1) Εισαγωγή στον HHV-8 (KSHV)

Ο HHV-8 (Human Herpesvirus 8), γνωστός και ως
KSHV – Kaposi’s Sarcoma–associated Herpesvirus, είναι ένας DNA ιός της
οικογένειας Herpesviridae, υποοικογένειας Gammaherpesvirinae (γ-ερπητοϊοί),
γένους Rhadinovirus. Ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1990 σε βλάβες
σαρκώματος Kaposi και έκτοτε έχει συσχετιστεί με συγκεκριμένα
νεοπλάσματα και φλεγμονώδη σύνδρομα, κυρίως σε άτομα με ανοσοκαταστολή.

Όπως όλοι οι ερπητοϊοί, ο HHV-8 εγκαθιστά λανθάνουσα λοίμωξη σε κύτταρα-στόχους
(κυρίως Β-λεμφοκύτταρα και ενδοθηλιακά/σπειροειδή κύτταρα) και μπορεί να επανενεργοποιηθεί
σε λυτική φάση. Κατά τη λανθάνουσα φάση εκφράζονται περιορισμένα γονίδια όπως
το LANA (Latency-Associated Nuclear Antigen) που βοηθά στη διατήρηση του ιικού γονιδιώματος
και στη ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου. Στη λυτική φάση εκφράζονται πληθώρα γονιδίων
(π.χ. vIL-6, vGPCR, K1, vBcl-2) που προάγουν φλεγμονή, αγγειογένεση και
επιβίωση κυττάρων, συνεισφέροντας στην παθογένεση.

Τι προκαλεί ο HHV-8;

Η αιτιολογική σχέση του HHV-8 με το σάρκωμα Kaposi είναι πλέον καθιερωμένη.
Επιπλέον, ο ιός εμπλέκεται στο πρωτοπαθές υγρόλεμφομα (PEL) – ένα επιθετικό Β-λεμφωμα που
εμφανίζεται σε ορογόνες κοιλότητες – και στην πολυκεντρική νόσο Castleman που σχετίζεται με HHV-8
(με υπερκυτταροκιναιμία και συστηματικά συμπτώματα). Σε ορισμένους ασθενείς παρατηρείται
KSHV Inflammatory Cytokine Syndrome (KICS), ένα σοβαρό φλεγμονώδες σύνδρομο με υψηλή νοσηρότητα.

Μετάδοση με απλά λόγια

Η στοματοφαρυγγική απέκκριση του HHV-8 καθιστά το σιέλο βασικό φορέα μετάδοσης.
Η σεξουαλική μετάδοση (ιδίως με πρακτικές που εμπλέκουν σάλιο) έχει τεκμηριωθεί.
Σπανιότερα αναφέρονται μεταδόσεις μέσω αιμομεταγγίσεων/μεταμοσχεύσεων και κάθετης οδού.
Αναλυτικά οι οδοί και οι παράγοντες κινδύνου αναπτύσσονται στο Τρόποι Μετάδοσης.

Ποιος νοσεί;

Η επίπτωση των HHV-8 σχετιζόμενων νόσων επηρεάζεται έντονα από την ανοσολογική κατάσταση.
Σε άτομα με HIV (χωρίς αποτελεσματική ART) το σάρκωμα Kaposi είναι συχνότερο και βαρύτερο.
Λήπτες μεταμοσχεύσεων και ασθενείς με χρόνια ανοσοκαταστολή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Η επιδημιολογία του ιού είναι ετερογενής παγκοσμίως (υψηλή σε τμήματα της Υποσαχάριας Αφρικής,
μέτρια σε περιοχές της Μεσογείου/Μ. Ανατολής, χαμηλότερη αλλού) και επηρεάζεται από συμπεριφορικούς παράγοντες.
Βλ. Επιδημιολογία.

Διάγνωση – μια πρόγευση

Η ιστοπαθολογική επιβεβαίωση βλαβών (π.χ. Kaposi) με ανοσοϊστοχημεία έναντι LANA θεωρείται χρυσό πρότυπο.
Η PCR για HHV-8 DNA (πλάσμα/ολικό αίμα/υγρό συλλογών/ιστός) και η ορολογία
(αντισώματα έναντι λανθανόντων/λυτικών αντιγόνων) υποστηρίζουν τη διάγνωση ή την παρακολούθηση.
Αναπτύσσεται διεξοδικά στο Τμήμα 10 – Διάγνωση.

Πρόληψη & έλεγχος κινδύνου

Η μείωση της έκθεσης σε σάλιο, οι ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές και, σε άτομα με HIV,
η άμεση/συνεπής ART αποτελούν βασικά μέτρα. Σε μεταμοσχευμένους, ο εξορθολογισμός
της ανοσοκαταστολής και η στενή παρακολούθηση είναι κρίσιμα. Βλ. Πρόληψη & Δημόσια Υγεία.

2) Ιστορική Αναδρομή & Ανακάλυψη

Ο ιός HHV-8, γνωστός και ως KSHV (Kaposi’s Sarcoma-associated Herpesvirus),
ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα σε σχέση με άλλους ερπητοϊούς. Η ιστορία της αναγνώρισής του
συνδέεται στενά με την επιδημία του HIV/AIDS και με την
επανεμφάνιση του σαρκώματος Kaposi ως συχνό νεόπλασμα σε οροθετικούς ασθενείς
τη δεκαετία του 1980.

Πριν την ανακάλυψη

Το σάρκωμα Kaposi (KS) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1872 από τον δερματολόγο
Moritz Kaposi, ο οποίος το χαρακτήρισε ως «ιδιοπαθές πολλαπλό αιμορραγικό σάρκωμα».
Για δεκαετίες θεωρούνταν σπάνια νόσος που προσέβαλλε ηλικιωμένους άνδρες Μεσογειακής ή
Εβραϊκής καταγωγής. Εμφανιζόταν επίσης σε περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής (ενδημικό KS),
αλλά με διαφορετική ηλικιακή κατανομή.

Με την εμφάνιση του AIDS στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και αρχές του 1980,
οι γιατροί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη παρατήρησαν εκρηκτική αύξηση περιστατικών KS
σε νέους ομοφυλόφιλους άνδρες. Αυτό υποδήλωνε ότι πίσω από τη νόσο
υπήρχε λοιμώδης αιτιολογία, πέρα από την ανοσοκαταστολή από τον HIV.

