο, ιδίως σε ομάδες υψηλού κινδύνου:

  • Γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία.
  • Άτομα με ιστορικό αναιμίας ή χρόνιας απώλειας αίματος.
  • Αθλητές υψηλών επιδόσεων (λόγω αυξημένης κατανάλωσης σιδήρου).
  • Άτομα με οικογενειακό ιστορικό αιμοχρωμάτωσης ή πολυμεταγγίσεων.

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με τη γενική αίματος και την κλινική εικόνα του ασθενούς.
Η ερμηνεία από ειδικό ιατρό εξασφαλίζει τη σωστή διάγνωση και την επιλογή κατάλληλης θεραπείας.

3) Προετοιμασία για την εξέταση

Η σωστή προετοιμασία πριν την αιμοληψία είναι σημαντική ώστε τα αποτελέσματα του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης)
να είναι αξιόπιστα και συγκρίσιμα. Οι τιμές του σιδήρου μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα και επηρεάζονται από τροφή, φάρμακα ή συμπληρώματα.

Βασικές οδηγίες πριν την εξέταση:

  • Νηστεία 8–12 ωρών: Ο σίδηρος ορού εμφανίζει ημερήσιες διακυμάνσεις· η αιμοληψία πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες (08:00–10:00) μετά από νήστευση.
  • Αποφύγετε συμπληρώματα σιδήρου: Μην πάρετε δισκία ή σιρόπια σιδήρου για τουλάχιστον 24 ώρες πριν την αιμοληψία, εκτός αν σας το έχει επιβάλει ο θεράπων ιατρός.
  • Περιορίστε καφεΐνη και κάπνισμα: Μπορούν να επηρεάσουν προσωρινά τις τιμές του σιδήρου.
  • Ενημερώστε το εργαστήριο: Αναφέρετε εάν παίρνετε φάρμακα όπως αντισυλληπτικά, αντιβιοτικά, ή συμπληρώματα πολυβιταμινών.
  • Αποφύγετε έντονη άσκηση: Την προηγούμενη ημέρα αποφύγετε βαριά σωματική δραστηριότητα, καθώς αυξάνει παροδικά τον σίδηρο ορού.

Ειδικές περιπτώσεις:

  • Εγκυμοσύνη: Οι τιμές φερριτίνης μειώνονται φυσιολογικά στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο. Ο γιατρός θα ερμηνεύσει τα αποτελέσματα ανάλογα με το στάδιο κύησης.
  • Παιδιά: Συνήθως δεν απαιτείται αυστηρή νηστεία, αλλά είναι προτιμότερο να γίνεται το πρωί.
  • Ασθενείς με χρόνια φλεγμονή ή λοίμωξη: Η φερριτίνη μπορεί να εμφανίζεται ψευδώς αυξημένη λόγω της φλεγμονής. Συνιστάται ο έλεγχος σε σταθερή κατάσταση υγείας.
  • Αιμοληψία μετά από μετάγγιση: Πρέπει να απέχει τουλάχιστον 48–72 ώρες για να αποφευχθεί παραπλανητική αύξηση του σιδήρου ορού.

Η αιμοληψία πραγματοποιείται από φλέβα του χεριού και διαρκεί λίγα λεπτά. Δεν απαιτείται καμία αναισθησία ή ιδιαίτερη προετοιμασία πέρα από τις παραπάνω οδηγίες.

Εάν πρόκειται να ελέγξετε και άλλους δείκτες (π.χ. Β12, φυλλικό οξύ, αιμοσφαιρίνη, CRP),
ενημερώστε τον μικροβιολόγο ώστε να γίνει συνδυασμένος προγραμματισμός αιμοληψίας.

4) Τι μετρούμε στο πάνελ σιδήρου

Το πάνελ σιδήρου περιλαμβάνει τέσσερις βασικές εξετάσεις που αξιολογούν τη διαθεσιμότητα, τις αποθήκες και τη μεταφορά του σιδήρου στον οργανισμό.
Κάθε δείκτης ερμηνεύεται πάντα σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους.

ΔείκτηςΤι δείχνειΦυσιολογικά Όρια*
Σίδηρος ορούΜετρά τον σίδηρο που κυκλοφορεί στο αίμα δεσμευμένος από τρανσφερρίνη.
Δείχνει τη διαθέσιμη ποσότητα για σύνθεση αιμοσφαιρίνης.
60–170 μg/dL
ΦερριτίνηΑντικατοπτρίζει τις αποθήκες σιδήρου στο ήπαρ και τον μυελό των οστών.
Μειώνεται νωρίς στην έλλειψη σιδήρου και αυξάνεται σε φλεγμονή ή υπερφόρτωση.
Άνδρες: 30–400 ng/mL
Γυναίκες: 15–150 ng/mL
Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη) / TIBCΠρωτεΐνη που μεταφέρει τον σίδηρο στο αίμα.
Το TIBC δείχνει πόσο σίδηρο μπορεί να δεσμεύσει.
Αυξάνεται σε έλλειψη σιδήρου και μειώνεται σε φλεγμονή ή ηπατική νόσο.
250–450 μg/dL (TIBC)
% Κορεσμός Τρανσφερρίνης (Σιδηροφυλλίνης)Ποσοστό των θέσεων δέσμευσης της τρανσφερρίνης που είναι κατειλημμένες από σίδηρο.
Υπολογίζεται ως (Σίδηρος ορού / TIBC) × 100.
20–50%

*Τα όρια είναι ενδεικτικά και διαφέρουν ανάλογα με το εργαστήριο, τη μέθοδο, το φύλο και την ηλικία.
Η ερμηνεία πρέπει να γίνεται πάντα από ιατρό σε συνδυασμό με τη γενική αίματος και τα κλινικά δεδομένα.

Χρήσιμες συμπληρωματικές εξετάσεις:

  • CRP / ΤΚΕ: Εκτίμηση φλεγμονής που επηρεάζει τη φερριτίνη.
  • Βιταμίνη B12 και Φυλλικό οξύ: Διαφορική διάγνωση αναιμιών.
  • Ηπατικά ένζυμα (ALT, AST): Αξιολόγηση ηπατικής συνθετικής λειτουργίας.

                                       5) Σύντομη ερμηνεία αποτελεσμάτων

Η σωστή ερμηνεία των τιμών του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης)
είναι ουσιαστική για τη διάγνωση και διαφοροποίηση των μορφών αναιμίας ή υπερφόρτωσης σιδήρου.
Οι δείκτες πρέπει πάντα να αξιολογούνται συνδυαστικά με τη γενική αίματος και τα κλινικά δεδομένα.

Α. Έλλειψη σιδήρου (Σιδηροπενία)

  • Σίδηρος ορού: χαμηλός
  • Φερριτίνη: χαμηλή (πρώιμος δείκτης έλλειψης)
  • Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): αυξημένη
  • TIBC: αυξημένο
  • % Κορεσμός: χαμηλός (<15%)

Κύριες αιτίες: χρόνια απώλεια αίματος (π.χ. εμμηνορρυσία, πεπτικά έλκη, αιμορροΐδες), κακή πρόσληψη ή δυσαπορρόφηση (π.χ. κοιλιοκάκη).
Αν δεν αντιμετωπιστεί, εξελίσσεται σε σιδηροπενική αναιμία.

