🔍 Τι είναι το CEA;

Το Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο (CEA – Carcinoembryonic Antigen) είναι μια γλυκοπρωτεΐνη κυτταρικής επιφάνειας που παίζει ρόλο στην κυτταρική προσκόλληση. Ανακαλύφθηκε το 1965 σε καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου, γι’ αυτό και θεωρείται ιστορικά καρκινικός δείκτης (tumor marker).

🧬 Φυσιολογική παραγωγή του CEA

Το CEA παράγεται:

• ✅ Φυσιολογικά κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη από εντερικά και παγκρεατικά κύτταρα

• 🧫 Πολύ περιορισμένα σε ενήλικες (σχεδόν μη ανιχνεύσιμο)

Στους ενήλικες, παθολογικά αυξημένες τιμές σχετίζονται με νεοπλασίες, ιδιαίτερα του γαστρεντερικού σωλήνα.

🧪 Γιατί είναι σημαντικός δείκτης;

Το CEA δεν είναι ειδικό για έναν συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, αλλά χρησιμοποιείται σε:

• 🎯 Παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο

• 🔍 Ανίχνευση υποτροπής

• 🧭 Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας θεραπείας

• 📈 Εντοπισμό μεταστάσεων

• 🧪 Ενίοτε για διαφορική διάγνωση

⚠️ Δεν ενδείκνυται για πρωτοδιάγνωση καρκίνου, λόγω χαμηλής ειδικότητας.

📊 Φυσιολογικές τιμές CEA

📌 Οι τιμές μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο.

🧑‍⚕️ Πότε παραγγέλλεται η εξέταση CEA;

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει την εξέταση:

• Μετά από διάγνωση καρκίνου (ειδικά εντέρου, παγκρέατος, μαστού)

• Κατά τη διάρκεια χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας

• Σε τακτικό follow-up για υποτροπή

• Όταν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα με ιστορικό νεοπλασίας

  🧠 CEA και Καρκίνοι: Σε ποιους τύπους είναι χρήσιμο;

  1️⃣ Καρκίνος Παχέος Εντέρου & Ορθού (Colorectal Cancer)

  🔬 Η πιο κοινή χρήση του CEA είναι στην παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου.

  • 📈 Αυξάνεται στο ~70% των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο παχέος εντέρου.

  • 🧪 Χρήσιμο για:

    • Παρακολούθηση ανταπόκρισης στη θεραπεία

    • Ανίχνευση υποτροπής

    • Έλεγχο μεταστάσεων (συχνά στο ήπαρ)

  📉 Η πτώση του CEA μετά από χειρουργείο ή χημειοθεραπεία θεωρείται θετικό προγνωστικό σημάδι.

  ---

  2️⃣ Καρκίνος Παγκρέατος

  • Περίπου 50% των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος έχουν αυξημένο CEA

  • Χρησιμοποιείται επικουρικά με άλλους δείκτες, όπως CA 19-9

  ---

  3️⃣ Καρκίνος Μαστού

  • Χρήσιμο για παρακολούθηση μεταστατικού καρκίνου μαστού

  • Όχι για πρωτοδιάγνωση

  ---

  4️⃣ Καρκίνος Πνεύμονα

  • Εντοπίζεται αύξηση κυρίως σε αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα

  • Συνδυάζεται με NSE ή CYFRA 21-1 για καλύτερη ειδικότητα

  ---

  5️⃣ Άλλες καταστάσεις με αυξημένο CEA

  Πιθανή αιτία	Σχόλιο
  Καρκίνος στομάχου	Συχνή αύξηση
  Καρκίνος ωοθηκών	Ήπια αύξηση
  Καρκίνος ουροδόχου κύστης	Μερικές περιπτώσεις
  Καρκίνος θυρεοειδούς (ΜΕΤ)	Σχετική αύξηση