Η ανακάλυψη του HHV-8 (1994)

Το 1994, οι ερευνητές Yuan Chang και Patrick Moore στο Columbia University,
χρησιμοποιώντας την τεχνική Representational Difference Analysis (RDA), εντόπισαν
νέες ιικές αλληλουχίες DNA σε δείγματα ιστού από σάρκωμα Kaposi.
Οι αλληλουχίες αυτές ανήκαν σε έναν νέο γ-ερπητοϊό, που ονομάστηκε
Kaposi’s Sarcoma-associated Herpesvirus (KSHV) ή Human Herpesvirus 8 (HHV-8).

Αποδοχή και εδραίωση

Μετά την αρχική δημοσίευση, ανεξάρτητες ομάδες σε Ευρώπη, Αφρική και ΗΠΑ
επιβεβαίωσαν την παρουσία του HHV-8 σε σχεδόν όλα τα δείγματα KS,
αλλά όχι σε άσχετους όγκους ή υγιείς ιστούς.
Σύντομα, ο ιός ανιχνεύτηκε και σε άλλα νοσήματα, όπως το PEL και η
πολυκεντρική νόσος Castleman.

Το 1996, το International Agency for Research on Cancer (IARC)
αναγνώρισε τον HHV-8 ως «πιθανό καρκινογόνο παράγοντα για τον άνθρωπο»,
θέση που αργότερα αναβαθμίστηκε σε κατεξοχήν καρκινογόνο.

Σημασία της ανακάλυψης

Η ανακάλυψη του HHV-8 αποτελεί ορόσημο στη ιολογία και στην ογκολογία.
Ήταν ο πρώτος νέος ανθρώπινος ερπητοϊός που ανακαλύφθηκε μετά από δεκαετίες
και έφερε στο προσκήνιο την έννοια των «ογκογόνων ιών»,
τονίζοντας τη συμβολή λοιμώξεων στην καρκινογένεση.

3) Δομή & Μοριακή Βιολογία του ιού

Ο HHV-8/KSHV είναι γ-ερπητοϊός με δίκλωνο DNA (~165–170 kb) που φέρει
εκατοντάδες ανοικτά πλαίσια ανάγνωσης (ORFs) και αρκετά καταληκτικά επαναλαμβανόμενα στοιχεία
(terminal repeats, TRs). Ο ιός εναλλάσσει λανθάνουσα και λυτική φάση,
αξιοποιώντας γονίδια που μιμούνται/τροποποιούν μονοπάτια του ξενιστή
(κυτταρικό κύκλο, απόπτωση, αγγειογένεση, ανοσοδιαφυγή).

Λανθάνουσα λοίμωξη: μηχανισμοί επιμονής

• LANA (ORF73): δεσμεύει τις TR αλληλουχίες και «δένει» το ιικό επίσωμα στα χρωμοσώματα του ξενιστή
  (tethering), εξασφαλίζοντας συγχρονισμένη αντιγραφή με το κύτταρο. Ρυθμίζει p53/Rb, προάγει επιβίωση.
• vCyclin (ORF72): ομόλογο κυκλίνης D∙ ενεργοποιεί CDK6, παρακάμπτει ρύθμιση Rb → είσοδος S-φάσης.
• vFLIP (ORF71): ενεργοποίηση NF-κB, αντοχή σε απόπτωση (αναστολή κασπασών) και προ-φλεγμονώδες προφίλ.
• Viral miRNAs: στοχεύουν mRNAs του ξενιστή (απόπτωση, ανοσοαπόκριση), σταθεροποιούν λανθάνουσα κατάσταση.

Λυτική φάση: διακόπτης & παθογονικότητα

• RTA (ORF50): μεταγραφικός διακόπτης που ξεκινά τη λυτική κασέτα∙ ενεργοποιείται από stress, υποξία,
  HDACi, φλεγμονώδη σήματα.
• K1: με ιΤΜ (immunoreceptor tyrosine-based motifs), ενεργοποιεί SRC/PI3K/Akt, προάγει επιβίωση, ανοσοδιαφυγή.
• vGPCR (ORF74): συντακτικός/συνταγματικά ενεργός GPCR → αγγειογένεση (VEGF), προ-ογκογόνος σηματοδότηση.
• vIL-6 (K2): ιογενής ιντερλευκίνη-6, παρακάμπτει gp130 ρύθμιση → υπερκυτταροκιναιμία (κρίσιμο σε MCD/KICS).
• vBcl-2 (ORF16): αντι-αποπτωτικός παράγοντας, αναστέλλει μιτοχονδριακή οδό.
• MIR1/K3 & MIR2/K5: E3-λιγάσες που καταβιβάζουν MHC-I, ICAM-1, B7 → ανοσοδιαφυγή.
• K8.1, gB, gH/gL: δομικές γλυκοπρωτεΐνες για συναρμολόγηση/έξοδο ιού.

Τροπισμός & κύτταρα-στόχοι

• Β-λεμφοκύτταρα: πρωτεύον reservoir λανθάνουσας λοίμωξης (PEL, MCD).
• Ενδοθηλιακά/σπειροειδή κύτταρα: αγγειοπαραγωγές βλάβες Kaposi.
• Μονοκύτταρα/δενδριτικά: πιθανός ρόλος μετάδοσης & ανοσορύθμισης.

Επιγενετική ρύθμιση & δεσμοί με χρωματίνη

Το ιικό επίσωμα είναι οργανωμένο σε νουκλεοσώματα με σημάδια ιστονών
(H3K27me3 σε σιγή λανθάνουσας, H3K4me3 σε ενεργά λυτικά γονίδια). Το LANA συνεργάζεται με παράγοντες
του ξενιστή (BRD4, ORC) για αντιγραφή/συντήρηση. Μεταβολές στη
μεθυλίωση DNA και στις ιστόνες διευκολύνουν την επανενεργοποίηση.

Ανοσοδιαφυγή

• K3/K5 (MIR1/2): ενδοκυττάρωση/ουβικουϊτινίλωση MHC-I → αποφυγή CTLs.
• vIRFs: ιογενείς ρυθμιστές interferon που αναστέλλουν IRF3/7 και pathways IFN-I.
• vCCLs (vMIPs): ιογενείς χημειοκίνες που εκτρέπουν κυτταρική μετανάστευση/κινητοποίηση.

Κύκλος ζωής – συνοπτικό διάγραμμα ροής (κειμενικό)

Ενεργοποιητές επανενεργοποίησης (λυτικής)

Σχέσεις με μονοπάτια ξενιστή

• PI3K/Akt/mTOR: προώθηση επιβίωσης/αναβολισμού (K1, vGPCR).
• NF-κB: χρόνια ενεργοποίηση μέσω vFLIP → φλεγμονή & αντοχή σε απόπτωση (PEL).
• p53/Rb: λειτουργική αναστολή (LANA, vCyclin) → κυτταρική αθανατοποίηση.
• VEGF/Angiogenesis: vGPCR, vIL-6 → πρότυπο αγγειογένεσης Kaposi.