Β. Αναιμία χρονίας νόσου / φλεγμονής

  • Σίδηρος ορού: χαμηλός
  • Φερριτίνη: φυσιολογική ή αυξημένη
  • Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): χαμηλή ή φυσιολογική
  • TIBC: χαμηλό
  • % Κορεσμός: χαμηλός

Εμφανίζεται σε χρόνιες φλεγμονώδεις ή νεοπλασματικές καταστάσεις.
Ο οργανισμός “παγιδεύει” τον σίδηρο στα κύτταρα για να μειώσει τη χρήση του από μικρόβια.
Συχνή σε ρευματοειδή αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια ή χρόνιες λοιμώξεις.

Γ. Υπερφόρτωση σιδήρου / Αιμοχρωμάτωση

  • Σίδηρος ορού: αυξημένος
  • Φερριτίνη: αυξημένη (>300 ng/mL στους άνδρες, >200 ng/mL στις γυναίκες)
  • Τρανσφερρίνη (Σιδηροφυλλίνη): μειωμένη
  • % Κορεσμός: αυξημένος (>50%)

Παρατηρείται σε κληρονομική αιμοχρωμάτωση, μετά από πολλαπλές μεταγγίσεις ή υπερβολική χορήγηση σιδήρου.
Ο σίδηρος συσσωρεύεται σε ήπαρ, καρδιά και πάγκρεας, προκαλώντας βλάβες.

Δ. Ηπατική νόσος ή οξεία φλεγμονή

  • Φερριτίνη: αυξημένη λόγω δράσης ως πρωτεΐνης οξείας φάσης
  • Τρανσφερρίνη: μειωμένη λόγω μειωμένης σύνθεσης στο ήπαρ

Σε αυτές τις περιπτώσεις η φερριτίνη μπορεί να μην αντικατοπτρίζει τα πραγματικά αποθέματα σιδήρου.
Συνιστάται παράλληλος έλεγχος CRP ή
ΤΚΕ για εκτίμηση φλεγμονής.

Ο ιατρός συνδυάζει τις εργαστηριακές τιμές με τη γενική αίματος, τη διατροφή, το ιστορικό και τα συμπτώματα του ασθενούς.
Έτσι καθορίζεται εάν χρειάζεται θεραπεία με σίδηρο, περαιτέρω διερεύνηση ή παρακολούθηση απορρόφησης.

Σημαντικό: Μία φυσιολογική φερριτίνη δεν αποκλείει πάντα την έλλειψη σιδήρου,
ειδικά σε φλεγμονώδεις καταστάσεις όπου αυξάνεται ψευδώς.

 

6) Ειδικές καταστάσεις και παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα

Ορισμένες φυσιολογικές ή παθολογικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης).
Η γνώση αυτών των παραγόντων βοηθά στην ορθή ερμηνεία των αποτελεσμάτων και αποτρέπει εσφαλμένα συμπεράσματα.

  • Κύηση: Στην εγκυμοσύνη, οι τιμές φερριτίνης μειώνονται φυσιολογικά λόγω αυξημένων αναγκών του εμβρύου και της μητέρας.
    Ο έλεγχος γίνεται συνήθως σε κάθε τρίμηνο. Συχνά απαιτείται συμπλήρωμα σιδήρου μετά από ιατρική εκτίμηση.
  • Παιδιά και έφηβοι: Λόγω ταχείας ανάπτυξης, οι ανάγκες σε σίδηρο είναι υψηλές.
    Συχνά εμφανίζεται οριακή σιδηροπενία χωρίς ακόμη αναιμία, ειδικά σε περιόδους ανάπτυξης ή κακής διατροφής.
  • Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας: Η απώλεια αίματος κατά την έμμηνο ρύση είναι ο συχνότερος λόγος χαμηλής φερριτίνης και σιδήρου ορού.
    Ο έλεγχος συνιστάται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.
  • Ηλικιωμένα άτομα: Η απορρόφηση σιδήρου μειώνεται με την ηλικία.
    Ο συνδυασμός φτωχής διατροφής, λήψης φαρμάκων (π.χ. αντιόξινα, PPI) και χρόνιων νοσημάτων οδηγεί συχνά σε σιδηροπενία.
  • Χρόνιες φλεγμονές και λοιμώξεις: Αυξάνουν τη φερριτίνη (ως πρωτεΐνη οξείας φάσης) και μειώνουν τον σίδηρο ορού,
    δημιουργώντας ψευδή εικόνα επάρκειας σιδήρου.
  • Ηπατική νόσος: Η τρανσφερρίνη (σιδηροφυλλίνη) συντίθεται στο ήπαρ· σε ηπατική ανεπάρκεια τα επίπεδά της μειώνονται,
    ενώ η φερριτίνη συχνά αυξάνεται ανεξάρτητα από τις αποθήκες σιδήρου.
  • Νεφρική νόσος: Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια χρειάζονται τακτικό έλεγχο φερριτίνης και % κορεσμού τρανσφερρίνης (TSAT).
    Οι τιμές βοηθούν στη ρύθμιση της θεραπείας με ερυθροποιητίνη (EPO) και συμπληρώματα σιδήρου.
  • Αθλητές: Η έντονη σωματική άσκηση προκαλεί αυξημένες απώλειες σιδήρου μέσω εφίδρωσης και μικροαιμορραγιών.
    Συχνά παρατηρείται “αναιμία του δρομέα” με χαμηλή φερριτίνη αλλά φυσιολογική αιμοσφαιρίνη.
  • Φάρμακα και συμπληρώματα: Αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI), τετρακυκλίνες ή μεγάλες δόσεις ψευδαργύρου
    μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου. Επίσης, υψηλές δόσεις βιταμίνης C αυξάνουν την απορρόφησή του.

Συμβουλή: Σε κάθε κατάσταση όπου υπάρχει χρόνια φλεγμονή ή ηπατική δυσλειτουργία,
η φερριτίνη δεν είναι αξιόπιστος δείκτης αποθηκών σιδήρου.
Ο μικροβιολόγος ή ο θεράπων ιατρός μπορεί να ζητήσει τον υπολογισμό TSAT ή σιδήρου ορού σε δεύτερο χρόνο.

                                      7) Συχνές ερωτήσεις (FAQ)

Παρακάτω απαντώνται αναλυτικά οι πιο συχνές απορίες ασθενών σχετικά με τον έλεγχο του σιδήρου, της φερριτίνης και της τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης).
Οι απαντήσεις είναι ενημερωτικές και δεν υποκαθιστούν την ιατρική αξιολόγηση.