⚠️ Μη κακοήθεις καταστάσεις που αυξάνουν το CEA

🧪 Πώς γίνεται η μέτρηση του CEA;

🔬 Είδος δείγματος:

• Ορός αίματος (μέσω φλεβικής αιμοληψίας)

• Το δείγμα φυλάσσεται και αναλύεται με χημειοφωταύγεια ή ανοσοενζυμική μέθοδο

⏱️ Προετοιμασία:

• Δεν απαιτείται νηστεία

• Η λήψη πρέπει να γίνεται πάντα στο ίδιο εργαστήριο για συνέπεια στη σύγκριση

📉 Πότε θεωρείται παθολογικό το CEA;

📌 Γι’ αυτό, πάντα απαιτείται κλινική συσχέτιση!

• ❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

  ✅ Τι είναι το CEA;

  Το CEA (Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο) είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στο αίμα και χρησιμοποιείται ως καρκινικός δείκτης, ιδιαίτερα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

  ---

  ✅ Πότε μετριέται το CEA;

  Μετριέται:

  • Μετά από διάγνωση καρκίνου

  • Κατά τη διάρκεια ή μετά από θεραπεία

  • Σε follow-up για υποτροπή

  • Όταν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα σε άτομα με ιστορικό

  ---

  ✅ Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές CEA;

  • < 3.0 ng/mL για μη καπνιστές

  • < 5.0 ng/mL για καπνιστές

  • Τιμές >10 ng/mL είναι ύποπτες για κακοήθεια

  ---

  ✅ Σε ποιους καρκίνους είναι χρήσιμο;

  • Καρκίνος παχέος εντέρου & ορθού

  • Καρκίνος παγκρέατος

  • Μεταστατικός καρκίνος μαστού

  • Καρκίνος πνεύμονα (κυρίως αδενοκαρκίνωμα)

  • Σπανιότερα: στομάχι, ωοθήκες, ουροδόχος κύστη

  ---

  ✅ Το CEA χρησιμοποιείται για διάγνωση;

  Όχι. Το CEA δεν είναι διαγνωστικό τεστ. Είναι εργαλείο παρακολούθησης και ελέγχου υποτροπής ή θεραπευτικής απόκρισης.

  ---

  ✅ Τι άλλο μπορεί να αυξήσει το CEA εκτός από καρκίνο;

  • Κάπνισμα

  • Ηπατοπάθειες (κίρρωση, ηπατίτιδα)

  • ΧΑΠ, βρογχίτιδα

  • Φλεγμονώδης νόσος εντέρου (Crohn, ελκώδης κολίτιδα)

  • Παγκρεατίτιδα

  ---

  ✅ Τι σημαίνει αύξηση του CEA μετά τη θεραπεία;

  Ενδέχεται να σημαίνει υποτροπή ή εξάπλωση της νόσου. Απαιτεί περαιτέρω έλεγχο (απεικονιστικό ή βιοψία).

  📚 Βιβλιογραφία

  1. Duffy M.J. (2001). Carcinoembryonic antigen as a marker for colorectal cancer: is it clinically useful? Clinical Chemistry, 47(4), 624–630.

  2. Locker G.Y. et al. (2006). ASCO 2006 update of recommendations for the use of tumor markers in gastrointestinal cancer. Journal of Clinical Oncology, 24(33), 5313–5327.

  3. Gold P., Freedman S.O. (1965). Demonstration of tumor-specific antigens in human colonic carcinomata by immunological tolerance and absorption techniques. Journal of Experimental Medicine, 121(3), 439–462.

  4. Bast R.C. et al. (2001). Tumor markers in clinical practice: General principles and specific markers. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 51(3), 145–160.

  5. European Society for Medical Oncology (ESMO). (2022). Tumour markers in gastrointestinal cancers: clinical guidelines. https://www.esmo.org

  6. National Cancer Institute (NCI). Carcinoembryonic Antigen (CEA) Test. https://www.cancer.gov