Σύγκριση με EBV (άλλος γ-ερπητοϊός)

5) Επιδημιολογία

Η επιδημιολογία του HHV-8/KSHV παρουσιάζει έντονη γεωγραφική ετερογένεια και εξαρτάται
από ηλικία, σεξουαλικές πρακτικές, κοινωνικοδημογραφικούς και ανοσολογικούς παράγοντες.
Σε ενδημικές περιοχές, η πρωτολοίμωξη συμβαίνει συχνά στην παιδική ηλικία μέσω σάλιου,
ενώ σε μη ενδημικές χώρες η μετάδοση εμφανίζεται κυρίως στην ενήλικη ζωή (π.χ. MSM).

Οροεπιπολασμός (seroprevalence) κατά περιοχές

Ηλικιακά μοτίβα & φύλο

• Παιδιά (ενδημικές ζώνες): γρήγορη ορομετατροπή μέχρι την εφηβεία λόγω στοματοφαρυγγικής μετάδοσης.
• Ενήλικες (μη ενδημικές χώρες): χαμηλή συχνότητα στο γενικό πληθυσμό· αυξημένη σε MSM.
• Φύλο: το «κλασικό» KS ιστορικά συχνότερο σε άνδρες μεγάλης ηλικίας (Μεσόγειος/Μ. Ανατολή).

HHV-8 & HIV

Σε άτομα με HIV, ο κίνδυνος σάρκωμα Kaposi και HHV-8–σχετιζόμενων συνδρόμων είναι
σημαντικά υψηλότερος. Η καθολική πρόσβαση και συμμόρφωση στην ART έχει μειώσει την επίπτωση
του KS, αλλά δεν την έχει μηδενίσει, ιδίως όταν η διάγνωση HIV καθυστερεί ή η ανοσοκαταστολή επιμένει.

Μεταμόσχευση & ιατρογενής ανοσοκαταστολή

Οι λήπτες μεταμοσχεύσεων (νεφρού, ήπατος, καρδιάς) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο de novo λοίμωξης
από οροθετικό δότη ή επανενεργοποίησης λανθάνουσας λοίμωξης, οδηγώντας σε KS post-transplant
ή HHV-8–σχετιζόμενες λεμφοϋπερπλασίες. Η προσαρμογή της ανοσοκαταστολής και η επιτήρηση είναι κρίσιμες.

Ελλάδα & Μεσογειακή εικόνα (συνοπτικά)

• Μεσογειακό μοτίβο: μέτρια ενδημικότητα, με ιστορική παρουσία «κλασικού» KS σε ηλικιωμένους άνδρες.
• Ομάδες κινδύνου: άτομα με HIV (ιδίως χωρίς ελεγχόμενη ART), MSM, μεταμοσχευμένοι λήπτες.
• Δημόσια υγεία: στοχευμένη ενημέρωση για στοματογεννητικές πρακτικές, προληπτικός έλεγχος σε μεταμοσχεύσεις
  όπου ενδείκνυται, έγκαιρη HIV διάγνωση/ART.

Τάσεις & δυναμικές

6) HHV-8 και Σάρκωμα Kaposi (KS)

Το σάρκωμα Kaposi (KS) είναι αγγειοπαραγωγός νεοπλασία που απαιτεί την παρουσία του
HHV-8/KSHV για την παθογένεσή του. Χαρακτηρίζεται από ατρωματικές–ερυθρωπορφυρές–καφεοειδείς
βλάβες δέρματος/βλεννογόνων, που μπορούν να διηθούν λεμφικούς/σπλαχνικούς ιστούς.
Η βαρύτητα ποικίλλει από εντοπισμένη δερματική νόσο έως εκτεταμένη σπλαχνική εμπλοκή,
ιδίως σε άτομα με HIV ή ιατρογενή ανοσοκαταστολή.

6.1 Τύποι σαρκώματος Kaposi

6.2 Κλινική εικόνα

• Δέρμα: κηλίδες/πλάκες/οζίδια ρόδινα–πορφυρά–καφεοϊώδη, συχνά συμμετρικά στα κάτω άκρα, δυνατό άλγος ή αιμορραγία.
• Στοματική κοιλότητα: υπερώα/ούλα/γλώσσα με αιμορραγικές βλάβες.
• Λεμφαγγειακή εμπλοκή: λεμφοίδημα (ιδίως κνήμη/ποδός/γεννητικά), επιβαρύνει λειτουργικότητα.
• Σπλάχνα: γαστρεντερικό (αιμορραγία/αναιμία), πνεύμονες (δύσπνοια/αιμόπτυση/διηθήματα), ήπαρ κ.ά.
• Συστηματικά: πυρετός/απώλεια βάρους όταν συνυπάρχει HHV-8–MCD ή KICS.

6.3 Διάγνωση

6.4 Σταδιοποίηση ACTG (TIS) για AIDS-KS

6.5 Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Α) Υποστηρικτικά/γενικά

• ART για όλους τους οροθετικούς με KS∙ συχνά οδηγεί σε βελτίωση/σταθεροποίηση.
• Διαχείριση λεμφοιδήματος: συμπιεστικές κάλτσες, φυσικοθεραπεία, τοπική φροντίδα.
• Αποφυγή τραύματος/τριβής στις βλάβες, αντιμετώπιση αιμορραγίας/δευτερολοιμώξεων.

Β) Τοπικές θεραπείες

• Κρυοθεραπεία για μικρές δερματικές βλάβες.
• Laser (π.χ. PDL/ Nd:YAG) για αγγειακές βλάβες/αιμορραγία.
• Ενδοβλάβια χημειοθεραπεία (βινβλαστίνη/βλεομυκίνη) — επιλεγμένα περιστατικά.
• Τοπικά ρετινοειδή (αλιτρετινοΐνη gel) σε στοματικές/δερματικές βλάβες.
• Ακτινοθεραπεία: ιδιαίτερα αποτελεσματική για επώδυνες/αιμορραγικές ή εκτεταμένες δερματικές βλάβες.