🔹 Πονάει η εξέταση σιδήρου;
Η εξέταση γίνεται με απλή αιμοληψία από φλέβα του χεριού και διαρκεί λιγότερο από 2 λεπτά.
Δεν απαιτείται αναισθησία και το τσίμπημα είναι ελαφρύ. Σπάνια προκαλείται μικρή εκχύμωση στο σημείο της παρακέντησης.
🔹 Χρειάζεται να είμαι νηστικός;
Ναι. Συνιστάται νηστεία 8–12 ωρών για σταθερότητα των τιμών του σιδήρου.
Ο σίδηρος μεταβάλλεται στη διάρκεια της ημέρας, οπότε προτιμάται αιμοληψία νωρίς το πρωί (08:00–10:00).
Νερό μπορείτε να πιείτε κανονικά.
🔹 Πόσο γρήγορα βγαίνουν τα αποτελέσματα;
Συνήθως είναι έτοιμα την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Σε περιπτώσεις που ζητούνται και άλλες εξετάσεις (π.χ. βιταμίνη Β12, φυλλικό οξύ ή CRP),
ο μικροβιολόγος ενημερώνει για τον ακριβή χρόνο παράδοσης.
🔹 Παίρνω σίδηρο. Να σταματήσω το φάρμακο πριν την εξέταση;
Όχι χωρίς ιατρική οδηγία. Συνήθως αποφεύγεται η λήψη σκευάσματος την προηγούμενη ημέρα της αιμοληψίας,
ώστε να μην επηρεαστούν οι τιμές του σιδήρου ορού.
Ενημερώστε τον μικροβιολόγο για όλα τα συμπληρώματα ή φάρμακα που λαμβάνετε.
🔹 Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχω τον σίδηρο και τη φερριτίνη;

Εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο και το ιστορικό σας:

  • Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας: 1–2 φορές τον χρόνο.
  • Έγκυες: Σε κάθε τρίμηνο κύησης.
  • Αθλητές ή αιμοδότες: Κάθε 3–6 μήνες.
  • Ασθενείς υπό θεραπεία με σίδηρο: Επανέλεγχος 2–3 μήνες μετά την έναρξη αγωγής.
🔹 Τι να κάνω αν έχω χαμηλή φερριτίνη αλλά φυσιολογική αιμοσφαιρίνη;
Η χαμηλή φερριτίνη υποδηλώνει έλλειψη αποθηκών σιδήρου ακόμη κι αν δεν υπάρχει αναιμία.
Συνήθως προτείνεται διατροφική ενίσχυση με τροφές πλούσιες σε σίδηρο και επανέλεγχος σε 2–3 μήνες.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει συμπλήρωμα σιδήρου αν χρειάζεται.
🔹 Ποιες τροφές βοηθούν στην απορρόφηση σιδήρου;
Η απορρόφηση σιδήρου αυξάνεται όταν συνδυάζεται με βιταμίνη C (π.χ. πορτοκάλι, πιπεριά, ακτινίδιο).
Προτιμήστε:

  • Κρέας, συκώτι, ψάρια και πουλερικά (σίδηρος αιμικός, απορροφάται πιο εύκολα).
  • Όσπρια, φακές, σπανάκι και δημητριακά ολικής (μη αιμικός σίδηρος, απορροφάται λιγότερο).

Αποφύγετε να συνδυάζετε το γεύμα με καφέ, τσάι ή γαλακτοκομικά, γιατί μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου.

🔹 Υπάρχουν κίνδυνοι από την υπερβολική πρόσληψη σιδήρου;
Ναι. Η υπερβολική λήψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα και βλάβες σε ήπαρ, καρδιά ή πάγκρεας.
Δεν πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα σιδήρου χωρίς εργαστηριακή επιβεβαίωση ανεπάρκειας και ιατρική παρακολούθηση.
🔹 Πότε τα αποτελέσματα θεωρούνται αξιόπιστα;

Τα πιο αξιόπιστα αποτελέσματα λαμβάνονται όταν:

  • Η αιμοληψία γίνεται πρωινές ώρες (08:00–10:00).
  • Έχει προηγηθεί νηστεία 8–12 ωρών.
  • Δεν έχει ληφθεί συμπλήρωμα σιδήρου τις τελευταίες 24 ώρες.
  • Δεν υπάρχει ενεργή φλεγμονή ή λοίμωξη.
🔹 Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε γιατρό;
Αν τα αποτελέσματά σας δείχνουν χαμηλή φερριτίνη ή σίδηρο, αν έχετε συμπτώματα κόπωσης, ζάλης ή δύσπνοιας,
ή αν οι τιμές είναι υψηλές χωρίς προφανή λόγο.
Ο ιατρός θα καθορίσει αν χρειάζεται θεραπεία, επιπλέον εξετάσεις ή αλλαγές στη διατροφή.

Οι τιμές του πάνελ σιδήρου μπορούν να αλλάξουν γρήγορα με τη θεραπεία ή τη διατροφή.
Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό οι επανέλεγχοι να γίνονται στο ίδιο εργαστήριο, ώστε να υπάρχει συγκρισιμότητα αποτελεσμάτων.

                                        8) 📞 Ραντεβού & Πληροφορίες για Εξετάσεις

Θέλετε να ελέγξετε τα επίπεδα σιδήρου, φερριτίνης ή τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης);
Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε. 🩸

Το Μικροβιολογικό Λαμία – Pantelis Anagnostopoulos πραγματοποιεί
εξετάσεις σιδήρου, φερριτίνης, TIBC και % κορεσμού τρανσφερρίνης
με αξιόπιστα αποτελέσματα και άμεση παράδοση.
Ο έλεγχος μπορεί να γίνει με ή χωρίς παραπεμπτικό ΕΟΠΥΥ.

☎️ Τηλέφωνο: +30-22310-66841
🕐 Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα–Παρασκευή 07:00–13:30
📍 Το εργαστήριο βρίσκεται στο κέντρο της Λαμίας, με εύκολη πρόσβαση.

💡 Συμβουλή: Αν λαμβάνετε συμπληρώματα σιδήρου ή βιταμίνες,
ενημερώστε τον μικροβιολόγο πριν από την αιμοληψία.
Έτσι διασφαλίζεται ότι οι μετρήσεις αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τα αποθέματα του οργανισμού σας.

🔬 Μικροβιολογικό Λαμία – Pantelis Anagnostopoulos
Εμπιστευθείτε τοπικούς ειδικούς για αξιόπιστο έλεγχο σιδήρου και αιματολογικών εξετάσεων.

                                   📚 9) Βιβλιογραφία & Πηγές

Ενδεικτική ελληνική και διεθνής βιβλιογραφία για τον εργαστηριακό έλεγχο σιδήρου, φερριτίνης, τρανσφερρίνης (σιδηροφυλλίνης), TIBC και % κορεσμού.

Οι παραπάνω πηγές χρησιμοποιούνται για ενημερωτικούς σκοπούς και αποτελούν έγκριτη βάση για τον κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο σιδήρου.
Οι σύνδεσμοι είναι ενεργοί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περαιτέρω μελέτη ή παραπομπή.


Σίδηρος-FE-1200x800.jpg

FE Σίδηρος

🩸 Εισαγωγή: Τι είναι ο σίδηρος;

Ο σίδηρος (Fe) είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη ζωή. Χωρίς αυτόν, ο οργανισμός δεν μπορεί να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς, ούτε να εκτελέσει πλήθος βιοχημικών αντιδράσεων. Παρά τη μικρή του ποσότητα στο σώμα, η σημασία του είναι τεράστια.

Ο σίδηρος συμμετέχει:

  • Στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και μυοσφαιρίνης
  • Στη λειτουργία ενζύμων οξειδοαναγωγής
  • Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια
  • Στη διαφοροποίηση και λειτουργία του ανοσοποιητικού

Το 70% του σιδήρου βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το υπόλοιπο αποθηκεύεται στη φερριτίνη, αιμοσιδηρίνη και σε κυτταρικά αποθέματα.