Γ) Συστηματική θεραπεία

6.6 Ειδικές καταστάσεις

• IRIS (Immune Reconstitution Inflammatory Syndrome): Μετά την έναρξη ART, παροδική επιδείνωση/ανάδυση KS. Συνήθως συνεχίζουμε ART· σε βαριά IRIS με απειλητική νόσο, εξατομίκευση (συχνά συνέχιση ART + προσθήκη χημειοθεραπείας).
• Πνευμονικό KS: δύσπνοια/αιμόπτυση, διάχυτες διηθήσεις/υπεζωκοτικές συλλογές· χρειάζεται αποκλεισμός λοιμώξεων (π.χ. PCP/βακτήρια/μύκητες).
• Γαστρεντερικό KS: αιμορραγία/αναιμία· ενδοσκοπική τεκμηρίωση και στοχευμένη διαχείριση.

6.7 Διαφορική διάγνωση

• Αγγειακοί όγκοι (αιμαγγειώματα/αγγειοσαρκώματα), βακτηριακή αγγειωμάτωση (Bartonella), αγγειοκεράτωμα, πορφύρες.
• Στο στόμα: αιμαγγειώματα, πετέχειες, τραυματικές βλάβες, πλασματοκυτταρικές διηθήσεις.
• Σπλάχνα: GIST/λεμφώματα/μελανώματα/μεταστάσεις.

6.8 Πρόγνωση & παρακολούθηση

7) HHV-8 και Πρωτοπαθές Υγρόλεμφομα (PEL)

Το Πρωτοπαθές Υγρόλεμφομα (Primary Effusion Lymphoma, PEL) είναι μια σπάνια αλλά
ιδιαίτερα επιθετική μορφή Β-λεμφώματος που σχετίζεται υποχρεωτικά με τον
HHV-8/KSHV. Τυπικά παρουσιάζεται ως λεμφωματώδης συλλογή σε ορογόνες κοιλότητες
(πλευριτική, περιτοναϊκή, περικαρδιακή) χωρίς σαφή μάζα ή λεμφαδενοπάθεια. Συχνά συν-ανιχνεύεται
και EBV (συν-λοίμωξη), ενώ εμφανίζεται συχνότερα σε HIV-οροθετικούς ή σε άλλες καταστάσεις
ανοσοκαταστολής (π.χ. μεταμοσχευμένοι).

7.1 Κλινικές μορφές

7.2 Κυτταρομορφολογία & Ιστοπαθολογία

• Κυτταρολογία υγρού: μεγάλα ανομοιογενή κύτταρα με εκσεσημασμένα πυρήνια, άφθονο κυτταρόπλασμα,
  μιτώσεις· συχνά πλασματοβλαστικός/αναπλαστικός φαινότυπος.
• Ιστολογία (εξωκοιλοτικό): διάχυτη διήθηση από ανομοιογενή μεγάλα κύτταρα, νεκρώσεις.
• Ανοσοϊστοχημεία: HHV-8 LANA-1 πυρηνικά(+) (διαγνωστικό), CD45(+), MUM1/IRF4(+),
  CD138(+), EMA(+), συχνά CD20(−)/CD79a(−)/PAX5(−), BCL6(−), Ki-67 υψηλό.
• EBER-ISH: συχνά θετικό (EBV συν-λοίμωξη).
• Γονιδιωματική: αναδιατάξεις IgH (κλωνικότητα Β-κυττάρων), μεταγραφική υπογραφή NF-κB.

7.3 Διαφορική διάγνωση

• DLBCL σχετιζόμενο με ορώδεις κοιλότητες (HHV-8−): συνήθως CD20(+).
• Πλασματοβλαστικό λέμφωμα (EBV+, στοματική κοιλότητα, HIV): CD138(+), συχνά MYC.
• Λεμφοκυτταρική αντίδραση σε χρόνιες συλλογές/λοιμώξεις (π.χ. φυματίωση, εμπύημα).
• Pyothorax-associated lymphoma (ιαπωνικό υπότυπο, EBV+).

7.4 Διαγνωστική προσέγγιση

7.5 Θεραπευτικές στρατηγικές

Α) Χημειοθεραπευτικά σχήματα

Β) Στοχευμένες & υποστηρικτικές επιλογές

• Bortezomib (πρωτεασωματικός αναστολέας) — εκτός ένδειξης, δεδομένα φάσης ΙΙ/σειρές περιπτώσεων.
• Lenalidomide/Pomalidomide — ανοσοτροποποιητικά, επιλεγμένες περιπτώσεις/αναφορές.
• Αναστολείς mTOR (σε μεταμοσχευμένους ή σε συνδυασμούς).
• Αντι-IL-6 (σε συνυπάρχουσα MCD/KICS).
• Αντι-ιικά (ganciclovir/valganciclovir/foscarnet): περιορισμένα δεδομένα· όχι καθιερωμένη μονοθεραπεία για PEL· πιθανή δράση σε λυτική φάση.

7.6 Πρόγνωση & παρακολούθηση

7.7 Πρακτικός αλγόριθμος (κειμενικός)

1. Ύποπτη συλλογή σε HIV+/ανοσοκαταστολή → παρακέντηση & κυτταρολογία.
2. Cell block για LANA IHC, MUM1/CD138, EBER-ISH, flow (CD45, B/T, CD20).
3. Επιβεβαίωση PEL → άμεση ART (αν HIV) + επιλογή σχήματος (DA-EPOCH/CHOP-like).
4. Υποστηρικτικά (παροχετεύσεις/πλευρόδεση) + έλεγχος λοιμώξεων.
5. Ανασκόπηση ανταπόκρισης & διαχείριση υποτροπής (salvage/κλινικές μελέτες).

9) Κλινικές Εκδηλώσεις & Συμπτώματα

Οι κλινικές εκδηλώσεις του HHV-8/KSHV εξαρτώνται από το σύνδρομο που προκαλεί (π.χ.
Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS) και από την
ανοσολογική κατάσταση (HIV, μεταμόσχευση, χημειοθεραπεία). Πολλοί φορείς είναι ασυμπτωματικοί, ενώ
η νόσος συχνά εκρήγνυται σε περιβάλλον ανοσοκαταστολής ή φλεγμονώδους καταιγίδας κυτταροκινών.

9.1 Δέρμα & βλεννογόνοι (Kaposi)

• Βλάβες: επίπεδες κηλίδες → πλάκες → οζίδια, χρώμα ροζ→πορφυρό→καφέ. Συμμετρικές, συχνότερα στα κάτω άκρα.
• Στοματική κοιλότητα: υπερώα/ούλα/γλώσσα με αιμορραγικές βλάβες· δυσφαγία/αιμορραγία.
• Γεννητική περιοχή/περιανο: επώδυνες βλάβες, αιμορραγία, δευτερολοιμώξεις.
• Λεμφοίδημα: συχνό και λειτουργικά επιβαρυντικό (κνήμη/πόδι/γεννητικά).

9.2 Αναπνευστικό

• Πνευμονικό KS: δύσπνοια, βήχας, αιμόπτυση, υποξαιμία· εικόνα διάχυτων διηθημάτων/συλλογών.
• PEL: πλευριτικές συλλογές με ταχεία επανασυσσώρευση, πλευριτικός πόνος.
• Διαφορική: PCP, βακτηριακή/μυκητιασική πνευμονία, φυματίωση, λεμφοϋπερπλασίες.

9.3 Γαστρεντερικό

• KS GI: αιμορραγία, μέλαινα/αιματοχεσία, αναιμία, κοιλιακό άλγος, αποφρακτικά φαινόμενα.
• MCD/KICS: ναυτία, διάρροια, υπολευκωματιναιμία λόγω φλεγμονής/διαφυγής.

9.4 Συστηματικά συμπτώματα

• Σύνδρομο καχεξίας: απώλεια βάρους, ανορεξία, καταβολή (ιδίως σε MCD/KICS/PEL).
• Πυρετός/ιδρώτες: επίμονος/υποτροπιάζων, συχνά με ρίγος.
• Φλεγμονώδεις δείκτες: ↑CRP, ↑IL-6, αναιμία χρονίας νόσου.

9.5 Αιματολογικά/ανοσολογικά

• Αναιμία, θρομβοπενία (MCD/KICS, PEL)· υπεργαμμασφαιριναιμία (πολυκλωνική).
• CD4 χαμηλά & υψηλό HIV RNA σε AIDS-KS/PEL· IRIS μετά από έναρξη ART.

9.6 «Κόκκινες σημαίες» (Red flags) που απαιτούν άμεση διερεύνηση

9.7 Ειδικοί πληθυσμοί

10) Διάγνωση – Εργαστηριακές Εξετάσεις

Η διάγνωση των HHV-8/KSHV–σχετιζόμενων νοσημάτων είναι πολυπαραγοντική και
συνδυάζει κλινική εκτίμηση, ιστοπαθολογία/ανοσοϊστοχημεία, μοριακές δοκιμασίες (PCR) και
ορολογία. Το «χρυσό πρότυπο» για βλάβες ύποπτες για Kaposi παραμένει η
βιοψία ιστού με LANA-1 ανοσοϊστοχημεία, ενώ για PEL προέχει η κυτταρολογική
ανάλυση/Cell block με LANA IHC. Η PCR είναι ιδιαίτερα χρήσιμη (αίμα/πλάσμα/υγρά κοιλοτήτων/ιστός)
για τεκμηρίωση λοίμωξης, εκτίμηση ιικού φορτίου και παρακολούθηση σε επιλεγμένα σύνδρομα
(π.χ. HHV-8–MCD, KICS).

10.4 Αλγόριθμοι διάγνωσης (κειμενικοί)

1. Ύποπτες δερματικές βλάβες (KS): βιοψία → ιστολογία + LANA IHC. Εάν θετικά → σταδιοποίηση/έλεγχος HIV.
2. Συλλογή σε κοιλότητα (ύποπτο PEL): παρακέντηση → κυτταρολογία/flow + cell block για LANA IHC ± PCR υγρού.
3. Συστηματικός πυρετός + λεμφαδενοπάθεια (ύποπτο MCD/KICS): βιοψία λεμφαδένα, PCR HHV-8 (πλάσμα/αίμα), δείκτες φλεγμονής, HIV.
4. Αμφίβολα/αρνητικά: επανάληψη βιοψίας σε άλλη εστία, αποστολή σε reference εργαστήριο, συμπληρωματικά τεστ.

10.5 Προ-αναλυτικά & δειγματοληψία

• Ιστός: επαρκές βάθος/περιθώρια, αποστολή σε φορμαλίνη 10%∙ για PCR προτιμάται νωπό/κατεψυγμένο ή FFPE με βέλτιστο πρωτόκολλο εξαγωγής.
• Πλάσμα/αίμα: EDTA∙ γρήγορος διαχωρισμός πλάσματος, κατάψυξη −20/−80°C για ποσοτική PCR.
• Υγρά κοιλοτήτων: επαρκής όγκος για κυτταρολογία, flow και cell block∙ αποφυγή παρατεταμένης παραμονής σε θερμοκρασία δωματίου.
• Ασφάλεια: BSL-2 προφυλάξεις, SOPs για αποφυγή επιμόλυνσης PCR.

10.6 Ειδικά σενάρια

10.7 Συχνά λάθη & παγίδες

10.8 Παρακολούθηση (follow-up εργαστηριακά)

• Kaposi: κλινική φωτοτεκμηρίωση· PCR πλάσματος μόνο σε εκτεταμένη/σπλαχνική νόσο.
• PEL: κλινική/απεικονιστική επανεκτίμηση· PCR υγρού εφόσον υποτροπιάζει.
• MCD/KICS: περιοδική ποσοτική PCR HHV-8 (πλάσμα) + δείκτες φλεγμονής (CRP, IL-6), αιματολογική εικόνα.

11) Θεραπευτικές Προσεγγίσεις

Η θεραπεία των HHV-8/KSHV–σχετιζόμενων νοσημάτων είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από
το σύνδρομο (π.χ. Kaposi, PEL, HHV-8–MCD), την έκταση νόσου,
την ανοσολογική κατάσταση (HIV, μεταμόσχευση), τις συννοσηρότητες και τους στόχους θεραπείας.
Κοινή οριζόντια αρχή είναι η αποκατάσταση/βελτιστοποίηση της ανοσίας όπου αυτό είναι εφικτό.

11.1 Θεραπεία σαρκώματος Kaposi (KS)

Α) Υποστηρικτικά & γενικά μέτρα

• Έναρξη/βελτιστοποίηση ART (σε HIV): συχνά οδηγεί σε ύφεση δερματικών βλαβών· παρακολούθηση για IRIS.
• Διαχείριση λεμφοιδήματος: συμπιεστικές κάλτσες, αποσυμφορητική φυσικοθεραπεία, περιποίηση δέρματος.
• Αιμορραγία/άλγος: τοπικές παρεμβάσεις, αναλγησία, αιμοστατικά κατά περίπτωση.