🔬 Φυσιολογία και λειτουργία του σιδήρου

Ο σίδηρος είναι θεμελιώδες στοιχείο για:

  • Μεταφορά οξυγόνου: Μέσω της αιμοσφαιρίνης στους πνεύμονες και στους ιστούς.
  • Αποθήκευση οξυγόνου: Η μυοσφαιρίνη στις μυϊκές ίνες λειτουργεί ως δεξαμενή.
  • Σύνθεση DNA: Απαραίτητος για την ικανότητα των κυττάρων να διαιρούνται και να επιβιώνουν.
  • Μεταβολισμό φαρμάκων και αποτοξίνωση μέσω ηπατικών ενζύμων.

Κύκος σιδήρου

 


🧪 Εργαστηριακές εξετάσεις

🧾 Ερμηνεία εργαστηριακών αποτελεσμάτων:

Η αξιολόγηση των επιπέδων σιδήρου απαιτεί πολυπαραγοντική προσέγγιση. Ενδεικτικά:

  • Χαμηλός σίδηρος ορού + Χαμηλή φερριτίνη + Αυξημένο TIBC → ισχυρή ένδειξη σιδηροπενίας
  • Φυσιολογική ή αυξημένη φερριτίνη + χαμηλός κορεσμός τρανσφερρίνης → πιθανή αναιμία χρονίας νόσου
  • Υψηλός σίδηρος + Υψηλός κορεσμός + Αυξημένη φερριτίνη → υποψία αιμοχρωμάτωσης ή υπερσιδήρωσης
  • Υψηλός sTfR → υποδηλώνει αυξημένη κυτταρική ανάγκη για σίδηρο, ακόμα και αν η φερριτίνη είναι φυσιολογική

📌 Ο συνδυασμός δεικτών και η συνεκτίμηση της φλεγμονώδους κατάστασης του ασθενούς είναι απαραίτητα για ακριβή διάγνωση.

🎯 Αξιοπιστία μέτρησης σιδήρου:

Η μέτρηση του σιδήρου ορού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, γι’ αυτό απαιτείται προσοχή στην ερμηνεία:

  • Η αιμοληψία πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες, λόγω ημερήσιας διακύμανσης
  • Προτιμάται νηστεία 8–12 ωρών για αποφυγή παρεμβολών από διατροφή
  • Οξεία ή χρόνια φλεγμονή μπορεί να ανεβάσει τεχνητά τη φερριτίνη, αποκρύπτοντας υποκείμενη σιδηροπενία
  • Σωματική καταπόνηση, έμμηνος ρύση ή αιμορραγία επηρεάζουν τα επίπεδα
  • Συνιστάται συνδυασμός δεικτών (φερριτίνη, τρανσφερρίνη, κορεσμός, sTfR) για ακριβή αξιολόγηση

⏳ Ημερήσια διακύμανση σιδήρου:

Ο σίδηρος ορού εμφανίζει φυσιολογική ημερήσια διακύμανση, με:

  • Μέγιστες τιμές το πρωί (06:00–10:00)
  • Μειωμένα επίπεδα κατά τη διάρκεια της ημέρας (ιδίως το απόγευμα)

Αυτός είναι ο λόγος που η μέτρηση σιδήρου ορού πρέπει να γίνεται πρωινές ώρες, ιδανικά μετά από 8–12 ώρες νηστείας, για μεγαλύτερη αξιοπιστία.

Διακύμανση Σιδήρου

1. Σίδηρος ορού (Serum Iron):
Μετρά τη συγκέντρωση σιδήρου στο πλάσμα. Αντικατοπτρίζει τον κυκλοφορούντα σίδηρο που δεσμεύεται κυρίως από την τρανσφερρίνη. Επηρεάζεται από την ώρα της ημέρας και τη διατροφή.

2. Φερριτίνη (Ferritin):
Η πιο αξιόπιστη εξέταση για αποθήκες σιδήρου. Χαμηλή τιμή αποτελεί πρώιμο δείκτη σιδηροπενίας. Είναι οξείας φάσης δείκτης και αυξάνεται σε φλεγμονές, λοίμωξη, καρκίνο.

3. Τρανσφερρίνη (Transferrin):
Πρωτεΐνη μεταφοράς του σιδήρου στο αίμα. Αυξάνεται σε σιδηροπενία, μειώνεται σε χρόνια φλεγμονή και ηπατική νόσο.

4. Κορεσμός τρανσφερρίνης (Transferrin Saturation):
Ποσοστό (%) της τρανσφερίνης που μεταφέρει σίδηρο. Φυσιολογικές τιμές: 20–50%. Τιμή <15% υποδηλώνει έλλειψη.

5. TIBC (Total Iron Binding Capacity):
Συνολική ικανότητα του αίματος να δεσμεύσει σίδηρο. Υψηλό TIBC → έλλειψη σιδήρου. Χαμηλό TIBC → φλεγμονώδεις καταστάσεις ή υπερσιδήρωση.

6. Διαλυτός Υποδοχέας Τρανσφερρίνης (sTfR):
Αντανακλά την ανάγκη των κυττάρων για σίδηρο. Δεν επηρεάζεται από φλεγμονή, χρήσιμος σε διάκριση μεταξύ σιδηροπενίας και αναιμίας χρονίας νόσου.

7. Αναλογία sTfR/λογ. Φερριτίνης (sTfR/log Ferritin):
Αυξημένη αναλογία ενισχύει τη διάγνωση καθαρής σιδηροπενίας.


 


🚨 Έλλειψη Σιδήρου (Σιδηροπενία)

Η σιδηροπενία είναι η πιο κοινή διατροφική ανεπάρκεια παγκοσμίως και συχνά οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμες για την αποτροπή σοβαρών συνεπειών, όπως μειωμένη απόδοση, διαταραχές ανάπτυξης και ευπάθεια σε λοιμώξεις.

🔎 Αίτια:

  • Φτωχή πρόσληψη σιδήρου μέσω διατροφής, ειδικά σε φυτοφάγους ή άτομα με διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες
  • Αυξημένες ανάγκες κατά την εγκυμοσύνη, την εφηβεία ή τον ταχύ ρυθμό ανάπτυξης στα παιδιά
  • Χρόνια απώλεια αίματος: γυναικολογικά αίτια (έντονη έμμηνος ρύση), πεπτικά έλκη, καρκίνος παχέος εντέρου
  • Μειωμένη απορρόφηση σε περιπτώσεις όπως κοιλιοκάκη, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, γαστρεκτομή
  • Χρήση φαρμάκων (π.χ. PPI, αντιόξινα) που μειώνουν τη γαστρική οξύτητα

⚠️ Συμπτώματα:

Η εκδήλωση εξαρτάται από τη βαρύτητα και τη διάρκεια της έλλειψης:

  • Γενικευμένη κόπωση, λήθαργος
  • Μειωμένη αντοχή στην άσκηση
  • Ταχυκαρδία, δύσπνοια κόπωσης
  • Πονοκέφαλοι, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης
  • Παγοφαγία (επιθυμία για κατανάλωση πάγου)
  • Αλλοιώσεις στα νύχια (κοιλωνυχία), ξηρότητα δέρματος, τριχόπτωση

🧪 Διάγνωση:

  • Χαμηλός σίδηρος ορού, χαμηλή φερριτίνη, υψηλό TIBC
  • Κορεσμός τρανσφερίνης <15%
  • Αυξημένος sTfR
  • Περιφερική αιμοδοσία: μικροκυτταρική, υποχρωμική εικόνα

🩺 Σιδηροπενική Αναιμία:

  • Η πιο κοινή αιτία αναιμίας παγκοσμίως
  • Σε προχωρημένες μορφές οδηγεί σε λειτουργική ανικανότητα
  • Μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκείμενης σοβαρής νόσου (π.χ. γαστρεντερική αιμορραγία, κακοήθεια)

👩‍⚕️ Αντιμετώπιση:

  • Διαιτητική ενίσχυση με πλούσια σε σίδηρο τρόφιμα
  • Χορήγηση σιδηρούχων σκευασμάτων από το στόμα ή ενδοφλεβίως
  • Αντιμετώπιση αιτίας (διακοπή αιμορραγίας, αντιμετώπιση απορρόφησης)

 


📈 Υπερφόρτωση Σιδήρου (Υπερσιδήρωση)

🧬 Αιμοχρωμάτωση:

Κληρονομική πάθηση με αυξημένη απορρόφηση σιδήρου.

  • Εναπόθεση σε ήπαρ, καρδιά, πάγκρεας → ηπατική κίρρωση, καρδιοπάθεια, διαβήτης

🩸 Δευτεροπαθής υπερσιδήρωση:

  • Μεταγγίσεις, χρόνια αιμόλυση, μακροχρόνια λήψη σιδήρου

  • 🥦 Διατροφή και Σίδηρος

    Η διατροφή αποτελεί θεμέλιο της πρόληψης και αντιμετώπισης της σιδηροπενίας. Η επιλογή τροφών πλούσιων σε σίδηρο και ο συνδυασμός τους με ουσίες που ενισχύουν την απορρόφηση παίζει κρίσιμο ρόλο.

    🍖 Αιμικός σίδηρος:

    Απορροφάται με ρυθμό 15–35%. Βρίσκεται μόνο σε ζωικές τροφές:

    • Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, αρνί)
    • Συκώτι, καρδιά, σπλήνας
    • Ψάρια (σαρδέλες, τόνος)
    • Πουλερικά (γαλοπούλα, κοτόπουλο)

    🥬 Μη αιμικός σίδηρος:

    Απορροφάται δυσκολότερα (2–20%) αλλά είναι σημαντικός στις φυτικές δίαιτες:

    • Όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια)
    • Σπανάκι, μπρόκολο, λαχανίδα
    • Ξηροί καρποί (ηλιόσποροι, αμύγδαλα)
    • Εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού
    • Ταχίνι και χαρουπόμελο

    🧃 Παράγοντες που αυξάνουν την απορρόφηση:

    • Βιταμίνη C (π.χ. πορτοκάλι, ακτινίδιο, πιπεριές)
    • Οργανικά οξέα (κιτρικό, γλυκονικό)
    • Κρέας (το «Meat Factor» ενισχύει απορρόφηση μη αιμικού σιδήρου)

    🚫 Παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση:

    • Φυτικά οξέα σε δημητριακά ολικής άλεσης
    • Τανίνες σε τσάι και καφέ
    • Ασβέστιο (ανταγωνιστική απορρόφηση από γαλακτοκομικά)
    • Πολυφαινόλες σε σοκολάτα, κόκκινο κρασί

    🍽️ Χρήσιμες διατροφικές συμβουλές:

    • Συνδυάστε σπανακόρυζο με λεμόνι ή φακές με ντομάτα
    • Αποφύγετε καφέ/τσάι 1 ώρα πριν & μετά από γεύματα πλούσια σε σίδηρο
    • Μην καταναλώνετε σίδηρο ταυτόχρονα με γαλακτοκομικά
    • Μαγειρέψτε σε σκεύη από χυτοσίδηρο – ενισχύει το σίδηρο των τροφών!

    💊 Συμπληρώματα και Θεραπεία

    Η θεραπεία με σίδηρο στοχεύει στην αναπλήρωση των αποθεμάτων, την αποκατάσταση της φυσιολογικής αιμοποίησης και την εξάλειψη της υποκείμενης αιτίας.

    📌 Πότε χορηγούνται:

    • Σε διαγνωσμένη σιδηροπενία ή σιδηροπενική αναιμία
    • Προληπτικά σε εγκύους, βρέφη, δότες αίματος, φυτοφάγους
    • Σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (μαζί με EPO)

    💊 Μορφές σιδήρου:

    • Θειικός σίδηρος (ferrous sulfate): φθηνός, αλλά συχνά προκαλεί ΓΕΣ παρενέργειες
    • Φουμαρικός σίδηρος (ferrous fumarate): υψηλότερη περιεκτικότητα σε Fe ανά mg
    • Γλυκονικός σίδηρος (ferrous gluconate): πιο ήπιος, λιγότερες παρενέργειες
    • Πολυσακχαριδικός σίδηρος: καλύτερα ανεκτός, ιδανικός σε χρόνιες παθήσεις

    🕒 Χρονισμός & τρόπος λήψης:

    • Λήψη 1 ώρα πριν ή 2 ώρες μετά τα γεύματα για βέλτιστη απορρόφηση
    • Μαζί με πορτοκαλάδα ή πηγή βιταμίνης C
    • Αποφυγή καφέ/γαλακτοκομικών για 1–2 ώρες γύρω από τη δόση

    ⏳ Δοσολογία & διάρκεια:

    • Τυπική δόση: 100–200 mg στοιχειακού Fe/ημέρα σε ενήλικες
    • Διάρκεια θεραπείας:
      • Αρχικό στάδιο (διόρθωση αναιμίας): 1–2 μήνες
      • Φάση αναπλήρωσης αποθηκών: 2–4 επιπλέον μήνες
      • Συνολικά 3–6 μήνες, ανάλογα με τη βαρύτητα και την αιτία
    • Παρακολούθηση αιμοσφαιρίνης κάθε 2–4 εβδομάδες στην αρχή
    • Φερριτίνη και τρανσφερρίνη επανεκτιμώνται μετά από 2–3 μήνες
    • Σε επίμονη χαμηλή φερριτίνη παρά φυσιολογική Hgb → παράταση αγωγής
    • Τυπική δόση: 100–200 mg στοιχειακού Fe/ημέρα σε ενήλικες
    • Διάρκεια: 3–6 μήνες μετά την ομαλοποίηση της αιμοσφαιρίνης για πλήρη αναπλήρωση

    💉 Ενδοφλέβια θεραπεία:

    Ενδείκνυται σε:

    • Σοβαρή αναιμία, γρήγορη ανάγκη αναπλήρωσης
    • Δυσαπορρόφηση (π.χ. ΙΦΝΕ, βαριατρικές επεμβάσεις)
    • Μη συμμόρφωση/ανεπιθύμητες ενέργειες από του στόματος μορφών
    • Έγκυες με χαμηλή φερριτίνη και δυσανεξία στην per os αγωγή

    Φάρμακα: Iron sucrose, ferric carboxymaltose, iron isomaltoside

    ⚠️ Παρενέργειες:

    • Πεπτικά: ναυτία, μεταλλική γεύση, κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα
    • Χρωματισμός κοπράνων (μαύρα κόπρανα): φυσιολογικό εύρημα
    • Ενδοφλέβια: υπόταση, εξάνθημα, σπάνια αναφυλαξία (κυρίως με παλαιότερες μορφές όπως iron dextran)