Β) Τοπικές μέθοδοι

Γ) Συστηματικές θεραπείες

Δ) Ειδικές καταστάσεις στο KS

• Πνευμονικό/GI KS: προτίμηση σε συστηματική θεραπεία ± ακτινοθεραπεία για συμπτώματα.
• IRIS μετά ART: συνήθως συνέχιση ART· εάν απειλητική νόσος, προσθήκη χημειοθεραπείας.
• Μεταμόσχευση: μείωση/αλλαγή ανοσοκαταστολής (π.χ. σε σιρόλιμους) όπου ασφαλές.

11.2 Θεραπεία PEL (Πρωτοπαθές Υγρόλεμφομα)

• Άμεση ART σε HIV-θετικούς.
• Χημειοθεραπεία υψηλής έντασης: συχνά DA-EPOCH προτιμάται έναντι CHOP σε υψηλό φορτίο νόσου.
• Rituximab: μόνο εάν αποδεδειγμένη CD20(+) έκφραση (σπάνια σε PEL).
• Salvage: πακλιταξέλη, γεμσιταβίνη/πλατίνες, κλινικές μελέτες.
• Υποστηρικτικά: παροχετεύσεις συλλογών, πλευρόδεση, αντιμετώπιση λοιμώξεων/τοξικοτήτων.

11.3 Θεραπεία HHV-8–MCD & KICS

11.4 Διασταυρώσεις, αλληλεπιδράσεις & προφυλάξεις

• Αλληλεπιδράσεις ART–χημειοθεραπείας: έλεγχος CYP3A4/P-gp (π.χ. αναστολείς πρωτεάσης, ριτοναβίρη/κομπισιστάτη).
• Αιματολογικές τοξικότητες: τακτική γενική αίματος· υποστήριξη με G-CSF όταν ενδείκνυται.
• Προφύλαξη λοιμώξεων: TMP-SMX (PCP), ακυκλοβίρη/βαλ-ακυκλοβίρη για HSV/Varicella κατά περίπτωση, εμβολιασμοί σύμφωνα με οδηγίες.
• Γονιμότητα/κύηση: εξατομίκευση, αποφυγή τερατογόνων (ρετινοειδή)· συνεργασία ογκολογίας/μαιευτικής/λοιμωξιολογίας.

11.5 Κριτήρια ανταπόκρισης & παρακολούθηση

11.6 Πολυεπιστημονική ομάδα

Η βέλτιστη φροντίδα απαιτεί συνεργασία λοιμωξιολόγου, ογκολόγου/αιματολόγου, παθολογοανατόμου,
ακτινοθεραπευτή, δερματολόγου, χειρουργικών ειδικοτήτων και εξειδικευμένης νοσηλευτικής ομάδας.
Η παραπομπή σε κέντρα με εμπειρία σε HHV-8–σχετιζόμενα σύνδρομα είναι συχνά ωφέλιμη.

12) HHV-8 σε Ανοσοκατεσταλμένους Ασθενείς

Η ανοσοκαταστολή (HIV, μεταμόσχευση, χημειοθεραπεία, βιολογικοί παράγοντες) μεταβάλλει τη φυσική ιστορία του
HHV-8/KSHV, αυξάνοντας τον κίνδυνο σαρκώματος Kaposi, PEL,
HHV-8–MCD και KICS. Η λανθάνουσα λοίμωξη μπορεί να επανενεργοποιηθεί υπό ανοσολογική πίεση
και να εκδηλωθεί με επιθετικότερη κλινική εικόνα. Η διαχείριση απαιτεί ισορροπία μεταξύ ελέγχου νόσου και
μείωσης ανοσοκαταστολής όπου είναι ασφαλές.

12.1 Μεταμόσχευση οργάνων (SOT) & αιμοποιητικών κυττάρων (HCT)

Προ-μεταμοσχευτικός έλεγχος & πρόληψη

• Ιστορικό/επιπολασμός: αξιολόγηση γεωγραφικής/επιδημιολογικής έκθεσης.
• Ορολογία HHV-8: μπορεί να εξεταστεί σε υψηλού κινδύνου πληθυσμούς/περιβάλλοντα (η πρακτική διαφέρει ανά κέντρο).
• Επιλογή ανοσοκαταστολής: όπου εφικτό, προτίμηση/μετάβαση σε mTOR inhibitors (σιρόλιμους/εβερόλιμους) που έχουν
  και αντιαγγειογενετική δράση και μπορεί να ωφελούν σε KS.

Μετά τη μεταμόσχευση: επιτήρηση & διαχείριση

• Διάγνωση πρώιμα: νέο εξάνθημα πορφυρό/καφεοϊώδες, ανεξήγητες συλλογές ή πυρετοί με λεμφαδενοπάθεια → άμεση διερεύνηση.
• Μείωση ανοσοκαταστολής: σταδιακή και εξατομικευμένη, με στενή παρακολούθηση απόρριψης.
• Μετάβαση σε mTORi: ιδιαίτερα σε KS post-transplant (βλ. Section 6).
• Στοχευμένη θεραπεία: KS → τοπικές/συστηματικές θεραπείες· MCD/PEL → πρωτόκολλα ανά ενότητα 11.
• PCR HHV-8 (πλάσμα): όχι ρουτίνα για όλους, αλλά χρήσιμη σε HHV-8–MCD/KICS/υποτροπιάζοντα σύνδρομα.

12.2 HIV λοίμωξη & AIDS

Η απουσία ART και τα χαμηλά CD4 αποτελούν ισχυρά προγνωστικά επιθετικής νόσου (AIDS-KS, PEL, MCD).
Η άμεση έναρξη/βελτιστοποίηση ART μειώνει την επίπτωση και βελτιώνει την έκβαση. Σημειώνεται η πιθανότητα
IRIS (Kaposi-IRIS) μετά την έναρξη, οπότε απαιτείται στενή κλινική παρακολούθηση και, σπανιότερα, προσθήκη
συστηματικής θεραπείας για έλεγχο της φλεγμονώδους επιδείνωσης.

12.3 Ογκολογικοί ασθενείς σε χημειοθεραπεία/βιολογικούς

• Χημειοθεραπεία/κορτικοστεροειδή μπορούν να προκαλέσουν εκρήξεις KS ή επανενεργοποίηση HHV-8.
• Αντι–TNF/άλλοι βιολογικοί: σπάνιες αναφορές εμφάνισης KS σε ασθενείς με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα. Αξιολογήστε
  κλινικά, διακόψτε/αλλάξτε φάρμακο και αντιμετωπίστε KS κατά ένδειξη.
• Προληπτικός έλεγχος: δεν υπάρχει καθολική σύσταση για ορολογία HHV-8· διατηρείτε υψηλό δείκτη υποψίας.