    🤰 Σίδηρος στην Εγκυμοσύνη

     

    Σίδηρος και εγκυμοσύνη

  • Η εγκυμοσύνη αποτελεί περίοδο με σημαντικά αυξημένες ανάγκες για σίδηρο λόγω:
    • Της αυξανόμενης μάζας αίματος της μητέρας
    • Της ανάπτυξης του πλακούντα
    • Των απαιτήσεων του εμβρύου για φυσιολογική αιμοποίηση και ανάπτυξη

    🧮 Ανάγκες ανά τρίμηνο:

    • 1ο τρίμηνο: ~9-10 mg/ημέρα
    • 2ο τρίμηνο: έως 18 mg/ημέρα
    • 3ο τρίμηνο: 27 mg/ημέρα (μέγιστη ζήτηση)

    🩸 Κίνδυνοι από έλλειψη σιδήρου στην κύηση:

    • Αυξημένος κίνδυνος πρόωρου τοκετού
    • Χαμηλό βάρος γέννησης
    • Αναιμία στη μητέρα και μεταγεννητική κόπωση
    • Μειωμένα αποθέματα σιδήρου στο νεογνό

    🧪 Παρακολούθηση:


    👶 Σίδηρος στα Παιδιά

    Η παιδική ηλικία είναι περίοδος αυξημένων αναγκών σε σίδηρο λόγω ταχέως ρυθμού ανάπτυξης, αύξησης της αιμοποίησης και γνωστικής εξέλιξης. Η επαρκής πρόσληψη είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική υγεία.

    📌 Ανάγκες ανά ηλικία (RDA):

    • 0–6 μηνών: 0.27 mg/ημέρα (μέσω αποθηκών/μητρικού γάλακτος)
    • 7–12 μηνών: 11 mg/ημέρα
    • 1–3 ετών: 7 mg/ημέρα
    • 4–8 ετών: 10 mg/ημέρα
    • 9–13 ετών: 8 mg/ημέρα
    • 14–18 ετών: 11 mg (αγόρια), 15 mg (κορίτσια)

      👶 Νεογνά και Βρέφη:

      • Οι αποθήκες σιδήρου επαρκούν για ~6 μήνες
      • Τα πρόωρα, δίδυμα ή με χαμηλό βάρος γέννησης έχουν μικρότερα αποθέματα και χρειάζονται νωρίτερη συμπλήρωση

      🍼 Βρεφική διατροφή:

      • Ο μητρικός θηλασμός καλύπτει πλήρως τις ανάγκες ως 4–6 μηνών
      • Από 6 μηνών απαιτείται εισαγωγή εμπλουτισμένων δημητριακών, κρέατος ή συμπληρωμάτων

      🚨 Σημεία έλλειψης σιδήρου:

      • Μειωμένη όρεξη, ατονία, υπνηλία
      • Καθυστερημένη κινητική/γνωστική ανάπτυξη
      • Ευπάθεια σε λοιμώξεις

      💊 Πότε απαιτούνται συμπληρώματα:

      • Πρόωρα βρέφη (1–2 mg/kg/ημέρα από 1ου μήνα)
      • Βρέφη με ανεπαρκή πρόσληψη από διατροφή
      • Παιδιά με ειδικά διατροφικά μοτίβα (π.χ. vegan)

      🍽️ Διατροφικές στρατηγικές:

      • Δημητριακά και τροφές εμπλουτισμένες σε σίδηρο
      • Συνδυασμός με βιταμίνη C (χυμός πορτοκαλιού, πιπεριές)
      • Μείωση πρόσληψης γάλακτος >500 ml/ημέρα που ανταγωνίζεται την απορρόφηση

      🧠 Επιδράσεις στη γνωστική ανάπτυξη:

      Η χρόνια σιδηροπενία έχει συσχετιστεί με:

      • Μειωμένη προσοχή και μνήμη
      • Καθυστερημένη σχολική επίδοση
      • Δυσκολίες στη μάθηση

    📊 Φυσιολογικές Τιμές (σε scrollable πίνακα για mobile)

    ΠαράμετροςΕύροςΣημειώσεις
    Σίδηρος ορού60–170 μg/dLΝηστεία 8 ωρών
    Φερριτίνη20–500 ng/mL (άνδρες), 10–200 (γυναίκες)Χαμηλή = έλλειψη
    Τρασφερρίνη200–360 mg/dLΑυξάνεται σε σιδηροπενία
    TIBC240–450 μg/dLΥψηλό = έλλειψη
    Κορεσμός τρανσφερρίνης20–50%Κάτω από 15% = σιδηροπενία

❓ FAQ

Τι προκαλεί χαμηλό σίδηρο στο αίμα;

Η χαμηλή τιμή σιδήρου στο αίμα μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη, χρόνια απώλεια αίματος (π.χ. από έμμηνο ρύση ή έλκη), διαταραχές απορρόφησης όπως κοιλιοκάκη, ή αυξημένες απαιτήσεις (εγκυμοσύνη, εφηβεία).

Τι είναι η σιδηροπενική αναιμία;

Πρόκειται για αναιμία που προκαλείται από έλλειψη σιδήρου. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρότερα και λιγότερο χρωματισμένα από το φυσιολογικό, οδηγώντας σε μειωμένη ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου.

Ποια είναι η διαφορά αιμικού και μη αιμικού σιδήρου;

Ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται σε ζωικές τροφές και απορροφάται εύκολα από το έντερο. Ο μη αιμικός είναι φυτικής προέλευσης και έχει μικρότερη απορροφησιμότητα, αλλά ενισχύεται με βιταμίνη C.

Πότε χορηγείται ενδοφλέβιος σίδηρος;

Σε περιπτώσεις σοβαρής αναιμίας, δυσαπορρόφησης, φλεγμονωδών νοσημάτων ή όταν τα από του στόματος σκευάσματα προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες ή δεν είναι αποτελεσματικά.

Πώς επηρεάζουν τα φάρμακα τα επίπεδα σιδήρου;

Αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων, ασβέστιο και τετρακυκλίνες μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Χρειάζεται προσοχή στο συνδυασμό τους με σιδηρούχα σκευάσματα.

Τι είναι ο κορεσμός τρανσφερρίνης;

Δείχνει το ποσοστό της τρανσφερρίνης που μεταφέρει σίδηρο. Χαμηλός κορεσμός υποδηλώνει έλλειψη, ενώ υψηλός μπορεί να δείχνει υπερσιδήρωση ή αιμοχρωμάτωση.

Ποια η σημασία της φερριτίνης;

Η φερριτίνη είναι η βασική αποθήκη σιδήρου. Χαμηλή φερριτίνη σχεδόν πάντα σημαίνει έλλειψη σιδήρου, ενώ υψηλή μπορεί να παρατηρείται σε φλεγμονές, ηπατικά νοσήματα ή υπερφόρτωση.

Μπορεί ο σίδηρος να είναι αυξημένος χωρίς αιμοχρωμάτωση;

Ναι. Υπερσιδήρωση παρατηρείται και σε συχνές μεταγγίσεις, χρόνιες ηπατοπάθειες, και σε φλεγμονώδη σύνδρομα. Η αιμοχρωμάτωση είναι κληρονομική και συνοδεύεται από γονιδιακή μετάλλαξη (π.χ. HFE).