12.4 Ειδικοί πληθυσμοί & καταστάσεις

12.5 Προληπτικές/υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις

• Μείωση επαφής με σάλιο (ιδίως σε οικιακή φροντίδα παιδιών σε ενδημικές κοινότητες): αποφυγή κοινής χρήσης σκευών,
  προσοχή σε στοματογεννητικές πρακτικές.
• Εμβολιασμοί (γενικοί, όχι ειδικά κατά HHV-8): ενημέρωση ημερολογίου (HIV/μεταμοσχευμένοι) κατά οδηγίες.
• Έλεγχος συν-λοιμώξεων (HBV/HCV/CMV/EBV) που επιβαρύνουν το ανοσολογικό περιβάλλον.

12.6 Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων & πρακτικά tips

12.7 Αλγόριθμος διαχείρισης (κειμενικός)

1. Ύποπτη κλινική εικόνα (νέες πορφυρές βλάβες, συλλογές, πυρετοί+λεμφαδενοπάθεια) → χαμηλό κατώφλι για βιοψία/παρακέντηση.
2. Επιβεβαίωση HHV-8 με LANA IHC ± PCR (πλάσμα/υγρό/ιστός) ανά σύνδρομο.
3. Αναπροσαρμογή ανοσοκαταστολής (μείωση/μετάβαση σε mTORi) ή ART άμεσα σε HIV.
4. Θεραπείες στόχου ανά σύνδρομο (KS/PEL/MCD) όπως στο Section 11.
5. Παρακολούθηση κλινική + εργαστηριακή (CRP/IL-6, πλήρη αίματος, HHV-8 qPCR σε MCD/KICS).

13) HHV-8 και HIV – Η σχέση με το AIDS

Η αλληλεπίδραση μεταξύ HHV-8/KSHV και HIV είναι κεντρική για την κατανόηση της
επιδημιολογίας και της παθογένεσης του σαρκώματος Kaposi (AIDS-KS), του
PEL και της HHV-8–σχετιζόμενης νόσου Castleman. Ο HIV δημιουργεί ένα
περιβάλλον βαθιάς CD4-λεμφοπενίας, χρόνιας ανοσοενεργοποίησης και κυτταροκιναιμικής καταιγίδας,
το οποίο ευνοεί την λανθάνουσα επιμονή και τις λυτικές εξάρσεις του HHV-8.
Η αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) μειώνει την επίπτωση, τη βαρύτητα και τη θνητότητα
των HHV-8–σχετιζόμενων νοσημάτων, χωρίς όμως να τα μηδενίζει πλήρως.

13.1 Παθογενετική σύμπραξη HIV–HHV-8

• CD4 λεμφοπενία: μείωση επιτήρησης έναντι λανθανόντων ιών & νεοπλασιών.
• Χρόνια φλεγμονή: HIV προκαλεί επίμονη ενεργοποίηση NF-κB/STAT3 → διευκολύνει έκφραση vIL-6, vGPCR, αγγειογένεση.
• Κυτταροκίνες: ↑ IL-6/IL-10/VEGF σε AIDS → ευνοούν Kaposi/MCD/KICS.
• Συν-λοιμώξεις: EBV (συχνά στο PEL) και άλλοι ιοί συμβάλλουν σε λεμφοϋπερπλασία/ογκογένεση.

13.2 Κλινικά μοτίβα σε άτομα με HIV

13.3 ART: επιδράσεις & πρακτικές

13.4 Kaposi-IRIS (Immune Reconstitution Inflammatory Syndrome)

• Πότε: Εβδομάδες–μήνες μετά την έναρξη ART, ιδίως σε υψηλό HIV RNA/πολύ χαμηλά CD4.
• Τι βλέπουμε: νέα ή επιδεινούμενα KS βλάβες/οίδημα/σπλαχνική εμπλοκή, φλεγμονώδη επιδείνωση.
• Διαχείριση: συνήθως συνέχιση ART· έναρξη/εντατικοποίηση θεραπείας KS (π.χ. PLD/πακλιταξέλη) σε μέτριο–βαρύ IRIS.
• ΣTEROID alert: αποφυγή παρατεταμένων υψηλών δόσεων κορτικοειδών (μπορεί να επιδεινώσουν KS)· χρήση μόνο βραχέως και υπό ειδικούς.

13.5 Πρόληψη & μείωση κινδύνου σε HIV-θετικούς

• Έγκαιρη διάγνωση HIV & έναρξη ART πριν την πτώση CD4.
• Συνεπής λήψη ART για παραμονή σε καταστολή (U=U) και διατήρηση ισχυρής ανοσίας.
• Μείωση έκθεσης σε σάλιο σε κοινότητες υψηλής ενδημικότητας HHV-8, προσοχή σε στοματογεννητικές πρακτικές.
• Έλεγχος συν-λοιμώξεων (HBV/HCV/CMV/EBV) και εμβολιασμοί σύμφωνα με οδηγίες.

13.6 Πρακτικός αλγόριθμος (κειμενικός) για HIV(+) με υποψία HHV-8 νόσου

1. Κλινική υποψία (βλάβες, συλλογές, πυρετοί+λεμφαδενοπάθεια) → στοχευμένη βιοψία/παρακέντηση.
2. Εργαστηριακά: CD4, HIV RNA, CRP/IL-6, PCR HHV-8 (πλάσμα/υγρό), έλεγχος EBV.
3. Άμεση ART ή βελτιστοποίηση υπάρχουσας∙ επιλέξτε σχήμα με χαμηλές αλληλεπιδράσεις.
4. Στοχευμένη θεραπεία ανά σύνδρομο (KS/PEL/MCD) σύμφωνα με τις ενότητες 6–11.
5. Παρακολούθηση: κλινική, CD4/HIV RNA, και σε MCD/KICS ποσοτική PCR HHV-8.

14) Πρόληψη & Δημόσια Υγεία

Η πρόληψη των νοσημάτων που σχετίζονται με HHV-8/KSHV εστιάζει στη μείωση της μετάδοσης,
στη διατήρηση/αποκατάσταση της ανοσίας και στην έγκαιρη αναγνώριση κλινικών συνδρόμων
(π.χ. Kaposi, PEL, HHV-8–MCD, KICS). Δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένο
εμβόλιο ή καθολική προφυλακτική αντι-ιική αγωγή· άρα οι παρεμβάσεις επικεντρώνονται σε συμπεριφορικά,
κλινικά και συστημικά μέτρα δημόσιας υγείας.

14.1 Ατομικές παρεμβάσεις (micro-level)

14.2 Κλινικές παρεμβάσεις (meso-level)

14.3 Παρεμβάσεις δημόσιας υγείας (macro-level)

• Ενημερωτικές καμπάνιες σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου (π.χ. MSM, μεταμοσχευμένοι, κοινότητες με υψηλή ενδημικότητα).
• Ενσωμάτωση μηνυμάτων HHV-8 σε υλικό πρόληψης HIV/ΣΜΝ (έμφαση στο σάλιο & στοματογεννητικές πρακτικές).
• Κατευθυντήριες οδηγίες για κλινική διαχείριση ύποπτων βλαβών και γρήγορη πρόσβαση σε βιοψία/LANA IHC.
• Επιδημιολογική επιτήρηση: sentinel sites για HHV-8–σχετιζόμενες νοσήσεις (Kaposi, PEL, MCD), ειδικά όπου αυξάνει η επίπτωση.
• Πρότυπα μεταμόσχευσης: πρωτόκολλα ελαχιστοποίησης ανοσοκαταστολής, χρήση mTORi όπου κατάλληλο, ενημέρωση δωρητών/ληπτών.

14.4 Στοχευμένα μηνύματα για ομάδες

14.5 Συχνές πρακτικές ερωτήσεις

14.6 Αλγόριθμος εφαρμογής πρόληψης (κειμενικός)

1. Εκτίμηση κινδύνου (γεωγραφία, συμπεριφορές, ανοσοκαταστολή/HIV).
2. Στοχευμένη συμβουλευτική (σάλιο/ασφαλές σεξ, ART, ανοσοκαταστολή).
3. Κλινική επαγρύπνηση (δερματικός/στοματικός έλεγχος, αναζήτηση συμπτωμάτων συλλογών/πυρετού).
4. Γρήγορη pathway παραπομπής για βιοψία LANA IHC και PCR όπου χρειάζεται.
5. Επιτήρηση (τοπικά δεδομένα επίπτωσης KS/PEL/MCD) & αναθεώρηση παρεμβάσεων.

15) Ερευνητικές Κατευθύνσεις & Εμβόλιο

Παρά την πρόοδο στην κατανόηση του HHV-8/KSHV, παραμένουν σημαντικά κενά γνώσης και θεραπευτικές
ανάγκες. Δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένο εμβόλιο ή ειδική αντι-ιική αγωγή για προφύλαξη/θεραπεία.
Η έρευνα επικεντρώνεται σε ανοσολογικούς στόχους, μοριακές θεραπείες και
προληπτικά εμβόλια.

15.1 Εμβόλιο κατά HHV-8 – κατάσταση & προοπτικές

Δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο για HHV-8. Η ανάπτυξη είναι δύσκολη λόγω της πολύπλοκης λανθάνουσας φάσης,
της μεγάλης γονιδιωματικής πολυπλοκότητας και της ποικιλίας εκδηλώσεων (KS, PEL, MCD).
Ωστόσο, η ισχυρή συσχέτιση με νεοπλάσματα το καθιστά ελκυστικό στόχο.

• Υποψήφια αντιγόνα: LANA-1 (λανθάνουσα), K8.1 (λυτική), vGPCR, K-bZIP.
• Πλατφόρμες: DNA/mRNA, ιικοί φορείς, υπομονάδες.
• Στόχος: πρόληψη πρωτολοίμωξης σε υψηλού κινδύνου (MSM, Αφρική), μείωση επιπλοκών σε HIV+.

15.2 Αντι-ιική θεραπεία – νέοι στόχοι

15.3 Ανοσοθεραπεία – νεότερες εξελίξεις

• Kaposi: ανταποκρίσεις σε anti–PD-1 (nivolumab, pembrolizumab) σε ανθεκτική νόσο.
• PEL: μελέτες σε CAR-T έναντι CD30/CD38· ακόμη σε προκλινικό στάδιο.
• MCD/KICS: εκτεταμένη χρήση anti–IL-6, έρευνα σε συνδυασμούς με αντι-ιικά.

15.4 Ερευνητικές ανάγκες

15.5 Προοπτική για το μέλλον

Η εμπειρία με εμβόλια mRNA και η πρόοδος στην ανοσοθεραπεία δημιουργούν βάσιμες ελπίδες
για στοχευμένες παρεμβάσεις έναντι HHV-8. Ο συνδυασμός ART + ανοσοθεραπείας + στοχευμένων
αντι-ιικών ίσως αποτελέσει το «μέλλον» στη διαχείριση KS/PEL/MCD/KICS.

16) Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Στο παρακάτω εμπλουτισμένο τμήμα FAQ συγκεντρώνονται οι πιο συχνές ερωτήσεις για τον
HHV-8/KSHV και τις νόσους που προκαλεί. Η παρουσίαση γίνεται σε collapsible μορφή,
κατάλληλη για κινητά, ώστε ο αναγνώστης να έχει εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία.

17) Συμπεράσματα

Ο HHV-8/KSHV είναι ένας ογκογόνος ερπητοϊός με μοναδική ικανότητα να εναλλάσσει
λανθάνουσα και λυτική φάση, επηρεάζοντας τον κυτταρικό κύκλο, την απόπτωση, την
αγγειογένεση και την ανοσοδιαφυγή. Το κλινικό του φάσμα –Kaposi,
PEL, HHV-8–MCD, KICS– διαμορφώνεται καθοριστικά από την
ανοσολογική κατάσταση του ξενιστή. Παρότι δεν υφίσταται εμβόλιο ή «εκριζωτική» αντι-ιική αγωγή,
η σύγχρονη φροντίδα με ART, ορθολογική ανοσοκαταστολή και στοχευμένες θεραπείες
έχει μεταβάλει ριζικά την πρόγνωση.

17.1 Τι να θυμάστε στην πράξη (Clinician’s checklist)

17.2 Κενά & ευκαιρίες

• Ανάγκη για εμβόλιο και καλύτερα αντι-ιικά με δράση στη λανθάνουσα φάση.
• Ακριβέστεροι βιοδείκτες πρόβλεψης υποτροπής και ανταπόκρισης (π.χ. σε anti–IL-6/PD-1).
• Επικαιροποίηση επιδημιολογικών δεδομένων εκτός Αφρικής και στοχευμένες παρεμβάσεις δημόσιας υγείας.

18) Βιβλιογραφία & Πηγές

Παρακάτω παρατίθεται εμπλουτισμένη βιβλιογραφία με διεθνείς και ελληνικές πηγές.
Οι πηγές είναι σε mobile-friendly μορφή, με ενεργούς συνδέσμους ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να ανατρέξει άμεσα.