Πώς σχετίζεται ο σίδηρος με τον καρκίνο;

Η χρόνια σιδηροπενία μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκείμενης κακοήθειας, ειδικά στον γαστρεντερικό σωλήνα. Αντίστοιχα, αυξημένα επίπεδα σιδήρου μπορεί να ευνοούν το οξειδωτικό στρες και τη μετάλλαξη κυττάρων.

Μπορούν οι φυτοφάγοι να καλύψουν τις ανάγκες τους σε σίδηρο;

Ναι, με προσεκτικό σχεδιασμό διατροφής. Πρέπει να συνδυάζουν τροφές πλούσιες σε μη αιμικό σίδηρο με πηγές βιταμίνης C και να αποφεύγουν ανασταλτικούς παράγοντες.

Τι είναι η διαλυτότητα τρανσφερρίνης (sTfR);

Ο sTfR αντανακλά την ανάγκη των κυττάρων για σίδηρο. Αυξάνεται σε σιδηροπενία και είναι λιγότερο επηρεασμένος από φλεγμονή σε σχέση με τη φερριτίνη.

Μπορεί η υπερφόρτωση σιδήρου να προκαλέσει βλάβες;

Ναι, η περίσσεια σιδήρου εναποτίθεται σε όργανα όπως ήπαρ, καρδιά και πάγκρεας, οδηγώντας σε κίρρωση, καρδιοπάθειες και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Επηρεάζει η άσκηση τα επίπεδα σιδήρου;

Ναι. Η έντονη άσκηση αυξάνει τις ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο, λόγω απώλειας μέσω ιδρώτα, μικροαιμορραγιών ή αυξημένης αιμόλυσης.

Μπορώ να λάβω σίδηρο προληπτικά χωρίς εξετάσεις;

Δεν συνιστάται. Η χορήγηση σιδήρου χωρίς ένδειξη μπορεί να προκαλέσει υπερφόρτωση. Απαιτείται έλεγχος φερριτίνης και αιμοσφαιρίνης πριν από κάθε θεραπεία.

📚 Ελληνική Βιβλιογραφία – Πηγές για τον Σίδηρο

  1. ΕΟΔΥ – Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας
    📎 https://eody.gov.gr
    Άρθρα για αναιμία, σιδηροπενία, διατροφικές ελλείψεις & παιδική διατροφή.

  2. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού – Τμήμα Διατροφής
    📎 http://www.ich.gr
    Οδηγίες για διατροφή βρεφών και παιδιών, πρόληψη σιδηροπενικής αναιμίας.

  3. Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία – Κατευθυντήριες Οδηγίες
    📎 https://www.hema.gr
    Οδηγίες για διαχείριση σιδηροπενικής αναιμίας και χορήγηση σιδήρου.

  4. Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία
    📎 https://www.diatrofi.gr
    Ενημερωτικά άρθρα για τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο, απορρόφηση και ρόλο βιταμινών.

  5. Γενικό Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» – Παιδιατρική Κλινική
    📎 Έρευνες για σιδηροπενία σε βρέφη, πρόωρα, εφήβους.

  6. Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Ενήλικες / Παιδιά / Εγκύους
    📎 https://www.diatrofikoiodigoi.gr
    Αναλυτικοί οδηγοί από το Ινστιτούτο Πρόληψης (ΙΠΕΤ) – Υπουργείο Υγείας.

  7. Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία
    📎 https://ene.gr
    Διαχείριση σιδηροπενίας σε χρόνια νεφρική νόσο – οδηγίες για φερριτίνη, τρανσφερρίνη και ESA.

    🌍 Διεθνής Βιβλιογραφία – Πηγές για τον Σίδηρο

      1. World Health Organization (WHO)
        📎 Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention and Control
        https://www.who.int/publications/i/item/WHO-NHD-01.3
        👉 Κατευθυντήριες οδηγίες για την παγκόσμια αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας.

      2. NIH – Office of Dietary Supplements (ODS)
        📎 Iron – Fact Sheet for Health Professionals
        https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional
        👉 Αναλυτικός οδηγός για τη διατροφή, ανάγκες και συμπληρώματα σιδήρου.

      3. Mayo Clinic
        📎 Iron Tests – Why it’s done and how to prepare
        https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/iron-test/about/pac-20385005
        👉 Κλινική καθοδήγηση για εξετάσεις σιδήρου και τιμές αναφοράς.

      4. Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
        📎 Iron Deficiency in Women and Children
        https://www.cdc.gov/nutrition/infantandtoddlernutrition/iron-deficiency.html
        👉 Πληροφορίες για την πρόληψη σιδηροπενίας στις ΗΠΑ.

      5. National Institute for Health and Care Excellence (NICE, UK)
        📎 Anaemia – Iron deficiency
        https://cks.nice.org.uk/topics/anaemia-iron-deficiency
        👉 Βρετανικές κατευθυντήριες οδηγίες για διάγνωση & θεραπεία.

      6. PubMed / NCBI
        📎 Iron metabolism & disorders – Peer-reviewed literature
        https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=iron+deficiency+anemia
        👉 Επιστημονικές δημοσιεύσεις για τον σίδηρο, φερριτίνη, αναιμία.

      7. UpToDate®
        📎 Iron Deficiency Anemia in Adults and Children – Clinical Management
        https://www.uptodate.com/contents/iron-deficiency-anemia-in-adults
        👉 Κλινικά άρθρα με βάση τις τελευταίες αποδείξεις (με συνδρομή).

      8. European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN)
        📎 Θέσεις και οδηγίες για σίδηρο στην παιδική διατροφή (συστάσεις απογαλακτισμού)

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΤΕ ΜΑΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ !!

https://mikrobiologikolamia.gr/katalogos-eksetaseon/



Σίδηρος-αίματος.jpg

🧬 Τι είναι ο σίδηρος αίματος;

Ο σίδηρος αίματος είναι το ποσοστό του σιδήρου που κυκλοφορεί στο πλάσμα, προσδεδεμένος κυρίως στη τρανσφερρίνη, μια πρωτεΐνη μεταφοράς. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για:

  • Τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια
  • Την παραγωγή μυοσφαιρίνης στους μυς
  • Τη λειτουργία ενζύμων
  • Τη μεταφορά οξυγόνου

Το μεγαλύτερο ποσοστό του σιδήρου στον οργανισμό βρίσκεται ενδοκυττάρια (σε αιμοσφαιρίνη και φερριτίνη) και μόνο ένα μικρό μέρος κυκλοφορεί ελεύθερο στο αίμα.


🩺 Τι μετρά η εξέταση σιδήρου αίματος;

Η εξέταση μετρά το επίπεδο του κυκλοφορούντος σιδήρου στο αίμα – δηλαδή τον σίδηρο που δεσμεύεται από τη τρανσφερρίνη. Χρησιμοποιείται κυρίως για:

  • Διάγνωση αναιμίας
  • Αξιολόγηση σιδηροπενίας ή σιδηροφόρτωσης
  • Παρακολούθηση θεραπείας σιδήρου

Συνήθως συνδυάζεται με άλλες εξετάσεις:

  • Φερριτίνη (αποθήκες σιδήρου)
  • TIBC (ολική ικανότητα δέσμευσης σιδήρου)
  • Τρασφερρίνη
  • Κορεσμός τρανσφερρίνης

📅 Πότε συνιστάται η εξέταση;

Η εξέταση σιδήρου γίνεται όταν υπάρχουν ενδείξεις:

  • Κόπωσης, ζάλης, ωχρότητας
  • Δύσπνοιας
  • Ταχυκαρδίας ή αίσθημα παλμών
  • Εύθραυστων νυχιών, τριχόπτωσης
  • Δυσκολίας συγκέντρωσης
  • Κακής απόκρισης σε θεραπεία αναιμίας
  • Ιστορικού αιμορραγιών ή κακής διατροφής

📈 Φυσιολογικές τιμές σιδήρου αίματος

ΟμάδαΤιμές (μg/dL)
Άνδρες65 – 175
Γυναίκες50 – 170
Παιδιά50 – 120
Νεογνά100 – 250

⚠️ Οι τιμές διαφέρουν ανά εργαστήριο – η ερμηνεία γίνεται σε συνδυασμό με τις άλλες εξετάσεις (φερριτίνη, TIBC, κ.λπ.)


🔻 Χαμηλός σίδηρος αίματος – Αίτια

  • Ανεπαρκής πρόσληψη (π.χ. vegan/vegetarian διατροφή)
  • Χρόνιες αιμορραγίες (γαστρεντερικό, έμμηνος ρύση)
  • Κακή απορρόφηση (π.χ. κοιλιοκάκη, νόσος Crohn)
  • Αυξημένες ανάγκες (εγκυμοσύνη, θηλασμός, ανάπτυξη)
  • Φλεγμονώδεις καταστάσεις (λειτουργική ανεπάρκεια σιδήρου)
  • Χρόνια νεφρική νόσος

🔍 Συμπτώματα:

  • Κόπωση
  • Αδυναμία, ταχυκαρδία
  • Ευερεθιστότητα
  • Παγοφαγία (επιθυμία για πάγο)
  • Αλωπεκία, εύθραυστα νύχια

🔺 Υψηλός σίδηρος αίματος – Αίτια

  • Υπερφόρτωση σιδήρου (αιμοχρωμάτωση)
  • Πολλαπλές μεταγγίσεις αίματος
  • Υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων
  • Ορισμένες ηπατοπάθειες (π.χ. ηπατίτιδες, αλκοολική νόσος)
  • Αιμολυτική αναιμία

🔍 Συμπτώματα:

  • Πόνος αρθρώσεων
  • Υπερχρωματισμός δέρματος
  • Δυσπεψία
  • Διαταραχές ήπατος
  • Καρδιακά προβλήματα
  • Στυτική δυσλειτουργία (σε άνδρες)

🤰 Σίδηρος και εγκυμοσύνη

Κατά την εγκυμοσύνη οι ανάγκες σε σίδηρο αυξάνονται σημαντικά:

  • Ανάπτυξη εμβρύου & πλακούντα
  • Αύξηση όγκου αίματος της μητέρας
  • Πρόληψη προωρότητας, χαμηλού βάρους γέννησης

🩸 Συνιστάται προληπτικός έλεγχος και συχνά λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου από το 2ο τρίμηνο.

📉 Σίδηρος < 60 μg/dL και φερριτίνη < 30 ng/mL → υψηλή πιθανότητα σιδηροπενικής αναιμίας


🔬 Σχετικές εξετάσεις που ερμηνεύονται μαζί

ΕξέτασηΡόλος
ΦερριτίνηΑντανακλά αποθήκες σιδήρου στο ήπαρ
TIBCΙκανότητα τρανσφερρίνης να δεσμεύει σίδηρο
Κορεσμός τρανσφερρίνης% δεσμευμένου σιδήρου
Σίδηρος ορούΕλεύθερος σίδηρος στο πλάσμα
CRP / ΤΚΕΑξιολόγηση υποκείμενης φλεγμονής

🧪 Πώς γίνεται η εξέταση;

  • Γίνεται με αιμοληψία μετά από νηστεία 8–12 ωρών
  • Χρόνος απάντησης: 24–48 ώρες
  • Χρειάζεται σωστή συλλογή δείγματος και αποφυγή λήψης σιδήρου την ίδια ημέρα

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Είναι το χαμηλό σίδηρο ίδιο με την αναιμία;

Όχι πάντα. Η αναιμία είναι το επόμενο στάδιο μετά από παρατεταμένη σιδηροπενία.

Ποιο συμπλήρωμα σιδήρου να πάρω;

Κατόπιν ιατρικής σύστασης. Υπάρχουν σκευάσματα δισθενή ή τρισθενή με διαφορετική απορρόφηση.

Μπορώ να αυξήσω τον σίδηρο μόνο με διατροφή;

Σε ήπιες περιπτώσεις ναι. Σε πιο σοβαρές, απαιτείται συμπληρωματική χορήγηση.

Ποια τροφή έχει τον περισσότερο σίδηρο;

Συκώτι, κόκκινο κρέας, φακές, σπανάκι, όσπρια, αποξηραμένα φρούτα.

Πότε πρέπει να γίνει επανέλεγχος;

Συνήθως μετά από 1–3 μήνες θεραπείας ή αν επιμένουν τα συμπτώματα.

Τι προκαλεί χαμηλό σίδηρο σε γυναίκες;

Συχνά οφείλεται σε έμμηνο ρύση, κύηση, κακή διατροφή ή εντερικές διαταραχές απορρόφησης.

Ποια ώρα της ημέρας είναι καλύτερη για εξέταση σιδήρου;

Πρωινές ώρες, μετά από νηστεία 8–12 ωρών, χωρίς λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου την ίδια μέρα.

Τι επηρεάζει τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Φάρμακα, συμπληρώματα σιδήρου, χρόνιες παθήσεις (φλεγμονές, ηπατικά νοσήματα).

Πόσο γρήγορα διορθώνεται η σιδηροπενία;

Με ήπια μορφή: σε 2–3 μήνες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος και αλλαγή σκευάσματος ή ενέσιμη μορφή.

Είναι χρήσιμος ο έλεγχος σιδήρου σε παιδιά;

Ναι, ειδικά σε περιπτώσεις διατροφικής επιλεκτικότητας ή αν υπάρχουν σημάδια καθυστερημένης ανάπτυξης ή κόπωσης.

 


📚 Βιβλιογραφία

  1. ΕΟΔΥ – Σίδηρος και σιδηροπενία στην Ελλάδα
  2. WHO – Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention and Control (2001)
  3. National Institutes of Health – Iron Fact Sheet for Health Professionals
  4. American Society of Hematology – Iron studies guidelines
  5. Mayo Clinic – Iron tests
  6. Medscape – Iron Metabolism Overview



Το ιατρείο μας από το 2004 παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διαθέτοντας άρτιο και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς επίσης έμπειρο,υπεύθυνο και ανθρώπινο προσωπικό.Προτεραιότητα μας ο ΑΣΘΕΝΗΣ…



Social networks







Τηλέφωνο


2231066841

6972860905



©2023 Παντελής Αναγνωστόπουλος. All rights reserved.

X
Μικροβιολογικό Εργαστήριο Λαμία
Privacy Overview

This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.